"ईश्वर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
चिनो: मोवाइल अनुप्रयाेग सम्पादन |
सा clean up, replaced: संचार → सञ्चार (2) स्वतःविकी ब्राउजर प्रयोग गर्दै |
||
पङ्क्ति १:
''यो लेख पारलौकिक शक्ति ईश्वरका विषयमा छ। ईश्वर फिल्मका लागि [[ईश्वर (1989 फिल्म)]] हेर्नुहोस्।''
----
'''परमेश्वर''' त्यो सर्वोच्च परालौकिक शक्ति छ जसलाई यस संसारको स्रष्टा र शासक मानिन्छ। नेपालीमा परमेश्वरलाई [[भगवान]], [[परमात्मा]] वा
संस्कृतको ईश् धातुको अर्थ छ- नियन्त्रित गर्नु र यसमावरच् प्रत्यय लगाएर यो शब्द बनाएको छ। यस प्रकार मूल रूपमा यो शब्द नियंताका रूपमा प्रयुक्त भएको छ। यसै धातुदेखि समानार्थी शब्द ईश अनि ईशिता बनेका छन्।<ref>{{ Citation
| last1=आप्टे
पङ्क्ति २६:
वो ईश्वरलाई [[अल्लाह]] भन्दछन्।
=== '''[[ईसाई धर्म]]''' ===
परमेश्वर एकमा तीन छन् र साथै तीनमा एक
अर्थात् त्रिएक परमेश्वर |
पङ्क्ति ४८:
=== न्याय दर्शन ===
नैयायिक [[उदयनाचार्य]]ले आफ्नो [[न्यायकुसुमाञ्जलि]]मा ईश्वर-सिद्धि हेतु निम्न युक्तिहरू दिए छन्-
कार्यायोजनधृत्यादेः पदात् प्रत्ययतः श्रुतेः।
वाक्यात् सङ्ख्याविशेषाच्च साध्यो विश्वविदव्ययः॥
पङ्क्ति ५६:
- न्यायकुसुमाञ्जलि। ५.१
(क) '''कार्यात्'''- यो जगत् कार्य छ अतः यसको निमित्त कारण अवश्य हुनुपर्दछ। जगत्मा सामंजस्य एवं समन्वय यसका चेतन कर्तादेखि आउँछ। अतः सर्वज्ञ चेतन ईश्वर यस जगत्का निमित्त कारण एवं प्रायोजक गर््दछन्।
(ख) '''आयोजनात्'''- जड हुनाले परमाणुहरूमा आद्य स्पन्दन हुन सक्तैन र बिना स्पंदनका परमाणु द्वयणुक आदि छैन बनाउन सकते। जड हुनाले अदृष्ट पनि स्वयं परमाणुहरूमा
(ग) '''धृत्यादेः''' - जस प्रकार यस जगत्को सृष्टिका लागि चेतन सृष्टिकर्ता आवश्यक छ, त्यसै प्रकार यस जगत्लाई धारण गर्नका लागि एवं यसको प्रलयमा संहार गर्नका लागि चेतन धर्ता एवं संहर्ताको आवश्यकता छ। र यो कर्ता-धर्ता-संहर्ता ईश्वर छ।
(घ) '''पदात्'''- पदहरूमा आफ्नो अर्थहरूलाई अभिव्यक्त गर्ने शक्ति ईश्वरदेखि आउँछ। "इस पददेखि यो अर्थ बोद्धव्य छ", यो ईश्वर-संकेत पद-शक्ति छ।
(ङ) '''सङ्ख्याविशेषात्'''- नैयायिकहरूका अनुसार द्वयणुकको परिणाम त्यसको घटक दुइ अणुहरूका परिमाण्डल्यदेखि उत्पन्न हुँदैन, अपितु दुइ अणुहरूको सङ्ख्यादेखि उत्पन्न हुन्छ। सङ्ख्याको प्रत्यय चेतन द्रष्टादेखि सम्बद्ध छ, सृष्टिका समय जीवात्माहरू जड द्रव्य रूपमा स्थित छन् एवं अदृष्ट, परमाणु, काल, दिक्, मन आदि सब जड छन्। अतः दुइको सङ्ख्याका प्रत्ययका लागि चेतन ईश्वरको सत्ता आवश्यक छ।
(च) '''अदृष्टात्'''- अदृष्ट जीवहरूका शुभाशुभ गर्मसंस्कारहरूको आगार छ। यी संचित संस्कार फलोन्मुख भएर जीवहरूलाई गर्मफल भोग गरानेका प्रयोजनदेखि सृष्टिका हेतु बन्दछन्। किन्तु अदृष्ट जड छ, अतः त्यसलाई सर्वज्ञ ईश्वरका निर्देशन तथा संचालनको आवश्यकता छ। अतः अदृष्टका संचालकका रूपमा सर्वज्ञ ईश्वरको सत्ता सिद्ध हुन्छ.
|