विकिपिडिया

"नागरिकता" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-रुपमा +रूपमा)
सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-रुपले +रूपले)
पङ्क्ति १:
'''नागरिकता''' एक विशेष सामाजिक, राजनीतिक,राष्ट्रिय वा मानव संशाधन समुदायको एक नागरिक हुने अवस्था हो।
 
सामाजिक अनुबन्धका सिद्धान्त मातहत नागरिकताको अवस्थामा अधिकार र उत्तरदायित्व दुइटै सामेल हुन्छन्। "सक्रिय नागरिकता"को दर्शन अर्थात् नागरिकहरुलाई सबै नागरिकहरुका जीवनमा सुधार गर्नका लागि आर्थिक सहभागिता, सार्वजनिक, स्वयंसेवी कार्य, र यस्तै प्रकारका प्रयासका माध्यमदेले आफ्नो [[जाति|समुदाय]]लाई अझ राम्रो बनाउने दिशामा कार्य गर्नु पर्नेछ. यस दिशामा, केही देशहरुमा [[विद्यालय|स्कूल]] नागरिकता शिक्षा उपलब्ध गर्दछन्. भर्जीनिया लिएरी (2016) द्वारा नागरिकतालाई "अधिकारहरुका एक समुच्चय-को रूपमा परिभाषित गरिएको छ- तिनको अनुसार नागरिकताको अवस्थामा प्राथमिक रुपलेरूपले सामुदायिक जीवनमा राजनीतिक भागीदारी, मतदानको अधिकार, समुदायबात विशेष संरक्षण प्राप्त गर्ने अधिकार र दायित्व सामेल छन्।<ref name="twsJun16">{{cite book|author=Virginia Leary|editors=Alan C. Cairns, John C. Courtney, Peter MacKinnon, Hans J. Michelmann, David E. Smith|title=Citizenship, Diversity, and Pluralism: Canadian and Comparative Perspectives|url=http://books.google.com/books?id=HIKz0oJxGSgC|year=2000|publisher=McGill-Queen's Press - MQUP|isbn=9780773518933|pages=247–264|chapter=Citizenship. Human rights, and Diversity|chapterurl=http://books.google.com/books?id=HIKz0oJxGSgC&pg=PA247|quote=Since the time of the Greek and Roman civilizations, the concept of 'citizenship' has defined rights and obligations in the Western world ... The concept of 'citizenship' has long acquired the connotation of a bundle of rights -- primarily, political participation in the life of the community, the right to vote, and the right to receive certain protection from the community - as well as obligations.}}</ref>
 
पङ्क्ति २८:
* केही मामलहरुमा कुनै पनि पदमा (सिविल सेवाहरू सहित) काम गर्ने अधिकार दिइन्छ, यसमा केही विशिष्ट पदहरुलाई सामेल गरेनन् जाता (उदहारण, डिफहरुस, राज्यपाल वा [[राष्ट्रपति]], प्रधान मंत्री)।
तर पनि [[आयरलैण्ड|आयरल्याण्ड]]ले १९४९मा राष्ट्रमण्डललाई छोड दिए, प्राय यसका साथ यस्तो व्यवहार गरिन्छ, जस्तो कि यो राष्ट्रमण्डलको सदस्य हो। कानुनी दस्तावेजहरुमा 'राष्ट्रमण्डल र आयरल्याण्ड गणराज्य'का लागि सन्दर्भ दिइन्छ र यसका नागरिकहरुलाई विशेष रुपलेरूपले [[संयुक्त राजशाही (ब्रिटेन)|संयुक्त राष्ट्र]]मा विदेशी नागरिकहरुका रूपमा वर्गीकृत छैन गरिन्छ।
 
१९२१मा निष्ठाका सन्दर्भमा परिभाषित गरिनमा क्यानाडा राष्ट्रीयताका सिद्धान्तदेखि अलग भयो। १९३५मा आयरिश मुक्त राज्यले पहिलो पल्ट आफ्नो नागरिकतालाई शुरू गरे (तर पनि, आयरिश नागरिकहरुलाई अहिले पनि सिंहासनमा बैठनका लागि योग्य मानिन्थ्यो, र आज पनि तिनलाई विदेशी छैन मानिन्छ, तर पनि आयरल्याण्ड राष्ट्रमण्डलको सदस्य छैनछ; ''मुरे वी पार्केस'' [१९४२] आल ई आर १२३)। क्यानाडाको नागरिकता अधिनियम जो १ जनवरी १९४७ मा अस्तित्वमा आया, क्यानाडाको एक अलग नागरिकता उपलब्ध गरा्दछ, यो ती नागरिकहरुलाई स्वतः नैं प्राप्त हुन जान्छ जो क्यानाडामा पैदा भए छन् (विशेष अपवादहरुका साथ) र साथै यसमा यस्तो परिस्थितिहरुलाई पनि परिभाषित गरिन्छ जसको तहत कुनै व्यक्ति समीकृत नागरिक बन्न सक्छ। राष्ट्रमण्डल नागरिकताको अवधारणालाई १९४८मा ब्रिटिश राष्ट्रीयता अधिनियम १९४८मा शुरू गरिएको। अन्य डोमिनियनले [[न्यूजीलैण्ड|न्यूजील्याण्ड]], ब्रिटिश राष्ट्रीयता र न्यूजील्याण्ड नागरिकता अधिनियम १९४८मा यस सिद्धान्तलाई अपनाए। नागरिकताले निष्ठालाई प्रतिस्थापित गरिदिएका छन्, जो एक प्रतीकात्मक परिवर्तनको तुलनामा केही अधिक छ।
पङ्क्ति ५१:
पहिला प्रकारको नागरिकता यस कुरामा आधारित थियो कि मानिस पोलिसका साना पैमानाका कार्बनिक समुदायहरुमा, कुन तरिकाले [[प्राचीन यूनानी भाषा|प्राचीन यूनानी]] कालमा रहन्थे। ती दिनहरुमा नागरिकतालाई एक सार्वजनिक मामलाका रूपमा देखिंदैनथ्यो, यो एक व्यक्तिका निजी जीवनदेखि अलग हुन्थ्यो। नागरिकताका दायित्व पोलिसका दैनिक जीवनका साथ गहिराईदेखि जोडिएका थिए। सही रूपमा मनुष्य हुनका लागि, व्यक्तिलाई समुदायको एक सक्रिय नागरिक बन्नु पडन्थ्यो, जसलाई अरस्तुले यस प्रकारदेखि अभिव्यक्त गरेको थियो: "समुदायका मामलाहरुका सञ्चालनमा भाग न लिने अर्थ हुन्छ कि वा त तपाईं जानवर हुनुहुन्छ वा देवता!" नागरिकताको यो रूप समुदायका प्रति नागरिकहरुका दायित्वहरुमा आधारित थियो, यसका बद्ला समुदायमा नागरिकहरुलाई दिइने अधिकार अधिक मायन राख्तैनथ्यो। यो एक समस्या थिएन किनभनें ती सबै मानिस दृढतादेखि पोलिसका साथ जोडिएका थिए; तिनको आफ्नो भाग्य र समुदायको भाग्य एक अर्कासित प्रबलतादेखि सम्बन्धित थिए। यसका अतिरिक्त, पोलिसका नागरिक दायित्वहरुलाई धार्मिक हुने अवसर मान्थ्यो, यो तिनको लागि सम्मान र आदरको एक स्रोत हुन्थ्यो। एथेन्समा, शासक र शासित दुइटै प्रकारका नागरिक थिए, महत्वपूर्ण राजनीतिक र न्यायिक कार्यालहरुलाई घुमाइन्थ्यो र सबै नागरिकहरुलाई राजनीतिक सभामा बोल्ने र मतदान दिने अधिकार हुन्थ्यो।
 
तर पनि, पोलिसको नागरिकताको एक महत्वपूर्ण पहलू विशिष्टता थियो। प्राचीन ग्रीस र रोम तथा मध्यकालीन सहरहरुमा नागरिकता, जो पोलिसको नागरिकताको अनुसरण गर्दथ्यो, त्यो विशिष्ट थियो र असमानताको स्थितिलाई व्यापक रुपलेरूपले स्वीकृत गरिन्थ्यो। नागरिकहरुको स्तर गैर नागरिकहरुको तुलनामा पर्याप्त उच्च थियो। गैर नागरिकहरुमा महिलाहरू, गुलाम र 'बारबेरियन' सामेल थिए। उदाहरणका लागि, महिलाहरूलाई राजनीतिक भागीदारीका लागि असमर्थ र तर्कहीन मानिन्थ्यो (तर पनि केही मानिस, विशेष गरी [[प्लेटो]] यसबाट असहमत छन्)। कुनै व्यक्ति नागरिक हुन सक्छ वा छैन यसलाई निर्धारित गर्ने तरीका संपत्ति, राजनीतिक सहभागिता, वा विरासत (दुइटै अभिभावक पोलिसमा जन्मेका हुनुपर्दछ)मा आधारित हुन सक्छन्।
 
[[रोमन साम्राज्य]]मा, पोलिस नागरिकतामा परिवर्तन आयो: नागरिकता साना पैमानाका समुदायदेखि पूर्ण साम्राज्यमा विस्तृत भयो। रोमका मानिसहरुले महसूस गरे कि पूरा साम्राज्यद्वारा मानिसहरुलाई नागरिकता दिनु विजय प्राप्त रोमन शासी क्षेत्रहरुलाई वैद्यता दिन्छ। रोमन युगमा नागरिकता अब कुनै राजनीतिक एजेन्सीहरुसीको दर्जा थिएन; यो कम भएर अब एक न्यायिक सुरक्षा र कानुन र नियमको अभिव्यक्तिमा बद्ल्यो। (हेर्नुहोस् सिविस रोमेनस सम (Civis romanus sum))।
पङ्क्ति ५९:
 
== मानद नागरिकता ==
केही देश ती मानिसहरुलाई "मानद नागरिकता" प्रदान गर्दछन्, जसलाई विशेष रुपलेरूपले सराहनीय वा प्रशंसनीय मानिन्छ।
 
राष्ट्रपतिको मञ्जूरी र संयुक्त राज्य कांग्रेस अधिनियमका द्वारा, मानद नागरिकता केवल सात व्यक्तिहरुलाई दिएको छ।
पङ्क्ति ६५:
क्यानाडाको मानद नागरिकताका लागि संसदका सर्वसम्मतिदेखि अनुमोदनको आवश्यकता हुन्छ। केही मानिस जसलाई क्यानाडाको मानद नागरिकता दिएको छ, 1985मा राउल पोस्थुमोसली, 2001मा [[नेल्सन मंडेला]], 14 औं दलाई लामा, 2006मा तेनजिन ग्यात्सो, 2007मा [[आंग सान सू की|अंग सेन सू क्यी]] र 2009मा [[आगा खां चतुर्थ|प्रिंस गरीम आगा खान]]।
 
2002मा [[दक्षिण कोरिया]]ले डच फुटबल (सकर) कोच गूस हिडिंकलाई मानद नागरिकता दिए जसले सफलतापूर्वक र अप्रत्याशित रुपलेरूपले राष्ट्रीय टीमलाई 2002 फीफा विश्व कपमा पुग्यो दिए। 2006मा एक ब्ल्याक कोरियन अमेरिकी फुटबल खेलाडी हिनेस वार्डलाई पनि मानद नागरिकतादेखि सम्मानित गरिएको, किनभनें उनले हाफ-कोरियंसका बिरुद्ध कोरियामा भेदभावलाई कम गर्ने प्रयास गरेको थियो।
 
अमेरिकी अभिनेत्री [[एंजेलिना जोली]]लाई 2005मा तिनको मानवतावादी प्रयासेका लागि [[कम्बोडिया]]को मानद नागरिकतादेखि सम्मानित गरियो।
पङ्क्ति १२४:
 
== नागरिकताको जिम्मेदारीहरु वा कर्तव्य ==
कानुनी रुपलेरूपले नागरिकताका कर्तव्य देश अनुसार भिन्नता राख्दछन्, र यसमा निम्नलिखित आइटम सामेल हुन सक्छन्:<ref>{{cite web
|url=http://www.ericdigests.org/2000-1/democracy.html
|title=The Concept of Citizenship in Education for Democracy
"https://ne.wikipedia.org/wiki/नागरिकता" बाट अनुप्रेषित