"भर्सायको सन्धि" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

== सन्धिको मूल्यांकन ==

यस सन्धिको वर्णन गरिएको छ र धेरै सम्झौताहरूमा विश्व इतिहासमा विवादित छ। वास्तवमा, यो सन्धिले विश्व इतिहासको इतिहासलाई गहिरो असर पारेको छ। यी सन्धिहरूले कडा आलोचना गरेका छन् र यसलाई [[दोस्रो विश्व युद्ध|दोस्रो विश्वयुद्ध]]को बीउको रूपमा बुझ्न सकिन्छ। यस सन्धिका आलोचनालाई निम्न बिन्दुहरूमा देख्न सकिन्छ:

भर्सेलिजको सन्धि"अनुबंध संधि" नामको रूपमा चिनिन्छ, यानी "एक वैधानिक शान्ति" को संज्ञा भनेर चिनिन्छ। यस सन्धिको तयारी गर्दा [[जर्मनी]]लाई सम्मेलनमा लिईएको थिएन। यो स्वीकार गरेपछि सहयोगी मित्रहरूको आदेश थियो, त्यहाँ जर्मनीको कुनै अर्को तरिका थिएन। तथ्यको रूपमा, यो जर्मन जनतामा निर्णय गरिएको थियो कि यो एक संयुक्त सम्झौता हो जुन स्वीकार्नु पर्ने बाध्यता छैन। यो कारण जर्मनीले अनुबन्ध प्रावधानहरू बन्द गर्यो।

भर्सेलिजको सन्धि सम्झौता जनताको चासो र आकांक्षाहरू पूरा गर्न सकेन। त्यहाँ थुप्रै क्षेत्रीय व्यवस्थाहरू थिए जसमा संशोधनको आवश्यकता थियो। क्षतिपूर्तिमा धेरै यस्ता प्रावधानहरू थिए कि युरोपको औद्योगिक पुनरुत्थानले विनाशकारी झन्डा बिना बरामद गर्न सक्दैन। यस प्रकार जनताको शान्तिको सन्धि पूरा भएन।

भएको सम्झौता द्वारा जर्मनी भताभुंग, बस्ती खोसिएर नाङ्गै आर्थिक लङ्गडो भयो, आर्थिक स्रोतहरूमा राष्ट्रका स्वामित्व स्थापित गरिएको थियो र सैन्यलाई चुनौती दिईयो । क्षतिपूर्तिको अवस्था अत्यन्तै कठोर र अपमानजनक थियो। क्षतिपूर्तिको गैर-भुक्तानीको घटनामा, जर्मनीको इलाकाहरूमा कब्जा गर्ने कुरा भयो। वास्तवमा, विजयी राष्ट्र जर्मनीले प्रतिकृयाको अधीनमा कठोर परिस्थितिहरू पाउँछन्। सन्धिका सर्तहरू यति कठोर थिए कि कुनै आत्म-सम्मानजनक, सभ्य राष्ट्रले यसलाई सहन सक्छ। चर्चिलको शब्दहरूमा, "यसको आर्थिक परिस्थिति केही हदसम्म बेवकूफ र अचम्मलाग्दो थियो कि उनीहरूले यसलाई स्पष्ट रूपमा अर्थहीन बनाए।"

सन्धि मात्र असामान्य कठोर भन्दा नरम थियो र गलत ठाउँमा गलत तरिकाले कठोर थियो। तथाकथित युद्ध अपराध सम्बन्धित प्रावधान जिम्मेवारी तोकिएको भावना सिर्जना गर्न सकिन्छ, दाऊद थमसनले भनएका छन् "मस्यौदा जर्मन प्रतिनिधिहरूमा समावेश गरेर यसलाई उल्लेख गर्न जर्मनहरू वास्तविकता द्वारा स्वीकृत गर्न प्रयास थियो "दोस्रो क्षतिपूर्तिको माग पनि असम्भव मात्रामा बनाइयो, र यसको ठूलो रकम कुनै गम्भीर विचार र छलफल बिना तय गरिएको थियो। जर्मनी र एलाइन्सका लागि यस सम्पत्तिलाई कसरी फिर्ता लिन सम्भवतः यो सम्भव हुन सक्छ, यो विश्लेषण गरिएको थिएन। निरपेक्ष आकार दण्ड र मुआवजा स्पष्ट रूपमा अपरिहार्य र अप्रत्यक्ष थियो। माथि अनावश्यक सबै प्रकारका कठोरहरूले जर्मनीको राष्ट्रिय असफलता र क्रोध व्यक्त गर्ने क्षमताको विरुद्ध कुनै पनि फरक कार्य गरेन। यो सन्धि गलत तरिकाले नम्र थियो, १५ वर्षसम्म 'लीग अफ द म्याच' र १९३५ मा जर्मनीमा फर्किने 'सार क्षेत्र' फर्कन सम्भव थियो। मित्रहरूको अधिकार १५ वर्षका लागि राइनल्याण्डमा खुकुलो साबित भयो।

रेफ्रिन्डमको विजेताले विश्वस्तता रवैया अपनाएर जर्मनीको कठोर परिस्थिति अपनाए। फ्रान्सले आफ्नो पुरानो हार र अम्बाजानीको बदला लिन खोज्ने तथ्यलाई हेर्दा, सबै भन्दा ठोस प्रावधानहरू जर्मनीको साथ सन्धिमा बनाइयो।

भर्सेलिज सन्धि नैतिक विचकनीय थियो र जर्मनीलाई धोखाधारी मानिएको थियो। जर्मनीले विल्सनको १४ वटा स्रोतको आधारमा युद्ध सन्धि स्वीकार गरेको थियो, तर यस सन्धिमा, विल्सनका यी स्रोतहरूलाई खुला रूपमा उल्लङ्घन गरियो। जर्मनीले राष्ट्रवादका सिद्धान्तको पालन गरेन। उनिहरूमाथि धेरै शर्तहरू लगाईयो। तर विजेता तिनीहरूलाई मुक्त छ। विल्सनको तेस्रो स्रोतको अनुसार, यो अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको सबै बाधाहरू हटाउन प्रयास गर्ने थियो, तर जर्मनीको सामूहिक स्वतन्त्रता सुरक्षित थिएन। तिनको अन्तर्राष्ट्रिय व्यवसाय मित्रताको राष्ट्रसंघको नियन्त्रणमा रहेको छ। १४ स्रोतहरूमा, यो सबै राष्ट्रहरूको हतियारलाई कम गर्न सुझाव दिइएको थियो, तर सहयोगीहरूले जर्मनीको सैन्य शक्तिलाई सीमित पारेका छैनन् उनीहरूको हतियार कम नगरी। सहयोगीहरूले विलसनको १४ वटा स्रोतहरूको पालना गरे जुन उनीहरूको फाइदा थियो। यसरी, जर्मनीद्वारा वारसाको सम्झौतालाई धोका दिइएको थियो। जर्मनीले यो धोकाको बदला लिन लडे।

भर्सेलिजको सन्धि युरोपेली राष्ट्रहरूको बीच विश्वव्यापी शक्तिको लागि एक नयाँ संघर्ष शुरु गर्यो। १९१९ सम्म, अन्तर्राष्ट्रिय कानुनले देशको सरकार र यसको नागरिकको सम्पत्तिबीच भेदभाव देखायो। तर भर्सेलिजको सन्धि अनुसार, युद्धकारी देशमा एक शर्त हुनेछ।