"वैदिक काल" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा रोबोट: रिडाइरेक्टहरू मिलाउँदै
सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-महत्व +महत्त्व)
पङ्क्ति ५१:
 
===ब्राह्मण===
वैदिक मन्त्रहरू तथा संहिताहरूको गद्य टीकाहरूलाई ब्राह्मण भनिन्छ। पुरातन ब्राह्मणमा ऐतरेय, शतपथ, पंचविश, तैतरीय आदि विशेष महत्वपूर्णमहत्त्वपूर्ण छन्। ब्राह्मण ग्रन्थहरूको रचना संहिताहरूका गर्मकांडको व्याख्या गर्नका लागि गरिएको थियो।
 
* यो मुख्यतः गद्य शैलीमा लिखित छ।
पङ्क्ति ५८:
* ऐतरेय ब्राह्मणमा राज्याभिषेकका नियम प्राप्त हुन्छन्।
* [[शतपथ ब्राह्मण]]मा गन्धार, शल्य, कैकय, कुरु, पाँचाल, कोसल, विदेह आदिको उल्लेख हुन्छ।
* शतपथ ब्राह्मण ऐतिहासिक दृष्टीदेखि सर्वाधिक महत्वपूर्णमहत्त्वपूर्ण ब्राह्मण छ।
* सर्वाधिक परवर्ती ब्राह्मण [[गोपथ ब्राह्मण|गोपथ]] छ।
 
पङ्क्ति ९०:
सूत्र साहित्य वैदिक साहित्यको अंग न हुनको बावजूद त्यसलाई समझनमा सहायक छ ।
 
'''कल्प सूत्र'''ऐतिहासिक दृष्टि देखि सर्वाधिक महत्वपूर्णमहत्त्वपूर्ण वेदका अङ्गशास्त्रहरू मध्ये हस्तस्थानीय अङ्ग ।
 
'''श्रोतसूत्र'''(कल्पसूत्रान्तर्गत) दर्श-पौर्णमास, सोमयज्ञ,राजसूय,अश्वमेध,निरुढपशुबन्ध,जस्ता महायज्ञदेखि सम्बंधित विस्तृत यज्ञविधिग्रन्थ |
पङ्क्ति १०७:
* राजा युद्धको नेतृत्वकर्न्थ्यो। त्यसलाई कर वसूलने अधिकार नही थियो। जनता द्वारा स्वेच्छादेखि दिइयो भाग एवं बलिदेखि त्यसका खर्च चलन्थ्यो।
* सभा, समिति तथा विदथ नामक प्रशासनिक संस्थाहरू थियों।
* अथर्ववेदमा सभा एवं समितिलाई प्रजापतिको दुइ पुत्रीहरू भनिएको छ। समितिको महत्वपूर्णमहत्त्वपूर्ण कार्य राजाको चुनाव गर्नु थियो। समितिको प्रधान ईशान वा पति कहलान्थ्यो। विदथमा स्त्री एवं पुरूष दुइटै सम्मलित हुन्थे। नववधुहरूको स्वागत, धार्मिक अनुष्ठान आदि सामाजिक कार्य विदथमा हुन्थे।
* सभा श्रेष्ठ लोंगोको संस्था थियो, समिति आम जनप्रतिनिधि सभा थियो एवं विदथ सबैभन्दा प्राचीन संस्था थियो। ऋग्वेदमा सबैभन्दा ज्यादा पल्ट उल्लेख विदथको १२२ पल्ट भएको छ।
* सैन्य संचालन वरात, गण अनि सर्ध नामक कबीलाई सङ्गठन गरिन्थ्यो।
पङ्क्ति १४९:
* ऋग्वेदका दसवहरू मण्डलमा चार वर्णहरूको उल्लेख मिल्दछ। वर्ण व्यवस्था गरम आधारित थियो। दसवहरू मण्डललाई परवर्ती काल मानिन्छ।
* समाज पितृसत्तात्मक थियो। संयुक्त परिवार प्रथा प्रचलित थियो।
* परिवारको मुखिया 'कुलप' कहलान्थ्यो। परिवार कुल कहलान्थ्यो। धेरै कुल मिलेर ग्राम, धेरै ग्राम मिलेर विश, धेरै विश मिलेर जन एवं धेरै जन मिलेर जनपद बनन्थे। अतिथि सत्कारको परम्पराको सबैभन्दा ज्यादा महत्वमहत्त्व थियो।
* आर्हरू एवं दासहरूमा संघर्ष चलता रह्यो। एक अर्को वर्ग ' पणिहरू 'को थियो जो धनि थिए र व्यापार गरिन्थ्यो।
* भिखारिहरू र कृषि दासेको अस्तित्व थिएन। संपत्तिको एकाई गाईथी जो विनिमयको माध्यम पनि थियो। सारथी र बढई समुदायलाई विशेष सम्मान प्राप्त थियो।
पङ्क्ति १८३:
'''धातु एवं सिक्के''' : ऋग्वेदमा उल्लिखित धातुहरूमा सर्वप्रथम धातू, अयस ( ताँबो वा कांसा ) थियो। ती सोना ( हिरव्य वा स्वर्ण ) एवं चांदीदेखि पनि परिचित थिए। तर ऋग्वेदमा फलामको उल्लेख छैन। ' निष्क ' सम्भवतः सोने आभूषण वा मुद्रा थियो जो विनिमयका काममा पनि आन्थ्यो।
 
'''उद्योग''' : ऋग्वैदिक कालका उद्योग घरेलु जरूरतहरूका पूर्ति हेतु थिए। बढई एवं धूकरको कार्य अत्यन्त महत्वपूर्वमहत्त्वपूर्व थियो। अन्य प्रमुख उद्योग वस्त्र, भाँडाकुँडा, लसूत्र एवं चर्म कार्य थियो। स्त्रीहरू पनि चटाई बन्ने कार्य गर्थे।
 
==धार्मिक स्थिति==
"https://ne.wikipedia.org/wiki/वैदिक_काल" बाट अनुप्रेषित