"उत्परिवर्तन" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
पङ्क्ति ३२:
सजीव प्राण्णीहरूका सबै प्रकारका आकार, आकृति, रासायनिक संरचना, रोग आदि गुणहरू (characters)को उत्परिवर्तन हुनसक्छ। यसै आधारमा उत्परिवर्तनहरूका धेरै कोटिहरू बनाइएकाछन्, जस्तै जीन उत्परिवर्तन, गुणसूत्र उत्परिवर्तन आदि। उत्परिवर्तनलाई तात्कालिक अथवा आकस्मिक आनुवंशिक परिवर्तन भनिएकोछ। यो परिवर्तन दोषयुक्त नैं होस्, यो कुनै आवश्यक छैन। सबै उत्परिवर्तन दूषित अथवा हानिकारक हुदैनन्। यिनबाट लाभ पनि हुन्छ र यस प्राकृतिक दोषको लाभ उठाउन पनि सकिन्छ। यसको हामी यथास्थानमा पुन: विचार गर्नेछौं।
उत्परिवर्तनका घटनाहरू विरल अथवा यदा-कदा हुन्छन्। ड्रोसोफिला (drosophila) नामक कदली मक्खी (fruit fly)को अध्ययनद्धारा ज्ञात भएकोछ कि यस प्रकारकहरू उत्परिवर्तन धेरै लाख सामान्य प्रजातिमा कुनै एकमा अति नगण्य रूपमा परिलक्षित हुन्छ। आल्टेनवर्गले रेसका घोडाहरूको आधुनिक तीव्र गतिको कारण क्रमिक आरोपित उत्परिवर्तन भनेकाछन्। यो वा यस्तो परिवर्तन सदा लाभप्रद नैं हुन्छ (आल्टेन वर्गको मतानुसार) भन्न सकिंदैन। धेरै उदाहरणहरूमा, यस उत्परिवर्तनको कारण घोडाहरूको गतिमा न्यूनता पनि आउन सक्छ। अत: निष्कर्ष यही निस्कन्छ कि उत्परिवर्तन "मनमानी परिवर्तन" (random change)हुन्छ। यहाँ डार्विनको "प्राकृतिक वरणको
उत्परिवर्तन कब हुनेछ, यो कुनै निश्चित रूपले हैन कह सकता। कोशिकाविभाजनको उपरांत वर्धन (development)को कुनै पनि अवस्था या चरण (stage)मा उत्परिवर्तनको घटना घट सकती छ। यदि उत्परिवर्तन कुनै एक नै बीजाणु (gamete) या युग्मकमा हुन्छ त भावी संतति हरूमा केवल एकमा यो परिलक्षित हुनेछ। उत्परिवर्तित पीढी हरूमा आधी संततिमा उत्परिवर्तनको लक्षण वर्तमान हुनेछन् र शेष आधा यिनिहरूबाट अप्रभावित रहेगा। उत्परिवर्तनको लक्षणहरू देखि युक्त संततिहरूको भावी पीढियहरूमा पनि उनी नै लक्षण दिखलाई देि रहेंगे। काय कोशिकाहरू (somatic or body cells)मा उत्परिवर्तन भए पछि उसलाई चिन्हारी पाना दुष्कर कार्य हुन्छ। धेरै पल्ट त यस्तो पनि हुन्छ कि त्यो सर्वथा अदृश्य हुन्छ र उसपर कुनै पनि दृष्टि पनि हैन जा पाती। तर जनन कोशिकाहरू (germ or reproduction cells)मा भएका उत्परिवर्तन जनांकिकीय (genetically) दृष्टिले महत्वपूर्ण हुन्छन्।
|