"भाषाविज्ञान" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा रोबोट: रिडाइरेक्टहरू मिलाउँदै
पङ्क्ति ६९:
 
=== भाषाविज्ञानको प्रयोगात्मक पक्ष ===
विज्ञानको अन्य शाखाहरुका समान भाषाविज्ञानका पनि प्रयोगात्मक पक्ष छन्, जसको लागि प्रयोगको प्रणालिहरु र प्रयोगशालाको अपेक्षा हुन्छ। भिन्न-भिन्न यांत्रिक प्रयोगहरुका द्वारा उच्चारणात्मक [[स्वनविज्ञान]] (articulatory phonetics), भौतिक स्वनविज्ञान (acoustic phonetics) र श्रवणात्मक स्वनविज्ञान (auditory phonetics)को अध्ययन गरिन्छ। यसलाई प्रायोगिक स्वनविज्ञान, यांत्रिक स्वनविज्ञान वा प्रयोगशाला स्वनविज्ञान पनि भन्दछन्। यसमा [[ऐना|दर्पण]] जस्तै सामान्य उपकरणबाट लिएर जटिलतम वैद्युत उपकरणहरुको प्रयोग हुँदैछ। परिणामस्वरूप भाषाविज्ञानका क्षेत्रमा गणितज्ञहरु, भौतिकशास्त्रिहरु र इंजीनियारहरुको पूर्ण सहयोग अपेक्षित भयो हो। कृत्रिम तालु र कृत्रिम तालु प्रोजेक्टरको सहायताबाट व्यक्तिविशेषका द्वारा उच्चारित स्वनहरुका उच्चारण स्थानको परीक्षा गरिन्छ। कायमोग्राफ स्वानहरुको घोषणत्व र प्राणत्व निर्धारण गर्न अनुनासिकता र कालमात्रा जाननका लागि उपयोगी हो। लैरिंगो स्कोपबाट स्वरयंत्र (काकल)को स्थितिको अध्ययन गरिन्छ। एण्डोस्कोप लैरिंगोस्कोपको नैं सुधरा रूप हो। असिमानिस्राफको तरंगहरु स्वनहरुका भौतिक स्वरूपलाई पर्देमा वा फिल्ममा अत्यंत स्पष्टताबाट अङ्कित गर दिन्छ। यही काम स्पेक्टोग्राफ वा सोनोग्राफद्वारा अधिक सफलताबाट गरिन्छ। स्पेक्टोग्राफ जो चित्र प्रस्तुत गर्दछ तिनलाई पैटर्न प्लेबैकद्वारा फिरबाट सुना जा सक्दछ। स्पीचस्ट्रेचरको सहायताबाट रिकार्डको भएको सामग्रीलाई धीमी गतिबाट सुना जा सक्दछ। यिनको अतिरिक्त र पनि छोटे ठूला यंत्र छन्, जिनसे भाषावैज्ञानिक अध्ययनमा पर्याप्त सहायता ली जाँदै हो।
 
फ्रांसीसी भाषावैज्ञानिकहरुमा रूइयोले स्वनविज्ञानका प्रयोगहरुका विषयमा (Principes phonetique experiment, Paris, १९२४) ग्रन्थ लिखा थियो। लंदनमा प्रो० फर्थले विशेष तालुयंत्रको विकास गरे। स्वरहरुका मापनका लागि जस्तै स्वरत्रिकोण वा चतुष्कोणको रेखाहरु निर्धारित गरिएको छन्, त्यस्तो नैं इन्होंने व्यंजनहरुका मापनका लागि आधार रेखाहरुको निरूपण गरे, जसको द्वारा उच्चारण स्थानहरुको ठीक ठीक वर्णन गर्न सकिन्छ। डेनियल जांस र इडा वार्डले पनि अङ्ग्रेजी स्वनविज्ञानमा महत्वपूर्ण कार्य गरेकोछ। फ्रांसीसी, जर्मन र रूसी भाषाहरुका स्वनविज्ञानमा काम गर्न वालहरुमा क्रमश: आर्मस्ट्राँग, बिथेल र बोयानस मुख्य छन्। सैद्धांतिक र प्रायोगिक स्वनविज्ञानमा समान रूपबाट काम गर्नभएका व्यक्तिहरुमा निम्नलिखित मुख्य छन्: स्टेटसन (मोटर फोनेटिक्स १९२८), नेगस (द मैकेनिज्म अव दि लेरिंग्स,१९१९) पोटर, ग्रीन र कप (विजिबुल स्पीच), मार्टिन जूस (अकूस्टिक फोनेटिक्स, १९४८), हेफनर (जनरल फोनेटिक्स १९४८), मौल (फण्डामाटल्स अव फोनेटिक्स, १९६३) आदि।
"https://ne.wikipedia.org/wiki/भाषाविज्ञान" बाट अनुप्रेषित