"निर्वाचन" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

भारतीय लोकतन्त्रमा चुनाव प्रक्रियाका अलग-अलग स्तर छन् तर मुख्यतया संविधानमा पूरै देशका लागि एक [[लोक सभा|लोकसभा]] तथा पृथक-पृथक राज्यहरूका लागि अलग [[विधानसभा]]को प्रावधान छ।

 

 

लोकसभाको कुल ५४३ सीटहरूमा देखि विभिन्न राज्यहरूदेखि अलग-अलग सङ्ख्यामा प्रतिनिधि चुने जान्छन्। यसै प्रकार अलग-अलग राज्यहरूको विधानसभाहरूका लागि अलग-अलग सङ्ख्यामा विधायक चुने जान्छन्। नगरीय निकाय चुनावहरूको प्रबंध राज्य निर्वाचन आयोग गर्दछ, जबकि लोकसभा र विधानसभा चुनाव भारत निर्वाचन आयोगका नियन्त्रणमा हुन्छन्, जसमा वयस्क मताधिकार प्राप्त मतदाता प्रत्यक्ष मतदानका माध्यमदेखि सांसद एवं विधायक चुन्दछन्। लोकसभा तथा विधानसभा दुइटैको नैं कार्यकाल पाँच वर्षको हुन्छ। यिनको चुनावका लागि सबैभन्दा पहिला निर्वाचन आयोग अधिसूचना जारी गर्दछ। अधिसूचना जारी हुनको पछि संपूर्ण निर्वाचन प्रक्रियाका तीन भाग हुन्छन्- नामांकन, निर्वाचन तथा मतगणना। निर्वाचनको अधिसूचना जारी हुनको पछि नामांकन पत्रहरूलाई दाखिल गर्नका लागि सात दिनहरूको समय मिल्दछ। त्यसको पछि एक दिन तिनको जांच पडतालका लागि राखिन्छ। यसमा अन्यान्य कारणहरूदेखि नामांकन पत्र रद्द पनि हुन सक्छन्। तत्पश्चात दुइ दिन नाम वापसीका लागि दिए जान्छन् ताकि जसलाई चुनाव छैन लडना छ ती आवश्यक विचार विनिमयका पछि आफ्नो नामांकन पत्र वापसले सकुन्। १९९३का विधानसभा चुनावहरू तथा १९९६का लोकसभा चुनावहरूका लागि विशिष्ट कारणहरूदेखि चार-चार दिनहरूको समय दिइएको थियो। परन्तु सामान्यत: यो कार्य दुइ दिनहरूमा सम्पन्न गर्ने प्रयास गरिन्छ। कहिले कभार कुनै क्षेत्रमा पुन: मतदानको स्थिति पैदा भएमा त्यसको लागि अलगदेखि दिन तय गरिन्छ। मतदानका लागि तय गरियो मतदान केन्द्रहरूमा मतदानको समय सामान्यत: सुबह ७ बजेदेखि सायं ५ बजेसम्म राखिन्छ।