"नेपालको संविधान २०७२" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति २०:
=='''नेपालको संविधानका भागहरु'''==
 
=== प्रस्तावना===
हामी सार्वभौमसत्तासम्पन्‍न नेपाली जनता नेपालको स्वतन्त्रता, सार्वभौमिकता, भौगोलिक अखण्डता, राष्‍ट्रिय एकता, स्वाधीनता र स्वाभिमानलाई अक्षुण्ण राखी जनताको सार्वभौम अधिकार, स्वायत्तता र स्वशाासनको अधिकारलाई आत्मसात गर्दै राष्ट्रहित, लोकतन्त्र र अग्रगामी परिवर्तनका लागि नेपाली जनताले पटक–पटक गर्दै आएका ऐतिहासिक जन आन्दोलन, सशस्त्र संघर्ष, त्याग र बलिदानको गौरवपूर्ण इतिहासलाई स्मरण एवं शहीदहरू तथा बेपत्ता र पीडित नागरिकहरूलाई सम्मान गर्दै;सामन्ती, निरंकुश, केन्द्रीकृdfytdsyewntr u6 ,4त र एकात्मक राज्यव्यवस्थाले सृजना गरेका सबै प्रकारका विभेद र उत्पीडनको अन्त्य गर्दै बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक तथा भौगोलिक विविधतायुक्त विशेषतालाई आत्मसात् गरी विविधताबीचको एकता, सामाजिक सांस्कृतिक ऐक्यबद्धता, सहिष्णुता र सद्भावलाई संरक्षण एवं प्रवर्धन गर्दै; वर्गीय, जातीय, क्षेत्रीय, भाषिक, धार्मिक, लैंगिक विभेद र सबै प्रकारका जातीय छुवाछूतको अन्त्य गरी आर्थिक समानता, समृद्धि र सामाजिक न्याय सुनिश्चित गर्न समानुपातिक समावेशी र सहभागितामूलक सिद्धान्तका आधारमा समतामूलक समाजको निर्माण गर्ने संकल्प ग6 i,m 7र्दै;
जनताको प्रतिस्पर्धात्मक बहुदलीय लोकतान्त्रिक शासन प्रणाली, नागरिक स्वतन्त्रता, मौलिक अधिकार, मानव अधिकार, बालिग मताधिकार, आवधिक निर्वाचन, पूर्ण प्रेस स्वतन्त्रता तथा स्वतन्त्र, निष्पक्ष र सक्षम न्यायपालिका र कानूनी राज्यको अवधारणा लगायतका लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतामा आधारित समाजवादप्रति प्रतिबद्ध रही समृद्ध राष्ट्र निर्माण गर्न;
पङ्क्ति २६:
 
===भाग–१ प्रारम्भिक===
(१) संविधान मूल कानून<br>
(२ )सर्वभौमसत्ता र राज्यकीयसत्ता <br>
(३) राष्ट्र<br>
(४) नेपाल राज्य<br>
(५) राष्ट्रीय हित<br>
(६) राष्ट्र भाषा<br>
(७) सरकारी कामकाजको भाषा<br>
(८) राष्ट्रीय झण्डा<br>
(९) राष्ट्रीय गान इत्यादि <ref>http://parliament.gov.np/document.ph?id=24 http://parliament.gov.np/document.php?id=24 प्रारम्भिक</ref>
 
===भाग–२ नागरिकता===
(१०). नागरिकताबाट बञ्चित नगरिने <br>
(११). नेपाली नागरिक ठहर्ने <br>
(१२). वंशीय आधार तथा लैङ्गिक पहिचान सहितको नागरिकता <br>
(१३). नागरिकता प्राप्ति, पुनः प्राप्ति र समाप्ति <br>
(१४). गैर आवासिय नागरिकता प्राप्त गर्न सकिने <br>
(१५). नेपाली नागरिक <br>
===भाग-३ मौलिक हक र कर्तव्य===
(१६) सम्मानपुर्वक वाच्न पाउने हक <br>
(१७) स्वतन्त्रताको हक <br>
(१८) समानताको हक <br>
(१९) सञ्चारको हक <br>
(२०) न्याय सम्बन्धी हक <br>
(२१) अपराध पीडितको हक<br>
(२२) यातना विरूद्धको हक<br>
(२३) निवारक नजरबन्द विरूद्धको हक<br>
(२४) छुवाछुत र भेदभाव विरूद्धको हक<br>
(२५) सम्पत्तिको हक<br>
(२६) धार्मिक स्वतन्त्राको हक<br>
(२७) सूचनाको हक<br>
(२८) गोपनीयताको हक<br>
(२९) शोषण विरूद्धको हक<br>
(३०) स्वच्छ वातावरणको हक<br>
(३१) शिक्षा सम्बन्धी हक<br>
(३२) भाषा र संस्कृतिको हक<br>
(३३) रोजगारको हक<br>
(३४) श्रमको हक<br>
(३५) स्वस्थ्य सम्बन्धी हक<br>
(३६) खाद्य सम्बन्धी हक<br>
(३७) आवासको हक<br>
(३८) महिलाको हक<br>
(३९) बालबालिकाको हक<br>
(४०) दलितको हक<br>
(४१) ज्येष्ठ नागरिकको हक<br>
(४२ )सामाजिक न्यायको हक<br>
(४३) सामाजिक सुरक्षाको हक<br>
(४४) उपभोक्ताको हक<br>
(४५) देश निकाला विरुद्धको हक<br>
(४६) संबैधानिक उपचारको हक<br>
(४७) मौलिक हकको कार्यन्यायन<br>
(४८) नागरिकका कर्तब्य<br>
 
===भाग–४ राज्यका निर्देशक सिद्धान्त, नीति तथा दायित्व ===
(४९) मार्ग निर्देशनका रूपमा रहने<br>
(५०) निर्देशक सिद्धान्त <br>
(५१) राज्यका नीतिहरू<br>
(५२) राज्यको दायित्व<br>
(५३) प्रतिवेदन पेश गर्ने<br>
(५४) अनुगमन सम्बन्धी व्यवस्था<br>
(५५) अदालतमा प्रश्न उठाउन नसकिने<br>
 
===भाग–५ राज्यको संरचना र राज्य शक्तिको बाँडफाँड===
(५६) राज्यको संरचना<br>
(५७) राज्य शक्तिको बाँडफाँड<br>
(५८) अविशिष्ट अधिकार<br>
(५९) आर्थिक अधिकारको प्रयोग<br>
(६०) राजश्व स्रोतको बाँडफाँड<br>
 
===भाग–६ राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति===
(६१) राष्ट्रपति<br>
(६२) राष्ट्रपतिको निर्वाचन<br>
(६३) राष्ट्रपतिको पदावधि<br>
(६४) राष्ट्रपतिको योग्यता<br>
(६५) राष्ट्रपतिको पद रिक्त हुने अवस्था<br>
(६६) राष्ट्रपतिको काम, कर्तव्य र अधिकार<br>
(६७) उपराष्ट्रपति<br>
(६८) उपराष्ट्रपतिको पद रिक्त हुने अवस्था<br>
(६९) उपराष्ट्रपति सम्बन्धी अन्य व्यवस्था<br>
(७०) राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति फरक फरक लिङ्ग वा समुदायको हुने<br>
(७१) राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको सपथ<br>
(७२) राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पारिश्रमिक तथा सुबिधा<br>
(७३) राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको कार्यालय<br>
 
===भाग–७ संघीय कार्यपालिका===
(७४) शासकीय स्वरूप<br>
(७५) कार्यकरणी अधिकार <br>
(७६) मन्त्रीपरिषद गठन <br>
(७७) प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीपरिषद रिक्त हुने अवस्था <br>
(७८) संघीय संसदको सदस्य नभाको व्यक्ति मन्त्री हुने <br>
(७९) प्रधानमन्त्री र मन्त्रीको पारि श्रमिक तथा अन्य सुविधा <br>
(८०) शपथ <br>
(८१) राष्ट्रपतिलाई जानकारी दिन <br>
(८२) नेपाल सस्कारको कार्य सञ्चालन
 
===भाग–८ संघीय व्यवस्थापिका===
(८३) संघीय व्यवस्थापिका <br>
(८४) प्रतिनिधि सभाको गठन <br>
(८५) प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल <br>
(८६) राष्ट्रीय सभा को गठन र सदस्यहरुको पदावधि <br>
(८७) सदस्यको लागि योग्यता <br>
(८८) शपथ <br>
(८९) स्थानको रिक्तता <br>
(९०) सदस्यताको लागि अयोग्यता सम्बन्धी निर्णय <br>
(९१) प्रतिनिधि सभाको सभामुख र उपसभामुख <br>
(९२) राष्ट्रीय सभाको अध्यक्ष र उपाघ्यक्ष <br>
(९३) अधिवेशन आहवन र अन्त्य <br>
(९४) गण पूरक संख्या <br>
(९५) राष्ट्रपतिबाट सम्बोधन <br>
(९६) उपप्रधानमन्त्री, प्रधानमन्त्री, राज्य मंत्री र सहायक मन्त्रीले दुबै बैठकमा भाग लिन पाउने <br>
(९७) समितिको गठन <br>
(९८) सदस्यको स्थान रिक्त रहेको अवस्थामा सदनको कार्य सञ्चालन <br>
(९९) मतदान <br>
(१००) बिस्वासको मत र अबिस्वाशको प्रस्ताब सम्बन्धी व्यवस्था <br>
(१०१)महाअभियोग <br>
(१०२) अनधिकार उपस्थित भएमा वा मतदान गरेमा सजाय <br>
(१०३) बिशेषाधिकार <br>
(१०४) कार्य सञ्चालन बिधि <br>
(१०५) बहसमा बन्देज <br>
(१०६) संघीय संसधको महासचिब र सचिब <br>
(१०७) संघीय संसदको सचिबालय <br>
(१०८) पारिश्रमिक <br>
 
===भाग–९ संघीय व्यवस्थापन कार्यविधि===
पङ्क्ति ३६५:
(२९३) संवैधानिक काम कारवाहीको अनुगमन <br>
(२९४) संवैधानिक निकायको वार्षिक प्रतिवेदन <br>
 
===भाग–३२ विविध ===
 
===भाग–३३ संक्रमणकालीन व्यवस्था ===
(२९५) संधीय आयोगको गठन <br>
(२९६) संविधान सभा व्यवस्थापिका-संसदमा रुपान्तरण हुने <br>
(२९७) राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति संबन्धी व्यवस्था <br>
(२९८) मन्त्रिपरिषद्को गठन सम्बन्धी व्यवस्था <br>
(२९९) सभामुख र उपसभामुख सम्बन्धी व्यवस्था <br>
(३००) न्यापालिका सम्बन्धी व्यवस्था <br>
(३०१) संवैधानिक निकाय र पदाधिकारी संबन्धी व्यवस्था <br>
(३०२) प्रदेश र स्थानीय तहमा सरकारी सेवाहरुको गठन र संचालन <br>
(३०३) स्थानीय निकाय संबन्धी व्यवस्था <br>
(३०४) वर्तमान कानुन लागु रहने <br>
(३०५)बाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार <br>
 
===भाग–३४ परिभाषा र व्याख्या ===
(३०६) परिभाषा र व्याख्या <br>
 
===भाग–३५ संक्षिप्त नाम, प्रारम्भ र खारेजी===
(३०७) संक्षिप्त नाम र प्रारम्भ <br>
 
(३०८) खारेजी <br>