महाभारतको युद्ध कौरवहरू र पाण्डवहरूका मध्य अपरिहार्य भएको थियो, यो समाचार बर्बरीकलाई प्राप्त हुये त तिनको पनि युद्धमा सम्मिलित हुने इच्छा जाग्रत हुयी। जब ती आफ्नो सामान्यादेखि आशीर्वाद प्राप्त गर्न पहुंचे तब सामान्यालाई हारे हुये पक्षको साथ दिने वचन दिए। ती आफ्नो लीले घोडे, जसको रंग नीलो थियो,मा तीन बाण र धनुषका साथ कुरूक्षेत्रको रणभुमिको र अग्रसर हुये।
उसको परीक्षा लिनका लागि ब्राह्मण वेशधारी भगवान् कृष्णले बाटोमा आएर सोध्नु हुन्छ– कहां जान थालेको हो ? बर्बरीकले पाण्डवहरु कमजोर भएकोले सघाउन जान थालेको बताउंछ । र आफू कमजोरको पक्षबाट लड्न जान थालेको बताउ“छ । यस्तो कृत्यले कुरुक्षेत्र युद्धको परिणामलाई अनिश्चित गराउने भएकोले भगवान् कृष्णले उसलाई रोक्ने प्रयास गर्नु हुन्छ । तर उसले आमाको आज्ञापालन गर्ने बताउ“दै युद्धमा अवश्य जाने र युद्ध हेर्ने कुरा बताउंछ ।
सर्वव्यापी कृष्णले ब्राह्मण वेश धारण गर्न बर्बरीकदेखि परिचित हुनका लागि त्यसलाई रोका र यो जानेर तिनको हंसी पनि उडायी कि त्यो मात्र तीन बाणदेखि युद्धमा सम्मिलित हुने आयो छ। यस्तो सुन्नमा बर्बरीकले उत्तर दिए कि मात्र एक बाण शत्रु सेनालाई ध्वस्त गर्नका लागि पर्याप्त छ र यस्तो गर्नका पछि बाण फिर्ता तरकसमा नैं आउँनेछ। यदि तीनो बाणहरूलाई प्रयोगमा लिइएको त तीनो लोकहरूमा हाहाकार मच जानेछ। यसमाकृष्णले तिनलाई चुनौती दीको यस पीपलका पेडका सबै पत्रहरूलाई प्वाल गरि दिओस्खिलाओ, जसका तल दोनो खडे थिए। बर्बरीकले चुनौती स्वीकारको र आफ्नो तुणीरदेखि एक बाण निकालो र इश्वरलाई स्मरण गर्न बाण पेडका पत्तोको र चलाएको।
भगवान् कृष्णले सोध्नु हुन्छ– यस पीपलको रुखका सबै पातमा प्वाल मार्न सक्छौ ? उसले तत्काल एउटा तीर निकालेर हान्छ । उसले पीपलका सबै पात छेडेर कृष्णको गोडा वरिपरि रिङ्न थाल्छ किनभने भगवान् कृष्णले एउटा पात आफ्नो खुट्टा मुनि लुकाउनु भएको थियो ।
तीरले क्षण भरमा पेडका सबै पत्तहरूलाई भेद दिए र कृष्णका पैरका इर्द-गिर्द चक्कर लगाने लगा, किनभनें एक पत्ता उन्होनहरू आफ्नो पैरका तल छुपा लिया थियो, बर्बरीकले भने कि तपाईं आफ्नो पैरलाई हटा लीजिये वर्ना यी तपाईंका पैरलाई चोट पुग्यो द्नेछ। कृष्णले बालक बर्बरीकदेखि पूछा कि त्यो युद्धमा कुन रदेखि सम्मिलित हुनेछ त बर्बरीकले आफ्नो सामान्यालाई दिये वचन दोहराये कि त्यो युद्धमा जस रदेखि भाग ल्नेछ जो कि निर्बल हो र हारको र अग्रसर छ। कृष्ण जानन्थे कि युद्धमा हार त कौरवहरूको नैं निश्चित छ, र यसमायदि बर्बरीकले तिनको साथ दिए त परिणाम तिनको पक्षमा नैं हुनेछ।
बर्बरीकले भन्छ– कृपया गोडा हटाउनु होस् अन्यथा यसले तपाईंलाई हानि पुर्याउन सक्छ ।
ब्राह्मणले बालकदेखि दानको अभिलाषा व्यक्त की, यसमावीर बर्बरीकले तिनलाई वचन दिए कि यदि त्यो तिनको अभिलाषा पूर्ण गर्नमा समर्थ हुनेछ त अवश्य गर्नेछ। कृष्णले उनीसित शीशको दान मांगा। बालक बर्बरीक क्षण भरका लागि चकरिएको, परन्तु त्यसले आफ्नो वचनको द्डता जतायी। बालक बर्बरीकले ब्राह्मणदेखि आफ्नो वास्तिवक रूपले अवगत गराने प्रार्थनाको र कृष्णका बारेमा सुन गर्न बालकले तिनको विराट रूपका दर्शनको अभिलाषा व्यक्त की, कृष्णले तिनलाई आफ्नो विराट रूप देखाए।
ब्राह्मण वेशधारी कृष्णले उसंग वर माग्छन् । बर्बरीकले आफ्नो बलबुतामा भएका सबै कुरा दिने वाचा गर्छ । कृष्णले उसको शिर दान माग्छन् । उसले शिर दान दिन्छ तर आफूलाई कुरुक्षेत्र युद्ध हेर्ने इच्छा भएको बताउंछ । अनि कृष्णले उसको टाउको नजिकको पर्वतको शिखरमा लगेर स्थापित गर्छन् ।
उन्होनहरू बर्बरीकलाई समझाया कि युद्ध आरम्भ हुनाले पहिला युद्धभूमींको पूजाका लागि एक वीर्यवीर क्षत्रियका शीशका दानको आवश्यक्ता हुन्छ, उन्होनहरू बर्बरीकलाई युद्धमा सबैभन्दा वीरको उपाधिदेखि अलंकृत गरे, अतैव तिनको शीश दानमा मांगा. बर्बरीकले उनीसित प्रार्थनाको कि त्यो अन्तसम्म युद्ध हेर्न पाउनु चाहन्छ, श्री कृष्णले तिनको यो कुरा स्वीकार गर्न ली। फाल्गुन माहको द्वादशीलाई उन्होनहरू आफ्नो शीशको दान दिए। तिनको शीर युद्धभुमिका समीप नैं एक पहाडीमा सुशोभित गरिएको, जहाँदेखि बर्बरीक सम्पूर्ण युद्धको जायजाले सकन्थे।
युद्ध समाप्त भएपछि युद्ध कसको कारणले जित्न सकियो यस बारेमा पाण्डव दाजुभाईहरुमा बहस हुन्छ । भगवान् कृष्णले यस कुराको निर्णय गर्न बर्बरीकको सिर पर्वतमा राखिएको बताउनु हुन्छ । सबै पर्वतमा सोध्न पुग्छन् । बर्बरीकले के बताउंछ भने युद्धमा जताततै भगवान् कृष्णको सुदर्शन चक्र मात्र युद्धरत थियो र श्रीकृष्णको आदेशमा महाकाली र दुर्गाले भांडोमा रगत थाप्दै खांदै गरिरहेको देखेको बतायो ।
युद्धको समाप्तिमा पांडवहरूमा नैं आपसी खींचाव-तनाव भयो कि युद्धमा विजयको श्रेय कसलाई जान्छ, यसमाकृष्णले तिनलाई सुझाव दिए कि बर्बरीकको शीश सम्पूर्ण युद्धको साक्षी छ अतैव त्यो भन्दा बेहतर निर्णायक भलाको हुन सक्छ। सबै यस कुरासित सहमत हो गये। बर्बरीकका शीशले उत्तर दिए कि कृष्ण नैं युद्धमा विजय प्राप्त गरानमा सबैभन्दा महान पात्र छन्, तिनको शिक्षा, तिनको उपस्थिति, तिनको युद्धनीति नैं निर्णायक थियो। तिनलाई युद्धभुमिमा मात्र तिनको सुदर्शन चक्र घूमता भयो देखिायी दे रह्यो थियो जो कि शत्रु सेनालाई काट रह्यो थियो, महाकाली दुर्गा कृष्णका आदेशमा शत्रु सेनाका रक्तदेखि भरे प्यालहरूको सेवन गर्न रही थियों।
भगवान् कृष्णले बर्बरीकलाई कुरुक्षेत्र युद्धको सर्वाधिक वीर योद्धाको उपाधि दिंदै संसारले उसको पूज ागर्ने वरदान दिनु भएको थियो । त्यसैले उसको खाटू श्यामको रुपमा मन्दिरहरु निर्माण भएका छन् ।
[[श्रेणी:महाभारत]]
[[श्रेणी:हिन्दू धर्म]]
|