"पुरुषार्थ" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

समाज विकासका लागि वर्ण व्यवस्थाको आवश्यकता मानिए जस्तै प्राचीन दार्शनिकहरूले व्यक्तिको व्यक्तित्व विकासका लागि चार आश्रम [[ब्रह्मचर्य आश्रम|ब्रह्मचर्य]], [[गृहस्थ आश्रम|गृहस्थ]], [[वानप्रस्थ आश्रम|वानप्रस्थ]] र [[संन्यास आश्रम|संन्यास]] पनि उत्तिकै अनिवार्य र महत्वपूर्ण मानेका छन् । "जीवेम शरदःशतम्" भन्ने वेदको उक्ति अनुरुप मानिसको आयुलाई १०० वर्षको मानेर मानवजीवनलाई चार भाग लगाई चार आश्रमको समय प्रत्येकको २५-२५ वर्ष तोकिएको छ । प्रथम आश्रम ब्रह्मचर्य हो । यस आश्रम अन्तर्गत व्यक्तिले गुरुको आश्रममा रहेर कठोर अनुशासन पालन गर्दै वेदविद्याध्ययन गर्नु पर्दथ्यो । ब्रह्मचर्य समाप्त भए पछि गृहस्थ आश्रम प्रारम्भ हुन्थ्यो । विद्याध्ययन पूरा भए पछि ब्रह्मचर्य आश्रमको समाप्ति र गृहस्थ आश्रमको प्रारम्भ हुन्थ्यो । गृहस्थ आश्रमको आरम्भ २५ वर्षको उमेर पछि मानिएको छ । यस आश्रममा धर्मानुकूल उपायहरुद्वारा जीविकोपार्जन गर्नु,सवर्ण तथा असगोत्र परिवारसंग विवाह सम्बन्ध गा“स्नु पर्वभिन्न तथा ऋतुकालमा स्त्री समागम गर्नु,वेदोक्त रीतिले पञ्चयज्ञनित्य स्नान सन्ध्या गरी आशौच न परेका बखत नित्य पञ्चयज्ञ(देवयज्ञ,पितृयज्ञ,भूतयज्ञ, अतिथियज्ञ) गरी भृत्य (कर्मचारी, सेवक) हरूलाई आश्रय दिएर आफुले जीविका चलाउनु जस्ता नियम पालन गर्नु पथ्र्यो । वानप्रस्थीको स्वधर्ममा–ब्रह्मचर्यव्रतस्वधर्ममा– ब्रह्मचर्यव्रत पालन, भुईंमा सुत्नु, जटा-मृगचर्म धारण गर्नु, नित्य स्नान गर्नु, सायं–प्रातःप्रातः मध्याह्न सायं स्नान सन्ध्या अग्निमा होम गर्नु, देववलिवैश्वदेव, पितृ र अतिथिको पूजा गर्नु, वनमा हुने कन्द मूल फल आहार गर्नु तीर्थाटन जस्ता नियमहरुनियमहरू बनाइएको छ ।

जीवनको अन्तिम समयमा संन्यास आश्रमको व्यवस्था गरिएको छ । यस आश्रममा इन्द्रिय संयम,नित्यस्नान सन्ध्याोपासनाका रूपमा ब्रह्मात्मैकत्व (जगद्कारण ब्रह्म र आत्माको एकताको विचार )गर्नु ,पुत्रैषणा,लोकैषणा, वित्तैषणा आदि कुनैको वशमा न आउनु,कुनै उद्योग नगर्नु, अकिंचन रहनु, संग छोड्नु, अनेक घरमा भिक्षा मागेर जीवन पालन गर्नु, एकान्त स्थलमा बस्नु, बाहिर र भित्र पवित्र रहनु, हिंसा नगर्नु, सत्य बोल्नु, कसै माथि रीस नगर्नु, क्रूर नहुनु, सहनशील हुनु,जस्ता यतिका नियम निर्धारण गरिएको छ । संन्यास आश्रम केवल मोक्षको आकांक्षीलाई मात्र जरुरी बताइएको छ । अन्यलाईअन्य पुरूषार्थीहरूलाई यो आश्रम स्वैच्छिक छ ।