|
[[चित्र:Chemicals in flasks.jpg|thumb|right|300px]]'''रसायनशास्त्र''' [[विज्ञान]]को त्यो शाखा हो जसमा पदार्थको संघटन, संरचना, गुण र रासायनिक प्रतिक्रियाको समयमा यसमा भएभएका परिवर्तन<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/Chemistry Chemistry]. (n.d.). Merriam-Webster's Medical Dictionary. Retrieved [[August 19]], [[सन् २००७|2007]].</ref> को अध्ययन गरिन्छ। यसको शाब्दिक विन्यास ''रस+अयन'' हो जसको शाब्दिक अर्थ ''रसोंरसहरु (द्रवोंद्रवो)को अध्ययन'' है। यो एक [[भौतिक विज्ञान]] हो जसमा पदार्थको [[परमाणु|परमाणुहरु]], [[अणु|अणुहरु]], क्रिस्टलोंक्रिस्टल (रवों) र रासायनिक प्रक्रियाको समयमा मुक्त भए या प्रयुक्त भए [[ऊर्जा]]को अध्ययन गरिन्छ। रसायन विज्ञानको भीधेरैधेरै शाखाहरू हुन् जसलाई पदार्थको अध्ययनको समयमा बाधिन गएको हो । रसायन विज्ञानको शाखाहरूमा [[कार्बनिक रसायन]], [[अकार्बनिक रसायन]], [[जैवरसायनिकी|जैव रसायन]], भौतिक रसायन, विश्लेषणात्मक रसायन आदि प्रमुख हुन्। कार्बनिक रसायनमा [[कार्बनिक पदार्थ|कार्बनिक पदार्थ]], अकार्बनिक रसायनमा [[अकार्बनिक यौगिक|अकार्बनिक पदार्थ]], जैव रसायनमा [[सूक्ष्मजीव|सुक्ष्म जीवहरु]]मा उपस्थित पदार्थ, भौतिक रसायनमा पदार्थको बनावट, संघटन र उसमा सन्निहित ऊर्जा, विश्लेषणात्मक रसायनमा नमूनाको विश्लेषणको अध्ययन गरिन्छ ताकि उसको बनावट र सञ्चरनाको पत्ता लागोस् । हालको दिनहरूमा न्यूरो-रसायन जस्तो रसायनको कुनै र शाखाहरुको उदय भयो । संक्षेपमा रसायन विज्ञान रासायनिक पदार्थ<ref>[http://chemweb.ucc.ie/what_is_chemistry.htm What is Chemistry?]</ref> को वैज्ञानिक अध्ययन हो । पदार्थको संघटन परमाणु या उप-परमाण्विक कण जस्तै इलेक्ट्रन, प्रोटन र न्यूट्रन<ref>[http://www.visionlearning.com/library/module_viewer.php?mid=49 Matter: Atoms from Democritus to Dalton] by Anthony Carpi, Ph.D.</ref> सँग भयो । रसायन विज्ञानको केन्द्रीय विज्ञान या आधारभूत विज्ञान पनि कहा जान्छ किन भने यो अरु विज्ञान जस्तो, खगोलविज्ञान, भौतिक, पदार्थ विज्ञान, जीवविज्ञान र भूविज्ञानको जोडछ।<ref>Theodore L. Brown, H. Eugene Lemay, Bruce Edward Bursten, H. Lemay. ''Chemistry: The Central Science''. Prentice Hall; 8 edition (1999). ISBN 0-13-010310-1. Pages 3-4.</ref><ref>यो जीवविज्ञान र भौतिक विज्ञानको मध्यको कडी हो। रसायन विज्ञानको जन्म किमियागारोंको प्रयोगसँग भयो जो धेरै सयौं वर्ष पहले विश्वको विभिन्न भागमा, खासगरी मध्यपूर्वमा काम गरिन्थ्यो ।ref>Dictionary of the History of Ideas: Alchemy [http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-04]</ref>
== रसायनशास्त्रको अध्ययनको क्षेत्र ==
रसायनशास्त्रको अध्ययनको क्षेत्र बडा व्यापक छ, तल दिइएका चित्र सँग यसका कुनै अनुमान हो सकउछहुन सक्छ :
रसायन विज्ञानको क्षेत्र अरु विज्ञानहरूको समन्वयको कारण प्रति दिन विस्तृत हुदै गइरहेको छ। फलत: आज हामी भौतिक एवं रसायनभौतिकी, जीव रसायन, शरीर-क्रिया-रसायन, समान्य रसायन, कृषि रसायन, आदि अनेक नवीन उपांगहरूको केक
|
