"विस्फोटक" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा नेपालीमा प्रयोग नहुने नुक्त चिन्ह हटाउँदै
सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-लाइ +लाई)
पङ्क्ति ३१:
९. [[लेड ऐजाइड]] --- सहायक विस्फोटक, युद्धका लागि
 
[[डायनामाइट]]का निर्माणमा नाइट्रोग्लिसरीन प्रयुक्त हुन्छ। नाइट्रोग्लिसरीन आवश्यकतादेखि अधिक सुग्राही हुन्छ। यसको सुग्राहितालाई कम गर्नका लागि कीजलगरको उपयोग हुन्छ। अमरीकामा कीजलगरका स्थानमा काठ ्धूलो, वा काठ समिता र सोडियम नाइट्रेटको उपयोग हुन्छ। डायनामाइटमा नाइट्रोग्लिसरीनको मात्रा २०, ४०, वा ६० ७५ प्रति शत रहन्छ। यसको प्रबलता नाइट्रोग्लिसरीनको मात्रामा निर्भर गर्दछ। ७५ प्रतिशत नाइट्रोग्लिसरीन वाला डायनामाइट प्रबलतम हुन्छ। कीजलगर, वा काष्ठचूर्ण, वा समिताका प्रयोगको उद्देश्य डायनामाइटको संरक्षण हुन्छ,, ताकि यातायातमा त्यो विस्फुटित न हो जाए। नाइट्रोग्लिसरीन १३ डिग्रीसे मा जम जान्छ। जम जानमा यो विस्फुटित हुँदैन। अत: ठंढी जलवायुमा जमकर त्यो निकम्मा न हो जाए, यसदेखि बचानका लागि त्यसमा २० भाग ग्लिसरीन डाइनाइट्रोमोनोक्लो-रह्योइड्रिन मिल्योइन्छ। यो जमावरोधीकारकको काम गर्दछ। यस ससे नाइट्रोग्लिसरीन -३० डिग्रीसे सम्म द्रव रहन्छ। नाइट्रोग्लिसरीनका स्थानमा नाइट्रोग्लाइकोलकोनाइट्रोग्लाईकोलको उपयोग अब हुने लगा हो।
 
[[विस्फोटक जिलेटिन]]मा ९० प्रतिशत ग्लिसरीन र १० प्रतिशत नाइट्रोसेलुलोस रहन्छ। टी एन टी ट्राइनाइट्रोटोल्विन हो। यो ८१ डिग्रीसे मा पिघल्दछ। डी एन टीका साथ अमोनियम नाइट्रेटका मिले रहनाले टी एन टी अधिक प्रबल विस्फोटक हुन जान्छ। पिक्रिक अम्ल विस्फोटक हो। फिनोलका नाइट्रेटीकरणदेखि यो बन्दछ। यो पहेंलो ठोस छ, जो १२१ डिग्रीसे मा पिघल्दछ। यसको सीस लवण पिक्रिक अम्लदेखि ५ गुना अधिक सुग्राही हुन्छ। स्वय पिक्रिक अम्ल खोलमा भरिन्छ। अमोनियम नाइट्रेट टी एन टीका साथ मिलाएर प्रयुक्त हुन्छ। यो आक्सीकारकको पनि कार्य गर्दछ। स्वयं यो कठिनतादेखि प्रस्फोटिन (detonate) हुन्छ।
पङ्क्ति ४९:
[[राइफल]]का [[कारतूस]]मा पनि एउटा प्रणोदक र अर्को बुलेट वा गोली जा यशद-ताम्र मिश्रधातुको बनी हुन्छ, सीसका निचोलमा राखेको हुन्छ। टैंकमार (antitank) राइफलहरुमा यस ्पातको गोलीहरु हुन्छन्। हथगोलेमा कुनै प्रणोदक हुँदैन।
 
रेशेका रूपमा नाइट्रोसेलूलोस (गनकटन) उच्च विस्फोटक हुन्छ, परन्तु जिल्लाहरुटनीकृत हुनमा मंद विस्फोटक बन्न जान्छ। अकेले वा अन्य पदार्थहरुका साथ मिलाएर, यही प्रधानतया मंद विस्फोटकका रूपमा व्यवहृत हुन्छ। गोलीका खोलमा टी एन टी, वा एमेटोल (टी एन टीका साथ एमोनियम नाइट्रेट मिल्यो भयो), पिक्रिक अम्ल, वा यसका लवण, रहन्छन्। यसको काम हुन्छ निदिष्ट स्थानमा पुगकर, तीव्रगामी टुक्नमा चूर चूर हो जाना र वास्तविक मिसाइल वा अस्त्र बन जाना। खोलमा रोजिन वा बारूददेखि बँधा भयो गहरुद रहन्छ। यस्ता खोललाई "श्रेप्नेल शेल" (Shrapnel shell) भन्दछन्। गहरुदका स्थानमा युद्ध ग्यास पनि रह सगर्छ। खोललाई पली्दै (fuse) द्वारा जलाइन्छ।जलाईन्छ। खोल इस्पातको बनाएको हुन्छ। बहुधा त्यसमा ऐलुमिनियमको तिखो धार लागेको हुन्छ।
 
विस्फोटकमा प्रयुक्त हुने नाइट्रोसेलुलोजमा नाइट्रोजन १२.८ प्रतिशत रहन्छ। राख्नमा धूमहीन चूर्णको ह्रास हुन्छ। अत: बीच बीचमा त्यसका परीक्षण गर्दै रहना आवश्यक हुन्छ। कर्डाइटमा नाइट्रोसेलुलोज र नाइट्रोग्लिसरीन दुइटै रहन्छन्। इनकी आपेक्षिक मात्रा निश्चित छैन रहती। एउटा कर्डाइटमा नाइट्रोसेलुलोज ६५ भाग, नाइट्रोग्लिसरीन ३० भाग र खनिज जेली ०.५ भाग रहन्छन्। एउटा अर्का कर्डाइटमा नाइट्रोसेलुलोज ३७ भाग, नाइट्रोग्लिसरीन ५८ भाग र जेली ०.५ भाग रहन्छन्। ऐसीटोन ्जिलेटिनीकारकका रूपमा प्रयुक्त हुन्छ। पोटैशियम क्लोरेट, पोटैशियम परवलोरेट, नाइट्रोग्वेनिडिन, मर्करी फल्मिनेट, लेड ऐजाइह, नाइट्रो स्टार्च, द्रव अक्सीजन र काष्ठ कोइला पनि विस्फोटकका रूपमा प्रयुक्त हुन्छन्।
"https://ne.wikipedia.org/wiki/विस्फोटक" बाट अनुप्रेषित