"गरुड पुराण" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कुनै सम्पादन सारांश छैन
सा केही सुधारहरु गर्दै
पङ्क्ति ३६:
 
यस पुराणमा सबभन्दा पहिला पुराणलाई आरम्भ गर्ने प्रश्न गरिएकोछ, फेरि संक्षेपसित सृष्टि्को वर्णन छ। यसपछि सूर्य आदिको पूजा, पूजाको विधि, दीक्षा विधि, श्राद्ध पूजा नवव्यूहको पूजा विधि, वैष्णव-पंजर, योगाध्याय, विष्णुसहस्त्रनाम कोर्तन, विष्णु ध्यान, सूर्य पूजा, मृत्युंजय पूजा, माला मन्त्र , शिवार्चा गोपालपूजा, त्रैलोक्यमोहन, श्रीधर पूजा, विष्णु-अर्चा पञ्चतत्व-अर्चा, चक्रार्चा, देवपूजा, न्यास आदि संध्या उपासना दुर्गार्चन, सुरार्चन, महेश्वर पूजा, पवित्रोपण पूजन, मूर्ति-ध्यान, वास्तुमान प्रासाद लक्षण, सर्वदेव-प्रतिष्ठा पृथक-पूजा-विधि, अष्टांगयोग, दानधर्म, प्रायश्चित-विधि, द्वीपेश्वर र नरक्को वर्णन, सूर्यव्यूह, ज्योतिष, सामुद्रिकशास्त्र, स्वरज्ञान, नूतन-रत्न-परीक्षा, तीर्थ-महात्म्य, गयाधामको महात्म्य, मन्वन्तर वर्णन, पितृको उपाख्यान, वर्णधर्म, द्रव्यशुद्धि समर्पण, श्राद्धकर्म, विनायकपूजा, ग्रहयज्ञ आश्रम, जननाशौच, प्रेतशुद्धि, नीतिशास्त्र, व्रतकथायें, सूर्यवंश, सोमवंश, श्रीहरि-अवतार-कथा, रामायण, हरिवंश, भारताख्यान, आयुर्वेदनिदान चिकित्सा द्रव्यगुण निरूपण, रोगनाशाक विष्णुकवच, गरुणकवच, त्रैपुर-मन्त्र, प्रश्नचूणामणि, अश्वायुर्वेदकीर्तन, औषधिका नामको कोर्तन, व्याकरणको ऊहापोह, छन्दशास्त्र, सदाचार, स्नानविधि, तर्पण, बलिवैश्वदेव, संध्या, पार्णवकर्म, नित्यश्राद्ध, सपिण्डन, धर्मसार, पापको प्रायश्चित, प्रतिसंक्रम, युगधर्म, कर्मफल योगशास्त्र विष्णुभक्ति श्रीहरिलाई नमस्कार गरेको फल, विष्णुमहिमा, नृसिंहस्तोत्र, विष्णवर्चनस्तोत्र, वेदान्त र सांख्य का सिद्धान्त, ब्रह्मज्ञान, आत्मानन्द, गीतासार आदि का वर्णन छ।
 
==नरकमा दिइने दण्डहरूको सूची==
{| class="sortable wikitable"
Line ९९ ⟶ १००:
|}
 
== सन्दर्भ  सामग्रीहरू==
{{reflist}}
'''गरूड पुराण''' [[वैष्णव सम्प्रदाय]]देखि सम्बन्धित छ र [[हिन्दू धर्म|सनातन धर्म]]मा [[अन्तिम संस्कार|मृत्यु]]का पछि सद्गति प्रदान कर्ता मानिन्छ। यस कारण सनातन हिन्दू धर्ममा मृत्युका पछि गरुड पुराणका श्रवणको प्रावधान हो। यस पुराणके अधिष्ठातृ देव भगवान् विष्णु छन्। यसमा भक्ति, ज्ञान, वैराग्य, सदाचार, निष्काम गर्मको महिमाका साथ यज्ञ, दान, तप तीर्थ आदि शुभ गर्महरूमा सर्व साधारणको प्रवृत्त गर्नका लागि अनेक लौकिक र पारलौकिक फलोंका वर्णन गरिएको हो। यसका अतिरिक्त यसमा आयुर्वेद, नीतिसार आदि विषयहरूके वर्णनके साथ मृत जीवका अन्तिम समयमा गरिने कृत्हरूको विस्तारदेखि निरूपण गरिएको हो। आत्मज्ञानको विवेचन पनि यसको मुख्य विषय हो। <ref name="गीताप्रेस डाट काम"/>
 
अठारह पुराणहरूमा गरुडमहापुराणको आफ्नो एक विशेष महत्व हुन्छ। यसका अधिष्ठातृदेव भगवान् विष्णु हो। अतः यो वैष्णव पुराण हो। गरूड पुराणमा [[विष्णु]]-भक्तिको विस्तारदेखि वर्णन हो। भगवान विष्णुका चौबीस अवताराहरूको वर्णन ठीक त्यसै प्रकार यहाँ प्राप्त हुन्छ, जस प्रकार '[[श्रीमद्भागवत]]'मा उपलब्ध हुन्छ। आरम्भमा मनुदेखि सृष्टिको उत्पत्ति, ध्रुव चरित्र र बारह आदित्हरूको कथा प्राप्त हुन्छ। त्यसको माथिान्त सूर्य र चन्द्र ग्रहहरूका मन्त्र, शिव-पार्वती मन्त्र, इन्द्रदेखि सम्बन्धित मन्त्र, सरस्वतीका मन्त्र र नौ शक्तिहरूका विषयमा विस्तारदेखि बताइएको हो। यसका अतिरिक्त यस पुराणमा श्राद्ध-तर्पण, मुक्तिका उपाहरू तथा जीवको गतिको विस्तृत वर्णन मिल्दछ।
 
== विस्तार ==
'गरूड पुराण'मा उन्नाइस हजार श्लोक भनिन्छन्, किन्तु वर्तमान समयमा कुल सात हजार श्लोक नैं उपलब्ध छन्। यस पुराणलाई दुई भागहरूमा राखेर देखना चाहिन्छ। पहिला भागमा विष्णु भक्ति र उनजीकनाको विधिहरूको उल्लेख छ तथा मृत्युका माथिान्त प्राय: 'गरूड पुराण'का श्रवणको प्रावधान हो। अर्का भागमा प्रेत कल्पको विस्तारदेखि वर्णन गर्दै विभिन्न नरकहरूमा जीवका पडने वृत्तान्त हो। यसमा मरनेका पछि मनुष्यको के गति हुन्छ, त्यसका कुन प्रकारको योनिहरूमा जन्म हुन्छ, प्रेत योनिदेखि मुक्त कसरी पाई जा सक्छ, श्राद्ध र पितृ गरम कुन प्रकार गर्न चाहिन्छ तथा नरकहरूका दारूण दुखदेखि कसरी मोक्ष प्राप्त गर्न सकिन्छ आदिको विस्तारपूर्वक वर्णन प्राप्त हुन्छ।
 
== कथा एवं वर्ण्य विषय ==
महर्षि कश्यपका पुत्र पक्षीराज [[गरुड|गरुड]]लाई भगवान् विष्णुको वाहन भनिएको हो। एक पल्ट गरुडले भगवान विष्णुदेखि मृत्युका पछि प्राणीहरूको स्थिति, जीवको यमलोक-यात्रा, विभिन्न गर्महरूदेखि प्राप्त हुने नरकहरू, योनिहरू तथा पापिहरूको दुर्गतिदेखि सम्बन्धित अनेक गूढ एवं रहस्ययुक्त प्रश्न पूछे। त्यस समय भगवान् विष्णुले गरुडको जिज्ञासा शान्त गर्दै तिनलाई जो ज्ञानमय उपदेश दिए थियो, त्यसै उपदेशको यस पुराणमा विस्तृत विवेचन गरिएको हो। गरुडका माध्यमदेखि नैं भगवान विष्णुको श्रीमुखदेखि मृत्युका माथिान्तका गूढ तथा परम कल्याणकारी वचन प्रकट भए थिए, यस लागि यस पुराणलाई ‘गरुड पुराण’ भनिएको हो। श्री विष्णु द्वारा प्रतिपादित यो पुराण मुख्यतः वैष्णव पुराण हो। यस पुराणलाई 'मुख्य गारुडी विद्या' पनि भनिएको हो। यस पुराणको ज्ञान सर्वप्रथम ब्रह्माजीले महर्षि वेद व्यासलाई प्रदान गरेको थियो। तत्पश्चात् व्यासजीले आफ्नो शिष्य सूतजीलाई तथा सूतजीले नैमिषारण्यमा शौनकादि ऋषि-मुनिहरूलाई प्रदान गरेको थियो।
 
इस पुराणमा सबैभन्दा पहिला पुराणलाई आरम्भ गर्ने प्रश्न गरिएको छ, फेरि संक्षेपदेखि सृष्टिको वर्णन हो। यसका पछि सूर्य आदिको पूजा, पूजाको विधि, दीक्षा विधि, श्राद्ध पूजा नवव्यूहको पूजा विधि, वैष्णव-पंजर, योगाध्याय, विष्णुसहस्त्रनाम कीर्तन, विष्णु ध्यान, सूर्य पूजा, मृत्युंजय पूजा, माला मन्त्र , शिवार्चा गोपालपूजा, त्रैलोक्यमोहन, श्रीधर पूजा, विष्णु-अर्चा पंचतत्व-अर्चा, चक्रार्चा, देवपूजा, न्यास आदि संध्या उनजीकना दुर्गार्चन, सुरार्चन, महेश्वर पूजा, पवित्रोपण पूजन, मूर्ति-ध्यान, वास्तुमान प्रासाद लक्षण, सर्वदेव-प्रतिष्ठा पृथक-पूजा-विधि, अष्टांगयोग, दानधर्म, प्रायश्चित-विधि, द्वीपेश्वरहरू र नरकहरूको वर्णन, सूर्यव्यूह, ज्योतिष, सामुद्रिकशास्त्र, स्वरज्ञान, नूतन-रत्न-परीक्षा, तीर्थ-महात्म्य, गयाधामको महात्म्य, मन्वन्तर वर्णन, पिप्रकाररुको उपाख्यान, वर्णधर्म, द्रव्यशुद्धि समर्पण, श्राद्धगरम, विनायकपूजा, ग्रहयज्ञ आश्रम, जननाशौच, प्रेतशुद्धि, नीतिशास्त्र, व्रतकथाहरू, सूर्यवंश, सोमवंश, श्रीहरि-अवतार-कथा, रामायण, हरिवंश, भारताख्यान, आयुर्वेदनिदान चिकित्सा द्रव्यगुण निरूपण, रोगनाशाक विष्णुकवच, गरुणकवच, त्रैपुर-मन्त्र, प्रश्नचूणामणि, अश्वायुर्वेदकीर्तन, औषधिहरूका नामको कीर्तन, व्याकरणको ऊहापोह, छन्दशास्त्र, सदाचार, स्नानविधि, तर्पण, बलिवैश्वदेव, संध्या, पार्णवगरम, नित्यश्राद्ध, सपिण्डन, धर्मसार, पापहरूको प्रायश्चित, प्रतिसंक्रम, युगधर्म, गर्मफल योगशास्त्र विष्णुभक्ति श्रीहरिलाई नमस्कार गर्ने फल, विष्णुमहिमा, नृसिंहस्तोत्र, विष्णवर्चनस्तोत्र, वेदान्त र सांख्यको सिद्धान्त, ब्रह्मज्ञान, आत्मानन्द, गीतासार आदिको वर्णन हो।
 
== सन्दर्भ ==
<references/>
sdjfgfgjvvrbruerfdfvxmbvmbvjd kfdabv ahf c,m dfhadiofgyerta vzxbvmsdfakjsfioertmnvghty asjkfh akvzv voidg vbncvjhg iakejfg
 
== बाह्य कडीहरू ==
Line १२८ ⟶ ११५:
{{महाभारत}}
{{रामायण}}
{{हिन्दू धर्म}}
{{सन्दर्भ}}
{{हिन्दू देवी देवता एवं लेख}}
{{हिन्दू धर्म}}
 
[[श्रेणी:श्रीमद्भागवत]]
"https://ne.wikipedia.org/wiki/गरुड_पुराण" बाट अनुप्रेषित