"ऊर्जा" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कार्यको कुनै पनि मात्रालाई हामी कार्यको एकक मान्न सक्छौं। उदाहरणत: एउटा किलो ग्राम भारलाई पृथ्वीका आकर्षणका विरुद्ध एउटा मीटर अग्लो उठाउनमा जति कार्य गर्नु पर्छ त्यसलाई एकक मान्न सकिन्छ। परन्तु पृथ्वीको आकर्षण सब जग्गा एउटा समान हुँदैन। यसको जो मान मद्रासमा छ त्यो दिल्लीमा छैन। यस लागि यो एकक असुविधापूर्ण हो। र पनि धेरै देशहरूमा इंजीनियर यस्ता नैं एककको उपयोग गर्ने गर्दछन्। जसलाई फुट-पाउण्ड भन्दछन्। यो त्यस कार्यको मात्रा छ जो लण्डनका अक्षांशमा समुद्रतटमा एउटा पाउंडलाई एउटा अर्का नैं एककको प्रयोग गरिन्छ जो सेण्टीमीटर-ग्राम-सेकंडका माथि निर्भर हुन्छ। यसमा बलका एककलाई "डाइन" (Dyne) भन्दछन्। डाइन बलको त्यो एकक छ जो एउटा ग्रामका पिण्डमा एउटा सेकंडमा एउटा सेण्टीमीटर प्रति सेकंडको वेग उत्पन्न गर्न सगर्छ। यस बलका क्रियाबिंदुलाई यसका विरुद्ध एउटासे मी. हटाउनमा जति कार्य गर्नु पर्छ त्यसलाई वर्ग भन्दछन्। परन्तु व्यावहारिक दृष्टिदेखि कार्यको यो एकक धेरै सानो हो। अतएव दैनिक व्यवहारमा एउटा अर्को एकक उपयोगमा लाइन्छ। यसमा लंबाईको एकक सेण्टीमीटरका स्थानमा मीटर छ तथा द्रव्यमानको एकक ग्रामका स्थानमा किलो ग्राम हो। यसमा बलको एकक "न्यूटन" हो। न्यूटन बलको त्यो एकक छ जो एउटा किलो ग्रामका पिण्डमा एउटा सेकंडमा एउटा मीटर प्रति सेकंडको वेग उत्पन्न गर्न सगर्छ। यस प्रकार न्यूटन १००००० डाइनका बराबर हुन्छ। यस बलका क्रियाबिंदुलाई त्यसको विरुद्ध एउटा मीटरसम्म हटाउनमा जति कार्य गर्नु पर्छ त्यसलाई '''जूल''' भन्दछन्। एउटा जूल १०E७ .'''अर्गोअर्ग'''कासँग बराबर हुन्छ।

एक किलो ग्राम भारका एउटा पिण्डलाई पृथ्वीका आकर्षणका विरुद्ध एउटा मीटर अग्लो उठाउनमा जो कार्य गर्नु पर्छ त्यसलाई हामी किलो ग्राम-मीटर कह सक्छौं र यो लगभग ९८१ जूलहरूका बराबर हुन्छ। यदि हामी एउटा डोर लिएरतर्फ त्यसलाई एउटा घिरनीका माथि हालेर त्यसको दुइटै सिरहरूदेखि लगभग एउटा किलो ग्रामका पिण्ड बाँधे र तिनलाई यस्तो अवस्थामा छो्ने कि ती दुइटै एउटा नैं उचाईमा न होउन् र ऊँचे पिण्डलाई धेरै धीरे-से तल आउने दिउन् त हामी हेर्नुहोस्गे कि एउटा किलो ग्रामका पिण्डलाई एउटा मीटर अग्लो उठा द्नेछ। घिरनीमा घर्षण जति नैं कम हुनेछ अर्को पिण्ड भारमा उति नैं पहिला पिण्डका भारका बराबर रखा जा सक्नेछ। यस क अर्थ यो भयो कि यदि हामी कुनै पिण्डलाई पृथ्वीदेखि अग्लो बढ्न जान्छ। एउटा किलो ग्राम भारका पिण्डलाई यदि ५ मीटर अग्लो उठाया जाए त त्यसमा ५ किलो ग्राम-मीटर कार्य गर्ने क्षमता आउँछ, एवं त्यसको ऊर्जा पहिलाको अपेक्षा त्यसै परिमाणमा बढ्न जान्छ। यो ऊर्जा पृथ्वी तथा पिण्डको आपेक्षिक स्थितिका कारण हुन्छ र वस्तुत: पृथ्वी एवं पिण्डद्वारा बने तंत्र (सिस्टम)को ऊर्जा हुन्छ। यसैलिए यसलाई स्थितिज ऊर्जा भन्दछन्। जब कहिले पनि पिण्डहरूका कुनै समुदायको पारस्परिक दूरी अथवा एउटा नैं पिण्डका विभिन्न भागहरूको स्वाभाविक स्थितिमा अन्तर उत्पन्न हुन्छ त स्थितिज ऊर्जामा पनि अन्तर आउँछ। कमानीलोई दबानालेदबाउनाले अथवा धनुषलाई झुकानालेझुकाउनुले उनमात्यसमा स्थितिज ऊर्जा आउँछ। नदीहरूमा बाँध बाँधेर पानीलोईपानीलाई धेरै अधिक उचाईमा एकत्र गरियोस् त यस पानीमा स्थितिज ऊर्जा आउँछ।

न्यूटनले बलको यो परिभाषा दिए कि बल संवेग (मोमाटम)का परिवर्तनको दरका बराबर हुन्छ। यदि '''m''' किलो ग्रामको कुनै पिण्ड प्रारंभमा स्थिर छ र त्यसमा एउटा नियत बल '''F''', '''t''' सेकेण्डसम्म कार्य गरेर जो वेग उत्पन्न गर्छ त्यसको मान '''v''' मीटर प्रति सेकेण्ड छ भनें बलको मान <math>\frac{mv}{t}</math> न्यूटन हुनेछ। यसै समयमा पिण्ड जोजुन दूरी तयपुरा गरे त्यो यदि '''d''' मीटर छ भनें बलद्वारा गरिएको कार्य '''F.d''' जूलका बराबर हुनेछ।

वर्णक्रमका विभिन्न वर्णहरूका अनुसार कृष्ण पिण्डका विकिरणका वितरणको ठीक सूत्र के छ, यसको अध्ययन गर्दै प्लांक यस निष्कर्षमा पुगापुग्नुभयो कि विकिरणको आदान प्रदान अनियमित मात्रामा हुँदैन प्रत्युत ऊर्जाका साना कणहरू द्वारा हुन्छ। यी कणहरूलाई रहन्छ। आवृत्तिसंख्यालाई जस नियतांकदेखि गुणा गर्नमा ऊर्जाक्वांटमको मान प्राप्त हुन्छ त्यसलाई प्लांक नियतांक भन्दछन्।

* [[कोइला|कोयलाकोइला]]

:<math>E=10^{\frac{3}{2}(M-2)}</math> टन [[टीएनटी]]काको समतुल्य