"देवीभागवत पुराण" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा हिज्जे मिलाउँदै |
सा नेपालीमा प्रयोग नहुने नुक्त चिन्ह हटाउँदै |
||
पङ्क्ति २५:
यो पुराण परम पवित्र वेदको प्रसिद्ध श्रुतीहरूका अर्थ बाट अनुमोदित, अखिल शास्त्रहरूका रहस्यका श्रोत तथा आगमहरूमा आफ्नो प्रसिद्ध स्थान राख्दछ। यो सर्ग, प्रतिसर्ग, वंश, वंशानुकीर्ति, मन्वन्तर आदि पाउँचहरूलक्षणहरूबाट पूर्ण छन्। पराम्बा भगवतीका पवित्र आख्यानहरूबाट युक्त छ। यस पुराणमा लगभग १८,००० श्लोक छ।
एक पल्ट भगवत्-अनुरागी तथा पुण्यात्मा महर्षीहरूले श्री वेदव्यासका परम शिष्य सूतजी बाट प्रार्थना गरे -हे ज्ञानसागर ! तपाईंका श्रीमुख बाट विष्णु भगवान र शंकरका दैवी चरित्र तथा अद्भुत लीलाहरू सुनेर हामी धेरै सुखी भए। ईश्वरमा आस्था
महात्माहरूले सूतजी बाट भागवत् पुराणका सम्बन्धमा यो जिज्ञासाहरू रखीं:
*पवित्र श्रीमद् देवी भागवत् पुराणको आविर्भाव कहिले भयो ?
पङ्क्ति ३६:
महर्षि पराशर र देवी सत्यवतीका संयोग बाट श्रीनारायणका अंशावतार देव व्यासजीको जन्म भयो। व्यासजीले आफ्ना समय र समाजको स्थिति चिन्हारीदै वेदहरूको चार भागहरूमा विभक्त गरे र आफ्ना चार पटु शिष्यहरूको तीका बोध गराया। यसका पश्चात् वेदाध्ययनका अधिकार बाट वंचित नर-नारीहरूको मंदबुद्धीहरूका कल्याणको लागि अट्ठारह पुराणहरूको रचना गर्यो, ताकि ती पनि धर्म-पालनमा समर्थ छ सकहरू। सूतजीले भने-महात्मन्! गुरूजीका आदेशानुसार सत्रह पुराणहरूका प्रसार एवं प्रचारको दायित्व मुझमा आयो, तर भोग र मोक्षदाता भागवत पुराण स्वयं गुरूजीले जन्मेजयलाई सुनाए। तपाईं जान्दछन्-जन्मेजयका पिता राजा परीक्षितलाई तक्षक सर्पले डस लागि थियो र राजाले आफ्नो हत्एका कल्याणको लागि श्रीमद् भागवत् पुराणको श्रवण गरे थियो। राजाले नौ दिन निरंतर लोकमाता भगवती दुर्गाको पूजा-आराधनाको तथा मुनि वेदव्यासका मुख बाट लोकमाताको महिमा बाट पूर्ण भागवत पुराणको श्रवण गरे। सूतजीले भने-महात्मन्! गुरूजीका आदेशानुसार सत्रह पुराणहरूका प्रसार एवं प्रचारको दायित्व मुझमा आयो, तर भोग र मोक्षदाता भागवत पुराण स्वयं गुरूजीले जन्मेजयलाई सुनाए। तपाईं जान्दछन्-जन्मेजयका पिता राजा परीक्षितलाई तक्षक सर्पले डस लागि थियो र राजाले आफ्नो हत्एका कल्याणको लागि श्रीमद् भागवत् पुराणको श्रवण गरे थियो। राजाले नौ दिन निरंतर लोकमाता भगवती दुर्गाको पूजा-आराधनाको तथा मुनि वेदव्यासका मुख बाट लोकमाताको महिमा बाट पूर्ण भागवत पुराणको श्रवण गरे।
;देवी पुराणको महिमा
:देवी पुराणका
;पारायणको उपयुक्त समय
:सूतजी बोले-देवी भागवतको कथा-श्रवण बाट भक्तहरू र श्रद्धालु श्रोताहरूलाई ऋद्धि-सिद्धिको प्राप्ति हुँन्छ। मात्र क्षणभरको कथा-श्रवण बाट पनि देवीका भक्तहरूको कहिले कष्ट नहुँता। सबै तीर्थहरू र व्रतहरूका फल देवी भागवतका एक बारका श्रवण मात्र बाट प्राप्त छ जान्छ। सतयुग, त्रेता तथा द्वापरमा त मनुष्यको लागि अनेक धर्म-कर्म छन्, तर कलियुगमा त पुराण सुननेका अतिरिक्त कुनै अन्य धार्मिक आचरण छैन। कलियुगका धर्म-कर्महीन तथा आचारहीन मनुष्यहरूका कल्याणको लागि नैं श्री व्यासजीले पुराण-अमृतको सृष्टि गरेका थिए। देवी पुराणका श्रवणको लागि यसै त सबै समय फलदायी छ, तर फेरि पनि आश्विन, चैत्र, मार्गशीर्ष तथा आषाढ मासहरूएवं दोनहरूनवरात्रहरूमा पुराणका श्रवण बाट विशेष पुण्य हुन्छ। वास्तवमा यो पुराण नवाह्र यज्ञ छ, जुन सबै पुण्य गर्महरूबाट सर्वोपरि एवं निश्चित फलदायक छ।यस नवाह्न यज्ञ बाट छली, मूर्ख, अमित्र, वेद-विमुख निंदक, चोर, व्यभिचारी, उठाईगीर, मिथ्याचारी, गो-देवता-ब्राह्मण निंदक तथा गुरूद्वेषी जैबाट भयानक पापी शुद्ध र पापरहित छ जान्छन्।
:'''तथा न गंगा न गए न काशी न नैमिषं न मथुरा न पुष्करम्।
पङ्क्ति ४७:
==पौराणिक महत्त्व==
[[File:Mahavidyas.jpg|thumb|right|300px|काली,तारा,षोडशी,भुवनेश्वरी,छिन्नमस्ता,धूमावती,बगलामुखी,मातँगी,कमला आदि देविहरू]]
श्री कृष्ण प्रसेनजितलाई
एक पल्ट सत्राजितको भाइ प्रसेनजित उनी मणिलाई धारण गरका
प्रसेनजितका न फर्कनुमा द्वारकामा यो अफवाह फैल गई कि कृष्णलाई सत्राजित द्वारा मणि दिन बाट इनकार गर्नेमा दुर्भावनावश कृष्णले प्रसेनजितको हत्ए गरा दी र मणिमा आफ्नो अधिकार गरेर लियो। कृष्ण यस अफवाह बाट दु:खी हुँकर प्रसेनजितलाई हराजलेको लागि निकल
आफ्ना साथीहरूलाई बाहिर रहएर प्रतीक्षा गर्लेको लागि भन्एर स्वयं कृष्ण गुफाका भित्र प्रवेश गरेर गए। एकदम समय पछि पनि कृष्णका फिर्ता न आनमा निराश हुँकर लौटे साथीले कृष्णका पनि मारे जानेको मिथ्ए प्रचार गरेर दियो।
कृष्णका न फर्कनुमा तीका पिता वसुदेव पुत्र-शोकमा व्यथित छ उठे। त्यसै समय महर्षि नारद आए। समाचार जानेर नारदजीले वसुदेव बाट श्रीमद् देवी भागवत पुराणका श्रवणको उपदेश दियो। वसुदेव मां भगवतीको कृपा बाट पूर्व परिचित थिए। ती्हुँंले नारदजी बाट भने-देवर्षि, देवको सहित कारागारवास गरदै जब छ: पुत्र कंसका हाथहरूमारे गयसकाको थिए त हामी दोनहरूपति-पत्नी एकदम व्यथित र अंसतुलित छ गए थिए। तब आफ्ना कुल पुरोहित महर्षि गर्ग बाट परामर्श गरे र कष्ट बाट छुटकारा पानको उपाय पूछा। गुरूदेवले जगदम्बा मांको गाथाको पारायण गर्नेलाई भन्यो। कारागारमा हुँनेका कारण मेरा लागि यो संभव नथियो। अत: गुरूदेव बाट नैं यो कार्य संपन्न गरानेको प्रार्थना गरयो।
वसुदेवले भने-मेरी प्रार्थना स्वीकार गरका गुरूदेवले विंध्याचल पर्वतमा गएर ब्राह्मणहरूसहित देवीको आराधना-अर्चना गरयो। विधि-विधानपूर्वक देवी भागवतको नवाह्र यज्ञ गरे। अनुष्ठान पूर्ण हुँनेमा गुरूदेवले मलाई यसको सूचना देदै भने-देवीले प्रसन्न हुँकर यो आकाशवाणी गरेकाछन्-मेरी प्रेरणा बाट स्वयं विष्णु पृथ्वीका कष्ट निवारण हेतु वसुदेव देवकीका घर अवतार लिंगे। वसुदेवलाई चाहिए कि उनी बालकलाई गोकुल ग्रामका नंद-यशोदाका घर पुगा दिनुहोस् र त्यसै समय उत्पन्न यशोदाको बालिकालाई ल्याएर आठऔं संतानका रूपमा कंसलाई सौंप दहरू। कंस यथावत् बालिकालाई धरतीमा पटक देगा। त्यो बालिका कंसका हात बाट तत्काल छूटकर दिव्य शरीर धारण गर, मेरा नैं अंश रूप बाट लोक कल्याणको लागि विद्यांचल पर्वतमा वास गरेगी।गर्ग मुनि द्वारा यस अनुष्ठान फललाई सुन गरेर मले प्रसन्नता व्यक्त गरदै
वसुदेवका भन्नमा नारदले अनुग्रह गरदै नवाह्र परायण गरे। वसुदेवले नवहरू दिन कथा समाप्तिमा नारदजीको पूजा-अर्चनाको भगवती मांको माए बाट श्रीकृष्ण जब गुफामा प्रविष्ट भएका त ती्हुँंले एक बालिकालाई मणि बाट खेलते देखा। जैबाट नैं कृष्णले बालिका बाट मणि ली, त बालिका रुँ उठी। बालिकाका रुँनेको आवाजलाई सुनेर जामवंत वहाँ आ पुगा तथा कृष्ण बाट युद्ध गर्ले लागयो। दोनहरूमा सत्ताईस दिनसम्म युद्ध चल्दै दै। देवीको कृपा बाट जामवंत लगातार कमोजर
भगवतीको कृपा बाट जामवंतलाई पूर्व स्मृति छ आए। त्रेतामा रावणको वध गर्ले वाला रामलाई नैं द्वापरमा कृष्णका रूपमा अवतरित जानेर तीको वंदना गरयो। अज्ञानमा गरे अपराधको लागि क्षमा मांगी। मणि सहित आफ्नो पुत्री जांबवतीलाई पनि प्रसन्नतापूर्वक कृष्णलाई समर्पित गरेर दियो।
|