"तारापुञ्ज" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा नेपाली सङ्ख्या कायम गर्दै |
|||
पङ्क्ति ३:
'''तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) ''' असंख्य [[तारा|ताराहरू]]को समूह हो जो स्वच्छ र अँधेरी रातमा, [[आकाश]]का बीचमा अर्धचक्रका रूपमा र झिलमिलाउँदो मेखलाका समान देखा पर्छ। यो मेखला वस्तुत: एक पूर्ण चक्रका अंग छन् जसको क्षितिजका तलको भाग देखिंदैन। [[भारत]]मा यसलाई मंदाकिनी, स्वर्णगंगा, स्वर्नदी, सुरनदी, आकाशनदी, देवनदी, नागवीथी, हरिताली आदि पनि भन्दछन्।
हाम्रो [[पृथ्वी]] र [[सूर्य]] जस तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी)मा अवस्थित छन्, राती हामी नाङ्गो आँखाले यसै तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) का ताराहरूलाई देक्न पाउँछौं। आजसम्म ब्रह्माण्डका जति भागको पता लागेकोछ त्यसमा लगभग यस्ता
[[ब्रह्माण्ड]]मा सय अरब '''तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) ''' अस्तित्वमा छन्। जसले ठूलो मात्रामा ताराहरू, [[ग्यास]] र [[खगोलीय धूलो]]लाई समेटेको छ। तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) हरूले आफ्नो जीवन लाखो वर्ष पूर्व प्रारम्भ गरे र बिस्तारै आफ्नो वर्तमान स्वरूपलाई प्राप्त गरे। प्रत्येक तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) हरूले अरबौं ताराहरूलाईको समेटेका छन्। गुरूत्वाकर्षणले ताराहरूलाई एक साथ बाँधेर राख्दछ र यसै प्रकार अनेक तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) एक साथ मिलेर तारा गुच्छ (clustre)मा रहन्छ ।
पङ्क्ति १३:
== हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) ==
हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) (जिसमा हाम्रो पृथ्वी छ)को चौड़ाई र चमक सर्वत्रसमान छैन। धनु (सैजिटेरियस) तारामण्डलमा यो सबैभन्दा अधिक चौड़ी र चमकीलो छ। दूरदर्शीद्वारा हेर्नमा तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी)मा असंख्य ताराहरू देखा पर्छन्। विभिन्न चमकका ताराहरूको सङ्ख्या गिनेर, तिनको दूरीको गणना गर्न र तिनको गति नापकर ज्योतिषिहरूले तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) का वास्तविक रूपको धेरै राम्रो अनुमान लागेको लिया छ। यदि आकाशमा देखा पड़ने रूपका बदलामा त्रिविमतीय अवकाश (स्पेस)मा तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) का रूपमा विचार गरियोस् त थाह लाग्छ कि तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) लगभग समतल वृत्ताकार पहिएका समान छ जसको धुरीका नजीकको भाग केही फूला भएको छ। चित्रमा तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी)को बगलदेखि चित्र देखिाइएको छ (माथिदेखि हेर्नमा तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) पूर्ण वृत्ताकार देखा पर्नेछछ)। यस पहिएको व्यास लगभग एक लाख [[प्रकाश वर्ष|प्रकाशवर्ष]] छ (
=== तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी)को वातावरण ===
हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) बीचमा फूली भएको वृत्ताकार पूड़ीका समान छ। यसमा एक वृत्तका भीतर नैं ती सब ताराहरू छन् जो हामीलाई आकाशमा पृथक्-पृथक् देखा पर्छन्। हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) का चारतर्फ धेरै टाडासम्म ताराहरू र तारगुच्छ विरलतादेखि फैले भए छन्।
हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) का केन्द्रका नजीक ताराहरू सङ्ख्यामा अधिक बाक्लो छन् र किनारतर्फ अपेक्षाकृत बिखरे भए छन्। सबै ताराहरू केन्द्रको परिक्रमा गर्न रहेका हुन्, केन्द्रका निकटभएका ताराहरू अधिक गतिदेखि र दूरभएका कम गतिबाट। हमारा सूर्य केन्द्रदेखि लगभग
केही भनें तीव्र गतिभएका ताराहरू र गोलीय तारगुच्छ (ग्लोब्यूलर क्लस्टर) हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी)को सीमाका बाहिर छन्, परन्तु यी पनि हाम्रो तारापुञ्ज (गैलेक्सी) अथवा (ग्यालेक्सी) देखि सम्बद्ध छन् र त्यसैका अंग मानिन्छन् (द्र। चित्र) लगभग
*गोरखप्रसाद : नीहारिकाहरू (बिहार राष्ट्रभाषा परिषद);
* बोक एवं बोक : द मिल्की वे (
== सन्दर्भ ==
<references />
|