"डोगरी भाषा" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा Bot: Migrating 34 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q32730 (translate me) |
सा नेपाली सङ्ख्या कायम गर्दै |
||
पङ्क्ति १:
'''डोगरी''' [[भारत]]का [[जम्मू र कश्मीर]] [[प्रान्त]]मा बोलिने एउटा भाषा हो। वर्ष
डेगरी यस विशाल परिवारमा धेरै कारणहरुदेखि विशिष्ट जनभाषा हो। यसको पहिलो विशेषता यो छ कि अर्को बोलीहरुको अपेक्षा यसका बोलनेवालहरुको संख्या विशेष रुपले अधिक हो। अर्को यो कि यस परिवारमा केवल डोगरी नैं साहित्यिक रुपले गतिशील र सम्पन्न हो। डोगरीको तेस्रो विशिष्टता यो पनि छ कि एउटा समय यो भाषा रियासत कश्मीर तथा चंबा राज्यमा राजकीय प्रशासनका भित्री व्यवहारको माध्यम रहिसकेको छ। यसै भाषा क सम्बन्धदेखि यसका बोलने डोगरे कहलाउँछन् तथा डोगरीका भाषाई क्षेत्रलाई सामान्यतया "डुग्गर" भनिन्छ।
पङ्क्ति ६:
रियासत जम्मू कश्मीरको शरत्कालीन राजधानी [[जम्मु|जम्मू]] नामको ऐतिहासिक नगर, डोगरीको साहित्यिक साधनाको प्रमुख केन्द्र छ, जहाँ डोगरीका साहित्यिकहरुको प्रतिनिधि संगठन "डोगरी संस्था"का नाम से, यस भाषाका साहित्यिक योगक्षेमका लागि गत लगभग ६० वर्षोदेखि प्रयत्नशील हो।
डोगरी [[पंजाबी]]को उपबोली छ - यो '''भ्रान्त धारणा'''
जन बीम्जले भारतीय भाषा विज्ञानको रूपरेखा सम्बन्धी आफ्नो पुस्तक (प्रकाशित
== डोगरीको लिपि ==
डोगरीको आफ्नो एउटा लिपि छ जसलाई '''टाएरी वा टक्करी लिपि''' भन्दछन्। यो लिपि पर्याप्त पुरानो हो। गुरमुखी लिपिको प्रादुर्भाव यसैदेखि मानिन्छ। [[कुल्लू]] तथा [[चंबा]]का केही प्राचीन ताम्रपट्टहरुदेखि ज्ञात हुन्छ कि यस लिपिको प्रारम्भिक रूपमा विकास
टाएरी लिपि आज पनि डुग्गरका देहाती समाजमा बहीखातहरुमा प्रयुक्त हुन्छ। यसको एउटा विकसित रूप पनि छ जसमा धेरै ग्रंथहरुको प्रकाशन भएको हो। कश्मीर नरेश महाराज रणवीर सिंह ने, आजभन्दा लगभग एउटा सौ वर्ष पूर्व, आफ्नो राज्यकालमा, डोगरी लिपिमा, नागरीका अनुरूप, सुधार गर्ने प्रयत्न गरेको थियो। मात्रा, चिह्नहरुका प्रयोगलाई अपनाइएको तथा पहिलो पल्ट नयाँ टाएरी लिपिमा डोगरी भाषाका गंथहरुका मुद्रणको समुचित व्यवस्थाका लागि जम्मूमा शासनको तर्फदेखि रणवीर प्रेसको स्थापना गरिएको हो।
पङ्क्ति २४:
== डोगरीको केही स्वर विषयक विशेषताहरु: ==
(पंजाबी) वेहड़ा (आगण) - वेडा (डोगरी)
पङ्क्ति ३२:
यश (हिंदी) - जस (डोगरी)
हिंदी डोगरी
पङ्क्ति ४४:
मोहर म्होर - मो/र
हिंदी - डोगरी
पङ्क्ति ५६:
ग्यारह - आरां
संस्कृत - हिंदी - डोगरी
पङ्क्ति ६६:
पत्र - पात - पत्तर
स्त्री - तिय, तीमी (
मित्र - मीत - मित्तर
पङ्क्ति ८४:
धिक् - चिक्कार - घ्रिग
संस्कृत - हिंदी - डोगरी
पङ्क्ति ९८:
(हाम्रो द्वारा)
मह्मम् - मलाई मेरे - तै (गितै) (मेरे लेई
मत् - मसित मेरे - शा (मेरे कोलो-
मयि - मुझमा - मेरे च (मेरे निच-
संक्षेपीकरण- जस्तै
पङ्क्ति ११२:
खाया जाता - खान हुंदा - खनोंदा
खनोंदा - खाया जाता नोग तां - औन होग (
पनोंदा- पिया जाता पजोग - पुज्जन होग त्यो पुग सका त सनोंदा - सोया जाता
उधार - दुआर
पङ्क्ति १२८:
कीचड़ - चिक्कड़ आदि
अनाज - नाज
| |||