'''नामकरण संस्कार''' कुनै बच्चा, युवा वा वयस्क मानिसलाई आ-आफ्नो रितिरिवाज वा प्रचलन अनुसार नाम राखिने कार्य हो । हिन्दु धर्मका साेह्रसोह्र संस्कारमध्ये यसलार्इ महत्त्वपूर्ण मानिन्छ ।
यस संस्कारलार्इ अर्काेअर्को शब्दमा '''[[न्वारान]]''' भनिन्छ । शिशु जन्मेको ११ औं दिनमा न्वारान गर्ने गरिन्छ । परापूर्वकालदेखि शास्त्रमा बताइए अनुसार शिशु जन्मेको १० औं दिनसम्मलाई वृद्धि सूतक मानिएकाेमानिएको हुनाले ११ औं दिनमा यो संस्कार गर्ने चलन चलेकाेचलेको हुनसक्छ । कर्मकाण्ड ज्ञाता विद्वान्हरू शुभ नक्षत्र वा शुभ दिनमा यो संस्कार गर्न उचित मान्छन् ।
== महत्त्व ==
हाम्रो जीवनमा नामको धेरै महत्त्व हुन्छ । नामबाट नै व्यक्तित्वको विकास र प्रभाव हुने भएकोले यसकाेयसको महत्त्व रहेको हाेहो । ज्योतिष शास्त्रले नामकै आधारमा भविष्यको रूपरेखा तयार गर्दछ । [[हिन्दू]] वैदिक विधानमा शिशुको जन्म तिथि, घडी, पला, नक्षत्र, समय र स्थान आदिलाई आधार मानेर नामकरण गर्ने चलन रहेको छ । महान् एवं एेतिहासिक पुरुषकाेपुरुषको नामले बालकलार्इ बाेलाउँदाबोलाउँदा उसमा मनाेवैज्ञानिक[[मनोवैज्ञानिक]] प्रभाव पर्छ, यसाेयसो भन्छन् मनाेविज्ञानमनोविज्ञान वेत्ताहरू । यस अर्थमा पनि नामकरणकाेनामकरणको ठुलाेठूलो महत्त्व रहेकाेरहेको देखिन्छ ।
== विधि ==
यस कार्यमा अग्निस्थापना र सो अनुसारकाेअनुसारको हवन, षण्डामर्क हवन अादिआदि गरिन्छ र जन्म नक्षत्र र त्यसको पाउको अक्षरबाट नाम जुराइन्छ ।
त्यसपछि सो नामलार्इ दुर्इवटा पिपलका पातमा लेखेर प्राण प्रतिष्ठा गरी शिशुको अायुआयु वृद्धि तथा र्इश्वरप्रीतिका लागि नाम देवताको पूजा गरेर ब्राह्मणद्वारा शिशुका दाहिने कानमा '''हे शिशो ! त्वं अमुक असि''' भनेर सुनाइन्छ । नाम दुर्इ अक्षर वा चार अक्षरको सरल हुनुपर्ने कुरा नामकर्म संस्कार विधिमा उल्लेख गरिएको छ । जे जसरी भएपनि हिन्दू वैदिक धर्म मान्नेहरूले याेयो कर्म गर्दै अाएकाआएका छन् । ख<ref name="">डा.पोखरेल, ऋषिराम र अन्य (२०६१) '''कर्मकाण्ड''', भक्तपुर: शिक्षा तथा खेलकुद मन्त्रालय, पाठ्यक्रम विकास केन्द्र</ref>]
