"रामानाथस्वामी मन्दिर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

'''रामेश्वरम''' हिंन्दूहरूको एउटा पवित्र तिर्थस्थल हो । यो [[तमिलनाडु]]को [[रामनाथपुरम जिला|रामनाथपुरम]]मा अवस्थित छ । यो तिर्थस्थल [[हिन्दू धर्म|हिन्दूहरू]]को [[चार धाम|चार धामहरू]] मध्ये एउटा हो । यस अतिरिक्त यहाँ स्थापित [[शिवलिंग]] [[ज्योतिर्लिंग|बाह्र ज्योतिर्लिंगहरू]]मा एउटा मानिन्छ । भारतको उत्तरमा रहेको [[वाराणसी|काशी]]को जुन मान्यता छ, त्यही दक्षिणमा रामेश्वरमको रहेको छ । रामेश्वरम [[चेन्नई]]देखि लगभग चार सय पच्चिस माइल दक्षिण-पूर्वमा रहेको छ । यो [[हिन्द महासागर]] र [[बंगालको खाडी]] देखि चारैतिरबाट घेरिएको एउटा सुन्दर [[शंख]] आकारकहरू [[द्वीप]] हो । पहिला यो द्वीप [[भारत]]को मुख्य भूमि सँग जोडिएको थियो, तर पछि गएर [[सागर]]का ज्वारहरूले यसलाई जोड्ने भागलाई काटिदियो, जसले गर्दा यो चारैतिरबाट पानीले घेरियो र टापुमा परिणत भयो । हिन्दु विश्वास अनुसार यहाँ भगवान [[श्रीराम|राम]]ले [[श्रीलंका]]माथि चढाई गर्नु अघि ढुंगाको सहायताले सेतुको निर्माण गराएका थिए, जसमा चढेर वाँदर सेना श्रीलंका पुगेको थियो र विजय पाएको थियो । पछि रामले [[विभीषण]]को अनुरोधमा [[धनुषकोटि]] नामक स्थानमा यस सेतुलाई तोडिदिएका थिए । आज पनि यहाँ ३० माइल (४८ कि.मी) लामो आदि-सेतुको अवशेष सागरमा देखिन्छ ।<ref name = "मान्धाता सिंह">{{cite web |url= http://chintan.mywebdunia.com/२००७/12/06/1१९६९45280000.html |title=देखितुसमुद्रम बनाम इतिहास रामकोदेखितुको |accessmonthday= ६ डिसेम्बर|accessyear= २००७ |accessmonthday= |accessdaymonth = |accessyear= |author= ड.मान्धाता सिंह|last= |first= |authorlink= |coauthors= |date= |year= |month= |format= एचटीएम|work= |publisher= वेब दुनिया|pages= |language= हिन्दी|archiveurl= |archivedate= |quote= }}</ref> यस मन्दिरभित्र रहेका कोरिडर (भवान भित्र रहेको गल्ली) विश्वको सबभन्दा लामो गल्ली हो ।<ref name="पर्यटन"/><ref name="मिस्ट्री"/><ref name="कलर्स"/>

रामेश्वरमको करिडोर विश्वको सबैभन्दा लामो करिडोर छ । यो उत्तर-दक्षिणमा १९७ मिटर तथा पूर्व-पश्चिम १३३ मिटरको छ । यसको परकोटेको चौडाई ६ मिटर तथा ऊंचाई ९ मिटर छ । मन्दिरको प्रवेशद्वारको गोपुरम (टावर) ३८.४ मिटर अग्लो छ । यो मन्दिर लगभग ६ हेक्टेरमा बनेको छ ।<ref name="पर्यटन">{{cite web |url= http://www.tamilnadutourism.org/Places/citiestowns/Rameshwaram.aspx?CatId=010109P01|title= रामेश्वरम- द करिडोर अफ फेथ|format= एचटीएम|work= |publisher= तमिल नाडुतमिलनाडु पर्यटन विभाग, त.न.सरकार|language=अङ्ग्रेजी |archiveurl= |archivedate= |quote=The third corridor of Ramanathaswamy temple is the longest one in the world.}}</ref><ref name="मिस्ट्रीरहस्य">{{cite web |url= http://www.mysterindia.com/modules.php?name=News&file=print&sid=285|title= रामेश्वरम -होम टू वर्ल्ड्स लार्जेस्ट करिडोर|accessmonthday= ६ सितंबर |accessyear= २००६|author= |month= |format= एचटीएम|work= |publisher= मिस्ट्री इंडियाpages= |language=अङ्ग्रेजी |archiveurl= |archivedate= |quote= The third corridor of Ramanathaswamy temple is the longest one in the world.}}</ref>

<ref name="कलर्स">{{cite web |url= http://www.thecolorsofindia.com/interesting-facts/culture/largest-temple-corridor-in-india.html|title= विश्वको वर्ल्ड्ससबैभन्दा लार्जेस्टटेम्पललामो मन्दिर करिडोरकोरिडोर |format= एचटीएम|work= |publisher= द कलर्स अफ इण्डिया |language=अङ्ग्रेजी |archiveurl= |archivedate= |quote=}}</ref>

बादमा पंद्रहऔंपन्ध्रौ शताब्दीमा राजा उडैयान सेतुपति र निकटस्थ नागूरनागुर निवासी वैश्यले [[सन् १४५०]] मा यसको ७८ फीटफिट अग्लो गोपुरम निर्माण करवायागराएका थियो।थिए बादमा। पछि [[मदुरईमदुरै]]को एक देवी-भक्तले यसकोयसलाई जीर्णोद्धार करवायागराएकी थिई थियो।। सोह्रऔंसोह्रौ शताब्दीमा दक्षिणी भागको द्वितीय परकोटेको पर्खालको निर्माण तिरुमलय सेतुपतिले करवायागराएका थियो।थिए । यिनको तथा यिनको पुत्रको मूर्ति द्वारमा पनि विराजमान छ।रहेको छ । त्यहि शताब्दीमा मदुरईकोमदुरैको राजा विश्वनाथ नायकको एक अधीनस्थ राजा उडैयन सेतुपति कट्टत्तेश्वरले नन्दी मण्डप आदि निर्माण करवाए।गराए । नन्दी मण्डप २२ फीटफिट लामो लंबा, १२ फीटफिट चौडा तथा १७ फीटफिट अग्लो छ।छ रामनाथको। रामानाथको मन्दिर सँग [[सेतुमाधव मन्दिर|सेतुमाधव]]को मन्दिर आज देखि पांच सय वर्ष पहिले रामनाथपुरम्कोरामानाथपुरमको राजा उडैयान सेतुपति अझर एक धनी वैश्यले मिलएरमिलेर बनवायाबनाएका थियो।<refथिए name="फ्यूचर"/>।

सत्रहऔं शताब्दीमा दलवाय सेतुपतिले पूर्वी गोपुरम आरंभबनाउने किया।कार्यको प्रारम्भ गरे । १८औं शताब्दीमा रविविजय सेतुपतिले देवी-देवताहरूको शयन-गृह तथा एकएउटा मंडप बनवाया।बनाए बादमा। पछी मुत्तु रामलिंग सेतुपतिले बाहिरी परकोटेको निर्माण करवाया।गराए । [[सन् १८९७|१८९७]] – [[१९०४]] को बीच मध्य देवकोट्टई देखि एकएउटा परिवारले १२६ फीटफिट अग्लो नौ द्वार सहित पूर्वीगोपुरम निर्माण करवाया।गराएका थिए । त्यहि परिवारले [[सन् १९०७]]-[[१९२५]] मा गर्भ-गृहको मरम्मत करवाई।गराएका बादमाथिए । पछी यिनले [[सन् १९४७]] मा महाकुम्भाभिषेक पनि करवाया।गराए ।<ref name="फ्यूचरभबिस्य">{{cite web |url= http://chintan.mywebdunia.com/2007/12/06/1196945280000.html .asp|title= प्रथम सेतुपति गुह एवं रामेश्वरम|accessmonthday= |accessyear= |author= गौतम पटेल |month= |format= एचटीएम|work= |publisher= फ्यूचर समाचार|pages= |language=हिन्दी |archiveurl= |archivedate= |quote= }}</ref>

रामेश्वरम्को मन्दिर भारतीय निर्माण-कला र शिल्पकलाको एकएउटा सुंदरअध्भुत तथा सुन्दर नमूना छ।हो । यसको प्रवेश-द्वार चालीस फीटफिट अग्लो छ।छ प्राकारमा। र मन्दिरकोमन्दिर भित्र सैकडौसयों विशाल खंभेंखम्बा छ, जुन देखनेमाहेर्नमा एक-जस्तै लागछन ; तर नजीकैनजीक गएर जराध्यानले बारीकीहेर्दा देखिप्रत्येक देख्योखम्बामा जायबेग्लाबेग्लै तबेल-बूटाको मालूमकारिगरी हुनेछरहेको कि हरेक खंभेमा बेल-बूटेको अलग-अलगछ कारीगरी। छ।

रामेश्वरम्को विख्यात मन्दिरको स्थापनाको बारेंमा यो रोचक कथा कही जान्छ। सीताजीको छुडानेको लागि रामले लंकामा चढाई गरे थियो। वहाँले लडाईको बिना सीताजीको छुडवानेको धेरै प्रयत्न किया, तर जब राम सफलता न मिली त विवश भएर वहाँले युद्ध किया। यस युद्धमा रावण र उनको सबै साथी राक्षस मारे गये। रावण पनि मारा गया; र अन्ततः सीताजीको मुक्त गराएर श्रीराम फिर्ता लौटे। यस युद्ध हेतु रामको वाँदर लेना सहित सागर पार गर्न थियो, जुन अत्यधिक कठिन कार्य थियो। {{Ref_label|सेतु-कठिन|ग|none}}{{Ref_label|सेतु-कठिन२|घ|none}}{{Ref_label|सेतु-कठिन३|च|none}}

पुरा भारत, दक्षिण पूर्व एशिया र पूर्व एशियाको धेरै देशोंमा हरेक साल दशहरहरूमा र रामको जीवनमा आधारित सबै तरिकाको नृत्य-नाटकोंमा सेतु बंधनको वर्णान गरे जान्छ। रामको बनाए यस पुलको वर्णन [[रामायण]]मा त छ ही, [[महाभारत]]मा पनि श्री रामको नल सेतुको जिक्र आएको छ। [[कालीदास]]को [[रघुवंश]]मा सेतुको वर्णन छ। अनेक पुराणोंमा पनि श्रीरामसेतुको विवरण आउछ।{{Ref_label|सेतु पुराण|ख|none}} [[एन्साइक्लोपीडिया ब्रिटेनिका]]मा यसलाई एडम्स ब्रिज संग-साथ राम सेतु भन्यो गएको छ।<ref>[http://chintan.mywebdunia.com/2007/12/06/1196945280000.html सेतुसमुद्रम बनाम इतिहास राम को सेतु का] सेतुको पौराणिक वर्णन</ref> नासा र भारतीय सेटेलाइट देखि लागि गए चित्रोंमा धनुषकोडि देखि जाफना सम्म जुन एक पतली सी द्वीपहरू लाई रेखा दिखती छ, उसलाई नै आज रामसेतुको नाम देखि जाना जान्छ। त्यहि पुलको बादमा एडम्स ब्रिजको नाम मिलयो। <ref name = "मान्धाता "/> यो सेतु तब पांच दिनोंमा नै बन्यो थियो। यसको लंबाई १०० योजन तथा चौडाई १० योजन थियो। यसलाई बनानमा उच्च प्रविधीको प्रयोग भएको थियो।{{Ref_label|पांच-दिन|झ|none}}

रामेश्वरम् शहर देखि करीब डेढ मील उत्तर-पूर्वमा [[गंधमादन पर्वत]] नामको एक सानो-सी पहाडी छ। हनुमानजीले त्यहि पर्वत देखि समुद्रको लांघनेको लागि छलांग मारी थियो। बादमा रामले लंकामा चढाई गर्नको लागि यहींमा विशाल [[सेना]] संगठित गरेको थियो। यस पर्वतमा एक सुंदर मन्दिर बनेको छ, जहाँ श्रीरामको चरण-चिन्होंको पूजा गरिन्छ। यसलाई पादुका मन्दिर भन्छन्।<ref>[http://purvaai.wordpress.com/2009/05/25/%e0%a4%97%e0%a4%a8%e0%a5%8d%e0%a4%a7%e0%a4%ae%e0%a4%be%e0%a4%a6%e0%a4%a8-%e0%a4%aa%e0%a4%b0%e0%a5%8d%e0%a4%b5%e0%a4%a4-%e0%a4%94%e0%a4%b0-%e0%a4%b6%e0%a4%ac%e0%a4%b0%e0%a5%80-%e0%a4%95%e0%a5%87/ गंधमादन पर्वत र शबरी को बेर] वर्ल्ड प्रेस पर</ref>

रामेश्वरम्को घेरे भएका समुद्रमा पनि धेरै विशेष स्थान यस्तो बताये जान्छन्, जहाँ स्नान गर्न पाप-मोचक मानिन्छ। रामनाथजीको मन्दिरको पूर्वी द्वारको अगाडी बनेको सीताकुंड यिनीहरूमा मुख्य छ। भनिन्छ कि यही त्यो स्थान हो, जहाँ सीताजीले आफ्नो सतीत्व सिद्व गर्नको लागि आगमा प्रवेश गरेको थियो। सीताजीको यस्तो गर्ने बित्तिकै आग बुझ गई र अग्नि-कुंड देखि जल उमड आयो। त्यहि स्थान अब ‘सीताकुंड’ भनिन्छ। यहाँमा समुद्रको किनारा आधा गोलाकार छ। सागर एकदम शान्त छ। उनमा लहरें धेरै कम उठती छ। यस कारण देखनेमा त्यो एक तालाब-सा लागइन्छ। यहाँमा बिना कुनै खतरेंको स्नान गरिन सक्छ। यहीं हनुमान कुंडमा तैरते भएका पत्थर पनि दिखाई दिछन।<ref name="">[http://purvaai.wordpress.com/2009/05/18/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%ae%e0%a4%b8%e0%a5%87%e0%a4%a4%e0%a5%81-%e0%a4%95%e0%a5%87-%e0%a4%a4%e0%a5%88%e0%a4%b0%e0%a4%a4%e0%a5%87-%e0%a4%aa%e0%a4%a4%e0%a5%8d%e0%a4%a5%e0%a4%b0-%e0%a4%94%e0%a4%b0/ राम सेतुमा तैरते पत्थर] पुरवाई पर</ref>

[[श्रेणी:हिन्दूहिन्दु तीर्थतिर्थस्थल]]

[[श्रेणी:हिन्दूहिन्दु धर्मको चार धाम]]