"आन्ध्र महासागर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कुनै सम्पादन सारांश छैन
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति १:
[[चित्र:Atlantic Ocean - en.png|thumb|right|ग्लोबमा आन्ध्र महासागरको स्थिति]]
{{पाँच महासागरहरू}}
'''आन्ध्र महासागर''' वा '''अटलांटिक महासागर''' विशाल जलराशिको नाम हो जो [[युरोप|यूरोप]] तथा [[अफ्रीका]] महाद्वीपहरुको नयाँ संसारका महाद्वीपहरुदेखि पृथक गर्छ। [[क्षेत्रफल]] र विस्तारमा संसारको दोस्रो नम्बरको महासागर हो जसले [[पृथ्वी]]को १/५ क्षेत्र घेरेर राखेको छ । यस महासागरको नाम [[ग्रीक भाषा|ग्रीक]] संस्कृतिबाट लिइएको छ जसमा यसलाई ''नक्शाको समुद्र'' पनि भनिन्छ। यस महासागरको आकार लगभग अङ्ग्रेजी अक्षर '''8'''को समान छ। लंबाईको अपेक्षा यसको चौड़ाई धेरै कम छ। [[आर्कटिक सागर]], जो [[बेरिङ्ग जलडमरूमध्य]]बाट [[उत्तरी ध्रुव]] हुँदै स्पिट्सबर्जेन र [[ग्रीनलैंड]]सम्म फैलेको छ, मुख्यतः अंधमहासागरको नैं अङ्ग हो। यस प्रकार उत्तरमा बेरिङ्ग जल-डमरूमध्यबाट लिएर दक्षिणमा कोट्सलैंडसम्म यसको लंबाई १२,८१० मील छ। यस्तै प्रकार दक्षिणमा दक्षिणी [[जार्जिया]]का दक्षिण स्थित वैडल सागर पनि यसै महासागरको अङ्ग हो। यसका क्षेत्रफल यसका अन्तर्गत समुद्रहरुसहित ४,१०,८१,०४० [[वर्ग मील]] छ। अन्तर्गत समुद्रहरुको छोड़ेरयसका क्षेत्रफल ३,१८,१४,६४० वर्ग मील छ। विशालतम महासागर न हुन्ै पनि यसका अधीन विश्वको सबभन्दा ठूलो जलप्रवाह क्षेत्र हो। उत्तरी अंधमहासागरका पृष्ठतलको लवणता अन्य समुद्रहरुको तुलनामा पर्याप्त अधिक छ। यसको अधिकतम मात्रा ३.७ प्रतिशत छ जो २०°- ३०° उत्तर अक्षांशहरुका बीच विद्यमान छ। अन्य भागहरुमा लवणता अपेक्षाकृत कम छ।
 
'''आन्ध्र महासागर''' वा '''अटलांटिक महासागर''' विशाल जलराशिको नाम हो जो [[युरोप|यूरोप]] तथा [[अफ्रीकाअफ्रिका]] महाद्वीपहरुकोमहादेशहरुको नयाँ संसारका महाद्वीपहरुदेखिमहादेशहरुदेखि पृथक गर्छ।गर्छ । [[क्षेत्रफल]] विस्तारमा संसारको दोस्रो नम्बरकोठुलो महासागर हो जसले [[पृथ्वी]] को १/५ क्षेत्र घेरेर राखेकोओगटेको छ । यस महासागरको नाम [[ग्रीक भाषा|ग्रीक]] संस्कृतिबाट लिइएको छ जसमा यसलाई ''नक्शाको समुद्र'' पनि भनिन्छ।भनिन्छ । यस महासागरको आकार लगभग अङ्ग्रेजी अक्षर '''8''' को समानजस्तो छ। लंबाईको। लम्बाईको अपेक्षा यसको चौड़ाई धेरै कम छ।रहेको छ । [[आर्कटिक सागर]], जो [[बेरिङ्ग जलडमरूमध्य]]बाटजलडमरूमध्यबाट [[उत्तरी ध्रुव]] हुँदै स्पिट्सबर्जेन [[ग्रीनलैंडग्रीनल्याण्ड]]सम्म फैलेको फैलिएको छ, मुख्यतः अंधमहासागरकोआन्ध्रमहासागरको नैं अङ्ग हो।हो । यस प्रकार उत्तरमा बेरिङ्ग जल-डमरूमध्यबाट लिएर दक्षिणमा कोट्सलैंडसम्म यसको लंबाई १२,८१० मीलमाईल छ।छ । यस्तै प्रकार दक्षिणमा दक्षिणी [[जार्जियाजर्जिया]]काको दक्षिण स्थित वैडल सागर पनि यसै महासागरको अङ्ग हो।हो यसका। यसको क्षेत्रफल यसकायस अन्तर्गतअन्तर्गतका समुद्रहरुसहित ४,१०,८१,०४० [[वर्ग मील]]माईल छ।छ । यस अन्तर्गत समुद्रहरुकोसमुद्रहरुलाई छोड़ेरयसकाछोड़ेर यसको क्षेत्रफल ३,१८,१४,६४० वर्ग मीलमाईल छ। विशालतम महासागरयो एउटा हुन्ैविशाल पनिमहासागर यसकानै हो जसको अधीन विश्वको सबभन्दा ठूलो जलप्रवाह क्षेत्र हो।रहेको छ । उत्तरी अंधमहासागरकाआन्द्रामहासागरको पृष्ठतलको लवणता अन्य समुद्रहरुको तुलनामा पर्याप्त अधिकरहेको छ।छ । यसको अधिकतम मात्रा ३.७ प्रतिशत छ जो २०°- ३०° उत्तर अक्षांशहरुकाअक्षांशहरुको बीचबिचमा विद्यमान छ।छ । यस महासागरको अन्य भागहरुमा लवणता अपेक्षाकृत कम छ।रहेको छ ।
== नितल <!--को संरचना --> ==
[[चित्र:Atlantic bathymetry.jpg|thumb|left|सागरको गहिरोइयां दिखाता मानचित्र]]
अटलांटिक महासागरका नितलका प्रारम्भिक अध्ययनमा जलपोत चैलहरुजर (१८७३-७६)का अन्वेषण अभियानका नैं समान अनेक अन्य वैज्ञानिक महासागरीय अन्वेषणहरुले योग दिएको थियो। अटलान्टिक महासागरीय विद्युत केबुलहरुको स्थापनाका हेतु आवश्यक जानकारीको प्राप्तिले यस प्रकारका अध्यायहरुको विशेष प्रोत्साहन दियो। यसका नितल यस महासागरका एक कूट द्वारा पूर्वी र पश्चिमी द्रोणीहरुमा विभक्त छ। यी द्रोणीहरुमा अधिकतम गहिराई १६,५०० फीटबाट पनि अधिक छ। पूर्वोक्त समुद्रान्तर कूट एकदम माथि उठेको छ र आयसलैंडका समीपबाट आरंभ भएर ५५°डिग्री दक्षिण [[अक्षांश]]का लगभग स्थित बोवे द्वीपसम्म फैलेको छ। यस महासागरका उत्तरी भागमा यस कूटलाई डालफिन कूट र दक्षिणमा चैलहरुजर कूट भन्दछन्। यस कूटको विस्तार लगभग १०,००० फुटको गहिराईमा अटूट छ र धेरै स्थानहरुमा कूट सागरको सतहका पनि माथि उठेको छ। अजोर्स, [[सेंट पल]], असेशन, [[ट्रिस्टा द कुन्हा]], र बोवे द्वीप यसै कूटमा स्थित छ। निम्न कूटहरुमा दक्षिणी अंध महासागरको वालफिश कूट र रियो ग्रैंड कूट, तथा [[अंध महासागर|उत्तरी अंध महासागर]]को वाइविल टामसन कूट उल्लेखनीय छन्। यी तीन निम्न कूट मुख्य कूटबाट लंब दिशामा फैलेकोछ।
 
== नितलमहासगारको गहिराई <!--को संरचना --> ==
[[चित्र:Porto Covo pano April 2009-4.jpg|thumb|250px|[[पोर्चुगल]]का पश्चिमी तटबाट अंध महासागरको दृश्य]]
ई. कोसना (१९२१)का अनुसार यस महासागरको औसत गहिराई, अन्तर्गत समुद्रहरुको छोड़ेर, ३,९२६ मीटर, अर्थात् १२,८३९ फुट छ। यसको ज्ञात अधिकतम गहिराई, ८,७५० मीटर अर्थात् २८,६१४ फुट छ र यो गिनी स्थलीको पोर्टोरिको द्रोणीमा स्थित छ।<!--
== नितलका निक्षेप (अंतर्गत समुद्रहरुसहित) == -->अटलांटिक महासागरको मुख्य स्थलीको ७४ प्रतिशत भाग तलप्लावी निक्षेपहरु(पेलाजिक डिपाजिट्स)बाट ढका छ, जसमा साना साना जीवहरुका शल्क (जस्तै ग्लोबिजराइना, टेरोपड, डायाटम आदिका शल्क) छन्। शेष २६ प्रतिशत भागमा भूमिमा उत्पन्न भएका अवसादहरु(सेडिमाट्स)को निक्षेप छ जो मोटा कणहरुद्वारा निर्मित छ।
 
[[चित्र:Porto Covo pano April 2009-4.jpg|thumb|250pxright|[[पोर्चुगल]]का पश्चिमी तटबाट अंधबाट महासागरको दृश्य]]
== पृष्ठधाराहरु ==
 
एटलान्टिक महासागरको गहिराईको प्रारम्भिक अध्ययनमा पनडुब्बी चालक (१८७३-७६) को अन्वेषण अभियानको समान अन्य वैज्ञानिकले महासागरको अन्वेषणहरुमा योगदान दिएका थिए । एटलान्टिक महासागरीय विद्युत केबुलहरुको स्थापनाका गर्नका लागि आवश्यक जानकारी प्राप्ति गर्नका लागि यस प्रकारका अध्ययनहरुले विशेष प्रोत्साहन दियो । यसको गहिराइ को सन्दर्भमा एउटा अन्वेषण टोलि सन् (१९२१) को अध्ययन अनुसार यस महासागरको औसत गहिराई, समुद्रहरुलाई छोड़ेर, ३,९२६ मीटर, अर्थात् १२,८३९ फिट छ । यसको ज्ञात अधिकतम गहिराई, ८,६०५ मिटर अर्थात् २८,२३२ फिट छ र यस महासागरको सबैभन्दा गहिरो भाग [[पोर्टोरिको ट्रेन्च]] हो जसको गहिराई लगभग ८,६०५ मिटर (२८,२३२ फिट) रहेको छ ।<ref>[http://www.sea-seek.com/site/Milwaukee_Deep Milwaukee Deep]. sea-seek.com</ref>
[[चित्र:Circulacion termohalina.jpg|सागरको पृष्ठधाराहरु : <br />[[पर्पल]]:गहन सागर धाराहरु <br />नीली:सतही धाराहरु |thumb]]
 
अंध महासागरको पृष्ठधाराहरु नियतवाही पवनहरुका अनुरूप बहन्छन्। तर स्थल खंडको आकृतिका प्रभावबाट धाराहरुका यस क्रममा केही अन्तर अवश्य आउन जान्छ। उत्तरी अटलांटिक महासागरको धाराहरुमा उत्तरी विषुवतीय धारा, गल्फ स्ट्रीम, उत्तरी अटलांटिक प्रवाह, कैनेरी धारा र लैब्रोडोर धाराहरु मुख्य छन्। दक्षिणी अटलांटिक महासागरको धाराहरुमा दक्षिणी विषुवतीय धारा, ब्राजील धारा, फाकल्याण्ड धारा, पछौं प्रवाह र बैङ्गुला धाराहरु मुख्य छन्।
== सहायकधाराहरु ==
 
अंधआन्द्रा महासागरको पृष्ठधाराहरुसहायकधाराहरु नियतवाहीनियमितरुपमा पवनहरुकाहावाको दिशा अनुरूप बहन्छन्।बहन्छन् । तर स्थल खंडकोखण्डको आकृतिकाआकृतिको प्रभावबाट धाराहरुका यस क्रममा केही अन्तर अवश्य आउन जान्छ जान्छ। उत्तरी अटलांटिक महासागरको धाराहरुमा उत्तरी विषुवतीय धारा, गल्फ स्ट्रीम, उत्तरी अटलांटिक प्रवाह, कैनेरी धारा लैब्रोडोर धाराहरु मुख्य छन्।रहेका छन् । दक्षिणी अटलांटिक महासागरको धाराहरुमा दक्षिणी विषुवतीय धारा, ब्राजील धारा, फाकल्याण्ड धारा, पछौं प्रवाह बैङ्गुला धाराहरु मुख्य छन्।रहेका छन् ।
 
== संदर्भ ==
{{reflist}}
 
{{पाँच महासागरहरू}}
 
[[श्रेणी:महासागर]]