"विलियम सेक्सपियर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
||
पङ्क्ति १:
[[चित्र:Shakespeare.jpg|thumb|right|विलियम शेक्सपियर।|319x319px]]
'''विलियम शेक्सपियर''' [[बपतिस्मा|बप्तिस्मा]] ([[:en:baptism|baptised]]) [[२६अप्रिल]] [[१५६४]] - [[२३ अप्रिल]] १६१६), एक [[अङ्ग्रेजी मानिस|अङ्ग्रेजी]] ([[:en:English people|English]]) [[कवि]] तथा [[नाटककार]] ([[:en:playwright|playwright]]) थिए, उनलाई व्यापक रूपमा [[अङ्ग्रेजी भाषा]]का सबैभन्दा महान लेखक तथा विश्वका सुप्रसिद्ध नाटककार मानिन्छ। <ref>[[स्टीफन ग्रीनब्लैट|ग्रीन्ब्लात्त, स्टीफन]] ([[:en:Stephen Greenblatt|Greenblatt, Stephen]]) (२००५). '' विल यी द वर्ड :शेक्सपियर, शेक्सपियर कसरी बने ''.लण्डन : पिमलिको,११</ref><ref>आईएसबीएन ०७१२६००९८१.</ref><ref>[[डेविड बेविंग्टन|बेविन्गतोन डेविड]] ([[:en:David Bevington|Bevington, David]]) २००२</ref><ref>'' शेक्सपियर'', १–३.अक्सफोर्ड : ब्ल्याकवेल.आईएसबीएन ०६३१२२७१९९.</ref><ref>[[स्टेनली वेल्स|वेल्स, स्टेनली]] ([[:en:Stanley Wells|Wells, Stanley]]) (१९९७).</ref><ref>'' शेक्सपियर: ऐ लाइफ यी ड्रामा.''न्यूयोर्क: डब्ल्यूडब्ल्यूनोर्टन, ३९९.आईएसबीएन ०३९३३१५६२२</ref> उनलाई आमरूपमा [[इङ्ल्याण्ड]]मा [[राष्ट्रिय कवि]] ([[:en:national poet|national poet]]) तथा " [[एभन नदी, वार्विक्कशायर|एभन]] ()का [[कवि]] ([[:en:Bard|Bard]]) " भनिन्छ। ( या केवल "कवि")उनका उपलब्ध कृतिहरूमा ३८ [[शेक्सपियरका नाटक|नाटक]] ([[:en:Shakespeare's plays|plays]]), १५४ [[शेक्सपियरका सोनेट|सोनेट]] ([[:en:Shakespeare's Sonnets|sonnets]]) , दुई लामो [[वर्णनात्मक कविताहरू]] ([[:en:narrative poem|narrative poem]]) तथा अन्य कयौं कविताहरू छन्। उनका नाटक विश्वका प्रायः सबै भाषामा अनुवादित गरिएका छन् तथा कुनै पनि अरू नाटककारको तुलनामा धेरैचोटी मञ्चन गरिएको छ। शेक्सपियरको जन्म तथा उनको पालन पोषण [[स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभन|एभन नदीको तटमा स्ट्र्र्याटफोर्ड/ स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभनमा भयो।]] ([[:en:Stratford-upon-Avon|Stratford-upon-Avon]])१८ वर्षको उमेरमा उनले [[ह्यान्ना ह्याथवे (शेक्सपियर)|ह्यान्ना ह्याथवे]] ([[:en:Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]])सँग विवाह गरे, जसबाट उनका तीन सन्तान भए। : [[सुसान्ना हल|सूजेन]] ([[:en:Susanna Hall|Susanna]]), तथा जुम्ल्याहा [[ह्याम्नेट शेक्सपियर|ह्याम्नेट]] ([[:en:Hamnet Shakespeare|Hamnet]]) तथा [[जुडिथ क्विनी|जुडिथ]] ([[:en:Judith Quiney|Judith]]). १५८५ तथा १५९२को बीच उनले [[लण्डन]]मा एक अभिनेता, लेखक, तथा [[नाट्य समूह|नाटक कम्पनी]] ([[:en:playing company|playing company]]) दी [[लर्ड चेम्बर्लिंस मेन|लर्ड चम्बेर्लें'स मेन]] ([[:en:Lord Chamberlain's Men|Lord Chamberlain's Men]])जसलाई पछि [[किङ्गस् मेन (नाट्य समूह )|किङ्गस् मेन]] ([[:en:King's Men (playing company)|King's Men]])को नामले चिनिन थाल्यो, त्यसको एक हिस्साको मालिकको रूपमा एक सफल पेसा शुरू गरे। यिनी सन १६१३ इस्वी सन्मा आसपास स्ट्र्याटफोर्ड आए , जहाँ तीन वर्ष पछि उनको मृत्यु भयो। शेक्सपियरका निजी जीवनसँग जोडिएको केही तथ्य छन्, तथा यससँग जोडिएका केही विषयहरू जस्तो, उनको [[विलियम शेक्सपियरको कामुकता|कामुकता]] ([[:en:sexuality of William Shakespeare|sexuality]]), [[शेक्सपियरको धर्म|धार्मिक विश्वास]] ([[:en:Shakespeare's religion|religious beliefs]])तथा उनका कृतिहरू [[शेक्सपियरको लेखकत्वको प्रश्न|वास्तवमा अरू द्वारा लेखिएको थियो]] ([[:en:Shakespeare authorship question|written by others]])को बारेमा अलग अलग मत छन्। शेक्सपियरका सबैभन्दा प्रसिद्ध कृतिको रचनाकाल सन १५९० इस्वी देखि सन १६१३ इस्वी सन् बीचका छन्। उनका प्रारम्भिक नाटक मुख्यतः [[शेक्सपियरका हाँस्य रचनाहरू|हाँस्य प्रधान/प्रहसन]] ([[:en:Shakespearean comedy|comedies]])तथा [[शेक्सपियरका ऐतिहासिक रचनाहरू|ऐतिहासिक]] ([[:en:Shakespearean history|histories]]) छन्। यसमा सोह्रौं शताव्दीको अन्त्यतिर आइपुग्दा उनको शैली अभिजात्यता तथा कलात्मकताको शिखरमा पुग्दछ। लगभग सन १६०८ इस्वी सन् सम्म उनले मुख्य रूपमा [[शेक्सपियरका दुखान्त रचनाहरू|दुखान्त नाटक]] ([[:en:Shakespearean tragedy|tragedies]])लेखे, जसमा ''[[ह्याम्लेट]] ([[:en:Hamlet|Hamlet]])'','' [[किङ लियर]] ([[:en:King Lear|King Lear]])'' तथा '' [[म्याकवेथ]] ([[:en:Macbeth|Macbeth]])'', अङ्ग्रेजी भाषा साहित्यका केही बेजोड नमूना मानिन्छन्। आफ्नो साहित्य यात्राको अन्तिम खुड्किलोमा उनले [[शेक्सपियरका अन्तिम प्रेमाधारित रचनाहरू|दुखान्त हाँस्य रचनाहरू]] ([[:en:Shakespeare's late romances|tragicomedies]])लेखे, जसलाई रोमान्सको नामले चिनिन्छ तथा अन्य नाटककारको साथ मिलेर काम गरे। उनका धेरै नाटक, उनका जीवनकालमानै कयौं संस्करण गुणवत्ता र विवरणको यथार्थताको दृष्टिले अलग अलग रूपहरूमा प्रकाशित भए तथा १६२३ इस्वी सन्मा उनका थिएटर /नाट्य समूहका पुराना साथीहरूले [[प्रथम पृष्ठ|फर्स्ट फोलियो]] ([[:en:First Folio|First Folio]]) प्रकाशित गरे, जसको अन्तरगत उनको नाट्य कृतिहरू, जसमा उनका दुई नाटकहरू बाहेक बाँकी सबै नाटक संग्रहित थिए। शेक्सपियर त्यस समयको एक सम्मानित कवि तथा नाटककार थिए। उन्नाइसौं शताब्दी भन्दा अगाडी सम्म उनको प्रतिष्ठाले वर्तमान स्वरूप पाएको थिएन। विबाँकी रूप [[रोमान्टिक|रोमान्टिक्स]] ([[:en:Romantics|Romantics]])ले गर्दा शेक्सपियरको प्रतिभाको प्रशंसा भयो तथा दी [[भिक्टोरियन युग|भिक्टोरिन्स]] ([[:en:Victorian era|Victorians]])को हीरो- भनी श्रद्धा साथ शेक्सपियरको पूजा गर्दछन्। [[जर्ज बर्नार्ड शा]]ले "[[बर्दोलेट्री / एक महान लेखकको रूपमा शेक्सपियरको उल्लेख|बर्दोलाट्री]] ([[:en:bardolatry|bardolatry]])" गरेका थिए। <ref>बेर्तोलिनी, जोन एंथोनी (१९९३). ''श तथा अन्य नाटककार''.पेनसिल्वेनिया : राज्य पेन्सिलवेनिया विश्वविद्यालय प्रेस , ११९।आईएसबीएन ०२७१००९०८X.</ref> बीशौं शताब्दीमा उनका कृतिहरू विद्वत्ता तथा निष्पादनको क्षेत्रमा हुने नयाँ आन्दोलनहरू द्वारा पटक पटक अपनाइए। उनका नाटक आज पनि अत्यन्त लोकप्रिय छन्। पुरै विश्वमा विभिन्न सांस्कृतिक तथा राजनैतिक सन्दर्भहरूमा निरन्तर मञ्चित तथा पुनर्व्याख्यायित भैरहेका छन्।
पङ्क्ति ५:
== जीवन ==
== प्रारम्भिक जीवन ==
[[चित्र:William Shakespeares birthplace, Stratford-upon-Avon 26l2007.jpg|thumb
== लण्डन तथा नाट्य पेशा/ जीवन ==
पङ्क्ति १७:
== प्रदर्शन ==
शेक्सपियरले आफ्नो शुरुआती नाटकहरू कम्पनीको लागि किन लेखे भन्ने कुरा प्रष्ट छैन। .''टाइटस एंड्रोनिकस''का १५९४को संस्करणका शीर्षक पृष्ठले यो बताउँछ कि नाटक तीन अलग अलग समूह द्वारा गरिएका थिए।<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', Xx.</ref> १५९२-३ पछिको [[ब्ल्याक डेथ|विपत्ति]] ([[:en:Black Death|plagues]]) पछि, शेक्सपियरका नाटकहरूका आफ्नै कम्पनी द्वारा प्रदर्शन गरिएका थिए [[दी थिएटर]] ([[:en:The Theatre|The Theatre]]) तथा [[कर्टेन थिएटर|दी कर्टेन]] ([[:en:Curtain Theatre|Curtain]]) [[शोरडीच|शोरेदित्च]] ([[:en:Shoreditch|Shoreditch]]) मा, थम्सको उत्तर मा.<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', XXI.</ref> लण्डनवासी वहाँ ''हेनरी चौथो''को पहिलो भाग हेर्नका लागि मरिमेटेका थिए, [[लेओनार्ड दिग्गेस (द्वितीय)|लियोनार्ड दिग्गेस]] ([[:en:Leonard Digges (II)|Leonard Digges]])ले रेकर्डिङ्ग गरे, "तर कम्पनीले आफ्नो घर मालिकसँग विवाद भएपछि उनले यस थिएटरलाई तल झारे तथा [[ग्लोब थिएटर]] ([[:en:Globe Theatre|Globe Theatre]])को निर्माण गर्नको लागि काठको प्रयोग गरे। पहिलो रङ्गमञ्च अभिनेताहरू द्वारा कलाकारहरूको लागि [[सदक|साउथवर्क]]मा दक्षिणी तटमा निर्मित गरियो।<ref>[[रेगिनाल्ड एफोअकेस|फोअकेस, आर ए]] ([[:en:Reginald A. Foakes|Foakes, R. A]]) (१९९०)."प्लेहाउसेस तथा प्लयेर्स".''दी केम्ब्रिज कमपेनियन टू इंग्लिश रेनैस्संसे ड्रामा''.ए.ब्रौन्मुलर तथा माइकल हत्तावय (इड्स.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ६.आईएसबीएन ०५२१३८६६२४.<br />• शापिरो, १२५-३१.</ref> ग्लोब १५९९को शरद ऋतुमा, ''जूलियस सिजर'' पहिलो नाटक देखि एकको मञ्चन,को साथ खोला शेक्सपियरका १५९९ पछिको अधिकांश महान नाटकहरू ग्लोबको लागि लेखिएका थिए, जसमा ''ह्याम्लेट'', ''ओथेलो'' तथा ''राजा लियर''.<ref>फोअकेस, ६.<br />• नागलेर, एएम (१९५८). ''शेक्सपियरका स्टेज''.न्यू हेवन, सीटी: येल यूनिभर्सिटी प्रेस, ७. आईएसबीएन ०३०००२६८९७.<br />• शापिरो, १३१-२.</ref> [[चित्र:Globe theatre london.jpg|thumb|left| पछि बनेको [[ग्लोब थिएटर]] ([[:en:Globe Theatre|Globe Theatre]])लण्डन.|267x267px]] लर्ड चम्बेर्लें'स मेन पछिका [[किङ्गस् मेन (नाटक कम्पनी)|किङ्गस् मेन]] ([[:en:King's Men (playing company)|King's Men]])१६०३मा रूपान्तरण भयो, उनी नयाँ [[इङ्ल्याण्डको जेम्स I|राजा जेम्स]] ([[:en:James I of England|King James]])का साथ एक खास सम्बन्धमा प्रविष्ट भए। यो प्रदर्शन रेकर्ड विभिन्न टुक्रामा छरिएका छन्, राजाका पुरुषले शेक्सपियरका सात नाटकहरूको प्रदर्शन गरे[[१ नोभेम्बर]][[१६०४]] तथा [[३१ अक्टूबर]] ([[:en:31 October|31 October]])[[१६०५]]मा ''भेनिसको व्यापारी''को दुई प्रदर्शनको सहित.<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', xxii .</ref> १६०८ पछि, उनले [[ब्ल्याकफ्रायर्स थिएटर|ब्लाक्क्फ्रिअर्स थिएटर]] ([[:en:Blackfriars Theatre|Blackfriars Theatre]])को भित्री प्रदर्शन गरे, जाडोको क्रममा तथा ग्लोब गर्मीको क्रममा.<ref>फोअकेस, ३३.</ref> यो आन्तरिक सज्जा, [[जेकोबियन युग|जकोबेँ]] ([[:en:Jacobean era|Jacobean]])<!--or perhaps [[Jacobean literature]]?--> फेशन सहित [[मसकुएस|मस्कुएस]] ([[:en:masques|masques]])को शाही मञ्चनको लागि, शेक्सपियरका तथा व्यापक स्तरमा शाही मञ्चनको लागि अनुमति दिए।''क्य्म्बेलिने''मा, उदाहरणको लागि, [[जुपिटर|ज्यूपिटर]] एक ईगलमा बसेर "गर्जन तथा बिजुलीमा : एक वज्रपात गर्दछऽ भूत घुँडामा खस्दछ"<ref>अक्रोयद, ४५४.<br /> • हल्याण्ड, पीटर (एड.)(२०००). ''क्य्म्बेलिने''.लण्डन: पेन्गुइन, परिचय, xli.आईएसबीएन ०१४०७१४७२३.</ref> शेक्सपियरका कम्पनीमा कलाकारहरूमा प्रसिद्ध [[रिचर्ड बुर्बगे]] ([[:en:Richard Burbage|Richard Burbage]]), [[विलियम केम्पे]] ([[:en:William Kempe|William Kempe]]), [[हेनरी कंडेल]] ([[:en:Henry Condell|Henry Condell]]) तथा [[जोन हेमिन्गेस]] ([[:en:John Heminges|John Heminges]]) छन्।शेक्सपियरका सुरूवातका कयौं नाटकहरूमा बुर्बगेले प्रमुख भूमिका निभाएका छन्, जसमा ''रिचर्ड तेस्रो'', ''ह्याम्लेट'', ''ओथेलो'', तथा ''राजा लियर'' पर्दछन्।<ref>रिन्ग्लेर, विलियम जूनियर (१९९७). "शेक्सपियर तथा उनका अभिनेता: केही टिप्पणी राजा लियरमा ".''लियरमा अध्ययन गर्ने देखि स्टेज सम्म: आलोचनामा निवन्ध''.जेम्स ओग्दें तथा आर्थर हावली स्काउतें (इड्स.). न्यू जर्सी: फैर्लेइघ डिकिनसन यूनिभर्सिटी प्रेस, १२७.आईएसबीएन ०८३८६३६९०X.</ref> लोकप्रिय हाँस्य अभिनेता विल केम्पेले पीटर नोकरको भूमिका निभाए ''रोमियो तथा जूलियट'' तथा [[डगबेरी]] ([[:en:Dogberry|Dogberry]]) ''मच अदो अबाउट नोथिंग'' मा, अन्य कलाकारहरूको बीच मा.<ref>स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २१०. चेम्बर्स, ''विलियम शेक्सपियर'', संस्करण. १, पी.३४१.</ref> त्यो सोह्रौं शताब्दीको अन्त्यको आसपास [[रोबर्ट आर्मिन]] ([[:en:Robert Armin|Robert Armin]])मा परिवर्तन भयो जस्तो [[टचस्टोन (एज यू लाइक इट)|टचस्टोन]] ([[:en:Touchstone (As You Like It)|Touchstone]])मा ''अज यू लइके इट'' तथा ''किङ लियर''मा मूर्ख किसिमको भूमिका निभाउँथे।<ref>शापिरो, २४७-९.</ref> १६१३ मा सर [[हेनरी वोटटोन|हेनरी वोत्तों]] ([[:en:Henry Wotton|Henry Wotton]]) द्वारा भनिएको छ कि ''हेनरी आठौं'' "धूमधाम तथा समारोहको कयौं असाधारण परिस्थितिको साथ अगाडी ल्याइएका थिए"। वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', १२४७.<nowiki></ref></nowiki>[[२९ जून]]मा ग्लोब थिएटरलाई एक तोपले छतमा आगो लगाइयो र थिएटरलाई जमीन सम्म जलाइयो।
== टेक्स्टको श्रोत ==
[[चित्र:First Folio.jpg|thumb|left|फर्स्ट फोलियो|
== कविता ==
पङ्क्ति २६:
=== सोनेट ===
<nowiki> </nowiki>() ()r />होनान, २८९.<br />• स्क
<nowiki> </nowiki>() ()किङ लियर () ()म्याकवेथ ()ef>
=== सोनेट ===
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;" cellspacing="5" |style="text align: "left;"| " के म तिमीलाई एक गर्मी दिनको तुलना दिऊँ? ता कि तिम्रो कला थप प्यारो र शान्त होस्... " |- |style="text align: "left;"|शेक्सपियरका ''[[सोनेट १८]] ([[:en:Sonnet 18|Sonnet 18]])'' देखि लाईन।<ref><!--Translate this template and uncomment {{cite web | last =Shakespeare | first = William |coauthors=ed. W. J. Craig |url=http://www.bartleby.com/70/50018.html|title=''Sonnet 18'' |work=The Oxford Shakespeare: the Complete Works of William Shakespeare |publisher=Oxford: Oxford University Press |date=1914 |accessdate=2007-06-22 }} --></ref> |} १६०९,मा प्रकाशित ''[[शेक्सपियरका सोनेट|सोनेट]] ([[:en:Shakespeare's Sonnets|Sonnets]])'' प्रकाशित हुने शेक्सपियरका गैर-नाटकीय काम थिए। यी प्रत्येक १५४ सोनेट कहिले लेखिएका थिए भन्ने विद्वानहरू द्वारा निश्चित भएको छैन तर शेक्सपियरले एक निजी पाठकको लागि आफ्नो पेसाको क्रममा सोनेट लेखेका सबुतहरू छन्। <ref>वुड, १७८.<br /> स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १८०.</ref> पहिलो पनि दुई अनधिकृत सोनेट ''दी पेशोनेट पिलग्रिम'' १५९९मा छापिएका थिए, [[फ्रान्सिस मेरोस]] ([[:en:Francis Meres|Francis Meres]])ले १५९८मा शेक्सपियरका "आफ्नो निजी साथीहरूको बीचमा सोनेट सुग्रेड गर्नको लागि" पठाएका थिए।<ref>होनान, १८०.</ref> केही विश्लेषकको मान्यता छ कि प्रकाशित संग्रह शेक्सपियरका नियत प्रकारको अनुक्रम थिए। <ref>स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २६८.</ref> यस्तो लाग्दछ कि उनले दुई विषम श्रृंखला रचे: एक, कालो रंगको एक विवाहित महिलाको अनियन्त्रित कामुकताको बारेमा (दी "डार्क लेडी"), तथा एक, एक निष्पक्ष जवान मानिसको विरोधाभासी प्रेमको बारेमा (दी "फेयर यूथ").यो अस्पष्ट छ कि यी पात्रले असली व्यक्तो प्रतिनिधित्व गर्दछन् या कथाकारको "म"को शेक्सपियर आफ्नै प्रतिनिधित्व गर्दछन्, तथापि [[विलियम वर्ड्सवर्थ|वोर्द्स्वोर्थ]]को विश्वास छ कि सोनेटको साथ "शेक्सपियरले आफ्नो हृदय खोलिदिएका छन्।<ref>होनान, १८०.<br />• स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १८०.</ref> १६०९को संस्करण एक "श्रीमान डबल्यू. एच."लाई समर्पित गरिएका थिए, यस कविताको "केवल एक पिता"को रूप मा। यो अवगत छैन की शेक्सपियरले आफैं या प्रकाशकद्वारा यो लेखेका थिए, [[थोमस थोर्प]] ([[:en:Thomas Thorpe|Thomas Thorpe]]), जसको इनीशियल्स समर्पण पृष्ठको तल तिर देखिन्छ; तथा मिस्टर डबल्यू. एच. कुन थिए, कयौं सिद्धान्तको बावजूद, तथा यो कि शेक्सपियरले प्रकाशन अधिकृत गरेका थिए।<ref>स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २६८-२६९.</ref> आलोचकहरू ''Sonnets''को प्रशंसा, गहीरो ध्यानको रूपमा प्रेमको प्रकृतिमा, यौन जुनून, उत्पत्ति, मृत्यु, तथा समयको रूपमा गरेका छन्। <ref>वुड, १७७</ref>
|