"बुढ्यौली" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

बुढ्यौली अथवा बुढेसकाल उमेर कोउमेरको बृद्दि संगै शरीरका हात, गोडा, कान, आँखा जस्ता अंग कमजोर हँदै गएपछि पहिलेकै जस्तो प्रकारले काम गर्न सकिँदैन। शारीरिक कमजोरी हुने मान्छेले पहिलेको जस्तो फूर्तिका साथ हिँड्न, समाउन, सुन्न र देख्न पनि सक्दैन। यसै लाइलाई बुढ्यौली लागेको भनिन्छ|

कुनै जीव अथवा पदार्थमा समयसँग जम्मा हुने परिवर्तनहरुपरिवर्तनहरू लाई '''वृद्धावस्था''' (ब्रिटिश र ओस्ट्रेलियन अंग्रेजी माअंग्रेजीमा '''Ageing''' ) या उमेर कोउमेरको बृद्धि (अमेरिकी र कैनेडियन अंग्रेजी माअंग्रेजीमा '''Aging''' ) भन्छन्.<ref name="pmid15331856">{{cite journal|author=Bowen RL, Atwood CS|title=Living and dying for sex. A theory of aging based on the modulation of cell cycle signaling by reproductive hormones.|journal=Gerontology|volume=50|issue=5|pages=265–90|year=2004|pmid=15331856|doi=10.1159/000079125}}</ref>

मनुष्यहरुमनुष्यहरूमा मा उमेर कोउमेरको बृद्धि शारीरिक, मानसिक र सामाजिक परिवर्तन कोपरिवर्तनको एक बभयोयामी प्रक्रिया कोप्रक्रियाको दर्शाउँछ। समय सँग वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको केहि आयोम बढ्दो र फैलछन, जबकि अन्यहरुमाअन्यहरूमा गिरावट आउँछ। उदाहरण कोउदाहरणको लिए, उमेर सँग प्रतिक्रिया कोप्रतिक्रियाको समय घट सक्छ जबकि विश्वविश्वको कोघटनाहरूको घटनाहरु को बारे माबारेमा जानकारी र बुद्धिमत्ता बृद्धि सक्छ। अनुसन्धान लेअनुसन्धानले थाहा हुन्छ कि जीवन कोजीवनको अन्तिम दौर मादौरमा पनि शारीरिक, मानसिक र सामाजिक तरक्की र विकासविकासको को संभावनाहरुसंभावनाहरू मौजूद हुन्छं. उमेर कोउमेरको बृद्धि सबै मानव समाजहरु कोसमाजहरूको एक महत्त्वपूर्ण भाग हो जो जैविक बदलाव कोबदलावको दर्शाउँछ, तर इससँग यो सांस्कृतिक र सामाजिक परंपराहरु कोपरंपराहरूको पनि दर्शाउँछ। उमेर कोउमेरको साधारण तरिका मातरिकामा पूर्ण वर्ष कोवर्षको अनुसार - र साना बच्चाहरु कोबच्चाहरूको लागि महीनाहरु मामहीनाहरूमा नापइन्छ। एक व्यक्ति कोव्यक्तिको जन्मदिन प्राय एक महत्वपूर्ण घटना हुन्छ। मोटे तरिका मातरिकामा विश्व भर माभरमा 1,00,000 मान्छे उमेर सम्बन्धी कारणहरु कोकारणहरूको कारण देखि मरछन.<ref name="doi10.2202/1941-6008.1011"/>

"उमेर बढने" को परिभाषा केहि हद सम्म अस्पष्ट छ। "सार्वभौमिक वृद्धावस्था" (उमेर बृद्धि कोबृद्धिको उनि परिवर्तन जो सबै मान्छे मामान्छेमा हुन्छन्) र "संभाव्य वृद्धावस्था" (उमेर बृद्धि कोबृद्धिको उनि परिवर्तन जो केहि मान्छे मामान्छेमा पाए जान सकिन्छ, तर उमेर बृद्धि सँग-साथ सबै मान्छे मामान्छेमा हैन पाए जाते जस्तै टाइप 2 मधुमेह कोमधुमेहको शुरुआत) मा भेद गरे जान सकिन्छ। एक व्यक्ति कति उमेरदराज छ, यस बारे माबारेमा कालानुक्रमिक वृद्धावस्था यकीनन उमेर बृद्धि सबै भन्दा सरल परिभाषा छ र यो "सामाजिक वृद्धावस्था" (समाजसमाजको को आकांक्षाहरुआकांक्षाहरू कि बूढे भए पछि मान्छे कोमान्छेको कैसा व्यवहार गर्नु पर्छ) तथा "जैविक वृद्धावस्था" (उमेर बृद्धि सँग एक जीव कोजीवको भौतिक दशा) भन्दा अलग पहचानी जान सक्छ। "आसन्न वृद्धावस्था" (उमेर-आधारित प्रभाव जो अतीतअतीतको को कारकहरु कोकारकहरूको कारण देखि आउछन्) र "विलंबित वृद्धावस्था" (उमेरउमेरको को आधार माआधारमा अंतर जसको कारणहरु कोकारणहरूको ठेगाना व्यक्तिव्यक्तिको कोजीवनको जीवन को शुरुवात लेशुरुवातले लगाया जान सक्छ, जस्तै बाल्यकाल माबाल्यकालमा [[पोलियोमेलाइटिस|पोलियोमाइलिटिस]] होना) मा पनि अंतर छ।<ref name="Stuart"/>

पाको मान्छेमान्छेको को आबादी को बारेआबादीको माबारेमा कहिले काँही मतभेद रहे हैं। कहिले काँही यस आबादी कोआबादीको विभाजन युवा बुजुर्गों (65-74), प्रौढ बुजुर्गों (75-84) र अत्यधिक बूढे बुजुर्गों (85+) को बीच गरिन्छ। हुनत, यस मायसमा समस्या यो हो कि कालानुक्रमिक उमेर कार्यात्मक उमेर सँग पुरा तरिकाले जुडी भयो छैन, अर्थात यस्तो हुन सक्छ कि दुइ मान्छे कोमान्छेको आयु समान हो किन्तु उनको मानसिक तथा शारीरिक क्षमताहरुक्षमताहरू अलग हों. उमेर वर्गीकृत गर्न कोगर्नको लागि प्रत्येक देश, सरकार र गैर सरकारी सँगठन कोसँगठनको नजिकैनजीकै विभिन्न तरिका हैं।

समाज मासमाजमा बूढे मान्छे कोमान्छेको संख्या तथा अनुपातअनुपातमा मा वृद्धि कोवृद्धिको वृद्ध जनसंख्या भन्छन्. वृद्ध जनसंख्या कोजनसंख्याको तीन संभावित कारण हों: आप्रवास, लामो [[जीवन प्रत्याशा]] (मृत्यु दर मादरमा कमी), बढी कम जन्म दर. वृद्धावस्था समाज मासमाजमा एक महत्वपूर्ण प्रभाव डालती छ। युवा मान्छे सबै भन्दा अधिक अपराध गर्छन, उनि नयाँ प्रौद्योगिकिहरुप्रौद्योगिकिहरू लाई विकसित गर्न र अपनान र शिक्षाशिक्षाको को आवश्यकता कोआवश्यकताको लागि राजनीतिक र सामाजिक बदलाव गर्न कोगर्नको अधिक उत्सुक हुन्छन्. युवा मान्छे कोमान्छेको बजाए पाको मान्छे समाज र सरकार लेसरकारले केहि अलग चाहते हो बढी प्राय उनको सामाजिक मूल्य पनि अलग हुन्छन्. वृद्ध मान्छे द्वारा मत दिने संभावना अधिक हुन्छ र यसैले धेरै देशहरुदेशहरूमा मा युवाहरु कोयुवाहरूको मतदान गर्ने मनाही छ। यस प्रकार, वृद्ध मान्छे कोमान्छेको राजनीतिक प्रभाव अपेक्षाकृत अधिक छ।{{Citation needed|date=December 2010}}

सार्वभौमिक मानवीय अनुभव भएको बावजूद, वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको औपचारिक विश्लेषण सबै भन्दा पहिले 1532 मा1532मा मुहम्मद इब्न युसूफ अल-हरावी द्वारा आफ्नो पुस्तक "ऐनुल हयात" मा भएको थियो, जसलाई मध्यकालीन चिकित्सा र विज्ञान कोविज्ञानको इब्न सिना अकादमी द्वारा प्रकाशित भएको थियो।<ref>ऐनुल हयात. वैद्य सैयद जिलुर रहमान, मध्यकालीन चिकित्सा र विज्ञान कोविज्ञानको इब्न सिना अकादमी द्वारा संपादित. 2007. ISBN 978-81-901362-9-7</ref> यो पुस्तक बुढापे र यसले सम्बन्धित मुद्दों मामुद्दोंमा नै आधारित छ। "ऐनुल हयात" को मूल पांडुलिपि 1532 मा1532मा लेखक मोहम्मद इब्न यूसुफ अल-हरावी द्वारा लेखीएको थियो। विश्व कोविश्वको विभिन्न पुस्तकालयहरु मापुस्तकालयहरूमा यस पुरानो पांडुलिपि कोपांडुलिपिको 4 प्रतिहरुप्रतिहरू मौजूद भएको कुरा कही जान्छ। यस्तो भनिन्छ कि यस विश्वविश्वमा मा वृद्धावस्था मावृद्धावस्थामा यो पहिलो लेख हो. यिनी चारै प्रतिलिपिहरु कोप्रतिलिपिहरूको मिलान गर्न पछि, 2007 मा2007मा वैद्य सैयद जिल्लुर रहमानरहमानले ले पाण्डुलिपि कोपाण्डुलिपिको सम्पादन र अनुवाद गर्यो। संपादित पुस्तक द्वारा, तपाईं जान सकते हो कि किसकुन प्रकार आश्चर्यजनक ढंग देखि 500 साल पहिले नै लेखक लेलेखकले आहार, पर्यावरण र वृद्धावस्था मावृद्धावस्थामा घरेलू स्थितिहरुस्थितिहरू सहित सबै प्रकार कोप्रकारको व्यवहार र जीवन शैली कारकहरुकारकहरूमा मा चर्चा कोचर्चाको छ। उनले यस विषय माविषयमा पनि चर्चा कोचर्चाको छ कि कोकिको सी दवाईयां वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको बढयो र घटा सकती हैं।

[[चित्र:Median age.png|thumb|400px|2001 को2001को लागि मीडियन एज आंकडे दिखाता भयो औसत]]

जीव विज्ञान मा, ''बूढा होना'' उमेर बृद्धि एक दशा या प्रक्रिया हो. ''जीवकोषीय बुढापा'' एक यस्तो प्रक्रिया हो जसमा पृथक कोशिकाहरुकोशिकाहरू कल्चरकल्चरमा मा बंटने कोबंटनेको सीमित क्षमता कोक्षमताको प्रदर्शन गर्छं (हेफिलिक लिमिट, जसलाई 1961 मा1961मा लिओनार्ड हेफिलिक द्वारा खोजाइयो था), जबकि जीवहरु कोजीवहरूको उमेर बृद्धि कोबृद्धिको ''ओर्गेनिज्मल बुढापा'' भन्छन्. पूर्ण नवीनीकरण कोनवीनीकरणको अवधि पछि (मनुष्यहरु मामनुष्यहरूमा 20 देखि 30 वर्ष कोवर्षको आयु में), ओर्गेनिज्मल बुढापेबुढापेको को तनाव कोतनावको प्रति प्रतिक्रिया दिने क्षमता माक्षमतामा कमी, होम्योस्टेटिक असंतुलन र रोगहरु कोरोगहरूको बढ्दो खतरे द्वारा पहिचानन सकिन्छ। अपरिवर्तनीय श्रृंखला कोश्रृंखलाको यो परिवर्तन अनिवार्य रूप लेरूपले [[मृत्यु]] को रूप मारूपमा समाप्त हुन्छन्. केहि शोधकर्ता (विशेष रूप लेरूपले बायोगेरोंटोलजस्ट) बुढापे कोबुढापेको एक रोग मान रहे हैं। किनकी उमेर माउमेरमा प्रभाव हालन वाला जीन खोजे गयसकोको छन्, यसैले वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको पनि जोड देखि दोश्रो आनुवांशिक "प्रभावों" जस्तै संभावित "उपचार योग्य" "स्थितियां" मानयो जा रहेको छ .

खासगरि, जीवनजीवनमा मा उमेर कोउमेरको बृद्धि न रोकयो जा सकने वाला गुण हो. यसको बजाय, यो एक आनुवंशिक कार्यक्रम कोकार्यक्रमको परिणाम हो. धेरै प्रजातिहरु माप्रजातिहरूमा उमेर बृद्धि कोबृद्धिको धेरै कम संकेत मिले हो ("नगण्य बुढापा"), जसको सर्वश्रेष्ठ उदाहरण ब्रिस्टलकोन चीड जस्तै पेड (हुनत डा. हेफिलिक भन्छन् कि ब्रिस्टलकोन चीड कोचीडको कुनै पनि कोशिका 30 वर्ष लेवर्षले अधिक पुरानो छैन), [[असीपेंसेरडे|स्टर्जन]] र रकफिश जस्तो माछा, क्वाहग र समुद्री एनेमोन<ref>पावला एस. टिमिरस <span class="goog-gtc-fnr-highlight">आयुर्वृद्धि</span> र जराचिकित्सा कोजराचिकित्साको मनोवैज्ञानिक आधार, पृष्ठ 26, 2003 इनफोर्मा हेल्थ केयर ISBN 0-8493-0948-4</ref> र झींगे जस्तै अकशेरूकीय जीव हों.<ref>{{cite web |url=http://animals.howstuffworks.com/marine-life/400-pound-lobster.htm/printable |title=Is there a 400 pound lobster out there? |author=Jacob Silverman |publisher=[[howstuffworks]]}}</ref><ref>{{cite book |title=[[Consider the Lobster|Consider the Lobster and Other Essays]] |author=[[David Foster Wallace]] |publisher=[[Little, Brown & Company]] |year=2005 |isbn=0-31-615611-6}}</ref>

मनुष्यहरुमनुष्यहरू र अन्य जनावरहरुजनावरहरू मा, '''जीवकोषीय बुढापे''' को प्रत्येक [[कोशिका चक्र]] मा टेलोमेयर घटाने कोघटानेको लागि जिम्मेदार ठहरायाइएको छ, जब टेलोमेयर धेरै कम रह जान्छन् त कोशिकाहरुकोशिकाहरू मर जान्छं. यसैले हेफिलिकहेफिलिकको को भविष्यवाणी कोभविष्यवाणीको अनुसार, टेलोमेयर कोटेलोमेयरको लंबाई एक "आणविक घडी" छ।

टेलोमेयर कोटेलोमेयरको लंबाई अमर कोशिकाहरुकोशिकाहरू (जस्तै रोगाणु कोशिकाहरुकोशिकाहरू र केराटिनोसाईट कोशिकाहरुकोशिकाहरू मा, किन्तु छाला कोछालाको अन्य कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा हैन) मा टेलोमेयर इन्जाइम द्वारा कायम रहन्छ। प्रयोगशाला मा, नश्वर कोशिका रेखाहरु कोरेखाहरूको उनको टेलोमेयर जीनहरुलाईजीनहरूलाई सक्रिय गरेर अमर गरिन सक्छ, जो सबै कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा पाइन्छ किन्तु केहि विशेष प्रकारप्रकारको को कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा नै सक्रिय रहन्छ। [[कर्कट रोग|क्यान्सर]] कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा अमर हो गरेर बिना कुनै सीमा कोसीमाको धेरै गुना संख्या बृद्धि गुण हुनु आवश्यक छ। क्यान्सर कारकहरु कोकारकहरूको प्रति यो महत्वपूर्ण प्रक्रिया क्यान्सर कोक्यान्सरको 85% मामलाहरुमामामलाहरूमा लागू हुन्छ, जसमा उत्परिवर्तन द्वारा टेलोमेयर जीनहरुकोजीनहरूको पुर्नसक्रियण हुन्छ। किनकी यो उत्परिवर्तन दुर्लभ छ, अतः टेलोमेयर "घडी" को क्यान्सर कोक्यान्सरको बिरुद्ध रक्षात्मक तंत्रतंत्रको को रूप मारूपमा देख्न सकिन्छ।<ref name="pmid10647931">{{cite journal|author=Hanahan D, Weinberg RA|title=The hallmarks of cancer|journal=Cell|volume=100|issue=1|pages=57–70|year=2000|pmid=10647931|doi=10.1016/S0092-8674(00)81683-9}}</ref> अनुसन्धान दर्शाउँछ कि घडी प्रत्येक कोशिकाकोशिकाको को नाभिक मानाभिकमा स्थित हुनु पर्छ र यस्तो सूचनाहरुसूचनाहरू मिलीं हो कि मनुष्यमनुष्यको को गुणसूत्रहरु कोगुणसूत्रहरूको 3औं जोडे कोजोडेको पहिले या चौथो गुणसूत्रहरु कोगुणसूत्रहरूको जीनहरुमाजीनहरूमा दीर्घायु घडी स्थित हुन सक्छ।

अन्य जीन जो उमेर बृद्धि प्रक्रिया कोप्रक्रियाको प्रभावित गर्छन, उनमा सर्टिन जीन [[खमीर]] र [[नेमैटोडा|निमेटोड]] को जीवन अवधि माअवधिमा महत्वपूर्ण प्रभाव डालता भयो देख्यो गएको छ। खमीर माखमीरमा आरएएस2 (RAS2) जीन कोजीनको बहुतायत यसको उमेर कोउमेरको एकदम हद सम्म बढयो देती छ।

जीवन अवधि कोअवधिको लागि आनुवंशिक सम्बन्धहरु कोसम्बन्धहरूको वाहेक, यस्तो देख्यो गएको छ कि धेरै पशुहरु मापशुहरूमा आहार एकदम हद सम्म जीवन कोजीवनको प्रभावित गर्दछ। विशेष रूप से, कैलोरी घटाने देखि (अर्थात एक जनावर द्वारा ''सामान्य रूप से'' खाई जाने वाला कैलोरी कोकैलोरीको 30-50% सम्म घटा कर, किन्तु फेरि पनि आवश्यक पोषक तत्वहरुतत्वहरूको को मात्रा कोमात्राको कायम गरेर के) चूहों कोचूहोंको जीवन अवधि 50% सम्म बढती भयो देखी गई छ। कैलोरी बंधन चूहों कोचूहोंको अतिरिक्त धेरै अन्य जीवहरु माजीवहरूमा पनि प्रभाव हालइन्छ (जिनमे खमीर र ड्रोसोफिला जस्तो विविध प्रजातिहरुप्रजातिहरू शामिल हैं) र राष्ट्रीयराष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थान (अमेरिका) द्वारा द्वारा रीसस बाँदरहरु माबाँदरहरूमा गरेए एक अध्ययन कोअध्ययनको अनुसार मनुष्य - सदृश जनावरहरु माजनावरहरूमा जीवन अवधि कोअवधिको बढयो सक्छ (हुनत यो आंकडे निर्णायक छैनन्), तथापि जीवन अवधि माअवधिमा उल्लेखनीय वृद्धि त्यतिखेर हुन्छ यदि कैलोरी बंधन जीवन को शुरुवातजीवनको लेशुरुवातले नै आरंभ गर्‍यो जाए. किनकी, आणविक स्तर मा, उमेरउमेरको को समय कोसमयको बजाए कोशिकाहरुकोशिकाहरूको को दोहराव कोदोहरावको संख्या द्वारा गनइन्छ, अतः कैलोरी बंधन कोबंधनको यस प्रभाव कोप्रभावको कोशिका वृद्धि कोवृद्धिको कम गरेर र कोशिकाहरुकोशिकाहरूको को विखंडन कोविखंडनको समय सीमा कोसीमाको बढाएर कायम राखन सकिन्छ।

वर्तमान मावर्तमानमा दबाइ कम्पनीहरुकम्पनीहरू भोजनभोजनको को खपत कोखपतको कम गरे बिना कैलोरी बंधन कोबंधनको जीवन अवधि बृद्धि वाला प्रभावहरु कोप्रभावहरूको नकल गर्ने विकल्प ढूंढ रही हैं।

आफ्नो पुस्तक 'हाउ एन्ड व्हाय वी एज' (How and Why We Age) मा डा. हेफिलिक मनुष्यहरु कोमनुष्यहरूको लागि कैलोरी बंधन दीर्घायु वृद्धि सिद्धान्त कोसिद्धान्तको एक विरोधाभास कोविरोधाभासको उल्लेख गर्छन, जसको अनुसार बाल्टीमोर लन्गिट्यूडिनल स्टडी ओफ एजिंग (Baltimore Longitudinal Study of Ageing) को आंकडे यो दिखाते हो कि दुबला हुन बाट कुनै दीर्घायु हैन होता.

== जीवन अवधि कोअवधिको विभाजन ==

[[चित्र:Old woman with young baby boy.JPG|thumb|right|95 सालसालको को उमेर कोउमेरको आइमाइ एक पांच महिना कोमहिनाको केटा लाई पकडे हुए]]

एक जनावरजनावरको को जीवन कोजीवनको प्राय विभिन्न आयु वर्गहरु मावर्गहरूमा विभाजित गरिन्छ। तथापि, किनकी जैविक परिवर्तन मधुरो गति लेगतिले हुन्छन् बढी एक नै प्रजाति कोप्रजातिको भित्र उनमा भिन्नता हुन सक्छं, अतः जीवनजीवनको कोअवधिको अवधि को पहिचान कोपहिचानको लागि अनियन्त्रित रूप ले तिथिहरुरूपले कोतिथिहरूको निर्धारण गरिएको छ। तल दिए गए मानव जीवन अवधि कोअवधिको विभाजन सबै संस्कृतिहरु कोसंस्कृतिहरूको लागि मान्य छैनन्:

* किशोरावस्था [[शिशु|शैशव अवस्था]] देखि लेदेखिले गरेर , बाल्यसमय, किशोरावस्था देखि पूर्व, किशोरावस्था (किशोर) तक] : 0-19

* वयस्कता कोवयस्कताको अंत: 60+

उमेरउमेरको को दशक कोदशकको अनुसार पनि विभाजित गरिन सक्छ:

13 देखि 19 वर्षवर्षको कोउमेरको उमेर को मान्छे कोमान्छेको '''टीन''' या '''टीनेजर्स''' पनि भनिन्छ। दशक या उमेर द्वारा मान्छे कोमान्छेको वर्णन गर्न कोगर्नको लागि "ट्वंटीसमथिंग" ("twentysomething"), "थर्टीसमथिंग" ("thirtysomething"), आदि सामयिक शब्दहरु कोशब्दहरूको पनि प्रयोग गरिन्छ।

== सांस्कृतिक विभिन्नताहरुविभिन्नताहरू ==

केहि संस्कृतिहरुसंस्कृतिहरू (उदाहरण कोउदाहरणको लागि [[सर्ब लोग|सर्बियाई]]) मा उमेर कोउमेरको व्यक्त गर्न कोगर्नको चार ढंग हैं: वर्तमान वर्ष सहित या यसको बिना वर्ष कोवर्षको गणना द्वारा. उदाहरण कोउदाहरणको लिए, एक नै व्यक्ति कोव्यक्तिको लागि यो भन्यो जान सक्छ कि उनको आयु बीस वर्ष हो अथवा त्यो आफ्नो जीवन कोजीवनको एक्काइसवें वर्ष मावर्षमा प्रवेश गरिसकेको छ। रूसी संस्कृति मासंस्कृतिमा साधारण तरिका मातरिकामा पहिलो अभिव्यक्ति कोअभिव्यक्तिको प्रयोग गरिन्छ, पछि वाला कोवालाको उपयोग सीमित छ: यसको मृत्युलेख मामृत्युलेखमा एक मृत व्यक्ति को उमेरव्यक्तिको कोउमेरको लागि बढी एक वयस्कवयस्कको को उमेर कोउमेरको लागि तब प्रयोग गरिन्छ जब यो दर्शाउन आवश्यक हुन्छ कि त्यो उनको तुलना मातुलनामा कितना/कितनी बडा/बडी था/थी. (मनोवैज्ञानिक रूप से, ''आफ्नो 0औं वर्ष मा'' प्रवेश गरेर चुकी महिला कोमहिलाको आयु ''19 वर्ष कोवर्षको आयु'' वाला महिला लेमहिलाले अधिक लाग्छ।)

सांस्कृतिक र व्यक्तिगत दर्शन कोदर्शनको आधार मा, वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको एक अवांछनीय घटनाघटनाको को रूप मारूपमा देख्न सकिन्छ, जो सुंदरता कोसुंदरताको कम गर्छ र व्यक्तिव्यक्तिको को मृत्यु कोमृत्युको करीब लाती है; या फेरि यसलाई ज्ञान कोज्ञानको संचय, अस्तित्व कोअस्तित्वको चिह्न, बढी एक सम्मान योग्य स्थितिस्थितिको को रूप मारूपमा देख्न सकिन्छ। केहि मामलाहरुमामामलाहरूमा संख्यात्मक उमेर महत्वपूर्ण छ (चाहे राम्रो हो या बुरी), जबकि धेरै मान्छे जीवन कोजीवनको पडावों (वयस्कता, स्वावलंबन, विवाह, सेवानिवृत्ति, क्यारियर कोक्यारियरको सफलता) को अधिक महत्वपूर्ण मानछन.

पूर्वी एशियाई आयु गणना पश्चिमी संस्कृति मासंस्कृतिमा पाएको जाने वाला आयु गणना भन्दा अलग छ। पारंपरिक चीनी संस्कृति मासंस्कृतिमा सामान्य आयु ज्ञात गर्न कोगर्नको लागि ''झोउसुई'' (周歲) नामनामको को विधि कोविधिको वाहेक एक अलग प्रकारप्रकारको को विधि कोविधिको उपयोग गरिन्छ, जसलाई ''झुसुई'' (虛歲) भन्छन्. ''झुसुई'' विधि मा, जन्म कोजन्मको समय मान्छे कोमान्छेको आयु 0 को0को बजाए 1 वर्ष हुन्छ, किनकी गर्भाधान अवधि कोअवधिको पहिले देखि नै जीवन समय कोसमयको शुरुवात मानिन्छ,{{Citation needed|date=September 2009}} तथा एक अन्य अंतर एजिंग डे छ: ''झुसुई'' वसन्त महोत्सव (जसे चीनी नव वर्षवर्षको को रूप मारूपमा पनि जानिन्छ) को समयमा आफ्नो जन्मदिन मनाते छन्, जबकि ''शुओ अन'' को आयु आफ्नो जन्मदिन माजन्मदिनमा बढती छ।

किस आयु माआयुमा एक व्यक्ति कानूनी तरिका मातरिकामा वयस्क हुन्छ, यस विषय माविषयमा धेरै देशहरु मादेशहरूमा भिन्नताहरुभिन्नताहरू हैं।

कई कानूनी प्रणालिहरु माप्रणालिहरूमा एक विशेष आयु परिभाषित गरिएको छ जब कुनै व्यक्ति विशेष कोविशेषको केहि गर्ने अनुमति मिलती छ या अनुमति दी जान्छ। यसयसमा मा मतदान कोमतदानको उमेर, रक्सी पीने कोपीनेको उमेर, सहमति कोसहमतिको उमेर, वयस्कता कोवयस्कताको उमेर, आपराधिक दायित्वों कोदायित्वोंको उमेर, विवाह कोविवाहको उमेर, उम्मीदवारी कोउम्मीदवारीको उमेर र अनिवार्य सेवानिवृति कोसेवानिवृतिको उमेर शामिल छ। उदाहरण कोउदाहरणको लागि फिलिम देखने कोदेखनेको अनुमति मोशन पिक्चर रेटिंग प्रणाली कोप्रणालीको अनुसार दी गयी उमेर सीमा मासीमामा निर्भर हुन सक्छ। एक बस किराया कुनै युवा या वृद्ध कोवृद्धको लागि रियायती हुन सक्छ।

यहि प्रकार धेरै देशहरुदेशहरूको को न्यायशास्त्र मान्यायशास्त्रमा प्रारंभिक अवस्था कोअवस्थाको रक्षा एक प्रकार कोप्रकारको बचाव छ जसमा बचावकर्ता यो दलील दे सकते हो कि जस समय कानून तोडा गएको थियो, उन समय गरियो आफ्नो कार्यहरु कोकार्यहरूको लागि उनि उत्तरदायी थिएनन् र यसैले उनलाई [[अपराध]] को लागि उत्तरदायी हैन ठहराया जाना चाहिए. धेरै अदालतें मानछ कि किशोर माने जाने वाला बचावकर्ता आफ्नो उमेरउमेरको को आधार माआधारमा आपराधिक अभियोजन देखि बच सकते हो र संदिग्ध मामलाहरुमामामलाहरूमा अपराधीअपराधीको को उमेर कोउमेरको कम गर्न न्यायोचित ठहराया जान सक्छ।

उमेर बृद्धिबृद्धिको को अर्थशास्त्र कोअर्थशास्त्रको पनि एकदम महत्व छ। बच्चाहरुबच्चाहरू र किशोरोंकिशोरोंको को नजिकैनजीकै आफ्नो स्वयं कोस्वयंको धेरै कम धन हुन्छ, तर यसको अधिकांश भाग उपभोक्ता वस्तुहरुवस्तुहरूको को खरीद कोखरीदको लागि उपलब्ध हुन्छ। उन माउनमा यस कुरा कोकुराको पनि एकदम प्रभाव पडता छ कि उनको आमा पिता कसरि धन खर्च गर्छन.

युवा वयस्क कहीं अधिक मूल्यवान आयु वर्ग लेवर्गले सम्बन्धित हैं। प्राय उनको नजिकैनजीकै आय कोआयको साधन हुन्छ किन्तु केहि जिम्मेदारियां हुन्छ जस्तै ऋण र बच्चाहरुबच्चाहरू. उनको खरीददारी कोखरीददारीको निश्चित बानीहरुबानीहरू हुदैन र उनि नयाँ उत्पादनहरु कोउत्पादनहरूको प्रति अधिक उदार हुन्छन्.

यस लागि युवा बजार कोबजारको केन्द्रिय लक्ष्य हों.<ref name="NPR">{{cite web|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=5652676|title=Does Age Quash Our Spirit of Adventure?|accessdate=2006-08-22|last=Krulwich|first=Robert|year=2006|work=[[All Things Considered]]|publisher=[[NPR]]}}</ref> [[दूरदर्शन]] को 15 देखि 35 सम्मसम्मको कोआयुको आयु को मान्छे कोमान्छेको आकर्षित गर्न कोगर्नको लागि क्रमादेशित गरिएको छ। मुख्यधारामुख्यधाराको को फिलिमहरुफिलिमहरू पनि युवा वर्ग कोवर्गको आकर्षित गर्न कोगर्नको लागि बनाए जान्छं.

=== स्वास्थ्य सेवा सम्बन्धित आवश्यकताहरुआवश्यकताहरू ===

पश्चिमी युरोप र जापान कोजापानको धेरै समाजहरु मासमाजहरूमा बूढे मान्छे कोमान्छेको संख्या अधिक छ। एक ओर जहां समाज मासमाजमा यसको जटिल प्रभाव पडते छन्, वहीं दोश्रो ओर स्वास्थ्य सेवा सम्बन्धित आवश्यकताहरु माआवश्यकताहरूमा पडने वाला प्रभाव पनि एक चिंता कोचिंताको विषय हो. वृद्ध समाजहरु मासमाजहरूमा लामो अवधि सम्म देखभाल को मांगदेखभालको मामांगमा अपेक्षित वृद्धि देखि निबटने कोनिबटनेको लागि विशिष्ट हस्तक्षेपहरुकोहस्तक्षेपहरूको लागि साहित्य मासाहित्यमा ठूलो संख्या मासंख्यामा दिए गए सुझावहरुसुझावहरू लाई चार शीर्षकों कोशीर्षकोंको अंतर्गत संयोजित गरिन सक्छ: प्रणालीप्रणालीको को प्रदर्शन माप्रदर्शनमा सुधार गर्न; सेवा दिने प्रक्रिया कोप्रक्रियाको पुनः डिजाइन गर्न; अनौपचारिक कार्यवाहकहरुलाईकार्यवाहकहरूलाई सहायता प्रदान गर्न; तथा जनसांख्यिकीय मानकहरुमानकहरू लाई बदलन.<ref name="Saltman2006">{{cite journal|author=Saltman, R.B.|coauthors=Dubois, H.F.W.; Chawla, M.|year=2006|title=The Impact Of Ageing On Long-term Care In Europe And Some Potential Policy Responses|journal=International Journal of Health Services|volume=36|issue=4|pages=719–746|url=http://baywood.metapress.com/index/AUL14LAM4VNB3YH0.pdf|accessdate=2008-02-11|doi=10.2190/AUL1-4LAM-4VNB-3YH0|pmid=17175843}}</ref>

बहरहाल, राष्ट्रीयराष्ट्रिय स्वास्थ्य खर्च माखर्चमा वार्षिक वृद्धि मुख्य रूपरूपले ले वृद्धों कोवृद्धोंको बढती भयो आबादी कोआबादीको कारण छैन, बल्कि यसको बृद्धि कारण बढती आमदनी, नयाँ महंगी चिकित्सा प्रविधी, स्वास्थ्य देखभाल कार्यकर्ताहरुकार्यकर्ताहरूको को संख्या मासंख्यामा कमी तथा सेवा प्रदाताओं र रोगिहरु कोरोगिहरूको बीच सूचना मासूचनामा विषमताहरुविषमताहरू हैं।<ref name="Rheinhardt2003">{{cite journal|author=Rheinhardt, Uwe E.|year=2003|title=Does The Ageing Of The Population Really Drive The Demand For Health Care?|journal=Health Affairs|volume=22|issue=6|pages=27–39|url=http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/22/6/27.pdf|accessdate=2008-04-17|doi=10.1377/hlthaff.22.6.27|pmid=14649430}}</ref>

फिर पनि, यो अनुमान लागायाइएको छ कि 1970 पछि देखि 4.3 प्रतिशत कोप्रतिशतको चिकित्सा खर्चखर्चमा मा वृद्धों कोवृद्धोंको जनसंख्या बृद्धि देखि वार्षिक वृद्धि दर मादरमा केवल 0.2 प्रतिशत अंकहरु कोअंकहरूको बढोत्तरी भएको छ। यसको अतिरिक्त, चिकित्सा माचिकित्सामा केहि सुधारहरुसुधारहरूको को कमी कोकमीको चलते 1996 र 2000 को2000को बीच बुजुर्गों द्वारा घरेलू स्वास्थ्य देखभाल मादेखभालमा गरिने खर्चहरुमाखर्चहरूमा 12.5 प्रतिशत कोप्रतिशतको कमी आएको छ।<ref name="Meara2004.">{{cite journal|author=Meara, Ellen|coauthors=White, Chapin; Cutler, David M.|year=2004|title=Trends in medical spending on by age, 1963-2000|journal=Health Affairs|volume=23|issue=4|pages=176–183|url=http://content.healthaffairs.org/cgi/reprint/23/4/176.pdf|accessdate=2008-04-10|doi=10.1377/hlthaff.23.4.176|pmid=15318578}}</ref> यसले यो थाहा हुन्छ कि स्वास्थ्य देखभाल लागत मालागतमा बूढे मान्छे कोमान्छेको आबादी द्वारा पडने वाला प्रभाव अनिवार्य छैन.

=== जेलों माजेलोंमा प्रभाव ===

जुलाई 2007 तक, संयुक्त राज्य अमेरिका माअमेरिकामा एक विशिष्ट कैदी कोकैदीको लागि एक एजेन्सी कोएजेन्सीको चिकित्सा लागत लगभग 33 डलर प्रति दिन सम्म थियो, जबकि बूढे कैदी कोकैदीको लागि यो लागत 100 डलर सम्म हुन सक्छ। अधिकांश राज्य दस्तावेजों द्वारा यो थाहा हुन्छ कि वार्षिक बजेट कोबजेटको 10 प्रतिशत भन्दा अधिक भाग बूढे मान्छेमान्छेको को देखभाल मादेखभालमा खर्च गरिन्छ। अर्को 10-20 वर्ष मावर्षमा यसमा वृद्धि भएको संभावना छ। केहि राज्यहरु लेराज्यहरूले बूढे कैदियहरुलाईकैदियहरूलाई चाडै रिहा गर्ने कुरा कही थियो।<ref>{{cite book|title=Aging Prisoners: Crisis in American Corrections|author= Aday, Ronald H.|publisher=Praeger|year=2003|isbn=0275971236}}</ref>

तीस साल कोसालको आयु देखि शुरुवात गरेर कोगरेरको एक व्यक्ति कोव्यक्तिको धेरै संज्ञानात्मक प्रक्रियाहरु माप्रक्रियाहरूमा उमेर भर लगातार गिरावट देखी गई छ। अनुसन्धान माअनुसन्धानमा स्मृति र बुढापे माबुढापेमा विशेष ध्यान केंद्रित गरिएको छ, र पाउयाइयो छ कि बुढापे सँग स्मृति मास्मृतिमा धेरै प्रकार कोप्रकारको गिरावट आउँछ, किन्तु अर्थ स्मृति या सामान्य ज्ञान जस्तो शब्दावली परिभाषाहरु मापरिभाषाहरूमा कुनै गिरावट हैन आती हैन, तथा यो साधारण तरिका मातरिकामा बढती छ या स्थिर बनी रहन्छ। उमेर सँग अनुभूतिअनुभूतिमा मा परिवर्तनहरु मापरिवर्तनहरूमा भएका शुरुआती अध्ययनहरु माअध्ययनहरूमा साधारण तरिका मातरिकामा उमेर बृद्धि सँग बुद्धिमत्ता माबुद्धिमत्तामा कमी पाउईएको छ, किन्तु यो अध्ययन महत्त्वाकांक्षी भएको बजाए भावना प्रधान थिए, र यसैले प्राप्त परिणाम गिरावट कोगिरावटको एक सच्चा उदाहरण भएको बजाए कुनै समूह विशेष द्वारा गढे गए हुन सक्छन्. उमेर बृद्धि सँग बुद्धिमत्ता माबुद्धिमत्तामा गिरावट आउन सक्छ, हुनत यसको दर यसको [[बहु-प्रतिभा सिद्धांत|प्रकार]] को आधार माआधारमा अलग-अलग हुन सक्छ, र वास्तववास्तवमा मा जीवन कोजीवनको अधिकांश अवधि माअवधिमा स्थिर रहन सक्छ र मान्छेमान्छेको को जीवन कोजीवनको अन्त निकट आए पछि यसमा अनायास गिरावट आउन सक्छ। यसैले संज्ञानात्मक गिरावटगिरावटको को दर मादरमा व्यक्तिगत विभिन्नताहरुविभिन्नताहरूको को मान्छे कोमान्छेको अलग-अलग जीवन अवधिअवधिको कोसन्दर्भको संदर्भ को रूप मारूपमा विस्तार देखि भने जान सक्छ।<ref name="Stuart">{{cite book|author=Stuart-Hamilton, Ian|title=The Psychology of Ageing: An Introduction|publisher=Jessica Kingsley Publishers|location=London|year=2006|pages=|isbn=1-84310-426-1|oclc=|doi=}}</ref> यसमा [[मस्तिष्क|दिमाग]] मा परिवर्तन हुन्छन्: हुनत 20 वर्षवर्षको को उमेर माउमेरमा [[न्यूरन]] को कम हानि हुन्छ, तर यसपछि प्रत्येक दशक पछि मस्तिष्क कोमस्तिष्कको मेलिनेटेड एग्सन कोएग्सनको कुल लंबाई मालंबाईमा 10% कमी आउँछ।<ref name="Marner">मार्नर एल., नयाँंगार्ड जेआर, टैंग वाई, पैकेंबर्ग बी.2003). उमेर सँग मानव मस्तिष्क मामस्तिष्कमा मार्क्ड लस ओफ माइलिनेटेड नर्व फाइबर्स. जे.कम्प न्यूरल. 462(2):144-52. {{PMID|12794739}}</ref>

== बढती उमेर कोउमेरको सामना गर्न र स्वस्थ रहन ==

[[मानस शास्त्र|मनोवैज्ञानिकों]] ले पाकोहरुमापाकोहरूमा बढती उमेर कोउमेरको सामना गर्नगर्नको को कौशल कोकौशलको निरीक्षण गरेको छ। यस्तो मानिएको छ कि जीवनजीवनको को अन्त मा जीवनअन्तमा कोजीवनको तनावपूर्ण घटनाहरु कोघटनाहरूको सामना गर्न मागर्नमा विभिन्न कारक जस्तै सामाजिक सहायता, धर्म, र अध्यात्म, जीवन सँग सक्रिय रूप लेरूपले जुडना र आत्म केन्द्रण लाभकारी हैं।<ref name="pmid8694390">{{cite journal|author=Schulz R, Heckhausen J|title=A life span model of successful ageing|journal=Am Psychol|volume=51|issue=7|pages=702–14|year=1996|pmid=8694390|doi=10.1037/0003-066X.51.7.702}}</ref><ref name="pmid17440126">{{cite journal|author=Windsor TD, Anstey KJ, Butterworth P, Luszcz MA, Andrews GR|title=The role of perceived control in explaining depressive symptoms associated with driving cessation in a longitudinal study|journal=Gerontologist|volume=47|issue=2|pages=215–23|year=2007|pmid=17440126|doi=}}</ref><ref name="Gilmer">{{cite book|author=Diane F. Gilmer; Aldwin, Carolyn M.|title=Health, illness, and optimal ageing: biological and psychosocial perspectives|publisher=Sage Publications|location=Thousand Oaks|year=2003|pages=|isbn=0-7619-2259-8|oclc=|doi=}}</ref> सामाजिक समर्थन र निजी नियंत्रण संभवतः दुइ सबै भन्दा महत्वपूर्ण कारक हो जो वयस्कहरु कोवयस्कहरूको स्वास्थ्य, रुग्णता र मृत्यु दरदरको को बारे माबारेमा बताछन.<ref>{{cite journal|author=Smith GC, Kohn SJ, Savage-Stevens SE, Finch JJ, Ingate R, Lim YO|title=The effects of interpersonal and personal agency on perceived control and psychological well-being in adulthood|journal=Gerontologist|volume=40|issue=4|pages=458–68|year=2000|pmid=10961035|doi=}}</ref> अन्य कारक जसको बुजुर्गों कोबुजुर्गोंको [[स्वास्थ्य]] र जीवन कोजीवनको गुणवत्ता देखि सम्बन्ध हुन सक्छ, उनमा सामाजिक रिश्ते (संभवतः मनुष्यहरुमनुष्यहरू सँग-साथ जनावरबाट रिश्ता) र सेहत शामिल हैं।<ref name="Bowling">{{cite book|author=Bowling, Ann|title=Ageing well: quality of life in old age|publisher=Open University Press|location=[Milton Keynes]|year=2005|pages=|isbn=0335215092|oclc=|doi=}}</ref>

एक नै सेवानिवृत्ति घर कोघरको विभिन्न पक्षहरुपक्षहरूको को व्यक्तिहरु लेव्यक्तिहरूले कम मृत्यु दर जोखिम र उच्च सतर्कता कोसतर्कताको प्रदर्शन गरेको छ, र जहां निवासियहरुकोनिवासियहरूको आफ्नो नजिकै को वातावरणनजीकैको मावातावरणमा अधिक नियंत्रण थियो, वहां स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको आत्म-मूल्यांकन गरेको छ,<ref>{{cite journal|author=Langer EJ, Rodin J|title=The effects of choice and enhanced personal responsibility for the aged: a field experiment in an institutional setting|journal=J Pers Soc Psychol|volume=34|issue=2|pages=191–8|year=1976|pmid=1011073|doi=10.1037/0022-3514.34.2.191}}</ref><ref>{{cite journal|author=Rodin J, Langer EJ|title=Long-term effects of a control-relevant intervention with the institutionalized aged|journal=J Pers Soc Psychol|volume=35|issue=12|pages=897–902|year=1977|pmid=592095|doi=10.1037/0022-3514.35.12.897}}</ref> हुनत निजी नियंत्रणनियंत्रणको को स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको विशिष्ट उपायहरु माउपायहरूमा कम असर हुन सक्छ।<ref name="Gilmer"/> सामाजिक नियंत्रण, यो धारणाहरुधारणाहरू कि कुनै व्यक्ति कोव्यक्तिको सामाजिक सम्बन्धहरु मासम्बन्धहरूमा कुनै अन्य व्यक्ति कोव्यक्तिको कति प्रभाव हो, पाकोहरुमापाकोहरूमा सामाजिक सहायता र कथित स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको बीच एक मध्यस्थता कारक कोकारकको काम गर्दछ, र बुढापे देखि लडने कोलडनेको लागि सकारात्मक प्रभाव हालन सक्छ।<ref name="Bisconti1999">{{cite journal|doi=10.1093/geront/39.1.94|author=Bisconti, T.L.|date=1 February 1999|title=Perceived social control as a mediator of the relationships among social support, psychological well-being, and perceived health|journal=The Gerontologist|volume=39|issue=1|pages=94–103|url=http://gerontologist.gerontologyjournals.org/cgi/content/abstract/39/1/94|accessdate=2008-02-11|pmid=10028775|last2=Bergeman|first2=CS}}</ref>

जीवन कोजीवनको अन्तिम दौरदौरको को इच्छाओं कोइच्छाओंको सामना गर्न कोगर्नको लागि पाकोहरुमापाकोहरूमा धर्म एक महत्वपूर्ण कारक हुन्छ र जीवनजीवनको को अन्त माअन्तमा कुनै र कारककारकको को तुलना मातुलनामा कहीं अधिक प्रकट हुन्छ।<ref>{{Cite journal|last=McFadden|first=S|year=2005|title=Gerontology and the Psychology of Religion|postscript=<!-- None -->}}; मा {{cite book|author=Park, Crystal L.; Raymond F. Paloutzian|title=Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality|publisher=The Guilford Press|location=New York|year=2005|pages=|isbn=1-57230-922-9|oclc=|doi=}}</ref> धार्मिक प्रतिबद्धता कोप्रतिबद्धताको कम मृत्यु दर सँग जोडा जान सक्छ,{{Citation needed|date=February 2008}} हुनत धार्मिकता एक बभयोयामी कारक हो; जबकि औपचारिक र सँगठित अनुष्ठानहरुमाअनुष्ठानहरूमा भागीदारीभागीदारीको को अर्थ माअर्थमा धार्मिक गतिविधिहरु मागतिविधिहरूमा भागीदारी कम हुन सक्छ, यो बढी अधिक अनौपचारिक हुन सक्छ, किन्तु फेरि पनि निजी या व्यक्तिगत [[प्रार्थना]] को रूप मारूपमा यो जीवन कोजीवनको एक महत्वपूर्ण पहलू बनी रहन सक्छ।<ref>{{cite journal|author=Mindel CH, Vaughan CE|title=A multidimensional approach to religiosity and disengagement|journal=J Gerontol|volume=33|issue=1|pages=103–8|year=1978|pmid=618958|doi=}}</ref>

स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको स्व-मूल्यांकन, यो विश्वास कि मेरी आफ्नो सेहत शानदार, ठीक या खराब छ, को बुजुर्गों कोबुजुर्गोंको स्वास्थ्य र मृत्यु दर देखि जोडा गएको छ; सकारात्मक रेटिंग राम्रा स्वास्थ्य बढी कम मृत्यु दर देखि जुडी छ।<ref name="Idler2003">{{cite journal|author=Idler, E.L.|date=1 June 2003|title=Discussion: Gender Differences in Self-Rated Health, in Mortality, and in the Relationship Between the Two|journal=The Gerontologist|volume=43|issue=3|pages=372–375|url=http://gerontologist.gerontologyjournals.org/cgi/content/full/43/3/372|accessdate=2008-02-11}}</ref><ref name="Deeg2003">{{cite journal|author=Deeg, D.J.H.|coauthors=Bath, P.A.|date=1 June 2003|title=Self-Rated Health, Gender, and Mortality in Older Persons: Introduction to a Special Section|journal=The Gerontologist|volume=43|issue=3|pages=369–371|url=http://gerontologist.gerontologyjournals.org/cgi/content/full/43/3/369|accessdate=2008-02-11|pmid=12810900}}</ref> यस सहयोग कोसहयोगको लागि धेरै कारण भनिएका हैं; उनि मान्छे जो स्वाभाविक रूप लेरूपले स्वस्थ छन्, उनि आफ्नो बीमार समकक्षोंसमकक्षोंको को तुलना मातुलनामा आफ्नो स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको राम्रो दर्जा देंगे, हुनत यस सम्बन्ध कोसम्बन्धको विश्लेषण अध्ययनहरु माअध्ययनहरूमा पनि गरिएको छ जसलें सामाजिक आर्थिक स्थिति, मनोवैज्ञानिक कार्यविधि र स्वास्थ्य स्थिति कोस्थितिको नियंत्रित गरेको छ।<ref name="Benyamini2003">{{cite journal|doi=10.1093/geront/43.3.396|author=Benyamini, Y.|coauthors=Blumstein, T.; Lusky, A.; Modan, B.|date=1 June 2003|title=Gender Differences in the Self-Rated Health-Mortality Association: Is It Poor Self-Rated Health That Predicts Mortality or Excellent Self-Rated Health That Predicts Survival?|journal=The Gerontologist|volume=43|issue=3|pages=396–405|url=http://gerontologist.gerontologyjournals.org/cgi/content/abstract/43/3/396|accessdate=2008-02-11|pmid=12810904}}</ref> यो निष्कर्ष महिलाहरुमहिलाहरूको कोतुलनामा तुलना मा पुरुषहरु कोपुरुषहरूको लागि साधारण तरिका मातरिकामा अधिक ठोस छ,<ref name="Deeg2003"/> यद्यपि सबै अध्ययनहरु माअध्ययनहरूमा लिंग पैटर्न सार्वभौमिक छैन, बढी केहि परिणामहरु कोपरिणामहरूको अनुसार लिंग आधारित अंतर केवल केहि आयु वर्गहरु मावर्गहरूमा मृत्यु दर कोदरको केहि कारणहरुकारणहरू र स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको स्व-मूल्यांकन कोमूल्यांकनको केहि विशिष्ट उप-समूहहरु कोसमूहहरूको लागि प्रकट हुन्छन्.<ref name="Benyamini2003"/>

विश्व भर माभरमा प्रतिदिन मरन वाला लगभग 1,50,000 मान्छे मामान्छेमा से, लगभग दुइ तिहाई-प्रतिदिन 1,00,000-बुढापे देखि जुडे कारणहरु कोकारणहरूको कारण देखि मरछन.<ref name="doi10.2202/1941-6008.1011">{{cite journal|last=Aubrey D.N.J|first=de Grey|authorlink=Aubrey de Grey|title=Life Span Extension Research and Public Debate: Societal Considerations|journal=Studies in Ethics, Law, and Technology|volume=1|issue=1, Article 5|year=2007|url=http://www.mfoundation.org/files/sens/ENHANCE-PP.pdf|format=PDF|doi=10.2202/1941-6008.1011|accessdate=March 20, 2009}}</ref> औद्योगिक देशहरुदेशहरू मा, यो अनुपात धेरै अधिक छ जो 90% सम्म पुग्यो छ।<ref name="doi10.2202/1941-6008.1011"/>

सामाजिक बुढापा आबादी र समाजहरु कोसमाजहरूको वृद्ध जनसांख्यिकीय कोजनसांख्यिकीयको संदर्भितसन्दर्भित गर्दछ।<ref>सारा हार्पर, 2006, ''<span class="goog-gtc-fnr-highlight">एजिंग</span> सोसाइटिज: मिथ्स, चैलेंजेस एन्ड औपर्च्युनिटी'' </ref> उमेर बृद्धि कोबृद्धिको नजरिए देखि सांस्कृतिक अंतरहरुकोअंतरहरूको अध्ययन गरिएको छ।{{Citation needed|date=February 2008}}

बुढापे कोबुढापेको शारीरिक र संज्ञानात्मक गिरावट कोगिरावटको देखते हुए, एक आश्चर्यजनक कुरा ठेगाना चली छ कि भावनात्मक अनुभव उमेर सँग सुधरता छ।{{Citation needed|date=June 2008}} बूढे आफ्नो भावनाहरु कोभावनाहरूको राम्रो ढंग देखि नियंत्रित गर्न सक्छन् र युवा वयस्कहरुवयस्कहरूको को तुलना मातुलनामा कहीं कम नकारात्मक प्रभाव कोप्रभावको अनुभव गर्छन र आफ्नो ध्यान र स्मृति कोस्मृतिको प्रति सकारात्मक प्रभाव दर्शाउछन.{{Citation needed|date=June 2008}} भावनात्मक सुधार लन्गीट्यूडनल अध्ययनहरुअध्ययनहरू{{Specify|date=June 2008}} सँग-साथ क्रस-सेक्शनल अध्ययनहरुअध्ययनहरू{{Specify|date=June 2008}} मा दिखाई दिछन र यसैले केवल प्रसन्न जीवित व्यक्तिहरु कोव्यक्तिहरूको कारण देखि यस्तो हैन हो सकता.

''सफल वृद्धावस्था'' को अवधारणाअवधारणाको को1950को 1950 को दशक मादशकमा खोजाइयो र यो 19801980को को दशक मादशकमा लोकप्रिय भयो। बुढापे देखि जुडा पिछला अनुसन्धान उन सीमा सम्म पुगयो जहां सेहतसेहतको को अक्षमताहरुअक्षमताहरू जस्तै मधुमेह या [[ओस्टियोपोरोसिस]] को उमेर कोउमेरको लागि विशेष रूप लेरूपले जिम्मेदार ठहराया जान सक्छ र [[जराविद्या]] मा भएका अनुसन्धान लेअनुसन्धानले पाको मान्छेमान्छेको कोनमूनोंको नमूनों को एकरूपता कोएकरूपताको बढावा दिए।<ref name="strawbridge">{{cite journal|author=Strawbridge WJ, Wallhagen MI, Cohen RD|title=Successful ageing and well-being: self-rated compared with Rowe and Kahn|journal=Gerontologist|volume=42|issue=6|pages=727–33|year=2002|pmid=12451153|doi=}}</ref><ref>{{cite journal|author=Rowe JW, Kahn RL|title=Human ageing: usual and successful|journal=Science|volume=237|issue=4811|pages=143–9|year=1987|pmid=3299702|doi=10.1126/science.3299702}}</ref>

''सफल बुढापे'' को तीन घटक हों:<ref>{{cite journal|author=Rowe JW, Kahn RL|title=Successful ageing|journal=Gerontologist|volume=37|issue=4|pages=433–40|year=1997|pmid=9279031|doi=}}</ref>

# रोग या विकलांगता कोविकलांगताको कम संभावना;

बडी संख्या मासंख्यामा मान्छे यिनी मानदंडहरुलाईमानदंडहरूलाई पूरा गर्न वालहरुवालहरूको कोतुलनामा तुलना मा स्वयं कोस्वयंको सफल बुढापे कोबुढापेको प्रतिनिधि मानछन.<ref name="strawbridge"/>

सफल बुढापे कोबुढापेको अंतःविषय अवधारणा को रूपअवधारणाको मारूपमा देख्न सकिन्छ, जो [[मानस शास्त्र|मनोविज्ञान]] र [[समाजशास्त्र]], सम्म फैलएको छ, जहां यसलाई समाज र व्यक्तिहरु कोव्यक्तिहरूको बीच एक समझौते को रूपसमझौतेको मारूपमा देखिन्छ, जसमा जीवन कोजीवनको अन्तिम वर्ष मावर्षमा विशेष रूप लेरूपले ध्यान केन्द्रित गरिन्छ।<ref>{{Cite journal|last=Fentleman|first=DL|coauthors=Smith, J & Peterson, J|year=1990|title=Successful ageing in a postretirement society|postscript=<!-- None -->}}; {{cite book|author=Baltes, Margret M.; Baltes, Paul B.|title=Successful ageing: perspectives from the behavioral sciences|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|year=1990|pages=|isbn=052143582X|oclc=|doi=}} में</ref> "स्वस्थ बुढापे" "इष्टतम बुढापे" जस्तै शब्दहरुशब्दहरू लाई सफल बुढापे को विकल्प कोबुढापेको रूपविकल्पको मारूपमा प्रस्तावित गरिएको छ।<ref name="strawbridge"/>

सफल बुढापे कोबुढापेको छ आयोमहरुमाआयोमहरूमा शामिल हैं:

# चिकित्सक द्वारा 75 वर्ष कोवर्षको उमेर पछि कुनै शारीरिक अक्षमता कोअक्षमताको मूल्यांकन गरेन गयो हो.

# राम्रो व्यक्तिपरक स्वास्थ्य मूल्यांकन (यानी आफ्नो स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको राम्रो स्व-मूल्यांकन);

# सक्षम जीवन कोजीवनको लंबाई;

# आठ क्षेत्रहरु माक्षेत्रहरूमा स्व-मूल्यांकित जीवन संतुष्टि अर्थात् [[विवाह|विवाह,]] आय सँग सम्बन्धित काम, बच्चाहरुबच्चाहरू, दोस्ती र सामाजिक संपर्क, शौक, सामुदायिक सेवा गतिविधियां, धर्म र मनोरंजन/खेल.

वर्तमान मा, उमेर बृद्धि कोबृद्धिको जैविक आधार अज्ञात छ। ज्यादातर वैज्ञानिकहरु कोवैज्ञानिकहरूको मानन छ कि विभिन्न प्रजातिहरु माप्रजातिहरूमा उमेर बृद्धि दर मादरमा पर्याप्त परिवर्तनशीलता मौजूद छ, र यो मुख्य रूपरूपले ले आनुवांशिकी माआनुवांशिकीमा आधारित छ। मोडेल जीवहरुजीवहरू र प्रयोगशाला सेटिंग्स मा, शोधकर्ता यो दिखने मादिखनेमा सक्षम रहे हो कि विशिष्ट जीनहरुमाजीनहरूमा चयनित बदलावहरु कोबदलावहरूको द्वारा जीवन अवधि कोअवधिको बढाया जान सक्छ (नेमाटोड (कृमियों) मा एकदम हद तक, फल माखाहरु मामाखाहरूमा यसले केहि कम, र चूहहरुमाचूहहरूमा यसले भन्दा पनि कम). फेरि पनि, अपेक्षाकृत सरल जीवहरु माजीवहरूमा पनि बुढापे को तंत्रबुढापेको कोतंत्रको स्पष्टीकरण हुन अझै बाकी छ। किनकी एक सामान्य प्रयोगशाला माप्रयोगशालामा पाइने चूहे कोचूहेको जीवन समय लगभग 3 वर्ष हो, अतः धेरै कम प्रयोग सीधा विशिष्ट बुढापेबुढापेको को सिद्धान्तहरु कोसिद्धान्तहरूको परीक्षण गरेर पाउछन (नीचे सूचीबद्ध गरेए अधिकांश कोअधिकांशको लागि दिए गए प्रमाण परस्पर-जुडे भएका हैं).

बुढापे कोबुढापेको लागि अमेरिकी राष्ट्रीयराष्ट्रिय संस्थानसंस्थानले ले वर्तमान मावर्तमानमा एक परीक्षण जांच कार्यक्रम कोकार्यक्रमको धन प्रदान गर्दछ, जहां जांचकर्ता अलग-अलग नस्लोंनस्लोंको को चूहों माचूहोंमा जीवन अवधि तथा उमेर सम्बन्धित चिह्नों देखि हुने प्रभावहरु कोप्रभावहरूको अनुसार यौगिकहरुयौगिकहरू (विशिष्ट आणविक उमेर सम्बन्धित अनुसन्धानहरु माअनुसन्धानहरूमा आधारित हैं) को मूल्यांकन गर्छन.<ref>एक <span class="goog-gtc-fnr-highlight">आयुर्वृद्धि</span> हस्तक्षेप परीक्षण कार्यक्रम: अध्ययन डिजाइन र अंतरिम रिपोर्ट. <span class="goog-gtc-fnr-highlight">आयुर्वृद्धि</span> सेल. अगस्ट 2007;6(4):565-75.</ref> स्तनधारिहरु मास्तनधारिहरूमा उमेर सम्बन्धी पछिल्लो परीक्षण पशुहरु कोपशुहरूको सानो संख्या र चूहे पालन कोपालनको सुस्त स्थितिहरु कोस्थितिहरूको कारण देखि एकदम हद सम्म प्रस्तुत न गर्न योग्य रहे हैं। यसैले हस्तक्षेप परीक्षण कार्यक्रम तीन अन्तरराष्ट्रीयअन्तरराष्ट्रिय मान्यता प्राप्त मुसा पालन केन्द्रहरुकेन्द्रहरू, यूटीएचएससीएसए (UTHSCSA) मा द बारशप इंस्टीट्यूट, एन आर्बर माआर्बरमा यूनिभर्सिटी ओफ मिशिगन र जैक्सन लैबोरेट्री कोलैबोरेट्रीको सहायता देखि समानांतर परीक्षण गरेर यस समस्या कोसमस्याको सुलझाना चाहन्छ।

: प्रयोगात्मक रूप लेरूपले प्रत्येक टेलोमेयर (क्रोमोसोमक्रोमोसोमको कोटाउकोहरूको टाउकोहरु को संरचनाहरुसंरचनाहरू) को एक पछि एक कोशिका विभाजन सँग कम होता देख्यो गएको छ। साना होते टेलोमेयर एक तंत्र कोतंत्रको सक्रिय गर्छन जो कोशिका कोकोशिकाको बढी अधिक विखंडन देखि बचाछन. यो अस्थि मज्जा र धमनिहरु कोधमनिहरूको परत जस्तै ऊतकों, जहां सक्रिय कोशिका विभाजन आवश्यक छ, मा उमेर बृद्धि एक महत्वपूर्ण तंत्र हुन सक्छ। हुनत, महत्वपूर्ण कुरा यो हो कि टेलोमिरेज इन्जाइम कोइन्जाइमको कमी देखि चूहोंचूहोंको को उमेर माउमेरमा नाटकीय रूप लेरूपले कमी हुन्न, जस्तो कि यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको सबै भन्दा सरल संस्करण मासंस्करणमा भविष्यवाणी गरिएको छ।

: यो अवधारणा कि उमेर कोउमेरको बृद्धि पुनरुत्पादक हर्मोनों द्वारा विनियमित छ जो कोशिका चक्रचक्रको को माध्यम लेमाध्यमले विरोधी एकाधिक प्रभावप्रभावको को रूप मारूपमा क्रिया गर्छन, प्रजनन क्षमता प्राप्त गर्न कोगर्नको लागि जीवन को शुरुवातजीवनको माशुरुवातमा वृद्धि र विकास कोविकासको बढावा दिछन, किन्तु जीवनजीवनको को अन्त माअन्तमा प्रजनन क्षमता कोक्षमताको बनाये राखन कोराखनको एक व्यर्थ प्रयास माप्रयासमा अनियंत्रित हो जान्छन् र उमेर सम्बन्धित अध्ययन (डायोसिस) को विषय बनते हैं।

: एक धेरै नै सामान्य अवधारणा जसको अनुसार उमेर बृद्धि सँग हुने परिवर्तन समय-समय मासमयमा हुने क्षतियों सँग जुडे भएका हैं।

: एक जैविक सिद्धान्त हो कि शरीरशरीरको को कोशिकाहरु कोकोशिकाहरूको आनुवंशिक अखंडता को नोकसानअखंडताको कोनोकसानको कारण उमेर बढती छ।

: एक अवधारणा जसको अनुसार उमेर बृद्धि कारण सबूत जुटाने वाला तंत्र देखि बचने वाला सामयिक घटनाहरुघटनाहरू छन्, जो विस्तारै-विस्तारै आनुवांशिक कोड कोकोडको नष्ट गरेर देती छ।

: ज्ञात क्यान्सर (विकिरण, रसायन र वायरल) को कुल मामलाहरुमामलाहरू मध्ये 30% तथा डीएनए क्षति कोक्षतिको लगभग 30% मामलाहरुकोमामलाहरूको लागि उत्तरदायी छ। डीएनए क्षति कोशिका कोकोशिकाको विखंडित होने या विघटन कोविघटनको लागि प्रेरित गर्न देखि रोकती छ। डीएनए क्षति कोक्षतिको क्यान्सर पैदा गर्न र बुढापे, दुवै कोदुवैको मुख्य कारण मानिन्छ। यो संभावना हैन लगती कि विकिरण र रासायनिक कारणहरु कोकारणहरूको कारण देखि हुने डीएनए नोकसान कोनोकसानको अनुमान लाई एकदम कम गरेर आंका गएको छ। अन्य 70% डीएनए क्षति कोक्षतिको मामलाहरुकोमामलाहरूको मुख्य कारण वायरल संक्रमण हो, विशेषगरेर उन कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा जो धूम्रपान र सूर्यसूर्यको को प्रकाश कोप्रकाशको आदी छैनन्.<ref>हेलेन एल. गेंस्लर र हैरिस बर्नस्टिन द्वारा एजिंग कोएजिंगको प्राइमरी कसकसको को रूप मारूपमा डीएनए (DNA) डैमेज जीव विज्ञान कोविज्ञानको त्रैमासिक समीक्षा खंड 58 पृष्ठ 279 © 1981 द यूनिभर्सिटी ओफ शिकागो प्रेस</ref>

; [[वृद्धावस्था कोवृद्धावस्थाको विकास|विकासपरक सिद्धान्त]]

: बुढापेबुढापेको कोविकासको विकासबारेमा को बारे मा पूछताछ कोपूछताछको उद्देश्य यो सम्झिन छ कि लगभग सबै जीवित चीजें उमेर सँग किन कमजोर हुन्छ तथा मरछ। केहि अपवाद जस्तै रकफिश, कछुवा, तथा नेकेड मोलरैट देखि धेरै उपयोगी जानकारी मिली छ।

: उमेर बृद्धि जैविक सिद्धान्त जसको अनुसार अपशिष्ट उत्पादनहरुउत्पादनहरूको को कोशिकाहरुकोशिकाहरू उत्पन्न हुन्छ जो शायद चयापचय क्रियाहरुक्रियाहरू सँग हस्तक्षेप गर्छं.

: यो अवधारणा कि उमेर बृद्धि कारण स्वतः बनने वाला प्रतिरक्षी हो जो शरीरशरीरको को कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा हमला गर्छन. उमेर बृद्धि सँग जुडी अनेक रोगहरुरोगहरू जस्तै एट्रोफिक गैस्ट्राइटिस र हशिमोटो थाइरोइडिटिस आदि शायद त्यहि प्रकार कोप्रकारको स्वप्रतिरक्षा छ। जबकि बूढे स्तनधारिहरु मास्तनधारिहरूमा सुनिंनु धेरै ज्यादा स्पष्ट हुन्छ, यहां सम्म कि अझै पनि एसपीएफ (SPF) कोलोनिहरु माकोलोनिहरूमा एससीआईडी (SCID) चूहे बूढे हो रहे हैं।

: एक सिद्धान्त जसको अनुसार उमेर कोउमेरको बृद्धि घडी कोघडीको समान पहिले देखि नै योजनाबद्ध क्रम कोक्रमको तहत हुन्छ, जो शरीर कोशरीरको तंत्रिका या एन्डोक्राइन प्रणाली कोप्रणालीको संचालन देखि बनता छ। जोड देखि विभाजित कोशिकाहरु माकोशिकाहरूमा टेलोमेयर एक यस्तो नै सानो घडी कोघडीको समान हैं। यो अवधारणा उमेर बृद्धि कोबृद्धिको विकासवादी सिद्धान्त कोसिद्धान्तको बिलकुल विपरीत छ।

: एक अवधारणा हो कि परस्पर जुडे भएका यौगिकहरु कोयौगिकहरूको कारण उमेर बढती छ जो कोशिका कोकोशिकाको सामान्य कार्यविधि माकार्यविधिमा हस्तक्षेप गर्छन.

: एक अवधारणा हो कि मुक्त कण (अस्थिर र उच्च प्रतिक्रियाशील कार्बनिक अणु छन्, जसलाई प्रतिक्रियाशील ओक्सीजन प्रजातिहरुप्रजातिहरू या ओक्सिडेटिव तनाव) पनि भनिन्छ) क्षति पहुंचाते हो जसबाट यस्तो लक्षणहरु मालक्षणहरूमा वृद्धि हुन्छ जसलाई हामी वृद्धावस्था को रूपवृद्धावस्थाको मारूपमा जान्दछन् .

; [[उमेर बृद्धि र दीर्घायु कोदीर्घायुको विश्वसनीयता सिद्धान्त]]

: प्रणाली को विफलता कोप्रणालीको बारेविफलताको माबारेमा एक सामान्य सिद्धांत. यो शोधकर्ताहरु कोशोधकर्ताहरूको दी गयी संरचना प्रणाली (स्थिर संरचना) र यसको घटकहरुघटकहरूको को विश्वसनीयता को बारेविश्वसनीयताको माबारेमा उमेर-सम्बन्धित गतिशीलतागतिशीलताको को असफलता कोअसफलताको भविष्यवाणी गर्ने अनुमति दिइन्छ। विश्वसनीयता सिद्धान्त बताइन्छ कि यदि यो प्रणालिहरुप्रणालिहरू स्थिर तत्वहरु मातत्वहरूमा निरर्थक छन्, त त्यो प्रणालिहरुप्रणालिहरू पनि, जो पूरी तरिका गैर-बुढापा तत्वहरुतत्वहरू ((जसको असफलता दर निरंतर है) देखि बनी छ, कहिल्यै न कहिल्यै उमेर सँग नष्ट (अक्सर असफल) होंगी. यसैले, उमेर कोउमेरको बृद्धि प्रणालिहरुप्रणालिहरूको को निरर्थकता कोनिरर्थकताको एक सीधा परिणाम हो. विश्वसनीयता सिद्धान्त जीवनजीवनको को अन्त माअन्तमा मृत्यु दर कोदरको धीमा होने सँग तत्कालीन स्थिति कोस्थितिको पनि भविष्यवाणी गर्दछ, तथा साथ नै अत्यधिक वृद्धावस्था मावृद्धावस्थामा अतिरेक थकावट कोथकावटको अनचाहे परिणामहरुपरिणामहरूको कोरूपमा रूपजीवनको माअन्तमा जीवन को अन्त मा मृत्यु कोमृत्युको लामो प्रतीक्षा गर्ने पनि भविष्यवाणी गर्दछ। सिद्धान्त बताइन्छ कि नव गठित प्रणालिहरु माप्रणालिहरूमा शुरूआती खामियों (कमियों) को ध्यान माध्यानमा राखदै धेरै प्रजातिहरु माप्रजातिहरूमा उमेर सँग मृत्यु दर तेजी देखि बढी छ (गोम्पर्ट्ज नियम). यो यस बारे माबारेमा पनि वितरित जानकारी दिइन्छ कि गोम्पर्ट्ज नियम कोनियमको अनुसार जीव मरन कोमरनको प्राथमिकता किन दिछन, जबकि वीबुल (पवर) नियम कोनियमको अनुसार प्रौद्योगिकी उपकरण साधारण तरिका मातरिकामा असफल रहछन. विश्वसनीयता सिद्धान्त उन परिस्थितिहरुपरिस्थितिहरूको को बारे माबारेमा बताइन्छ जब जीव वीबुल विस्तार कोविस्तारको अनुसार मरछन: जीव प्रारंभिक दोषहरुदोषहरू र खामियों देखि अपेक्षाकृत मुक्त होने चाहिएं. सिद्धान्त एक सामान्य विफलता नियम बनाउन संभव बनाइन्छ जो सबै वयस्कहरुवयस्कहरू तथा अत्यधिक वृद्ध मान्छे मामान्छेमा लागू हुन्छ, जबकि गोम्पर्ट्ज नियम र वीबुल नियम यस अधिक सामान्य विफलता नियम कोनियमको केवल विशेष मामला हों. सिद्धान्त बताइन्छ कि उमेर सँग खत्म हुने (मृत्यु कोमृत्युको प्रतिकार नियम) आबादियों (प्रजाति विशेष में) तथा व्यर्थता स्तरहरु मास्तरहरूमा प्रारंभिक अंतरों कोअंतरोंको खत्म भएको कारण देखि हुने मृत्युहरु मामृत्युहरूमा यति अंतर किन छ।

: 1930 को1930को दशक पछि देखि नै यो ज्ञात थियो कि कैलोरी कोकैलोरीको कम गरेर किन्तु साथ नै अन्य पोषक तत्वहरु कोतत्वहरूको प्रचुर मात्रा कोमात्राको बनाए राखन देखि प्रयोगशालाप्रयोगशालामा मा पशुहरु कोपशुहरूको जीवन अवधि बढाई जान सक्छ। हाल नै मा, माइकल रिस्टोरिस्टोको को समूह लेसमूहले यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको लागि सबूत प्रदान गरे हो कि यो प्रभाव मिटोकन्ड्रिया कोमिटोकन्ड्रियाको भित्र मुक्त कणहरु कोकणहरूको बढती भयो संरचना कोसंरचनाको कारण हुन्छ जो बढी भयो [[एंटीओक्सीडेंट]] प्रतिरक्षा क्षमता माक्षमतामा अतिरिक्त प्रवेश कोप्रवेशको कारण बनते हैं।<ref>{{cite journal|author=Schulz TJ, Zarse K, Voigt A, Urban N, Birringer M, Ristow M|title=Glucose restriction extends Caenorhabditis elegans life span by inducing mitochondrial respiration and increasing oxidative stress|journal=Cell Metab.|volume=6|issue=4|pages=280–93|year=2007|pmid=17908557|doi=10.1016/j.cmet.2007.08.011}}</ref>

'''क्षति-संचय सिद्धान्त''' : वन्ग तथा अन्य (Wang et al.)<ref>{{cite journal|author=Wang J, Michelitsch T, Wunderlin A, Mahadeva R|title=Ageing as a Consequence of Misrepair -- a Novel Theory of Ageing|journal=ArXiv:0904.0575 }} http://arxiv.org/abs/0904.0575</ref> द्वारा दिइएको यो हालिया सिद्धान्त बताइन्छ कि उमेर कोउमेरको बृद्धि "क्षतियों" को संचय कोसंचयको परिणामस्वरूप हुन्छ। यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको महत्वपूर्ण कुरा "नुकसान" (जसको अर्थ छ कि कुनै पनि उमेरीदै दोष लेदोषले पहिले कुनै मरम्मत कोमरम्मतको होना), र "क्षति" (जो मरम्मत (असफल) पछि बची भयो दोषपूर्ण संरचनासंरचनाको को बारे माबारेमा बताती है) को बीच अंतर गर्न छ। यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको प्रमुख बिंदु हों:

* जीवित जनावर माजनावरमा कुनै पनि मूल नोकसान बिना मरम्मत कोमरम्मतको हैन रहता. यदि नोकसान छोड दिइएको त जीवन कोजीवनको लागि हानिकारक स्थितिहरुस्थितिहरू (जस्तै रगत कोरगतको बहना, संक्रमण या अंग कोअंगको विफल होना) विकसित होंगी.

* कम सटीकता सँग गरियो मरम्मत या क्षति अकस्मात हुन्न. संरचना कोसंरचनाको अखंडता र मूल कार्यात्मकता कोकार्यात्मकताको बनाये राखन कोराखनको लागि गंभीर या बार-बार हुने नोकसाननोकसानको को स्थितिहरु मास्थितिहरूमा पर्याप्त त्वरित मरम्मत कोमरम्मतको हुनु मरम्मत प्रणाली कोप्रणालीको एक आवश्यक अंग हो, जो कि एक जनावर को अस्तित्वजनावरको कोअस्तित्वको लागि महत्वपूर्ण छ।

* यसैले क्षति कोक्षतिको प्रकट हुनु कुनै व्यक्ति कोव्यक्तिको जीवित रहन संभावना कोसंभावनाको बढइन्छ, जसको द्वारा कुनै व्यक्ति कम से कम प्रजनन आयु सम्म जीवित रहन सक्छ, जो कि प्रजातिहरुप्रजातिहरूको को अस्तित्व कोअस्तित्वको लागि अत्यधिक महत्वपूर्ण छ। यसैले यसको विकासवादी लाभ कोलाभको वजहों देखि प्रकृति द्वारा क्षति तंत्र कोतंत्रको चुनाइयो थियो।

* तथापि, किनकी एक दोषपूर्ण संरचनासंरचनाको को रूप मारूपमा क्षति मरम्मत प्रणाली कोप्रणालीको लागि अदृश्य छ, अतः यो समय सँग बढती जान्छ र धीरे धीरे संरचना (ऊतक, सेल, या अणु) मा गडबडी कोगडबडीको कारण बनती है; यो उमेर बृद्धि वास्तविक स्रोत हो.

* यसैले उमेर कोउमेरको बृद्धि एक तरिका देखि अस्तित्व कोअस्तित्वको सह-प्रभाव छ, तर यो प्रजातिहरुप्रजातिहरूको को अस्तित्व कोअस्तित्वको लागि महत्वपूर्ण छ। यस प्रकार क्षति एक यस्तो तंत्र कोतंत्रको प्रदर्शित गर्छ जसको द्वारा जीवधारी मरन बजाए जीवित रहन (जब सम्म संभव हो) को लागि क्रमादेशित हुन्छन्, र यसको लागि बुढापा झेलना पडता छ।

: यो अवधारणा हो कि समाज मासमाजमा सक्रिय भूमिका लेभूमिकाले बूढे मान्छे कोमान्छेको जुदाई सामान्य र उचित छ, र यो समाज र बूढे व्यक्तिहरुव्यक्तिहरू, दुवै कोदुवैको लागि लाभकारी छ। अलगाव सिद्धान्त, जो सबै भन्दा पहिले पहिले कमिंग र हेनरी द्वारा प्रस्तावित भएको थियो, ले [[जराविद्या|गेरोंटोलजी]] मा धेरै मान्छे कोमान्छेको ध्यान खींचा छ, किन्तु यसको धेरै अधिक आलोचना गरिएको छ।<ref name="Stuart"/> मूल आंकडे जस माजसमा कमिंग र हेनरी कोहेनरीको सिद्धान्त आधारित छ, कंसास शहर कोशहरको बूढे मान्छे कोमान्छेको अपेक्षाकृत साना नमूने थिए, बढी कमिंग र हेनरी लेहेनरीले यिनी चुनेको नमूनहरुमानमूनहरूमा भन्दा अलगाव कोअलगावको सार्वभौमिक सिद्धान्त बनाया.<ref name="Willis"/> यस्तो अनुसन्धान पत्र उपलब्ध हो जो बताछन कि जो बूढे समाज लेसमाजले अलग थिए, उनि मान्छे थिए जो प्रारंभ माप्रारंभमा एकांतप्रिय थिए, र यस प्रकार कोप्रकारको अलगाव उमेर बृद्धि विशुद्ध कारण छैन.<ref name="Stuart"/>

: अलगाव सिद्धान्त कोसिद्धान्तको विपरीत, यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको तात्पर्य छ कि अधिक सक्रिय पाको मान्छे कोमान्छेको जीवन देखि संतुष्ट भएको अधिक संभावना छ। यो सोच कोसोचको एक महत्त्वपूर्ण इतिहास हो कि अधिक आयु वाला वयस्कहरुवयस्कहरू लाई सक्रिय रहएर आफ्नो स्वास्थ्य बनाए राखनु पर्छ, र 1972 पछि देखि यस सोच कोसोचको गतिविधि सिद्धान्तसिद्धान्तको को रूप मारूपमा जानिन्छ।<ref name="Willis"/> हुनत, केहि मान्छे कोमान्छेको लागि यो सिद्धान्त अलगाव सिद्धान्त कोसिद्धान्तको समान नै अनुपयुक्त हुन सक्छ किनकी उमेर बृद्धि को मनोविज्ञानबृद्धिको कोमनोविज्ञानको वर्तमान प्रकार यो हो कि केहि मान्छेमान्छेमा मा बुढापे माबुढापेमा अलगाव सिद्धान्त र गतिविधि सिद्धान्त इष्टतम हुन सक्छन् र यस्तो हुनु परिस्थितिहरुपरिस्थितिहरू तथा सम्बन्धित व्यक्ति कोव्यक्तिको व्यक्तित्व लक्षणहरु मालक्षणहरूमा निर्भर गर्दछ।<ref name="Stuart"/> यस्तो आंकडे पनि उपलब्ध छ जसबाट यो प्रश्न उठइन्छ कि गतिविधि सिद्धान्त कोसिद्धान्तको अनुसार, के वयस्कता मावयस्कतामा अधिक सामाजिक गतिविधि राम्रा स्वास्थ्य देखि जुडी भएको छ।<ref name="Willis"/>

: गतिविधि सिद्धान्त बढी अलगाव सिद्धान्तसिद्धान्तको को बीच कोबीचको कडी छ, जो बताती छ कि पाकोहरुकोपाकोहरूको लागि जीवन कोजीवनको केहि पहलुहरु कोपहलुहरूको लागि अधिक सक्रिय रहन बढी केहि भन्दा अलग रहन लाभकारी हुन सक्छ।<ref name="Willis">{{cite book|author=Willis, Sherry L.|title=Adult development and ageing|publisher=HarperCollins College Publishers|location=New York, NY|year=1996|pages=|isbn=0673994023|oclc=|doi=}}</ref>

: यो अवधारणा कि बुढापे माबुढापेमा मान्छे जहां सम्म संभव हो, आफु कोआफुको बनाए रखने, उन्हीं बानीहरुबानीहरू, व्यक्तित्वहरुव्यक्तित्वहरू र जीवन शैलियहरुलाईशैलियहरूलाई अपनान माअपनानमा अधिक रूचि लिन्छन् जो वहाँले ं आफ्नो प्रारंभिक वर्षवर्षमा मा विकसित कोविकसितको हैं। निरंतरता सिद्धान्त ऐशले कोऐशलेको सिद्धान्त हो जसको अनुसार पछि को वर्षपछिको मावर्षमा व्यक्ति अतीत बढी वर्तमान कोवर्तमानको बीच निरंतरतानिरंतरताको को भावना कोभावनाको हासिल गर्न मागर्नमा सक्षम भएको लागि आफु कोआफुको रूपांतरित गर्छन, र यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको तात्पर्य छ कि निरंतरता कोनिरंतरताको यो भावना पछिपछिको कोजीवनमा जीवन मा स्वास्थ्य कोस्वास्थ्यको ठीक राखन माराखनमा मदद गर्छ।<ref name="Bowling"/> अलगाव सिद्धान्त, गतिविधि सिद्धान्त र निरंतरता सिद्धान्त उमेर बृद्धि कोबृद्धिको सामाजिक सिद्धान्त हो, हुनत एक वैध, सार्वभौमिक सिद्धान्त भएको बजाए यो सबै आफ्नो युग कोयुगको एक परिणाम मात्र हुन सक्छन्.

जनावरहरु माजनावरहरूमा धेरै दबाइहरुदबाइहरू र आहारों द्वारा उमेर बृद्धि कोबृद्धिको जैविक प्रभावहरुप्रभावहरू लाई धीमा गरियो या रोकाइएको छ, मनुष्यहरु मामनुष्यहरूमा अझै सम्म यस्तो केहि पनि प्रमाणित भएको छैन.

ऐसा देख्यो गएको छ कि रातो अंगूरहरुमाअंगूरहरूमा पाइने एक रसायन रेस्वेराट्रोल खमीर कोखमीरको जीवन अवधि कोअवधिको 60%, कीडों र माखाहरुमाखाहरू लाई 30%, र माछा कोमाछाको एक प्रजाति कोप्रजातिको लगभग 60% सम्म बढयो दिइन्छ। यो स्वस्थ चूहे कोचूहेको जीवन अवधि कोअवधिको हैन बढाता तर उमेर कोउमेरको बृद्धि सँग सम्बन्धित शुरुआती रोगहरुरोगहरू र दुर्बलता कोदुर्बलताको धीमा गर्छ।<ref>http://www.resforum.org/index.php/e-book</ref> यो एसआरटी-1 (SRT-1) जीन कोजीनको सक्षम बनाएर यस्तो गर्दछ जो कैलोरी बंधनबंधनको को प्रभाव कोप्रभावको नकल गर्दछ, तथा केहि जनावरहरु कोजनावरहरूको जीवन अवधि कोअवधिको बढयो दिइन्छ।

[[भारी जल]] को सानो खुराकें फल मक्खीमक्खीको को उमेर कोउमेरको 30% सम्म बढयो दिछ, तर ठूलो खुराकें जटिल जीवहरु कोजीवहरूको लागि जहरीली हैं।

2002 मा, यूसी बर्कले कोबर्कलेको प्रोफेसर ब्रूस एम्सएम्सको को नेतृत्व मानेतृत्वमा खोजएर रही एक टीम लेटीमले पाया कि बूढे चूहहरुलाईचूहहरूलाई एसीटाइल-एल-कार्निटीन र अल्फा-लिपोइक अम्ल (दुईटै पदार्थ मनुष्यहरुमनुष्यहरूको को प्रयोग कोप्रयोगको लागि पहिले देखि नै स्वीकृत हो र हेल्थ फूड स्टोरों मास्टोरोंमा बेचे जान्छन्) को संयोजन देखि बनी खुराक खिलाने देखि काय-कल्प गरेर दिन वाला प्रभाव उत्पन्न भए।<ref>[http://www.universityofcalifornia.edu/news/article/4001 डायेट्री सप्लीमेंट्स मेक ओल्ड रैट्स यूथफुल, मा रेजुव्नेट एजिंग ह्युमंस]</ref> एम्स लेएम्सले कहा, "इन दुवै कोदुवैको एक साथ मिलेर खुराक दिन से, यो बूढे चूहे उठए र माकारेना गर्न लगे. मस्तिष्क राम्रो लग रहेको छ , उनि ऊर्जा देखि भरे भएका हैं-त्यो सबै केहि जो हामीले देख्यो, युवा जनावरहरुजनावरहरू जस्तै थियो।" यूसी बर्कले लेबर्कलेले संयोजन सँग यिनी दुवै खुराकोंखुराकोंको को प्रयोग कोप्रयोगको पेटेंट गरयो लिया छ र बजार माबजारमा यसको विपणन गर्न कोगर्नको लागि जुवेनोन नामक कम्पनी स्थापित गरिएको छ।

2007 मा, जैविक अध्ययनहरु कोअध्ययनहरूको लागि सल्क संस्थानसंस्थानको को शोधकर्ताहरु लेशोधकर्ताहरूले [[नेमैटोडा|नेमाटोड]] कृमियहरुमाकृमियहरूमा एक महत्वपूर्ण जीन कोजीनको पहिचान गरे जो अधिक समय सम्म जीवित रहन कोरहनको लागि कम कैलोरी खाने सँग सम्बन्धित छ। प्रोफेसर एन्ड्रयू डिल्लीन र सहकर्मियों लेसहकर्मियोंले दिखाया कि पीएचए-4 (pha-4) नामक जीन कैलोरी बंधनबंधनको कोप्रतिक्रियाको प्रतिक्रिया को रूप मारूपमा लामो उमेरउमेरको को प्रतिक्रिया कोप्रतिक्रियाको नियंत्रित गर्दछ।<ref>http://www.salk.edu/faculty/dillin.html</ref> त्यहि साल स्टैनफोर्ड यूनिभर्सिटी स्कूल ओफ मेडिसिन कोमेडिसिनको डा. हवर्ड चांग एनएफ-काप्पा-बी (NF-kappa-B) जीन को क्रियाजीनको कोक्रियाको रोकएर दुइ वर्षवर्षको कोआयुको आयुचूहेको को चूहे को छाला कोछालाको काया कल्प एक नवजात बच्चाहरुबच्चाहरू जस्तै गर्न मागर्नमा कामयाब भए।<ref>[http://sexualhealth.e-healthsource.com/index.php?p=news1&amp;id=610381 जस ट्विक रिवर्सेस एजिंग यिनी माउस स्किन सेल्स]</ref>

2008 मा, स्पैनिश नैशनल क्यान्सर रिसर्च सेन्टर मासेन्टरमा एक टीमटीमले ले चूहों माचूहोंमा आनुवांशिक ईन्जिनियरिङ् द्वारा टेलोमिरेज इन्जाइम कोइन्जाइमको उत्पादन सामान्य स्तर लेस्तरले दस गुना बढयो दिए।<ref>[http://www.cnio.es/ing/cursos/practicasverano.asp स्पैनिश नैशनल क्यान्सर रिसर्च केंद्र]</ref> चूहे सामान्य देखि 26% अधिक लामो समय सम्म जीवित रहे.<ref>[http://www.sciencenews.org/view/generic/id/38552/title/Telomere_enzyme_a_likely_key_to_longevity टेलोमियर इंजाइम अ लाइक्ली कोलाइक्लीको टू लौन्गेविटी]</ref> त्यसै वर्ष, वर्जीनिया विश्वविद्यालय माविश्वविद्यालयमा प्रोफेसर माइकल ओ थोर्नर<ref>http://www.healthsystem.virginia.edu</ref> को नेतृत्व मानेतृत्वमा एक दल लेदलले पाया कि एमके-677 नामक दबाइ लेदबाइले 60 देखि 81 वर्षवर्षको कोउमेरको उमेरमनुष्यहरूमा को मनुष्यहरु मा मांसपेशिहरु कोमांसपेशिहरूको खोए भएका 20% वजन कोवजनको पुनः बहाल गर्यो। व्यक्ति कोव्यक्तिको वृद्धि हर्मोन र इन्सुलिन जस्तै विकास कारक 1(IGF-1) स्तर बिलकुल स्वस्थ युवा वयस्कहरु कोवयस्कहरूको समान बढए.<ref>आंतरिक चिकित्सा कोचिकित्साको इतिहास, 4 नोभेम्बर 2008</ref>

2009 मा2009मा यो थाहा भएको कि रापामाइसिन नामक एक दबाइ, जो 19701970को को दशक मादशकमा दक्षिण प्रशांत माप्रशांतमा [[ईस्टर द्वीप]] को माटो मामाटोमा खोजीएको थियो, 20 महिनामहिनाको कोउमेरको उमेर को चूहे कोचूहेको जीवन अवधि कोअवधिको 38% सम्म बढयो देती छ।<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/8139816.stm टेस्ट रेज लाइफ एक्टेंशन होप्स]</ref> रापामाइसिन कोरापामाइसिनको प्रयोग साधारण तरिका मातरिकामा प्रतिरक्षा प्रणाली कोप्रणालीको दबाने र प्रत्यारोपित अंगहरुअंगहरूको कोअस्वीकृतिको अस्वीकृति को रोकन कोरोकनको लागि गरिन्छ। बार्शोप संस्थान कोसंस्थानको ड. आर्लन रिचर्डसन लेरिचर्डसनले कहा, "मैंने कहिल्यै हैन सोचा थियो कि म आफ्नो जीवन माजीवनमा एक उमेर-विरोधी गोली खोज पाऊंगा; तर, यस्तो लाग्इन्छ कि रापामाइसिन मारापामाइसिनमा यस काम कोकामको गर्ने असीम संभावनाहरुसंभावनाहरू हैं।" सैन एंटोनियो टेक्सास स्वास्थ्य विज्ञान विश्वविद्यालय केन्द्र कोकेन्द्रको प्रोफेसर रेंडी स्ट्रंग लेस्ट्रंगले कहा, "हम यसलाई पहिलो ठोस सबूत मानछन जसको अनुसार उमेर को शुरुवातउमेरको लेशुरुवातले दबाइ चिकित्सा द्वारा उमेर बृद्धि प्रक्रिया कोप्रक्रियाको धीमा गरिन सक्छ र जीवन अवधि कोअवधिको बढाया जान सक्छ।

2009 मा2009मा ही, ब्रिटिश जर्नल ओफ न्यूट्रीशन ले बोस्टनन्यूट्रीशनले कोबोस्टनको टफ्ट्स यूनिभर्सिटी मायूनिभर्सिटीमा एक अध्ययन को बारेअध्ययनको माबारेमा सूचना दी जसको अनुसार आहारआहारमा मा अखरोट कोअखरोटको शामिल गरेर बूढे चूहहरुमाचूहहरूमा मस्तिष्क प्रक्रियाहरुप्रक्रियाहरू र शारीरिक कौशल कोकौशलको सुधारा जान सक्छ। यसको तुलनातुलनामा मा मनुष्यहरुमनुष्यहरू लाई प्रति दिन सात भन्दा नौ अखरोटहरुकोअखरोटहरूको सेवन गर्न हुनेछ।<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2009/04/090419201207.htm एडिंग वलनट्स टू गुड डायेट माडायेटमा हेल्प ओल्डर पीपल इम्प्रूव मोटर एन्ड बिहेविओरल स्किल्स]</ref>

सेप्टेम्बर 2009 मा, यूसी बर्कलेबर्कलेको को शोधकर्ताहरु कोशोधकर्ताहरूको थाहा भएको कि उनि माइटोजेन-एक्टिवेटेड प्रोटीन काइनेस सँग यिनी विट्रो उपचार द्वारा 68 देखि 74 वर्षवर्षको कोआयुको आयु को पुरुषहरु कोपुरुषहरूको मांसपेशी उत्तकहरुमाउत्तकहरूमा युवावस्था जस्तो मरम्मत क्षमता बहाल गर्न सक्छन्.<ref>[http://berkeley.edu/news/media/releases/2009/09/30_muscle.shtml साइंटिस्ट्स डिस्कवर क्लुज टू व्हाट मेक्स ह्युमन मसल एज]</ref> यस प्रोटीन कोप्रोटीनको स्टेम कोशिकाहरु को उत्पादनकोशिकाहरूको कोउत्पादनको लागि आवश्यक पाउयाइयो जो व्यायाम पछि मांसपेशिहरु कोमांसपेशिहरूको मरम्मत गर्छ र वृद्ध व्यक्तिहरु माव्यक्तिहरूमा कम स्तर मास्तरमा मौजूद हुन्छ।

दाना-फार्बर क्यान्सर संसथान र हावर्ड चिकित्सा विश्विद्यालय कोविश्विद्यालयको क्यान्सर आनुवंशिकीविद् रोनाल्ड डेपिन्हो लेडेपिन्होले नोभेम्बर 2010 को2010को नेचर पत्रिका मापत्रिकामा एक लेख<ref>http://www.nature.com/news/2010/101128/full/news.2010.635.html</ref> प्रकाशित गरे जसमा दर्शाउयाइयो थियो कि आनुवांशिक रूप लेरूपले बदलियो चूहे कोचूहेको अंग फेरि देखि युवाओं कोयुवाओंको समान भए जसलाई एक रसायन कोरसायनको खुराक दिएर टेलोमिरेज सक्रिय गर्न कोगर्नको लागि डिजाइन भएको थियो।

सिकुडे भएका वृषण फेरि देखि सामान्य भए र जीवहरु लेजीवहरूले आफ्नो प्रजनन क्षमता फेरि देखि हासिल गर्यो। अन्य अंग जस्तै तिल्ली, जिगर, आंते, र मस्तिष्क आफ्नो बेकारी स्थिति लेस्थितिले स्वस्थ स्थिति मास्थितिमा पुगए. ओक्सफोर्ड विश्वविद्यालय कोविश्वविद्यालयको ड. कक्स लिन लेलिनले कहा, "यो लेख अत्यधिक महत्वपूर्ण छ किनकी यो यस सिद्धान्त कोसिद्धान्तको प्रमाण प्रदान गर्दछ कि युवाहरुमायुवाहरूमा टेलोमिरेज कोटेलोमिरेजको बहाल गर्न कोगर्नको अल्पकालिक परीक्षण शुरुवात लेशुरुवातले नै यो बता रहे हो कि उम-सम्बन्धित खराब उत्तकहरुलाईउत्तकहरूलाई युवावस्था जस्तै उत्तकहरुमाउत्तकहरूमा बदलन सकिन्छ र शारीरिक क्रियाहरु कोक्रियाहरूको बहाल गरिन सक्छ।"

यस प्रयोगप्रयोगमा मा चूहहरुलाईचूहहरूलाई स्वाभाविक रूपरूपले ले टेलोमिरेज कोटेलोमिरेजको उत्पादन गर्न कोगर्नको लागि डिजाइन भएको थिएन किन्तु 'स्विच' रसायन पछि प्रणालीप्रणालीले ले टेलोमिरेज कोटेलोमिरेजको फेरि देखि फिर्ता लौटा दिए थियो। महत्वपूर्ण कुरा यो हो कि यस रसायन मारसायनमा उन जनावरहरु मा टेलोमिरेजजनावरहरूमा कोटेलोमिरेजको उत्पादन गर्ने क्षमता छैन जसमा आनुवंशिक रूप लेरूपले बदलाव गरिएन हैं। यसको वाहेक, टेलोमिरेज सक्रियण क्यान्सरकारक ट्यूमरहरु कोट्यूमरहरूको वृद्धि भन्दा पनि जुडा भएको छ जो यस खोज कोखोजको प्रयोग द्वारा बुढापा विरोधी उपचारबाट बचे रह सकते हैं।

एक वयस्क मनुष्यमनुष्यको को उमेर कोउमेरको सामान्यतया जन्म कोजन्मको दिन पछि भन्दा पुरा साल मासालमा नापइन्छ। भिन्नात्मक वर्ष, महिना या सप्ताह कोसप्ताहको प्रयोग बच्चाहरुबच्चाहरू र शिशुहरुशिशुहरूको को आयु कोआयुको राम्रो वर्णन गर्न मागर्नमा गरिन सक्छ। सामान्यतः पैदा हुने दिन को समयदिनको कोसमयको मानयो हैन जाता.

यस दृष्टिकोण भन्दा केहि संस्कृतिहरु मासंस्कृतिहरूमा उमेर नापने ढंग ऐतिहासिक ढंग भन्दा अलग छ। तिब्बत कोतिब्बतको केहि हिस्सों मा, उमेरउमेरको कोगर्भाधानको गर्भाधान को दिन लेदिनले गनइन्छ अर्थात पैदा भए पछि कुनै 9 महिना कोमहिनाको हुन्छ।<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=DF-N_lXjlL8C&pg=PA31&lpg=PA31&dq=japanese+%221+year+old%22+birth|title=The World Economy|first=Angus|last=Maddison|accessdate=2008-06-28|pages=31|isbn=9264022619|year=2006|publisher=OECD|location=Paris}}</ref>

भ्रूण विकासविकासको को आयु कोआयुको सामान्य रूपरूपले ले गर्भावधि मागर्भावधिमा नापइन्छ, जसमा महिला कोमहिलाको आखिरी महिनावारी कोमहिनावारीको शुरूआती बिंदुबिंदुको को रूप मारूपमा लिया जान्छ। वैकल्पिक रूप से, निषेचन उमेर, [[निषेचन]] को शुरुवात लेशुरुवातले मानी जान सक्छ।

* युरोप कोयुरोपको आयुर्वृद्धि

* जीवन विस्तार सँग सम्बन्धित विषयहरु कोविषयहरूको सूची

* स्टेम सेल उमेर बृद्धि कोबृद्धिको सिद्धांत

* बास, एस.ए. (2006). जेरोंटो लकजिकल थ्योरी: होली ग्रेल कोग्रेलको लागि खोज. जेरोंटोलजस्ट, 46, 139-144.

* बाथ, पी.ए. (2003). सेल्फ-रेटेड हेल्थ/ मोर्टैलिटी सम्बन्ध मासम्बन्धमा बूढे पुरुषहरुपुरुषहरू र आइमाइ कोआइमाइको बीच मतभेद. जेरोंटोलजस्ट, 43 387-94

* मूडी, हैरीआर. <span class="goog-gtc-fnr-highlight">आयुर्वृद्धि</span>: अवधारणाहरुअवधारणाहरू र विवाद. 5 एड. क्यालिफोर्निया: पाइन फोर्ज प्रेस, 2006.

* तंबाकू जोखिम कोजोखिमको जटिल हस्ताक्षरों सँग एक साना सेल फेफडों कोफेफडोंको क्यान्सर जीनोम प्रकृति 463, 184-190 (14 जनवरी 2010)