विकिपिडिया

"गुरुमुखी लिपि" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा Bot: Migrating 25 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q689894 (translate me)
सा हिज्जे मिलाउँदै
पङ्क्ति १:
{{ब्राम्ही}}
'''गुरुमुखीगुरूमुखी लिपि''' एउटा [[लिपि]] छ जसमा [[पंजाबी भाषा]] लिखी जान्छ।
 
गुरूमुखीको अर्थ छ गुरूहरूका मुखदेखि निस्केर भएको हो। अवश्य नैं यो शब्द ‘वाणी’को द्योतक रहेको थियो होला, किनभनें मुखदेखि लिपिको कुनै सम्बन्ध छैन। परन्तु वाणीदेखि चलेर त्यस वाणीका अक्षरहरूका लागि यो नाम रूढ़ भयो। यस प्रकार गुरूहरूले आफ्नो प्रभावदेखि पंजाबमा एउटा भारतीय लिपिलाई प्रचलित गरे। नत्र सिंधको जस्तो पंजाबमा पनि फारसी लिपिको प्रचलन हो रहने थियो र त्यही रहन सकथ्यो।
 
यस लिपिमा तीन स्वर र 32 व्यंजन छन्। स्वरहरूका साथ मात्राहरू जो्ड़ेर अन्य स्वर बनेको लाग्छ। यिनको नाम छन् उड्यो, आयो, इड़यो, सासा, हाहा, कका, खखा इत्यादि। अंतिम अक्षर ड़ाड़ा हो। छैटौं अक्षरदेखि कवर्ग आरम्भ हुन्छ र शेष अक्षरहरूको (व)सम्म त्यही क्रम छ जो देवनागरी वर्णमालामा छ। मात्राहरूका रूप र नाम यस प्रकार छन्। टका साथ (मुक्ता), टा (कन्ना), टि (स्यारी), टी (बिहारी), ट (ऐंक ड़े), ट (दुलैंकड़े), टे (लावाँ), टै (दोलावाँ), (होड़ा), (कनौड़ा), (टिप्पी), ट: (बिदै)। यस वर्णमालामा प्राय: संयुक्त अक्षर छैनन्। यद्यपि अनेक संयुक्त ध्वनिहरू विद्यमान छन्।
 
==गुरुमुखीगुरूमुखी वर्णमाला==
गुरुमुखीगुरूमुखी लिपिमा 35 वर्ण हुन्छन्। पहिला तीन वर्ण बिल्कुल खास छन् किनभनें ती स्वर वर्णहरूका आधार हुन्छन्। मात्र ऐरालाई छो्ड़ेर बाकी पहिला तीन वर्ण एक्लै कहीं प्रयुक्त हुदैनन्। विस्तारदेखि सम्झनका लागि [[स्वर वर्ण]]लाई हेर्नुहोस्।
 
==गुरुमुखीगुरूमुखी-देवनागरी तुल्यता चार्ट==
ਕ --- क <br>
ਖ --- ख <br>
ਗ --- ग <br>
ਘ --- घ <br>
ਙ --- ङ <br>
ਚ --- च <br>
ਛ --- छ <br>
ਜ --- ज <br>
ਝ --- झ <br>
ਞ --- ञ <br>
ਟ --- ट <br>
ਠ --- ठ <br>
ਡ --- ड <br>
ਢ --- ढ <br>
ਣ --- ण <br>
ਤ --- त <br>
ਥ --- थ <br>
ਦ --- द <br>
ਧ --- ध <br>
ਨ --- न <br>
ਪ --- प <br>
ਫ --- फ <br>
ਬ --- ब <br>
ਭ --- भ <br>
ਮ --- म <br>
ਯ --- य <br>
ਰ --- र <br>
ਲ --- ल <br>
ਵ --- अनि <br>
ਸ਼ --- श <br>
ਸ --- स <br>
ਹ --- ह <br>
ੜ --- ड़ <br>
਼ --- ़ <br>
੍ --- ् <br>
ਾ --- ा <br>
ਿ --- ि <br>
ੀ --- ी <br>
ੁ --- ु <br>
ੂ --- ू <br>
ੇ --- े <br>
ੈ --- ै <br>
ੋ --- ो <br>
ੌ --- ौ <br>
ਂ --- ं <br>
ੰ --- ं <br>
ਅ --- अ <br>
ਆ --- आ <br>
ਇ --- इ <br>
ਈ --- ई <br>
ਉ --- त्यो <br>
ਊ --- ऊ <br>
ਏ --- ए <br>
ਐ --- ऐ <br>
ਓ --- ओ <br>
ਔ --- औ <br>
੦ --- ० <br>
੧ --- १ <br>
੨ --- २ <br>
੩ --- ३ <br>
੪ --- ४ <br>
੫ --- ५ <br>
੬ --- ६ <br>
੭ --- ७ <br>
੮ --- ८ <br>
੯ --- ९
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;"
पङ्क्ति ८५:
! colspan="2" | नाम !! उच्चारण
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ੳ || उरा ||
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਅ || ऐरा ||
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ੲ || ईरी ||
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਸ || सूस्सा || ''Sa''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਹ || हहा || ''Ha''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਕ || कक्का || ''Ka''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਖ || खुक्खा || ''Kha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਗ || गुग्गा || ''Ga''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਘ || घुग्गा || ''Gha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਙ || उंगा || ''Nga''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਚ || चुच्चा || ''Ca''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਛ || छुछ्छा || ''Cha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਜ || जुज्जा || ''Ja''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਝ || झुज्जा || ''Jha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਞ || नेया || ''Nya''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਟ || टैनका || ''Tta''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਠ || ठुठ्ठा || ''Ttha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਡ || डुड्डा || ''Dda''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਢ || ढुड्डा || ''Ddha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਣ || णाहणा || ''Nna''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਤ || तुत्ता || ''Ta''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਥ || थुत्था || ''Tha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਦ || दुद्दा || ''Da''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਧ || धुद्दा || ''Dha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਨ || नुन्ना || ''Na''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਪ || पुप्पा || ''Pa''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਫ || फुप्पा || ''Pha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਬ || बुब्बा || ''Ba''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਭ || भुब्बा || ''Bha''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਮ || मुम्मा || ''Ma''
|- align="center"
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਯ || यैय्या || ''Ya''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਰ || रारा || ''Ra''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਲ || लूल्ला || ''La''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ਵ || वावा || ''Va''
| bgcolor="#CCCCCC" style="font-size:24px" | ੜ || राढा || ''Rha''
|}
 
== [[यूनिकोड]]मा गुरुमुखीगुरूमुखी ==
 
गुरुमुखीगुरूमुखी लिपिको [[यूनिकोड]] रेञ्ज U+0A00 देखि U+0A7Fसम्म हो। गुरुमुखीकागुरूमुखीका लागि यूनिकोडको प्रयोग शुरु भए अहिले धेरै दिन भएको छैन पंजाबीका धेर जसो जालघरहरूले अहिले यूनिकोड अपनाएका छैनन्।
 
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" style="font-size: large; border-collapse:collapse;"
पङ्क्ति २८४:
==यो पनि हेर्नुहोस्==
==बाह्य कडीहरू==
*[https://docs.google.com/document/d/1q4Nrrli_AnUiDWCO6DRtuTAHvckaOzCQlUsbO-HLXEQ/edit?hl=en गुरुमुखीगुरूमुखी लिपिलाई देवनागरी लिपिमा परिवर्तन गर्ने प्रोग्राम-०१] ( डाउनलोड गर्नुहोस् )
*[https://docs.google.com/document/d/147x7ZwAxmkcEkyYUUvdfSJt3FHtesyByEa9Kwe6JPZg/edit?hl=en गुरुमुखीगुरूमुखी लिपिलाई देवनागरी लिपिमा परिवर्तन गर्ने प्रोग्राम-०२] ( डाउनलोड गर्नुहोस् )
*[http://www.sangatsansar.com/index3.asp?sslid=1005&subsublinkid=1604&langid=2 गुरमुखी लिपि] (संगत संसार)
*[http://www.mt-archive.info/Nepalese-Ling-2008-Goyal.pdf Comparative Study of Hindi and Punjabi Language Scripts]
"https://ne.wikipedia.org/wiki/गुरुमुखी_लिपि" बाट अनुप्रेषित