"अमोनिया" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा DerekWinters द्वारा अमोनिया पृष्ठलाई तिक्ताति मा सारियो
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति १:
[[चित्र:Ammonia-3D-vdW.png|thumb|अमोनियातिक्ताति (NH<sub>३</sub>)का अणुमा परमाणुहरुको स्थितिलाई दर्शाता त्रि-आयोमी मडल, निला रंगबाट [[नाइट्रोजन|भूयाति]] तथा सेतोबाट [[हाइड्रोजन|उदजन]]का [[परमाणु]]लाई देखाइएको छ।]]
'''अमोनियातिक्ताति''' (अमोनिया) एक तीक्ष्म गंध वाला रंगहीन ग्याँस छ। यो हावा]]बाट हल्का हुन्छ तथा यसको वाष्प घनत्व ८.५ छ। यो [[पानी|जल]]मा अति विलेय छ। अमोनियाकातिक्तातिका जलीय घोललाई लिएर अमोनियातिक्ताति भनिन्छ यो [[क्षार|क्षारीय]] प्रकृतिको हुन्छ। जोसेफ प्रिस्टलेले सर्वप्रथम तिक्तातु नीरेय(अमोनियम क्लोराइडलाईक्लोराइड)लाई चूना सहित गर्म गरेर अमोनियातिक्ताति गैसलाई तैयार गरे। बर्थेलाटले यसका रासायनिक गठनको अध्ययन गरे तथा यसलाई बनाउन वाला तत्वहरुको पता लगाए। [[प्रयोगशाला]]मा अमोनियमतिक्तातु क्लोराइडनीरेय तथा बुझे भएका सुख्खा चूनाका मिश्रणलाई गर्म गरेर अमोनियातिक्ताति ग्याँस तैयार गरिन्छ।
 
== उपयोग ==
यूरिया, तिक्तातु गन्धीय (अमोनियम सल्फेट), तिक्तातु भास्वीय (अमोनियम फास्फेट), तिक्तातु भूयीय (अमोनियम नाइट्रेट) आदि रासायनिक खादहरुको बनाउनमा अमोनियाकोतिक्तातिको उपयोग गरिन्छ। ठूलो मात्रामा भूयिकाम्ल (नाइट्रिक एसिड) तथा क्षारातु प्रांगारीय(सोडियम कार्बोनेटकाकार्बोनेट)का निर्माणमा यसको उपयोग गरिन्छ। [[बरफ]] बनानका कारखानमा शीतलीकारकका रूपमा अमोनियाकोतिक्तातिको उपयोग गरिन्छ। प्रयोगशालामा प्रतिकारकका रूपमा यसको उपयोग गरिन्छ। लिएर अमोनियाकोतिक्तातिको उपयोग कपडहरुबाट तेल ग्रीज आदिका दागलाई छुडाने को लागि गरिन्छ। क्षारातु प्रांगारीय (अमोनियम कार्बोनेट) बनाउनमा यसको उपयोग गरिन्छ। आफ्नो अत्यधिक उपयोगका कारण सारा दुनियामा यसको व्यापक मात्रामा उत्पादन हुन्छ। [[सन् २००४|२००४]]मा सारा विश्वमा यसको आनुमानिक उत्पादन १० करोड ९० ला ख टन भएको थियो।<ref name="usgs">[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/nitrogen/nitromcs05.pdf United States Geological Survey publication]</ref> [[सन् २००६|२००६]]मा यसको उत्पादन लगभग १४ करोड ६५ ला ख टन भयो छ। <ref name=Ullmann>Max Appl "Ammonia" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2006, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI|10.1002/14356007.a02_143.pub2}} Article Online Posting Date: December 15, 2006</ref> अमोनियातिक्ताति उत्पादनमा [[भारत]]को स्थान [[जनवादी गणराज्य चीन|चीन]] पछि द्वितीय छ। यो दुइटै देश विश्व उत्पादनको क्रमशः २८.४% तथा ८.६% उत्पादित गर्दछन्। [[रुस|रूस]] ८.४% तथा [[संयुक्त राज्य अमेरिका]] ८.२%का उत्पादन सहित तेश्रो र चौथो स्थानमा छन्।<ref name="usgs"/> कुल उत्पादनका ८०%को उपयोग उर्वरक बनानको लागि हुन्छ।<ref name="usgs"/> [[नाइट्रीकरण|भूयीकरण]] (नाइट्रीकरण)को प्रक्रिया द्वारा केही सजीवहरुमा वायुमंडलीय भूयातिबाट (नाइट्रोजनबाट) अमोनियाकोतिक्तातिको निर्माण हुन्छ।
 
कुनै उद्योग या अमोनियातिक्ताति टैंकबाट अमोनियाकोतिक्तातिको रिसाव भएर यदि अचानक अमोनियातिक्ताति वातावरणमा फैलिन्छ त आँखा तथा चेहरालाई एकदम अधिक पानीका द्वारा धुनु पर्दछ। अमोनियातिक्ताति जलमा अति विलेय छ यसैले चेहरालाई जलबाट धुनाले यो घोलेर अलग हुन जान्छ।
 
== संदर्भ ==
"https://ne.wikipedia.org/wiki/अमोनिया" बाट अनुप्रेषित