"दालचिनी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा r2.7.2+) (रोबोट ले थप्दै: frr:Kaneel |
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
||
पङ्क्ति १:
{{Orphan|date=सेप्टेम्बर २०११}}
दालचिनी र [[तेजपात]]को स्वाद सुवासिलो र मीठो हुन्छ र यसलाई अधिकतम मसलाको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। ▼
[[File:Cinnamomum verum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-182.jpg|right|thumb|250px|दालचिनीको बिरुवा]]▼
[[File:Canelle Cinnamomum verum Luc Viatour crop1.jpg|right|thumb|250px|दालचिनीको बोक्रा र धुलो]]▼
नेपालको महाभारत पर्वतीय श्रृंखलामा समुद्री सतहबाट १०० मि. देखि २,५०० मी. उच्च क्षेत्रमा तेजपातको जंगल विद्यमान छ। यो एक सदावहार ठूलो झ्याम्म परेको रुख हो।रुखको पातलाई तेजपात र रुखको बोक्रा लाई '''दालचिनी''' भनिन्छ|तेजपातको लम्बाई १० देखि १४ से. मि. सम्म हुन्छ। पातको आकार अण्डाकृत वा भालाकृत र रौं नभएको हुन्छ। पातको माथिल्लो सतह चिल्लो, चम्केको र तल्लो सतह फुस्रो हुन्छ। फूलहरू सेता र एकै झुप्पामा फुलेका हुन्छन्। यस रुखको बोक्रा दालचिनीको रूपमा बेचिन्छ। यो १.२ से.मी. बाक्लो र फिक्का कैलो रंगको हुन्छ। भित्री भाग बाहिरी भन्दा अलि गाढा रंगको हुन्छ। वर्षमा एक पटक ( असोजदेखि चैत्रसम्म ) रुखको हाँगाहरू भाँचेर झिकिन्छ। हरेक हाँगाबाट तेजपात संकलन गरिन्छ। बाँकी हाँगाहरूलाई १ मि.को टुक्रामा काटिन्छ। बोक्र्रा निकालिने हाँगाहरूलाई एउटा कडा काठले दली रगडिन्छ र परालमा लपेटी २४ घण्टासम्म राखिन्छ। बोक्रा बाफिएर खुकुलिन्छ र झिक्न सजिलो हुन्छ। बोक्रा सुकेपछि कोप्रिदै जान्छ। एक कोप्रो बोक्रा अर्को कोप्रो बोक्रा भित्र राखिन्छ। राम्ररी सुकेपछि सल्फर डाई अक्साईड द्धारा रंग केही फिक्का बनाई बजारमा बिक्रिको लागि तयार गरिन्छ। बीचको हाँगाबाट निकालिएको बोक्रा सबभन्दा असल, टुप्पोको कमसल र फेदको सबभन्दा कमसलको हुन्छ। प्रत्येक ३ वा ४ वर्षको विरुवाबाट २० देखि २५ के. जी. सम्म बोक्रा उत्पादन हुन सक्दछ। यो उत्पादन क्षमता १० वर्षसम्म बढ्दै जान्छ र प्रत्येक विरुवाबाट करीब ६० देखि ८० के.जी. बोक्रा उत्पादन हुन सक्दछ। ▼
दालचिनी सुगन्धित पार्न र उत्तेजक र वायुशमन गर्न उपयोग गरिन्छ। यसले बमन र वाक वाक रोक्दछ। बोक्रामा ०.५ –१ प्रतिशत सम्म तेल हुन्छ। यो तेल दाँतको औषधिको रूपमा प्रयोग हुन्छ।▼
{{Taxobox
| name = दालचीनी
Line २५ ⟶ १५:
| binomial_authority = [[Jan Svatopluk Presl|J.Presl]]
}}
▲दालचिनी र [[तेजपात]]को स्वाद सुवासिलो र मीठो हुन्छ र यसलाई अधिकतम मसलाको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
▲[[File:Cinnamomum verum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-182.jpg|right|thumb|250px|दालचिनीको बिरुवा]]
▲[[File:Canelle Cinnamomum verum Luc Viatour crop1.jpg|right|thumb|250px|दालचिनीको बोक्रा र धुलो]]
▲नेपालको महाभारत पर्वतीय श्रृंखलामा समुद्री सतहबाट १०० मि. देखि २,५०० मी. उच्च क्षेत्रमा तेजपातको जंगल विद्यमान छ। यो एक सदावहार ठूलो झ्याम्म परेको रुख हो।रुखको पातलाई तेजपात र रुखको बोक्रा लाई '''दालचिनी''' भनिन्छ|तेजपातको लम्बाई १० देखि १४ से. मि. सम्म हुन्छ। पातको आकार अण्डाकृत वा भालाकृत र रौं नभएको हुन्छ। पातको माथिल्लो सतह चिल्लो, चम्केको र तल्लो सतह फुस्रो हुन्छ। फूलहरू सेता र एकै झुप्पामा फुलेका हुन्छन्। यस रुखको बोक्रा दालचिनीको रूपमा बेचिन्छ। यो १.२ से.मी. बाक्लो र फिक्का कैलो रंगको हुन्छ। भित्री भाग बाहिरी भन्दा अलि गाढा रंगको हुन्छ। वर्षमा एक पटक ( असोजदेखि चैत्रसम्म ) रुखको हाँगाहरू भाँचेर झिकिन्छ। हरेक हाँगाबाट तेजपात संकलन गरिन्छ। बाँकी हाँगाहरूलाई १ मि.को टुक्रामा काटिन्छ। बोक्र्रा निकालिने हाँगाहरूलाई एउटा कडा काठले दली रगडिन्छ र परालमा लपेटी २४ घण्टासम्म राखिन्छ। बोक्रा बाफिएर खुकुलिन्छ र झिक्न सजिलो हुन्छ। बोक्रा सुकेपछि कोप्रिदै जान्छ। एक कोप्रो बोक्रा अर्को कोप्रो बोक्रा भित्र राखिन्छ। राम्ररी सुकेपछि सल्फर डाई अक्साईड द्धारा रंग केही फिक्का बनाई बजारमा बिक्रिको लागि तयार गरिन्छ। बीचको हाँगाबाट निकालिएको बोक्रा सबभन्दा असल, टुप्पोको कमसल र फेदको सबभन्दा कमसलको हुन्छ। प्रत्येक ३ वा ४ वर्षको विरुवाबाट २० देखि २५ के. जी. सम्म बोक्रा उत्पादन हुन सक्दछ। यो उत्पादन क्षमता १० वर्षसम्म बढ्दै जान्छ र प्रत्येक विरुवाबाट करीब ६० देखि ८० के.जी. बोक्रा उत्पादन हुन सक्दछ।
▲दालचिनी सुगन्धित पार्न र उत्तेजक र वायुशमन गर्न उपयोग गरिन्छ। यसले बमन र वाक वाक रोक्दछ। बोक्रामा ०.५ –१ प्रतिशत सम्म तेल हुन्छ। यो तेल दाँतको औषधिको रूपमा प्रयोग हुन्छ।
{{dablink|[[Cinnamon#Cinnamon and cassia|धेरै अन्य सम्बंधित रुखहरूलाइ]] धेरै अन्य स्थानमा दालचीनी भनिन्छ। जस्तै US [[Cassia]] ("Chinese cinnamon") (stick and ground), एवं [[Cinnamomum burmannii|C. burmannii]] ("Indonesian cinnamon") (ground) लाई केवल ''सिन्नामन'' भनिन्छ, जबकि दक्षिण अमरीकामा र यूरोपमा C. zeylanicum. भनिन्छ।}}
'''दालचीनी''' (''Cinnamomum verum'', पर्यायवाची''C. zeylanicum'') एक सानो सदाबहार रुख हो, जुन कि 10–15 मी (32.8–49.2 फीट) अग्लो हुन्छ, यो [[Lauraceae]] परिवारको छ। यो [[श्रीलंका]] एवं दक्षिण [[भारत|भारततिर]] धेरै मात्रामा भेटिन्छ। यसको बोक्रा मसालाको रूपमा प्रयोग हुन्छ। यसमा एक अलग नै बासना हुन्छ, जुन कि यसलाई गरम मसलाको श्रेणीमा राखिन्छ।
| |||