"सिंह" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा r2.7.2) (रोबोट ले थप्दै: jbo:cinfo |
सा हिज्जे मिलाउँदै |
||
पङ्क्ति २९:
{{hindi}}
'''सिंह'''
[[प्लेइस्तोसीन|प्लेइस्तोसेन]]को अंतिम समय तक, जुन लगभग १०,००० वर्ष् पहिले था, सिंह मानव पछि सबै ले/संग/भन्दा अधिक व्यापक रूप से फैला भयो बडा स्तनधारी, भूमिमा रहउन वाला जनावर थियो। उनी [[अफ्रीका]]को अधिकांश भाग मा, पश्चिमी यूरोप से भारत सम्म अधिकांश [[यूरेशिया]] मा, र
सिंह जंगलमा १०-१४ वर्ष सम्म रहन्छन्, जबकि उनी कैद मे २० वर्ष भन्दा पनि अधिक जीवित रह सकते हुन्। जंगल मा, नर कहिले काँही
सिंहहरूको एक समूह जिसे अङ्ग्रेजी मे प्राइड कह जातामा सम्बन्धी मादाएं, बच्चाहरू र
किन यस प्रजातिको दुर्दशाको एक पनि सम्मिलित हो</ref> सिंहहरूको संख्या नामित सरंक्षित क्षेत्रहरू र
== संज्ञा ==
कतिपय रोमांस भाषाहरूमा सिंहको नाम मिल्दाजुल्दा हुन्छन्, यो [[लेटिन|ल्याटिन]] शब्द ''लियो (leo)''
== वर्गीकरण र
[[चित्र:Panthera leo Kruger Skull.jpg|thumb|left|क्रूजर
=== उप-प्रजाति ===
[[चित्र:P l Bleyenberghi.jpg|thumb|upright|right|दक्षिण पश्चिम अफ्रीकी सिंहहरू (पेंथेरा लियो ब्लेयेनबर्घी)]] परम्परागत रूप से, हाल नैमा सिंहको बाह्र [[उप-जाति|उप प्रजातिहरू]]को पहिचानाइएको छ, जसमा से सबै ले/संग/भन्दा बडा हो [[बार्बरी सिंह|बारबरी सिंह]]।
==== हाल नैमा ====
वर्तमानमा आठ हाल नैको उप प्रजातिहरूलाई पहिचानइन्छ:
* '''''पी एल परसिका'' ''' , जुन '''[[एशियाई सिंह|एशियाटिक सिंह]]'''
* '''''पी.एल. लियो,'' '''
Plan|url=http://carnivoractionplans1.free.fr/wildcats.pdf |format=PDF |year=1996 |publisher=IUCN/SSC Cat Specialist Group |location= Gland, Switzerland |isbn=2-8317-0045-0 |pages= 17–21|chapter= Panthera Leo}}</ref>
* '''पी.एल. सेनेगलेन्सिस'''
* '''पी.एल. आजान्दिका''' , जुन '''पूर्वोत्तर कांगो सिंह'''को रूपमा जानिन्छ, [[कांगोको लोकतांत्रिक गणराज्य|कांगो]]को पूर्वोत्तर भागहरूमा पाइन्छ.
* '''पी.एल. नुबिका'''
* '''पी.एल. ब्लेयेनबर्घी''' , जुन '''दक्षिण पश्चिम अफ्रीकी'''
* '''पी.एल. क्रुजेरी'''
* '''पी.एल. मेलानो काईटा'''
==== प्रागैतिहासिक ====
प्रागैतिहासिक कालमा सिंहको धेरै अतिरिक्त उप प्रजातिहरू पाई जाती थीं.
* '''पी.एल. एट्रोक्स'''
* '''पी.एल. फोसिलिस'''
* '''पी.एल. स्पेला'''
* '''पी.एल. वेरेशचगिनी'''
==== संदिग्ध ====
* '''पी.एल. सिन्हालेयस'''
* '''पी.एल. युरोपिय'''
* '''''पी.एल. यौंगी'' '''
* '''''पी.एल. मेकूलेटस'' '''
=== संकर ===
सिंहहरूलाई [[बाघ]]को साथ [[जैविक प्रजनन|प्रजनन]]को लागि जानिन्छ (अधिकांशतया [[साइबेरियाई बाघ|साइबेरियाई]] र
== शारीरिक गुणधर्म ==
[[चित्र:HansomeLion 002.jpg|thumb|अन्य मान्छेहरूको साथ मुकाबलेको समयमा, अयाल (सिंहको गलेको बडा बाल)को कारण सिंह बडा दि खाए दिन्छ.]]सिंह सबै फे लिउन हरूमा सबै ले/संग/भन्दा लम्बा हो (कंधे पर), र
==== अयाल (गर्दनमा बाल) ====
[[चित्र:wiki lion.jpg|thumb|अलग से अयालको दर्शाती भयो, एक सिंहको थर्मोग्राफिक छवि.]]एक वयस्क नर सिंहको अयाल, बिरालोहरूको बीच अद्वितीय हो, यो यस प्रजातिको सबै ले/संग/भन्दा विशिष्ट विभेदी लक्षण है। यो सिंहलाई बडा दि खान्छ, एक शानदार रूप दिन्छ; यो अन्य सिंहहरू र
{{cite web | last=Trivedi | first=Bijal P. | title=Are Maneless Tsavo Lions Prone to Male Pattern Baldness? | publisher=National Geographic | year=2005 | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/04/0412_020412_TVtsavolions.html | accessdate=2007-07-07}}</ref> अयालको उपस्थिति, अनुपस्थिति, रंग र
इस प्रकार से अयाल उप प्रजातिको पहचानको उपयुक्त मारकर छैन.<ref name="Conservation-Genetics:Preserving-Genetic-Diversity">{{cite journal |last=Barnett |first=Ross |coauthors=Nobuyuki Yamaguchi, Ian Barnes and Alan Cooper |month=August |year=2006 |title=Lost populations and preserving genetic diversity in the lion ''Panthera leo'': Implications for its ''ex situ'' conservation |journal=Conservation Genetics |volume=7 |issue=4 |pages=507–514 |doi=10.1007/s10592-005-9062-0}}</ref><ref name="yamaguchi-haddane">{{cite journal |last=Yamaguchi |first=Nobuyuki |coauthors=B. Haddane |month= |year=2002 |title=The North African Barbary lion and the Atlas Lion Project |journal=International Zoo News |volume=49 |pages=465–481}}</ref> हुनत एशियाई उप प्रजातिको नर, औसत अफ्रीकी सिंहको तुलनामा विरली अयालको द्वरा परिलक्षित हुन्छन्<ref name="Menon">{{cite book |last=Menon |first=Vivek |year=2003 |title=A Field Guide to Indian Mammals |location=Delhi |publisher=Dorling Kindersley India |isbn=0-14-302998-3| pages=}}</ref> अयाल रहित नर सिंह केन्यामा [[सेनेगल]] र
==== सफेद सिंह ====
[[चित्र:White Lion.jpg|thumb|right|सफेद सिंह एक अप्रभावी जीनको कारण आफ्नो रंग प्राप्त गर्छन्; यिनीहरू उपप्रजाति पेंथेरा लियो क्रुजेरीको दुर्लभ रूप हुन् .]] सफेद सिंह एक विशिष्ट उप प्रजाति छैन, तर एक आनुवंशिक स्थिति, ल्युकिस्मको विशिष्ट रूप हो,<ref name="zoos_encyclopedia"/> जुन रंगमा पीलेपनको कारण हुन्छ जस ले/संग/भन्दा सफेद बाघ जस्तो रंग प्राप्त हुन्छ; यो स्थिति मिलानीकरणको समान हो, जुन काले पेन्थर्सको कारण हो. उनी अल्बिनोस हुदैनन्, उनिको आँखों र
== जीवविज्ञान र
सिंह आफ्नो अधिकांश समय आराम करते भए बिताते छन्, र
=== समूह संगठन ===
सिंह शिकारी [[मांसभक्षी]] हुन्
प्राइडको सदस्य नियमित रूप से शिकारमा समान भूमिका निभाते रहन्छन्. शिकारीको स्वास्थ्य प्राइडको अस्तित्वको बनाए राखउनको लागि प्राथमिक आवश्यकता हो र
=== शिकार र
[[चित्र:Female Lion.JPG|thumb|right|एक सिंहनी जस्तै यसको धेरै तेज दाँत हो, शिकार आमतौरमा गला घोंटने से मार हाल्इन्छ]]
सिंह शक्तिशाली जनावर हुन्
हुनत जिराफ र
=== प्रजनन र
[[चित्र:Lions mating Denver Zoo.jpg|thumb|left|एक पल्ट संभोगको समयमा, एक जोडा धेरै दिनहरू सम्म प्रतिदिन 20 से 40 पल्ट मैथुन कर सक्छ.]]अधिकांश सिंहनियां चार सालको उम्रमा प्रजनन गर्छं,<ref name="Schaller29">[164] ^ स्कालर, पी. 29</ref> सिंह वर्षको कुनै विशेष समयमा [[संभोग|सम्भोग]] हैन गर्छन्, र
=== स्वास्थ्य ===
हुनत वयस्क सिंहको प्राकृतिक परभक्षी छैन, प्रमाण बताते हुन्
वास्तव मा, एक नर 15 या 16 सालको एक उमेर सम्म पहुँच सक्छ यदि त्यो यस कुराको प्रवन्धन करले कि कोई बाहिरी नर उसलाइ बेदखल न करे. ज्यादातर नर 10 साल भन्दा अधिक जिन्दा हैन रहन्छन्. यही कारण हो जंगलमा एक सिंहनीको तुलनामा एक नर सिंहको औसत आयु कम हुन्छ. हुनत, दुवै नै लिंगोंको सदस्य दूसर सिंहहरूको द्वारा घायल किये जान सकिन्छं या मारे जान सकिन्छं, जब अतिव्यापी क्षेत्रहरूको दुई प्राइड संघर्ष गर्छन्. [[टिक]]को विभिन्न प्रजातिहरू सामान्यतः अधिकांश सिंहहरूको कान, घाँटी ऊसन्धि क्षेत्रहरूलाई संक्रमित गर्छं.<ref name="Schaller184">[188] ^ स्कालर, पी. 184</ref>
=== सञ्चार ===
[[चित्र:Lion cub with mother.jpg|thumb|right|एक प्राइड (समूह)मा सिर रगडना र चाटना साधारण सामाजिक व्यवहार है।]] आराम करते समय, सिंह धेरै प्रकारको व्यवहार से समाजीकरण प्रर्दशित गर्छ, र
=== अंतर्विशिष्ट हिंसक सम्बन्ध ===
जिन क्षेत्रहरूमा सिंह र
== वितरण र
अफ्रीका मा, सिंह सवाना घासको भूमिमा पाए
[[इरान|ईरान]] से बादमा कोई विश्वसनीय रिपोर्ट हैन मिली.<ref name="simba"/> अब यो उप प्रजाति केवल पश्चिमोत्तर भारतको [[गिर वन
== जनसंख्या र
{{main|Lion hunting}}
[[चित्र:Lion cubs Serengeti.jpg|thumb|left|सिंहको शावक सेरेन्गेतिमा खेलते भए]] अधिकांश सिंह अब पूर्वी र
इन क्षेत्रहरूको बाहिर, सिंहको पशुधन र
=== नर-भक्षी ===
{{main|Man-eater}}
जबकि आमतौरमा सिंहको मान्छेहरूको शिकार हैन गर्छन्, कुनै (आमतौरमा नर) मानवको शिकार गरन पसंद गर्छन्;
लेखक नोट गर्छन् कि जीवाश्म विज्ञानको रिकोर्डमा पेंथारिनेज र
}}</ref> सिंहको नर भक्षी होनेको प्रवृतिको व्यवस्थित जांच गरिएको छ. अमेरिकी र
=== कैदमा ===
व्यापक रूप से कैदमा देखे
[[चित्र:Lion at zoo.jpg|thumb|left|upright|पेगनटन चिडियाघरमा एक सिंह]] सिंहहरूलाई सबै ले/संग/भन्दा पहिले 850 ई.पू. एशिरयन राजाको द्वारा राखाइयो र
सेराग्लिओसले सम्पत्ति र
{{quote box|align=left|quote=Animal species disappear when they cannot peacefully orbit the center of gravity that is man.|source=Pierre-Amédée Pichot, 1891 Son of anglophile Amédée Pichot (Baratay & Hardouin-Fugier, p. 114.)</ref>|width=240px}} जंगली जनावरहरूको व्यापार उन्नीसवीं शताब्दीको औपनिवेशिक व्यापारमा सुधारको साथ निखरा.सिंहलाई काफी साधारण र
[[चित्र:Lion - melbourne zoo.jpg|thumb|मेलबोर्न चिडियाघरमा सिंह कुनै पेडको तल ऊँचे घास क्षेत्रको आनंद लेते भए.]]सिंहहरूलाई 1870 सम्म लन्दनको चिडियाघरमा तंग र
=== बैटिंग (चुगा हाल्न) र
[[चित्र:Circus Lion Tamer.jpg|left|thumb|सिंहहरूको एक पिंजरेमा उन्नीसवीं सदीको एक सिंह पालकको नक्काशी.]]
सिंह-[[पशु-को पकडनेको लागि चुगा लगान.|बैटिंग]] एक [[खुनी खेल|खूनी खेल]] हो जसमा सिंहहरूलाई अन्य जनावरहरूको चुगा हाल्इन्छ, साधारण तरिकामा कुत्तहरूको. यसको रिकार्ड प्राचीन समयमा सत्रहवीं शताब्दी सम्म
== सांस्कृतिक चित्रण ==
[[चित्र:Sarnath Lion Capital of Ashoka.jpg|thumb|upright|अशोकको सिंह राजधानी, मूल रूप से २५० ई.पु. सारनाथमा अशोक स्तम्भको रूपमा खेदको गयी, जुन भारतको
एशियाई सिंह [[चीनी कला]]मा एक साधारण मूल भाव है। उनी पहिले बसंतको अंतमा र
"सिंह" एक मध्यकालीन वेरियर शासकको उपनाम था, जुन बहादुरीको लागि दिइएको, जस्तै [[इंग्ल्याण्डको रिचर्ड प्रथम|इंग्ल्याण्डको रिचर्ड I]] रिचर्ड दी लायन हार्ट कहलाते छन्,<ref name="Garai73"/> [364] [[हेनरी दी लायन]], ({{lang-de|Heinrich der Löwe}}[365]), [[ड्यूक अफ सेक्सोनी]]
== नोट्स ==
पङ्क्ति १७०:
* [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Panthera_leo.html पशु विविधता वेब:''पेन्थेरा लियो'' (सिंह)]
* [http://www.awf.org/content/wildlife/detail/lion अफ्रीकी वन्यजीव फाउंडेशन: सिंह]
* [http://www.youtube.com/watch?v=LU8DDYz68kM बेटल एट क्रूजर ] सिंहहरूको एक समूहको विडिहरू , एक शिकारमा मगरमच्छों र
* [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Felis_leo जैव विविधता हेरिटेज पुस्तकालय बिबलियोग्राफी] ''फेलिस लियो''को लिए
* [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Panthera_leo जैव विविधता हेरिटेज पुस्तकालय बिबलियोग्राफी] ''पेन्थेरा लियो''को लिए
* [http://www.lionconservationfund.org/ सिंह संरक्षण कोष:] एक कोषको उदाहरण सिंहको सरंक्षण र
* [http://www.lionresearch.org/main.html सिंह अनुसंधान केंद्र:]
{{reflist}}
पङ्क्ति १८४:
{{Link FA|en}}
[[ab:Алым]]
[[af:Leeu]]
|