"फ्रेडरिक एंगेल्स" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा r2.7.2) (रोबोट ले थप्दै: hi:फ्रेडरिक एंगेल्स |
सा r2.7.3) (रोबोट ले थप्दै: tt:Фридрих Энгельс; अंगराग परिवर्तन |
||
पङ्क्ति ३०:
मचेस्टर प्रवासका बेला एंगेल्सको मुलाकात क्रान्तिकारी विचार वाली एक श्रमिक महिला [[मैरी बर्न्स]]देखि भएको र तिनको साथ 1862मा बर्न्सको निधन हो जानेसम्म बनाई रह्यो । यी दुइटैले कहिले पनि विवाहका पारंपरिक बंधनमा आफ्नो रिश्तेलाई छैन बांधा किनभनें दोनो नैं विवाह कहलाने सामाजिक संस्थाका खिलाफ थिए। एंगेल्स एक नैं जीवनसाथीका साथ जिंदगी बितानेका प्रबल पक्षधर थिए तर तिनको मान्नु थियो कि विवाह राज्य र चर्च द्वारा थोपी गयी एक व्यवस्था छ यस कारण त्यो वर्गीय शोषणको नैं एक कुन ्म छ। बर्न्सले एंगेल्सलाई मचेस्टर र सैल्फोर्डका बेहद बदहाल क्षेत्रहरुको दौरा पनि गराए। मचेस्टर प्रवासका बेला एंगेल्सले आफ्नो पहिलो आर्थिक रचना '''आउटलाइन आफ अ क्रिटीक आफ पोलिटिकल इकोनोमी''' लिखी। एंगेल्सले यस लेखलाई अक्टूबरदेखि नोभेम्बर 1843का बीच लिखा थियो जसलाई पछि उनले पेरिसमा रह रहोस् मार्क्सलाई पठाई दिए। मार्क्सले यी '''डाउचे फ्रांसोइस्चे जारबखेर'''मा प्रकाशित गरे। एंगेल्सले '''कंडीशन आफ इंग्ल्याण्ड''' नामक तीन भागहरु वाली एक श्रृंखला पनि जनवरीदेखि मार्च 1844का बीच लिखी।
मचेस्टरको झुग्गी बस्तिहरुको खराब हालातलाई एंगेल्सले आफ्नो लेखहरुको विषय वस्तु बनाए। उनले बेहद खराब माहौलमा बाल मजूरी गर्दै बच्चाहरुमा लेख लिखे र मार्क्सलाई लेखहरुको एक नयाँ श्रृंखला पठाई दी1 यी लेखहरुलाई पहिला राइनीश जेतुंग र फेरि डाउचे फ्रांसोइस्चे जारबखेरमा प्रकाशिक गरिएको छ। यी लेखहरुलाई पछि एक पुस्तकको आकार दे दिइएको जो 1845मा '''द कंडीशन आफ वर्किंग क्लास यी इंग्ल्याण्ड''' नामले प्रकाशित भएको छ। यस पुस्तकको अंगेजी संस्करण 1887मा प्रकाशिक भयो। एंगेल्सले यस पुस्तकमा [[पूंजीवाद]]का जर्जर भविष्य र [[औद्योगिक क्रान्ति]]मा त आफ्नो विचार प्रकट गरे ही,यसका अतिरिक्त इंग्ल्याण्डको मेहनतकश जनताको वास्तविक स्थितिको हाल ए बयान पेश गरे।
=== पेरिस ===
ब्रिटेनमा केही वर्ष बितानेका पछि एंगेल्सले 1844मा जर्मनी लौटने निश्चय गरे। वापसीका सफरमा त्यो मार्क्सदेखि मिलनका लागि [[पेरिस]] गये। प्रशिया सरकार द्वारा राइनिश जेतुंगलाई मार्च 1843मा प्रतिबंधित गरिए पछि मार्क्स पेरिस पलायन गर्न गये थिए र अक्टूबर 1843 देखि वहाँ रह रहोस् थिए। पेरिसमा रहँदै हुये मार्क्स डाउचे फ्रांसिसोइचे जारबाखेर प्रकाशित गर्दै थिए। मार्क्स र एंगेल्सका बीच 28 अगस्त 1844 मा प्लेस डू पेलाइसमा स्थित कैफे डे ला रेजहरुसमा मुलाकात भएको र दोनो गहिरा दोस्त बनेका। मार्क्स र एंगेल्सको यो दोस्ती ताउम्र कायम रही।
एंगेल्सले पेरिस प्रवासका बेला पवित्र परिवार होली फैमिली लेख्नमा मार्क्सको मदद गरे यस पुस्तकको प्रकाशन फरवरी 1845मा गरिएको र यो युवा हीगेलवादिहरु र बौअर बंधुहरुमा प्रह्योर गर्दथ्यो। एंगेल्स 06 सितंबर 1844 मा जर्मनीका बार्मेन स्थित आफ्नो घर लौट गये। यस बेला उनले आफ्नो पुस्तक "द कंडीशन आफ द इंगलिश वर्किंग क्लास"का अंग्रेजी संस्करणमा काम गरे जोकि मे 1845मा प्रकाशित भयो।
=== ब्रसेल्स ===
फ्रांस सरकारले 03 फरवरी 1845 मा मार्क्सलाई देशनिकालो दे दिएको थियो जसका पछि त्यो आफ्नो पत्नी र पुत्री सहित बेल्जियमका ब्रसेल्समा जाएर बस गये। एंगेल्स जर्मन आयोडोलाजी नामक पुस्तकलाई लेख्नमा मार्क्सको मदद गर्नका इरादेदेखि अप्रैल 1845मा ब्रसेल्स चले गये। यसबाट पहिला पुस्तक प्रकाशनका लागि धन एकत्र गर्नका लागि एंगेल्सले राइनल्याण्डका वामपंथिहरुदेखि संपर्क कायम गरेको थियो।
मार्क्स र एंगेल्स 1845 देखि 1848सम्म ब्रसेल्समा रहे। यस बेला उनले यहाँका मजदूरहरुलाई संगठित गर्ने काम गरे। ब्रसेल्स आउनेका केही समय पछि नैं दुइटै भूमिगत संगठन '''[[जर्मन कम्युनिस्ट लीग]]'''का सदस्य बनेका थिए। कम्युनिस्ट लीग क्रान्तिकारिहरुको एक अन्तर्राष्ट्रिय संगठन थियो जसको शाखाहरु धेरै यूरोपीय सहरहरुमा फैली थियों। मार्क्स र एंगेल्सका धेरै दोस्त पनि यस संगठनमा सामेल छ गये। कम्युनिस्ट लीगले मार्क्स र एंगेल्सलाई कम्युनिस्ट पार्टीका आदर्सहरुमा एक पैम्फलेट लिखने काम सुँम्प्ा जसलाई अघि जाएर '''कम्युनिस्ट घोषणापत्र'''( मैनीफेस्टो आफ द कम्युनिस्ट पार्टी )के नामले जानिएको छ। यसको प्रकाशन 21 फरवरी 1848 मा गरिएको र यसको जो चंद पंक्तिहरु इतिहासमा सधैंका लागि अमर हो गयीं ती थियों, '''एक कम्युनिस्ट क्रान्ति सत्तारूढ वर्गहरुको बुनियादलाई हिलाएर रख द्नेछ। सर्वहारा वर्गका नजिक जंजीरहरुलाई खोनेका अतिरिक्त केही पनि छैन। तिनको सामुन्ने जीतनका लागि पूर्ण संसार पडी छ। संसारभरका मेहनकतकसहरु एक छ।'''
=== प्रशिया वापसी ===
फ्रांसमा 1848मा क्रान्ति हो गयी जसले जल्द नैं अर्का पश्चिम यूरोपीय मुल्कहरुलाई आफ्नो चपेटमा लियो। यसको कारणले एंगेल्स र मार्क्सलाई आफ्नो देश प्रशिया लौटनमा मजबूर हुनु पडा। ती दुइटै कालोन नामक एक सहरमा बस गये। कालोनमा रहँदै हुये दोनो मित्रहरुले मिलेर '''न्यूए राइनीश जेतुंग''' नामक अखबार शुरु गरे। प्रशियामा जून 1849मा हुये तख्तापलटका पछि यस अखबारलाई शासनका दमनको सामना गर्नु पडा। यस तख्तापलटका पछि मार्क्सदेखि तिनको प्रशियाको नागरिकता छीन लिए गयी र उन्हे देशनिकालो दे दिइएको छ। यसका पछि मार्क्स पेरिस गये र वहाँदेखि लण्डन। एंगेल्स प्रशियामा नैं टिके रहोस् र उनले कम्युनिस्ट सैन्य अधिकारी आगस्ट विलीचको टुकडिहरुमा एक एड डे कैंपको भूमिका निभाए यी टुकडिहरुले दक्षिण जर्मनीमा हथियारबंद संघर्षलाई अंजाम दिएको थियो। जब यस आन्दोलनलाई कुचल दिइएको त एंगेल्स बचे खुचे क्रान्तिकारिहरुका साथ सीमा पार गरेर स्विटजरल्याण्ड चले गये। एंगेल्सले एक रिफ्यूजीका रूपमा स्विटजरल्याण्डमा प्रवेश गरे र सुरक्षित इंग्ल्याण्ड पलायन गर्न गये। यस बीच मार्क्सलाई लगातर एंगेल्सको फिक्र सताती रही थियो।
[[चित्र:Engel House in Primrose.jpg|thumb|200px|प्रिमरोस हिल्स स्थित फ्रेडरिख एंगेल्सको आवास]]
=== दोबारा ब्रिटेन मा ===
एंगेल्सले इंग्ल्याण्ड आउनेका पछि मार्क्सको दास कैपिटल लेख्नमा आर्थिक मदद गर्नका इरादेदेखि आफ्नो पिताका स्वामित्व वाली त्यसै पुरानो कंपनीमा काम गर्ने निश्चय गरे। एंगेल्सलाई यो काम इच्छा छैन थामा एक महान उद्धेश्यलाई सफल बनाउनेका इरादेदेखि त्यो यस कारखानमा काम गर्दैरहे। ब्रिटिश खुफिया पुलिस एंगेल्समा लगातार नजर रखे हुये थियो र त्यो मैरी बर्न्सका साथ यहाँ अलग अलग नामहरुका साथ छिपकर रहोस् थिए1 एंगेल्सले मिलमा काम गर्नका बेला नैं समय निकालेर '''द पीसहरुट वार यी जर्मनी''' नामक पुस्तक लिखी। यस बेला त्यो समाचारपत्रहरुमा पनि निरंतर आलेख लिख्दै रहोस् थिए।
एंगेल्सले यस बेला आफिस क्लर्कका रूपमा काम गर्नु पनि शुरु गरिदिएको थियो र 1864मा यस मिलमा भागीदार पनि बन बैठे। तर पनि पाँच वर्षहरुका पछि अध्ययनमा अधिक समय दिनेका इरादेदेखि उनले यस कारोबारलाई अलविदा कह दिए। मार्क्स र एंगेल्सका बीच यस बेला हुये पत्राचारमा दुइटै मित्रहरुले रूसमा संभावित रुपले हुने बुर्जुवा क्रान्तिमा पनि विस्तारदेखि चर्चा गरे एंगेल्स 1870 मा इंग्ल्याण्ड आए र आफ्नो अन्तिम दिनहरुसम्म यहीं रहे। त्यो प्रिमरोस हिलमा स्थित 122 रीजहरुट पार्क रोडमा रह्यो गरिन्थ्यो। मार्क्सको 1883मा निधन भयो।
=== अन्तिम वर्ष ===
मार्क्सका निधनका पछि एंगेल्सले दास कैपिटल का अधूरे रहोस् गये खंडोलाई पूरा गर्ने काम गरे। एंगेल्सले यस बेला परिवार । निजी संपत्ति र राज्यको उत्पत्ति जस्ता विलक्षण पुस्तकलाई लिखने पनि काम गरे। यस पुस्तकमा उनले बताउनु कोशिशको कि पारावारिक ढांचहरुमा इतिहासमा धेरै पल्ट बदलाव आये छन्। एंगेल्सले बताएका छन् एक पत्नी प्रथाको उदय विशेषतया पुरुषको आफ्नो बच्चाहरुका हाथहरुमा नैं संपत्ति सुँम्प्ने इच्छादेखि महिरातोाई गुलाम बनाउने आवश्यकताका साथ भयो।
एंगेल्सको 1895मा लण्डनमा गलेका कैंसरदेखि निधन भयो। वर्किंग शवदाहगृहमा अन्तिम संस्कार गरिए पछि तिनको अस्थिहरु बीची हेडमा समुद्रमा अर्पित गरिएकोहो।
== प्रमुख पुस्तकहरु ==
* कम्युनिस्ट घोषणापत्र (१८४८)
* द होली फैमिली (१८४४)
पङ्क्ति ६३:
* [http://www.marxists.org/archive/marx/index.htm मार्क्सिस्ट डट अर्गमा तिनको आर्काइव]
=== एंगेल्सका बारेमा
* [http://www.marxists.org/archive/marx/bio/index.htm मार्क्स एवं एंजेल्सका बारेमा विस्तार से]
* [http://marxmyths.org/maximilien-rubel/article.htm मार्क्स एवं एंजेल्समा रुबेल मैक्समिलन लिखित आलेख]
पङ्क्ति ७१:
{{reflist|1}}
[[श्रेणी:मार्क्सवाद]]
Line १५६ ⟶ १५५:
[[th:ฟรีดริช เองเกลส์]]
[[tr:Friedrich Engels]]
[[tt:Фридрих Энгельс]]
[[uk:Фрідріх Енгельс]]
[[ur:فریڈرک اینگلز]]
| |||