विकिपिडिया

"नागरिकता" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा r2.7.3) (रोबोट ले हटाउँदै: gu:નાગરિક
सा r2.7.3) (रोबोट ले थप्दै: krc:Гражданство; अंगराग परिवर्तन
पङ्क्ति १:
'''नागरिकता''' एक विशेष सामाजिक, राजनैतिक, राष्ट्रीय, वा मानव संसाधन समुदायको एक नागरिक हुने अवस्था हो।
 
सामाजिक अनुबन्धका सिद्धान्तका तहत नागरिकताको अवस्थामा अधिकार र उत्तरदायित्व दुइटै सामेल हुन्छन्। "सक्रिय नागरिकता"को दर्शन अर्थात् नागरिकहरुलाई सबै नागरिकहरुका जीवनमा सुधार गर्नका लागि आर्थिक सहभागिता, सार्वजनिक, स्वयंसेवी कार्य, र यस्तै प्रकारका प्रयासका माध्यमदेले आफ्नो [[जाति|समुदाय]]लाई अझ राम्रो बनाउने दिशामा कार्य गर्नु पर्नेछ. यस दिशामा, केही देशहरुमा [[विद्यालय|स्कूल]] नागरिकता शिक्षा उपलब्ध गर्दछन्. वर्जीनिया लिएरी (1999) द्वारा नागरिकतालाई "अधिकारहरुका एक समुच्चय-को रूपमा परिभाषित गरिएको छ- तिनको अनुसार नागरिकताको अवस्थामा प्राथमिक रुपले सामुदायिक जीवनमा राजनैतिक भागीदारी, मतदानको अधिकार, समुदायबात विशेष संरक्षण प्राप्त गर्ने अधिकार र दायित्व सामेल छन्।<ref name="twsJun16">{{cite book|author=Virginia Leary|editors=Alan C. Cairns, John C. Courtney, Peter MacKinnon, Hans J. Michelmann, David E. Smith|title=Citizenship, Diversity, and Pluralism: Canadian and Comparative Perspectives|url=http://books.google.com/books?id=HIKz0oJxGSgC|year=2000|publisher=McGill-Queen's Press - MQUP|isbn=9780773518933|pages=247–264|chapter=Citizenship. Human rights, and Diversity|chapterurl=http://books.google.com/books?id=HIKz0oJxGSgC&pg=PA247|quote=Since the time of the Greek and Roman civilizations, the concept of 'citizenship' has defined rights and obligations in the Western world ... The concept of 'citizenship' has long acquired the connotation of a bundle of rights -- primarily, political participation in the life of the community, the right to vote, and the right to receive certain protection from the community - as well as obligations.}}</ref>
 
सबै नागरिकहरुको नागरी समूह(Citizenry) भनिन्छ।
 
== राष्ट्रीय नागरिकता ==
 
सामान्य तौरमा नागरिकतालाई एक व्यक्ति र एक विशेष देशका बीच सम्बन्धका रूपमा देखिन्छ।
पङ्क्ति १९:
{{further|[[Nationality law]]}}
 
== अन्तरराष्ट्रीय नागरिकता ==
हाल हीका वर्षहरुमा, केही अन्तर सरकारी संगठनहरुले नागरिकतादेखि सम्बन्धित शब्दावली र अवधारणालाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरसम्म विस्तृत गरेकोछ,<ref>डेनियल आर्चिबुगी, "[http://press.princeton.edu/titles/8737.html ''द ग्लोबल कमन वेल्थ अफ़ सिटीजंस'' ]".[http://press.princeton.edu/titles/8737.html ''"कस्मोपोलिटन लोकतंत्रको तर्फ"'' ] , प्रिंसटन यूनिभर्सिटी प्रेस, प्रिंसटन, 2008</ref> जहाँ यो नागरिकहरुका संयुक्त अवयव देसहरुको समग्रतामा लागू हुन्छ. यस स्तरमा नागरिकता एक द्वितीयक अवधारणा छ, जहाँ अधिकार राष्ट्रीय नागरिकतादेखि व्युत्पन्न हुन्छन्।
 
=== राष्ट्रमण्डल नागरिकता ===
"राष्ट्रमण्डल नागरिकता"को अवधारणा तबदेखि अस्तित्वमा छ जबदेखि [[राष्ट्रकुल|राष्ट्रमण्डल राष्ट्रहरु]]को स्थापना भएको छ. जस्तो कि यूरोपीय संघका मामलेमा हुन्छ, कुनै व्यक्ति राष्ट्रमण्डल नागरिकतालाई तब प्राप्त गर्न सक्छ यदि त्यो राष्ट्रमण्डल सदस्य राज्यको नागरिक हो। यस प्रकारको नागरिकता केही राष्ट्रमण्डल देसहरुमा केही विशेषाधिकार उपलब्ध गरा्दछ:
* यस्ता केही देसहरुमा अन्य राष्ट्रमण्डल देसहरुका नागरिकहरुलाई यात्रा गर्नका लागि टूरिस्ट [[वीजा (दस्तावेज)|वीजा]]को आवश्यकता हुँदैन।
पङ्क्ति ३६:
संयुक्त राज्य अमेरिकामा एक दोहरी नागरिकता प्रणाली छ जसमा व्यक्ति आफ्नो निवास राज्यका साथ संयुक्त राज्यको पनि नागरिक छ। राज्यका संविधान संयुक्त राज्यका संविधानका तहत दिए जाने अधिकारहरुदेखि परे र यीबाट बढ़कर अधिकार प्रदान गर्न सक्छौं र साथै गराधानका संप्रभु अधिकार र सैन्य सेवा सहित आफ्नो दायित्वहरुलाई पनि अध्यारोपित गर्न सक्छौं (हर राज्य कमभन्दा कम एक सैन्य बल राख्दछ जो राष्ट्रीय सैन्य स्थानान्तरण सेवा, राज्यका नेशनल गार्डका अधीन हुन्छ, जबकि केही अन्य राज्य एक अर्को सैन्य बल राख्दछन् जो राष्ट्रीयकरणका अधीन हुँदैन)।
 
=== यूरोपीय संघ (ईयू) नागरिकता ===
{{Main|Citizenship of the European Union }}
मास्टरीचट सन्धिले यूरोपीय संघको नागरिकताको अवधारणालाई शुरू गरे। यूरोपीय संघको संशोधित सन्धि<ref name="Rome">[http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/12002E/htm/C_2002325EN.003301.html रोमको सन्धि] (समेकित संस्करण)</ref> को अनुच्छेद 17 (1) भन्दछ कि <blockquote>संघको नागरिकता यसका द्वारा स्थापित छ। प्रत्येक व्यक्ति जसका नजिक सदस्य राज्यको राष्ट्रीयता छ, त्यो संघको नागरिक हुनेछ। संघको नागरिकता पूरक हुनेछ र राष्ट्रीय नागरिकतालाई प्रतिस्थापित गर्नेछैन। </blockquote>
पङ्क्ति ४४:
संघका नागरिकहरुका नजिक कुनै पनि सदस्य राज्यमा आर्थिक गतिविधिमा भाग लिने व्यापक अधिकार पनि हुन्छ (अनुच्छेद 39, 43, 49 EC), जो संघ नागरिकतामा सामेल हुनेलाई पूर्व निर्धारित गर्दछ।
 
==इतिहास इतिहास ==
नागरिकताको अवधारणा पहिला [[विधि|कानूनहरु]]देखि उत्पन्न भएको।
 
=== पोलिस नागरिकता ===
 
पहिला प्रकारको नागरिकता यस कुरामा आधारित थियो कि मानिस पोलिसका साना पैमानाका कार्बनिक समुदायहरुमा, कुन तरिकाले [[प्राचीन यूनानी भाषा|प्राचीन यूनानी]] कालमा रहन्थे। ती दिनहरुमा नागरिकतालाई एक सार्वजनिक मामलाका रूपमा देखिंदैनथ्यो, यो एक व्यक्तिका निजी जीवनदेखि अलग हुन्थ्यो। नागरिकताका दायित्व पोलिसका दैनिक जीवनका साथ गहिराईदेखि जोडिएका थिए। सही रुपमा मनुष्य हुनका लागि, व्यक्तिलाई समुदायको एक सक्रिय नागरिक बन्नु पड़न्थ्यो, जसलाई अरस्तुले यस प्रकारदेखि अभिव्यक्त गरेको थियो: "समुदायका मामलाहरुका सञ्चालनमा भाग न लिने अर्थ हुन्छ कि वा त तपाईं जानवर हुनुहुन्छ वा देवता!" नागरिकताको यो रूप समुदायका प्रति नागरिकहरुका दायित्वहरुमा आधारित थियो, यसका बद्ला समुदायमा नागरिकहरुलाई दिइने अधिकार अधिक मायन राख्तैनथ्यो। यो एक समस्या थिएन किनभनें ती सबै मानिस दृढ़तादेखि पोलिसका साथ जोडिएका थिए; तिनको आफ्नो भाग्य र समुदायको भाग्य एक अर्कासित प्रबलतादेखि सम्बन्धित थिए। यसका अतिरिक्त, पोलिसका नागरिक दायित्वहरुलाई धार्मिक हुने अवसर मान्थ्यो, यो तिनको लागि सम्मान र आदरको एक स्रोत हुन्थ्यो। एथेन्समा, शासक र शासित दुइटै प्रकारका नागरिक थिए, महत्वपूर्ण राजनैतिक र न्यायिक कार्यालहरुलाई घुमाइन्थ्यो र सबै नागरिकहरुलाई राजनैतिक सभामा बोल्ने र मतदान दिने अधिकार हुन्थ्यो।
पङ्क्ति ५५:
[[रोमन साम्राज्य]]मा, पोलिस नागरिकतामा परिवर्तन आयो: नागरिकता साना पैमानाका समुदायदेखि पूर्ण साम्राज्यमा विस्तृत भयो। रोमका मानिसहरुले महसूस गरे कि पूरा साम्राज्यद्वारा मानिसहरुलाई नागरिकता दिनु विजय प्राप्त रोमन शासी क्षेत्रहरुलाई वैद्यता दिन्छ। रोमन युगमा नागरिकता अब कुनै राजनीतिक एजेन्सीहरुसीको दर्जा थिएन; यो कम भएर अब एक न्यायिक सुरक्षा र कानून र नियमको अभिव्यक्तिमा बद्ल्यो। (हेर्नुहोस् सिविस रोमेनस सम (Civis romanus sum))।
 
=== मध्ययुगीन र प्रारम्भिक आधुनिक नागरिकता ===
यूरोपीय मध्य युगहरुका बेला, नागरिकता सामान्यतौरमा सहरहरुदेखि सम्बन्धित हुन्थ्यो, हेर्नुहोस् बर्घर (burgher), ग्रेट बर्घर (Great burgher) र बोर्गेओइसि (Bourgeoisie)। अभिजात वर्गका नजिक सामान्य मानिसेको तुलनामा अधिक विशेषाधिकार हुन्थे (हेर्नुहोस् [[कुलीन तन्त्र|एरिस्टोक्रेसी]]), तर [[फ़्रांसीसी क्रान्ति|फ़्रांसिसी क्रान्ति]] र अन्य क्रान्तिहरुले यी विशेषाधिकारहरुलाई रद्द गरिदिए र नागरिक बनाए।
 
== मानद नागरिकता ==
केही देश ती मानिसहरुलाई "मानद नागरिकता" प्रदान गर्दछन्, जसलाई विशेष रुपले सराहनीय वा प्रशंसनीय मानिन्छ।
 
पङ्क्ति ९३:
{{Honorary Citizenship}}
 
== स्कूल विषय ==
 
[[इंग्ल्याण्ड|इंग्लैण्ड]]मा नागरिकता 11-16 आयु वर्गका सबै विद्यार्थीहरुका लागि राज्यका स्कूलहरुमा राष्ट्रीय पाठ्यक्रमको एक अनिवार्य विषय छ। केही स्कूल एक विषयमा GCSE र A स्तरमा एक योग्यता प्रदान गर्दछन्। राज्यका सबै स्कूलहरुका लागि यस विषयमा शिक्षा दिनु अनिवार्य छ र स्कूल विद्यार्थीका द्वारा यस विषयमा प्राप्त गरियो ज्ञानको मूल्याङ्कन गर्दछन् तथा विद्यार्थीको प्रगतिको रिपोर्ट त्यसको अभिभावकहरुलाई दिन्छन्<ref name="dfes">{{cite web
पङ्क्ति १२३:
नोवा स्कोटियामा नागरिकतालाई ग्रेड 8 सामाजिक अध्ययनमा पाठ्यक्रमका भागहरुका रूपमा पढाइन्छ।
 
== नागरिकताको जिम्मेदारीहरु वा कर्तव्य ==
कानूनी रुपले नागरिकताका कर्तव्य देश अनुसार भिन्नता राख्दछन्, र यसमा निम्नलिखित आइटम सामेल हुन सक्छन्:<ref>{{cite web
|url=http://www.ericdigests.org/2000-1/democracy.html
पङ्क्ति १३८:
</ref>
 
== यो पनि हेर्नुहोस् ==
* पार राष्ट्रीय नागरिकता
 
== टिप्पणीहरु ==
{{Reflist}}
 
== संदर्भ ==
* {{Cite book
| last = [[Daniele Archibugi|Archibugi, Daniele]]
पङ्क्ति २१९:
| isbn = 978-0803986114}}
 
== बाह्य कडीहरु ==
* [http://www.ccisru.org/english/CCISRU-eng.html नागरिकता र पहचान अध्ययनका लागि केन्द्र ]
{{Wikiquote}}
पङ्क्ति २७२:
[[kk:Азаматтық]]
[[ko:시민]]
[[krc:Гражданство]]
[[ku:Welatînî]]
[[lt:Pilietybė]]
"https://ne.wikipedia.org/wiki/नागरिकता" बाट अनुप्रेषित