"हिन्दु धर्मको इतिहास" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

'''[[हिन्दू धर्म]]'''को [[इतिहास]] अति प्राचीन छ। यस धर्मलाई [[वेदकाल]]बाट पनि पूर्वको मानिन्छ, किनभनें [[वैदिक काल]] र वेदहरुकोवेदहरूको रचनाको काल अलग-अलग मानिन्छ। यहाँ शताब्दिहरुबाटशताब्दिहरूबाट मौखिक परंपरा चलती रही, जसका द्वारा यसको इतिहास अनि ग्रन्थ अघि बढ़्दै रहे। त्यसको पछि यसलाई लिपिबद्ध गर्ने काल पनि धेरै लामो रहेकोछ। हिन्दू धर्मका सर्वपूज्य ग्रन्थ होउन् वेद। वेदहरुकोवेदहरूको रचना कुनै एक कालमा भएको होइन। विद्वानहरुलेविद्वानहरूले वेदहरुकावेदहरूका रचनाकालको आरंभ ४५०० ई.पू.बाट मानेको छ। अथवा यो बिस्तारै रचिए र अंतत: पहिला वेदलाई तीन भागहरुमाभागहरूमा संकलित गरिएको- [[ऋग्वेद]], [[यजुर्वेद]] अनि [[सामवेद]] जि‍से '''वेदत्रयी''' भनिन्थ्यो। मान्यता अनुसार वेदको वि‍भाजन [[श्रीराम अवतार|राम]]का जन्‍मका पूर्व पुरुरवा ऋषिका समयमा भएको थियो। पछि अथर्ववेदको संकलन ऋषि‍ अथर्वा द्वारा कि‍इएको। त्यहीं एक अन्य मान्यता अनुसार [[श्रीकृष्ण अवतार|कृष्ण]]का समयमा [[व्यास|वेद व्यास]]ले वेदहरुकोवेदहरूको विभाग गरेर तिनलाई लिपिबद्ध गरेको थियो। यस मानबाट लिखित रूपमा आजभन्दा ६५०८ वर्ष पूर्व पुराना छन् वेद। श्रीकृष्णका आजभन्दा ५३०० वर्ष पूर्व हुनेका तथ्‍य खोजिएका छन्।

हिन्दू र [[जैन धर्म]]को उत्पत्ति पूर्व आर्हरुकोआर्हरूको अवधारणामा छ जो ४५०० ई.पू. [[मध्य एशिया]]बाट [[हिमालय]]

[[File:Rigvedic geography.jpg|thumb|250px|left|[[ऋग्वेद]]को भूगोलीय क्षितिज (जिसमा [[ऋग्वेद कालको नदीहरुनदीहरू|नदीहरुकानदीहरूका नाम]] एवं [[सीमेटरी एच]] दिएका छन्। यी [[हिन्दूकुश]] र [[पंजाब (भारत)|पंजाब]] क्षेत्रबाट [[गांगेय क्षेत्र|माथि गांगेय क्षेत्र]]सम्म फैलिएको थियो।]]तक फैले थिए। आर्हरुकोआर्हरूको नैं एक शाखाले पारसी धर्मको स्थापना पनि गरे यसका पछि क्रमश: [[यहूदी धर्म]] दुइ हजार ई.पू., [[बौद्ध धर्म]] पाँच सौ ई.पू., [[ईसाई धर्म]] सिर्फ दुइ हजार वर्ष पूर्व, [[इस्लाम धर्म]] आजभन्दा १४०० वर्ष पूर्व भयो।

धार्मिक साहित्य अनुसार हिन्दू धर्मको केही र पनि धारणाहरुधारणाहरू छन्। मान्यता यो पनि छ कि ९० हजार वर्ष पूर्व यसको आरंभ भएको थियो। [[रामायण]], [[महाभारत]] र [[पुराणहरुपुराणहरू]]मा [[सूर्यवंश|सूर्य]] र [[चंद्रवंशी]] राजाहरुकोराजाहरूको वंश परम्पराको उल्लेख उपलब्ध छ। यसका अतिरिक्त पनि अनेक वंशहरुकोवंशहरूको उत्पति र परम्पराको वर्णन आउँछ। उक्त सबैलाई इतिहास सम्मत क्रमबद्ध लेख्नु धेरै नैं कठिन कार्य छ, किनभनें पुराणहरुमापुराणहरूमा उक्त इतिहासलाई अलग-अलग प्रकारबाट व्यक्त गरिएको छ जसका कारण यसका सूत्रहरुमासूत्रहरूमा बिखराव र भ्रम निर्मित थाह लाग्दछ, र पनि धर्मका ज्ञाताहरुकाज्ञाताहरूका लागि यो भ्रम छैन।

असलमा हिंदुहरुलेहिंदुहरूले आफ्नो इतिहासलाई गाएर, रटेर र सूत्रहरुकासूत्रहरूका आधारमा मुखाग्र जिउँदो बनाई राखे। यही कारण रहा कि उ इतिहास बिस्तारै काव्यमय र श्रृंगारिक हुँदै आएको र जसलाई आधुनिक मानिस इतिहास मान्न तयार छैनन्। उ समय यस्तो थियो जबकि कागज र कलम हुँदैनथे। इतिहास लेखिन्थ्यो शिलाहरुमाशिलाहरूमा, पत्थरहरुमापत्थरहरूमा र मनमा।

हिन्दू धर्मका इतिहास ग्रंथ पढे ऋषि-मुनिहरुकोमुनिहरूको परम्पराका पूर्व [[मनु|मनुहरुमनुहरू]]को परम्पराको उल्लेख मिल्दछ जसलाई [[जैन धर्म]]मा कुलेर भनिएको छ। यस्ता क्रमश: १४ मनु मानिएका छन् जसले समाजलाई सभ्य र प्राविधीक सम्पन्न बनाउनको लागि अथक प्रयास गरे। धरतीका प्रथम मानवको नाम [[स्वायंभव मनु]] थियो र प्रथम ‍स्त्री थिई [[शतरूपा]]। महाभारतमा आठ मनुहरुकोमनुहरूको उल्लेख छ। यस वक्त धरतीमा आठौं मनु वैवस्वतका नैं सन्तानहरुसन्तानहरू छन्। आठौं मनु [[वैवस्वत मनु|वैवस्वत]]का कालमा नैं [[भगवान विष्णु]]को [[मत्स्य अवतार]] भएको थियो।

पुराणहरुमापुराणहरूमा हिन्दू इतिहासको आरंभ सृष्टि उत्पत्तिबाट नैं मानिन्छ। यस्तो भन्नु कि यहाँबाट शुरुआत भएको यो ‍शायद उचित हुनेछैन र पनि हिन्दू इतिहास ग्रंथ महाभारत र पुराणहरुमापुराणहरूमा मनु (प्रथम मानव)बाट भगवान कृष्णको पीढ़ी सम्मको उल्लेख मिल्दछ।