विकिपिडिया

"नागरिकता" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा r2.7.1) (रोबोट ले हटाउँदै: xmf:მენოღალეობა
adding proper punctuations.
पङ्क्ति २०:
 
==अन्तरराष्ट्रीय नागरिकता ==
हाल हीका वर्षहरुमा, केही अन्तर सरकारी संगठनहरुले नागरिकतादेखि सम्बन्धित शब्दावली र अवधारणालाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरसम्म विस्तृत गरेकोछ,<ref> डेनियल आर्चिबुगी, "[http://press.princeton.edu/titles/8737.html ''द ग्लोबल कमन वेल्थ अफ़ सिटीजंस'' ]".[http://press.princeton.edu/titles/8737.html ''"कस्मोपोलिटन लोकतंत्रको तर्फ"'' ] , प्रिंसटन यूनिवर्सिटी प्रेस, प्रिंसटन, 2008 </ref> जहाँ यो नागरिकहरुका संयुक्त अवयव देसहरुको समग्रतामा लागू हुन्छ. यस स्तरमा नागरिकता एक द्वितीयक अवधारणा छ, जहाँ अधिकार राष्ट्रीय नागरिकतादेखि व्युत्पन्न हुन्छन्.
 
===राष्ट्रमण्डल नागरिकता ===
"राष्ट्रमण्डल नागरिकता"को अवधारणा तबदेखि अस्तित्वमा छ जबदेखि [[राष्ट्रकुल|राष्ट्रमण्डल राष्ट्रहरु]]को स्थापना भएको छ. जस्तो कि यूरोपीय संघका मामलेमा हुन्छ, कुनै व्यक्ति राष्ट्रमण्डल नागरिकतालाई तब प्राप्त गर्न सक्छ यदि त्यो राष्ट्रमण्डल सदस्य राज्यको नागरिक हो. यस प्रकारको नागरिकता केही राष्ट्रमण्डल देसहरुमा केही विशेषाधिकार उपलब्ध गरा्दछ:
* यस्ता केही देसहरुमा अन्य राष्ट्रमण्डल देसहरुका नागरिकहरुलाई यात्रा गर्नका लागि टूरिस्ट [[वीजा (दस्तावेज)|वीजा]]को आवश्यकता हुँदैन. हुँदैन।
* केही राष्ट्रमण्डल देसहरुमा अन्य राष्ट्रमण्डल देसहरुका निवासी नागरिकहरुलाई राजनैतिक अधिकार पनि दिए जान्छन् उदाहरण, स्थानीय र राष्ट्रीय चुनावहरुमा मतदानको अधिकार र केही मामलहरुमा यहाँसम्म कि चुनावमा खड़ा हुने अधिकार.
* केही मामलहरुमा कुनै पनि पदमा (सिविल सेवाहरु सहित) काम गर्ने अधिकार दिइन्छ, यसमा केही विशिष्ट पदहरुलाई सामेल गरेनन् जाता (उदहारण, डिफहरुस, राज्यपाल वा [[राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]], प्रधान मंत्री).।
तर पनि [[आयरलैण्ड|आयरल्याण्ड]]ले 1949मा राष्ट्रमण्डललाई छोड़ दिए, प्राय यसका साथ यस्तो व्यवहार गरिन्छ, जस्तो कि यो राष्ट्रमण्डलको सदस्य हो. क़ानूनी दस्तावेजहरुमा 'राष्ट्रमण्डल र आयरल्याण्ड गणराज्य'का लागि सन्दर्भ दिइन्छ र यसका नागरिकहरुलाई विशेष रुपले [[संयुक्त राजशाही (ब्रिटेन)|संयुक्त राष्ट्र]]मा विदेशी नागरिकहरुका रूपमा वर्गीकृत छैन गरिन्छ.गरिन्छ।
 
1921मा निष्ठाका सन्दर्भमा परिभाषित गरिनमा कनाडा राष्ट्रीयताका सिद्धान्तदेखि अलग भयो.1935मा आयरिश मुक्त राज्यले पहिलो पल्ट आफ्नो नागरिकतालाई शुरू गरे (तर पनि, आयरिश नागरिकहरुलाई अहिले पनि सिंहासनमा बैठनका लागि योग्य मानिन्थ्यो, र आज पनि तिनलाई विदेशी छैन मानिन्छ, तर पनि आयरल्याण्ड राष्ट्रमण्डलको सदस्य छैनछ; ''मुरे वी पार्केस'' [1942] आल ई आर 123). कनाडाको नागरिकता अधिनियम जो 1 जनवरी 1947 मा अस्तित्वमा आया, कनाडाको एक अलग नागरिकता उपलब्ध गरा्दछ, यो ती नागरिकहरुलाई स्वतः नैं प्राप्त हुन जान्छ जो कनाडामा पैदा भए छन् (विशेष अपवादहरुका साथ) र साथै यसमा यस्तो परिस्थितिहरुलाई पनि परिभाषित गरिन्छ जसको तहत कुनै व्यक्ति समीकृत नागरिक बन्न सक्छ. राष्ट्रमण्डल नागरिकताको अवधारणालाई 1948मा ब्रिटिश राष्ट्रीयता अधिनियम 1948मा शुरू गरिएको. अन्य डोमिनियनले [[न्यूज़ीलैण्ड|न्यूज़ील्याण्ड]], ब्रिटिश राष्ट्रीयता र न्यूज़ील्याण्ड नागरिकता अधिनियम 1948मा यस सिद्धान्तलाई अपनाए. नागरिकताले निष्ठालाई प्रतिस्थापित गरिदिएका छन्, जो एक प्रतीकात्मक परिवर्तनको तुलनामा केही अधिक छ.छ।
 
नागरिकता अधिकतर राष्ट्र राज्यको सदस्यतादेखि सम्बन्धित हुन्छ, परन्तु यस शब्दलाई एक उप राष्ट्रीय स्तर पनि लागू गर्न सकिन्छ.उप राष्ट्रीय संस्थाहरु रेजीडहरुसी वा अन्यथा, आवश्यकताहरुलाई अध्यारोपित गर्न सक्छौं, जो नागरिकहरुलाई त्यस संस्थाको राजनीतीमा भाग लिने अनुमति दिन्छ, वा यस संस्थाको सरकारका द्वारा उपलब्ध गराये गए फायदहरुको आनंद उठाउने मौका प्रदान गर्दछ.तर यस्ता मामलहरुमा, यी पात्र कहिले कहिले प्रासंगिक राज्य, प्रान्त वा क्षेत्रका "नागरिक" मानिन्छन्.इसका एक उदाहरण बता्दछ कि [[स्विट्ज़रलैण्ड|स्विस]] नागरिकताको मूल आधार कसरी कुनै व्यक्तिगत कम्यूनको नागरिकता छ, जसदेखि एक कहरुटन वा कोनफेडरेशनको नागरिकता प्राप्त हुन्छ.एक अन्य उदाहरण छ एक आल्याण्ड (Åland) जहाँ नागरिक [[फ़िनलैण्ड|फिनल्याण्ड]], ''हेम्बिगदसरात (hembygdsrätt)''मा विशेष प्रान्तीय नागरिकताको लाभ उठा्दछन्.
पङ्क्ति ३८:
===यूरोपीय संघ (ईयू) नागरिकता ===
{{Main|Citizenship of the European Union }}
मास्टरीचट सन्धिले यूरोपीय संघको नागरिकताको अवधारणालाई शुरू गरे. यूरोपीय संघको संशोधित सन्धि<ref name="Rome">[http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/12002E/htm/C_2002325EN.003301.html रोमको सन्धि] (समेकित संस्करण) </ref> को अनुच्छेद 17 (1) भन्दछ कि <blockquote>संघको नागरिकता यसका द्वारा स्थापित छ. प्रत्येक व्यक्ति जसका नजिक सदस्य राज्यको राष्ट्रीयता छ, त्यो संघको नागरिक हुनेछ. संघको नागरिकता पूरक हुनेछ र राष्ट्रीय नागरिकतालाई प्रतिस्थापित गर्नेछैन. </blockquote>
 
संशोधित यूरोपीय संघ सन्धि <ref name="Rome">< /ref> यूरोपीय संघका नागरिकहरुका विशिष्ट न्यूनतम अधिकारहरुलाई स्थापित गर्दछ. संशोधित यरोपीय संघ सन्धिको अनुच्छेद 12 सन्धिका अन्तर्गत गैर भेदभावका सामान्य अधिकारको ग्यारण्टी दिन्छ। अनुच्छेद 18 सदस्य राज्यहरुमा मुक्त आन्दोलन र आवासको एक सीमित अधिकार दिन्छ, बद्ला यसका कि यूरोपीय संघका नागरिक राष्ट्रीय छन्। अनुच्छेद 18-21 लेख र 225 विशिष्ट राजनैतिक अधिकार उपलब्ध गर्दछन्।
 
संघका नागरिकहरुका नजिक कुनै पनि सदस्य राज्यमा आर्थिक गतिविधिमा भाग लिने व्यापक अधिकार पनि हुन्छ (अनुच्छेद 39, 43, 49 EC), जो संघ नागरिकतामा सामेल हुनेलाई पूर्व निर्धारित गर्दछ।
पङ्क्ति ४९:
===पोलिस नागरिकता ===
 
पहिला प्रकारको नागरिकता यस कुरामा आधारित थियो कि मानिस पोलिसका साना पैमानाका कार्बनिक समुदायहरुमा, कुन तरिकाले [[प्राचीन यूनानी भाषा|प्राचीन यूनानी]] कालमा रहन्थे. ती दिनहरुमा नागरिकतालाई एक सार्वजनिक मामलाका रूपमा देखिंदैनथ्यो, यो एक व्यक्तिका निजी जीवनदेखि अलग हुन्थ्यो. नागरिकताका दायित्व पोलिसका दैनिक जीवनका साथ गहिराईदेखि जोड़िएकाजोडिएका थिए। सही रुपमा मनुष्य हुनका लागि, व्यक्तिलाई समुदायको एक सक्रिय नागरिक बन्नु पड़न्थ्यो, जसलाई अरस्तुले यस प्रकारदेखि अभिव्यक्त गरेको थियो: "समुदायका मामलाहरुका सञ्चालनमा भाग न लिने अर्थ हुन्छ कि वा त तपाईं जानवर हुनुहुन्छ वा देवता!" नागरिकताको यो रूप समुदायका प्रति नागरिकहरुका दायित्वहरुमा आधारित थियो, यसका बद्ला समुदायमा नागरिकहरुलाई दिइने अधिकार अधिक मायन राख्तैनथ्यो. यो एक समस्या थिएन किनभनें ती सबै मानिस दृढ़तादेखि पोलिसका साथ जोड़िएकाजोडिएका थिए; तिनको आफ्नो भाग्य र समुदायको भाग्य एक अर्कासित प्रबलतादेखि सम्बन्धित थिए.यसका अतिरिक्त, पोलिसका नागरिक दायित्वहरुलाई धार्मिक हुने अवसर मान्थ्यो, यो तिनको लागि सम्मान र आदरको एक स्रोत हुन्थ्यो. एथेन्समा, शासक र शासित दुइटै प्रकारका नागरिक थिए, महत्वपूर्ण राजनैतिक र न्यायिक कार्यालहरुलाई घुमाइन्थ्यो र सबै नागरिकहरुलाई राजनैतिक सभामा बोल्ने र मतदान दिने अधिकार हुन्थ्यो.
 
तर पनि, पोलिसको नागरिकताको एक महत्वपूर्ण पहलू विशिष्टता थियो. प्राचीन ग्रीस र रोम तथा मध्यकालीन सहरहरुमा नागरिकता, जो पोलिसको नागरिकताको अनुसरण गर्दथ्यो, त्यो विशिष्ट थियो र असमानताको स्थितिलाई व्यापक रुपले स्वीकृत गरिन्थ्यो.नागरिकहरुको स्तर गैर नागरिकहरुको तुलनामा पर्याप्त उच्च थियो। गैर नागरिकहरुमा महिलाहरु, गुलाम र 'बारबेरियन' सामेल थिए। उदाहरणका लागि, महिलाहरुलाई राजनैतिक भागीदारीका लागि असमर्थ र तर्कहीन मानिन्थ्यो (तर पनि केही मानिस, विशेष गरी [[प्लेटो|प्लेटो]] यसबाट असहमत छन्). कुनै व्यक्ति नागरिक हुन सक्छ वा छैन यसलाई निर्धारित गर्ने तरीका संपत्ति, राजनैतिक सहभागिता, वा विरासत (दुइटै अभिभावक पोलिसमा जन्मेका हुनुपर्दछ)मा आधारित हुन सक्छन्।
 
[[रोमन साम्राज्य|रोमन साम्राज्य]]मा, पोलिस नागरिकतामा परिवर्तन आयो: नागरिकता साना पैमानाका समुदायदेखि पूर्ण साम्राज्यमा विस्तृत भयो. रोमका मानिसहरुले महसूस गरे कि पूरा साम्राज्यद्वारा मानिसहरुलाई नागरिकता दिनु विजय प्राप्त रोमन शासी क्षेत्रहरुलाई वैद्यता दिन्छ। रोमन युगमा नागरिकता अब कुनै राजनीतिक एजेन्सीहरुसीको दर्जा थिएन; यो कम भएर अब एक न्यायिक सुरक्षा र कानून र नियमको अभिव्यक्तिमा बद्ल्यो. (हेर्नुहोस् सिविस रोमेनस सम (Civis romanus sum)).
 
===मध्ययुगीन र प्रारम्भिक आधुनिक नागरिकता ===
पङ्क्ति ६३:
राष्ट्रपतिको मञ्जूरी र संयुक्त राज्य कांग्रेस अधिनियमका द्वारा, मानद नागरिकता केवल सात व्यक्तिहरुलाई दिएको छ।
कनाडाको मानद नागरिकताका लागि संसदका सर्वसम्मतिदेखि अनुमोदनको आवश्यकता हुन्छ. केही मानिस जसलाई कनाडाको मानद नागरिकता दिएको छ, 1985मा राउल पोस्थुमोसली, 2001मा [[नेल्सन मंडेला|नेल्सन मंडेला]], 14 औं दलाई लामा, 2006मा तेनजिन ग्यात्सो, 2007मा [[आंग सान सू की|अंग सेन सू क्यी]] र 2009मा [[आगा खां चतुर्थ|प्रिंस गरीम आगा खान]].
 
2002मा [[दक्षिण कोरिया|दक्षिण कोरिया]]ले डच फुटबल (सकर) कोच गूस हिडिंकलाई मानद नागरिकता दिए जसले सफलतापूर्वक र अप्रत्याशित रुपले राष्ट्रीय टीमलाई 2002 फीफा विश्व कपमा पुग्यो दिए. 2006मा एक ब्ल्याक कोरियन अमेरिकी फुटबल खेलाडी हिनेस वार्डलाई पनि मानद नागरिकतादेखि सम्मानित गरिएको, किनभनें उनले हाफ-कोरियंसका खिलाफ कोरियामा भेदभावलाई कम गर्ने प्रयास गरेको थियो.
 
अमेरिकी अभिनेत्री [[एंजेलिना जोली|एंजेलिना जोली]]लाई 2005मा तिनको मानवतावादी प्रयासेका लागि [[कम्बोडिया|कम्बोडिया]]को मानद नागरिकतादेखि सम्मानित गरियो।
क्रिकेटर [[मैथ्यू हेडन|मैथ्यू हेडन]] र [[हर्शल गिब्स|हर्शल गिब्स]]लाई [[2007 क्रिकेट विश्वकप|2007 क्रिकेट विश्व कप]]मा तिनको रिकर्ड तोड़ पारीका लागि 2007मा सहरुट किट्स र नेविसको मानद नागरिकतादेखि सम्मानित गरियो।
 
[[जर्मनी|जर्मनी]]मा मानद नागरिकता सहरहरु, कस्बाहरु र कहिले कहिले संघीय राज्यहरुका द्वारा प्रदान गरिन्छ.मानद नागरिकता व्यक्तिको मृत्युका साथ समाप्त हुन जान्छ, वा असाधारण मामलाहरुमा, यसलाई सहर, कस्बा वा राज्यको संसद वा परिषदका द्वारा वापस लिइन्छ। युद्धका अपराधिहरुका मामलामा, यस्ता सबै सम्मान 12 अक्टूबर 1946 मा "जर्मनीको मित्र नियन्त्रण परिषदका अनुच्छेद VIII , खंड II , अक्षर i" द्वारा लिइयो।केही मामलाहरुमा, मानद नागरिकतालाई 1989/90 मा GDRका पतनका पछि पूर्व GDR सदस्यहरु जस्तै एरिच हुनेकरद्वारा लिइएको थियो ।
 
आयरल्याण्डमा, "मानद नागरिकता" वास्तवमा एक पूर्ण क़ानूनी नागरिकता हो जसमा आयरल्याण्डमा रहने र मतदान गर्ने अधिकार सामेल हुन्छ।
पङ्क्ति ८१:
|publisher=Embassy of Cuba to Lebanon
|accessdate=2009-09-22}}</ref>
[[चे ग्वेरा|चे ग्वेरा]]लाई क्यूबा क्रान्तिमा भाग लिनको लागि [[फिदेल कास्ट्रो|फिदेल कास्त्रो]]का द्वारा [[क्यूबा|क्यूबा]]का मानद नागरिकको सम्मान दिइयो , पछि ग्वेराले तिनलाई प्रख्यात विदाई पनि दिए<ref name="dfes1">{{cite web
|url=http://www.historyofcuba.com/history/cheltr.htm
|title=Che's Farewell Letter
पङ्क्ति १०३:
धेरै स्कूलहरुमा नागरिकतालाई जनरल सर्टिफिकेट अफ़ सेकण्डरी एजुकेशन (GCSE) कोर्सका रूपमा उपलब्ध गराइन्छ.लोकतंत्र, संसद, सरकार, न्याय प्रणाली, मानव अधिकारहरु र व्यापक संसारका साथ संयुक्त राष्ट्रका सम्बन्धहरुका बारेमा ज्ञान प्राप्त गर्नका साथ, विद्यार्थी सक्रिय नागरिकतामा भाग लिन्छन्, प्राय आफ्नो स्थानीय समुदायमा सामाजिक गतिविधिहरु वा सामाजिक उद्यमहरुमा सामेल हुन्छन्।
 
वेल्समा यस मडलको उपयोग निजी र सामाजिक शिक्षामा गरिन्छ. <ref>{{cite web
|url=http://new.wales.gov.uk/publications/circular/circulars03/NAFWC132003?lang=en
|title= NAFWC 13/2003 Personal and Social Education (PSE) and Work-Related Education (WRE) in the Basic Curriculum. Education (WRE) in the Basic Curriculum.
|date=15 June 2003
|publisher=Welsh Assembly Government
|accessdate=2007-06-09}}</ref> <ref>{{cite web
|url=http://new.wales.gov.uk/topics/educationandskills/policy_strategy_and_planning/schools/339214-wag/key_documents/supporting_specific_groups/personal_social_education?lang=en
|title= Personal and Social Education Framework: Key Stages 1 to 4 in Wales
पङ्क्ति १३०:
|publisher=ERICDigests.org
|accessdate=2007-08-09}}</ref>
* अनिवारिक सैनिक सेवा
* [[कर|करहरु]]को भुगतान
* एक जूरीमा कम गर्नु.
* [[मतदान|मतदान ]]
* कुनै सरकारका द्वारा अधिनियमित आपराधिक [[विधि|कानूनों]]को पालन गर्नु, चाहे विदेशमा पनि होस् <ref> केनेथ ओफगांग, [http://www.metnews.com/articles/2006/clar012606.htm अमेरिकिहरुका द्वारा विदेशी बाल सेक्सको खरीदमा कोर्टले प्रतिबन्ध लगायो], [http://www.metnews.com मेट्रोपोलिटन न्यूज़-एंटरप्राइज़], 26 जनवरी 2006.
[http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=20060126&amp;slug=9thdecision26m विएशी बाल सेक्समा मुकदमा चलाए गर्न सक्छ ], द सिएटल टाइम्स, (एसोसिएटेड प्रेसबाट), 26 जनवरी, 2006.
</ref>
 
==यो पनि हेर्नुहोस् ==
* पार राष्ट्रीय नागरिकता
 
==टिप्पणीहरु ==
पङ्क्ति २३६:
}}
 
[[Categoryश्रेणी:मानव अप्रवास ]]
[[Categoryश्रेणी:राष्ट्रीयता ]]
[[Categoryश्रेणी:सरकार ]]
 
[[af:Burgerskap]]
"https://ne.wikipedia.org/wiki/नागरिकता" बाट अनुप्रेषित