"राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

''यो लेख भारत स्थित एउटा [[हिन्दू धर्म|हिन्दू]] राष्ट्रवादी संघटन आर एस एसका बारेमा हो। अन्य प्रयोग हेतु [[आर एस एस]] हेर्नुहोस्। ''

'''राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ''' ([[अङ्ग्रेजी भाषा|अंग्रेजी]]:Rashtriya Swayamsevak Sangh|R। S। S। ) एउटा [[हिन्दू धर्म|हिन्दू]] [[राष्ट्रवाद|राष्ट्रवादी]] संघटन हो जसका सिद्धान्त [[हिंदुत्व]]मा निहित र आधारित छन्। यो '''राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ'''को अपेक्षा '''संघ''' वा '''आर। एस। एस। '''का नामले अधिक प्रसिद्ध हो। यसको शुरुआत सन् [[१९२५]]मा विजयदशमीका दिन डा। [[केशवराम बलिराम हेडगेवार|केशव हेडगेवार]] द्वाराको गयी थियो । [[बीबीसी]]का अनुसार संघ विश्वको सबैभन्दा ठूलो [[स्वयंसेवी संस्था]] हो। सबैभन्दा पहिला ५० वर्ष पछि [[१९७५]]मा जब [[संकटकालीन अबस्था]]को घोषणा भएको त तत्कालीन जनसंघमा पनि संघका साथ प्रतिबंध लगा दिइएको हो। संकटकालीन अबस्था हटे पछि जनसंघको विलय [[जनता पार्टी]]मा भयो र केन्द्रमा [[मोरारजी देसाई]]का प्रधानमन्त्रित्वमा मिलीजुली सरकार बनी। [[१९७५]]का पछिबाट बिस्तारै यस संगठनको राजनैतिक महत्व बढ़तिएको र यसको परिणति [[भारतीय जनता पार्टी|भाजपा]] जस्तै [[राजनैतिक दल]]का रूपमा भएको जसलाई सामान्यतौरमा संघको राजनैतिक शाखाका रूपमा देखिन्छ। संघको स्थापनाका ७५ वर्ष पछि सन् २०००मा प्रधानमन्त्री [[अटल बिहारी वाजपेयी]]का नेतृत्वमा एन०डी०ए०को मिलीजुली सरकार [[भारत]]को केन्द्रीय सत्तामा आसीन भएको हो।

[[महात्मा गान्धी|महात्मा गाँधी]]को मुस्लिम तुष्टीकरण नीतिबाट क्षुब्ध भएर [[१९४८]]मा [[नाथूराम गोडसे]]ले तिनको वध गरिदिए थियो जसका पछि संघमा प्रतिबंध लगा दिइएको हो। गोडसे संघ र [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]]का एउटा भूतपूर्व स्वयंसेवक थिए। पछि एउटा जाँच समितिको रिपोर्ट आ जानेका पछि संघलाई यस आरोपबाट बरी गरे र प्रतिबंध समाप्त गर्न दिइएको हो।

संघको यो मानना छ कि ऐतिहासिक रूपबाट [[हिन्दू धर्म|हिन्दू]] स्वदेशमा सधैंबाट नैं उपेक्षित र उत्पीड़ित रहेका हुन् र उ सिर्फ़ हिंदुहरुका जायज अधिकारहरुको नैं कुरा गर्दछ जबकि त्यसको विपरीत त्यसको आलोचकहरुको यो आरोप छ कि यस्ता विचारहरुका प्रचारबाट भारतको [[धर्मनिरपेक्षता|धर्मनिरपेक्ष]] बुनियाद कमज़ोर हुन्छ। संघको यस बारेमा मान्य्दछ कि [[हिन्दुत्व]] एउटा जीवन पद्धतिको नाम छ, कुनै विशेष पूजा पद्धतिलाई मानने वालहरुलाई [[हिन्दू धर्म|हिन्दू]] भन्दै होउन् यस्तो छैन। हर उ व्यक्ति जो [[भारत]]लाई आफ्नो जन्म-भूमि मान्दछ, मातृ-भूमि अनि पितृ-भूमि मान्दछ (अर्थात्‌ जहाँ त्यसको पूर्वज रहँदै आये छन्) तथा त्यसलाई पुण्य भूमि पनि मान्दछ (अर्थात्‌ जहां त्यसको देवी देवताहरुको वास छ); हिन्दू हो। संघको यो पनि मान्य्दछ कि भारत यदि [[धर्मनिरपेक्ष]] छ त यसको कारण पनि केवल यो छ कि यहाँ हिन्दू बहुमतमा छन्। यस क्रममा सबैभन्दा विवादास्पद र चर्चित मामला [[अयोध्या विवाद]] रह्यो छ जसमा [[बाबर]] द्वारा सोलहौं सदीमा निर्मित एउटा बाबरी मसजिदका स्थानमा राम मंदिरको निर्माण गर्नु हो। केवल हिंदुहरुको नैं यस्तो मानना हो यो कुरा छैन, यहाँको पढा-लिखा मुसलमान पनि यो दिलबाट मान्दछ कि यहीं भगवान [[श्रीराम अवतार|राम]]को जन्म भएको थियो, कहीं र छैन

संघको उपस्थिति भारतीय समाजका हर क्षेत्रमा महसूसको जा सक्दछ जसको शुरुआत सन [[१९२५]]बाट हुन्छ। उदाहरणका तौरमा सन [[१९६२]]का [[भारत-चीन युद्ध]]मा [[प्रधानमन्त्री|प्रधानमंत्री]] [[जवाहरलाल नेहरू]] संघको भूमिकाबाट इतने प्रभावित भए कि उनले संघलाई सन [[१९६३]]का [[गणतंत्र दिवस]]को परेडमा सम्मिलित हुने निमन्त्रण दिए। सिर्फ़ दुई दिनहरुको पूर्व सूचनामा तीन हजारबाट पनि ज्यादा स्वयंसेवक पूर्ण गणवेशमा वहाँ उपस्थित हो गये।

वर्तमान समयमा संघका दर्शनको पालन गर्ने वाला कतिपय मानिस देशका सर्वोच्च पदहरुसम्म पहुँचनेमा भीं सफल रहेका हुन्। यस्ता प्रमुख व्यक्तिहरुमा [[उपराष्ट्रपति]] पदमा [[भैरहरुसिंह शेखावत]], [[प्रधानमन्त्री|प्रधानमंत्री]] पदमा [[अटल बिहारी वाजपेयी]] एवं उपप्रधानमंत्री अनि गृहमंत्रीका पदमा [[लालकृष्ण आडवाणी]] जस्तै मानिस शामिल छन्।

===नेपाली काव्यानुवाद <ref>'क्रांत' ''अर्चना'' [[सन् १९९२|१९९२]] किंवा प्रकाशन नोएडा २०१३०१ पृष्ठ १७</ref>===