"अक्साई चिन" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा r2.7.1) (रोबोट ले थप्दै: hi:अक्साई चिन
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति १:
{{आज का आलेख}}{{Coord|35|7|N|79|8|E|display=title}}
{{Chinese|s=阿克赛钦 |t=阿克賽欽|p=Ākèsàiqīn|
|pic=China India western border 88.jpg|piccap=[[भारत]] - [[चीन]] पश्चिमी सीमा परसीमामा अक्साई चिन दर्शित हैहो}}
'''अक्साई चिन''' या '''अक्सेचिन''' (<small>[[उईग़ुर भाषा|उईग़ुर]]: {{Nastaliq|ur|ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯩﻦ}}, [[चीनीचिनिया भाषा|सरलीकृत चीनीचिनिया]]: 阿克赛钦, आकेसैचिन</small>) [[चीन]], [[पाकिस्तान]] और [[भारत]] केको संयोजन मेंबिचमा [[तिब्बती पठार]] केको उत्तर्पश्चिम मेंउत्तरपश्चिममा स्थित एक विवादित क्षेत्र है।हो। यह [[कुनलुन पर्वतों]] केको ठीक नीचेतल स्थित है।छ।<ref>[http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/east/05/24/aksai.chin/ Aksai Chin: China's disputed slice of Kashmir], CNN.com, Accessed 2007-07-23</ref> ऐतिहासिक रूप सेरूपमा अक्साई चिन भारत कोभारतलाई [[रेशम मार्ग]] सेसंग जोड़नेजोडने काकारण ज़रियाथियो था और भारत और हज़ारोंहज़ारौ साल सेसालदेखी [[मध्य एशिया]] केको पूर्वी इलाकोंइलाका (जिन्हेंजसलाई तुर्किस्तान भीपनि कहा जाता हैभनिन्छ) और भारतभारतको के बीच संस्कृति, भाषा और व्यापार का रास्ता रहारहेको है।छ। भारतभारतसंग सेतुर्किस्तानको तुर्किस्तान का व्यापार मार्ग [[लद्दाख़]] और अक्साई चिनचिनको केबाटो रस्ते से होते हुएहुदै [[काश्गर शहर]] जाया करताजाने था।गर्द्थे।<ref name="ref50mufif">[http://books.google.com/books?id=mFW3sXnzEQ4C Foreign trade and commerce in ancient India], Prakash Charan Prasad, Abhinav Publications, 1977, ISBN 9788170170532</ref> १९५० केको दशकदशकदेखी से यहयो क्षेत्र चीन क़ब्ज़ेक़ब्जामा में है परतर भारत इस परयसमा अपना दावा जताताजनाउछ है और इसेयस [[जम्मू और कश्मीर]] राज्य काराज्यको उत्तर पूर्वी हिस्सा मानता है।मान्दछ। अक्साई चिन [[जम्मू और कश्मीर]] केको कुल क्षेत्रफलक्षेत्रफलको के पांचवेंपांच भागऔं भागको के बराबर है।छ। चीनचीनले ने इसेयसलाई प्रशासनिक रूप सेरूपमा [[शिनजियांग प्रांत]] केको [[काश्गर विभाग]] केको [[कार्गिलिक ज़िले]] का हिस्सा बनायाबनाएको है।छ।
 
== नाम कि उत्पत्ति ==
'अक्साई चिन' ({{Nastaliq|ur|ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯩﻦ}}) का नाम [[उईग़ुर भाषा]] सेबाट आयाआएको हैहो,, जो एक [[तुर्की भाषाएँ|तुर्की भाषा]] है।हो। उईग़ुर में 'अक़' ({{Nastaliq|ur|ﺋﺎق‎}}) का मतलब 'सफ़ेद' होता हैहुदछ<ref name="ref87zalib">[http://books.google.com/books?id=icZf7TNgnuIC&pg=PA272 Spoken Uyghur], Reinhard F. Hahn, Ablahat Ibrahim, University of Washington Press, 2006, ISBN 9780295986517, ''... aq (n) 'white,', 'clear,' 'clean,' 'innocent' ...''</ref> और 'साई' ({{Nastaliq|ur|ﺴﺎﻱ}}) का अर्थ 'घाटी' यावा 'नदी की वादी' होता है।हुदछ।<ref name="uyghurdictsai">[http://dict.yulghun.com/#/ug_en/%EF%BA%B4%EF%BA%8E%EF%BB%B1 {{Nastaliq|ur|ﻳﯘﻟﻐﯘﻥ ﻟﯘﻏﻪﺕ}} (युल्ग़ुन उईग़ुर लुग़ात/शब्दकोष) - साई], ''... ئى a river valley, riverbed, canyon, wadi ...''</ref> उईग़ुर का एक और शब्द 'चोअल' ({{Nastaliq|ur|ﭼﯚل}}) है, जिसकाजसको अर्थ हैहुदछ 'वीराना' यावा 'रेगिस्तान', जिसका पुरानी [[ख़ितानी भाषा]] में रूप 'चिन' (({{Nastaliq|ur|ﭼﯩﻦ}})) था।<ref name="uyghurdictchol">[http://dict.yulghun.com/#/ug_en/%EF%AD%BC%EF%AF%9A%D9%84 {{Nastaliq|ur|ﻳﯘﻟﻐﯘﻥ ﻟﯘﻏﻪﺕ}} (युल्ग़ुन उईग़ुर लुग़ात/शब्दकोष) - चोअल], ''... چۆل a desert, a wilderness (without vegetation), a deserted, uninhabited, desolate place ...''</ref><ref>[http://www.rfa.org/uyghur/obzor/obzor-sidik-06222010191805.html {{Nastaliq|ur|ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯩﻨﻤﯘ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯚﻟﻤﯘ؟}} (अक़्साई चिन्मु या के अक़्साई चोअलमू?)], ''... {{Nastaliq|ur|ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺑﻮﻏﯘﻣﻠﯘﻕ ﺳﯚﺯ "ﭼﯚﻝ" ﻧﻰ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﭼﻘﺎ، "ﭼﯚﻝ" ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯩﺴﯩﻤﻨﻰ ﺧﯩﺘﺎﻱ ﺗﯩﻠﻰ "ﭼﯩﻦ"ﻏﺎ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﺗﯩﭗ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻳﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺴﻤﯩﻨﯩﻤﯘ، ﺑﯘ ﺯﯦﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﻛﯩﻤﮕﻪ ﺗﻪﯞﻩﻟﯩﻜﯩﻨﯩﻤﯘ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﺗﯩﭗ، ﺗﺎﺭﯨﺨﻘﺎ ﻳﯜﺯ ﻛﯧﻠﻪﻟﯩﺸﻰ، ﺋﯩﻠﯩﻢ ... "ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯩﻦ " ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯩﺴﯩﻤﺪﯨﻜﻰ "ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ" ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯩﺴﯩﻤﻨﻰ ﺩﯗﺭﯗﺳﺖ ﯞﻩ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﺩﯦﺴﻪﻙ، ﺑﯘ ﺗﯧﺮﺭﯨﺘﻮﺭﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺋﯩﺴﻤﻰ "ﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯚﻝ" ﺗﻮﻏﺮﺍ ﯞﻩ ﺩﯗﺭﯗﺳﺖ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮﻩﻙ}} ('अक़्साई चिन' में 'अक़्साई' तो ठीक है लेकिनतर अगर असली मूल नाम सच कहा जाए तो 'अक़्साई चोअल' हैहो ... उईग़ुरउईग़ुरको के 'चोअल' शब्द को ख़ितानी भाषा में 'चिन' उच्चारित किया जाता था) ...''</ref> 'अक्साई चिन' केको नाम का अर्थ 'सफ़ेद पथरीली घाटी का रेगिस्तान' निकलता है।निस्कन्छ।<ref name="ref20xicaj">[http://books.google.com/books?id=CmkAAAAAMAAJ The face of the earth: (Das antlitz der erde) Volume 1], Eduard Suess, Clarendon press, 1904, ''... into the Aksai Chin, i.e. the White Desert, and towards the Yeshil Kul ...''</ref> चीन की सरकार इस क्षेत्र परक्षेत्रमा अधिकार जतलानेजनाउनको के लिएलागी 'चिन' का मतलब 'चीन का सफ़ेद रेगिस्तान' निकालती हैनिस्किन्छ, लेकिन अन्य लोग इसपरयसमा विवाद रखते हैं।गर्दछन।
 
== विवरण ==
अक्साई चिन एक बहुत ऊंचाई (लगभग ५,००० मीटर) परमा स्थित एक [[नमक]] का [[मरुस्थल]] है।हो। इसका क्षेत्रफल ४२,६८५ किमी² (१६,४८१ वर्ग मील) केको आसपास है।छ। भौगोलिक दृष्टि सेदृष्टिबाट अक्साई चिन [[तिब्बत का पठार|तिब्बती पठार]] का भाग हैहो, और इसे यसलाई 'खारा मैदान' भी कहा जाता है।भनिन्छ। यह क्षेत्र लगभग निर्जन हैछ र और यहां पर स्थायी बस्तियां नहींबस्तीहरु है।छैनन। इस क्षेत्र मे 'अक्सेचिन' नाम की झील और 'अक्सेचिन' नामनामको की नदी है।छ। यहां [[वर्षा]] और [[हिमपात]] ना के बराबर होता हैहुदैन क्योंकि [[हिमालय]] और अन्य पर्वत भारतीय [[मानसून|मानसूनी]] हवाओं कोहवा यहां आने से रोकआउनबाट देतेरोकिदिन्छ हैं।
 
== भारत-चीन विवाद ==
चीन ने जब १९५० केको दशक में [[तिब्बत]] परमा क़ब्ज़ा किया तो वहाँ कुछ क्षेत्रों में विद्रोह भड़केभड़कियो जिनसेजसबाट चीन और तिब्बततिब्बतको के बीचबीचको के मार्ग केबिच्छेद कट जाने काहुने ख़तरा बना हुआ था। चीन ने उस समय [[शिंजियांग-तिब्बत राजमार्ग]] का निर्माण किया जो अक्साई चिन सेचिनबाट निकलतानिस्कन्छ है और चीन को पश्चिमी तिब्बत सेतिब्बतसंग संपर्क रखने का एकअर्को और ज़रिया देताकारण है।दिन्छ। भारत को जब यह ज्ञात हुए तो उसने अपने इलाक़ेइलाका कोफिर्ता वापसलिने लेनेकोशिस कागरे। यत्नयो किया।१९६२ यह १९६२को के भारत-चीन युद्ध का एक बड़ा कारण बना। वह रेखा जो भारतीय कश्मीरकश्मीरको के क्षेत्रों कोक्षेत्रलाई अक्साई चिन सेचिनसंग अलग करती हैगर्दछ '[[वास्तविक नियंत्रण रेखा]]' केको रूप मेंरूपमा जानी जाती है।बुझिन्छ। अक्साई चिन [[भारत]] और [[चीन]] केको बीच चल रहे दो मुख्य सीमा विवाद में सेमध्ये एक है।हो। चीनचीनको के साथ अन्य विवाद [[अरुणाचल प्रदेश]] सेसंग संबंधित है।छ।
 
== इन्हें भी देखें ==
पङ्क्ति २१:
 
== बाहरी सूत्र ==
* [http://maps.google.com/maps?f=q&hl=en&q=yinchuan,+china&ie=UTF8&t=k&om=1&ll=38.26568,105.953865&spn=0.014489,0.042915 अक्साई चिनचिनको के वृहत पैमाने टैरेन प्रतिरूप का उपग्रह चित्र]
* [http://www.ndu.edu/inss/books/Books%20-%201998/Military%20Geography%20March%2098/mgmap49.gif विवाद की स्थिति दर्शाता आरेख]
* [http://kewang2.spaces.live.com/blog/cns!836449133D1FE13D!654.entry गूगल अर्थ सेअर्थबाट चित्र]
 
[[श्रेणी:अक्साई चिन]]
पङ्क्ति ३०:
[[श्रेणी:कश्मीर]]
[[श्रेणी:शिंजियांग]]
[[श्रेणी:चीनचीनको के विवादित क्षेत्र]]
[[श्रेणी:भारतभारतको के विवादित क्षेत्र]]
[[श्रेणी:चीन सेचीनसंग युद्ध]]
[[श्रेणी:विवादित स्थल]]
[[श्रेणी:हिन्दी विकि डीवीडी परियोजना]]
"https://ne.wikipedia.org/wiki/अक्साई_चिन" बाट अनुप्रेषित