यो मंदिरमन्दिर त्यस स्थानमा बना छ जहां भगवान रामले अश्वमेघ यज्ञको आयोजन गरेको थियो। लगभग 300 साल पहिला कुल्लूका राजाले यहाँ एक नया मंदिरमन्दिर बनाए। यस मंदिरमा इंदौरका अहिल्याबाई होल्करले 1784मा र सुधार गरे। त्यसै समय मंदिरबाट सटे भए घाट पनि बनवाए गए। कालेरामको मंदिरमन्दिर नामले लोकप्रिय नये मंदिरमा जो काले बलुआ पत्थरको प्रतिमा स्थापित छ उ सरयू नदीबाट हासिल गरिएको थियो।
=== हनुमान गढ़ी ===
पङ्क्ति ४०:
=== नागेश्वर नाथ मंदिर ===
भनिन्छ कि नागेश्वर नाथ मंदिरलाई भगवान रामका पुत्र कुशले बनाए। मानिन्छ जब कुश सरयू नदीमा नहा रहे थिए त तिनको बाजूबंद खो गया थियो। बाजूबंद एक नाग कन्यालाई मिल्यो जसलाई कुशबाट प्रेम भयो। उ शिवभक्त थियो। कुशले त्यसको लागि यो मंदिरमन्दिर बनाए। भनिन्छ कि यही एकमात्र मंदिरमन्दिर छ जो विक्रमादित्यका कालका पछि सुरक्षित बचा हो। शिवरात्रिको पर्व यहाँ बड़ी धूमधामबाट मनाइन्छ।
=== कनक भवन ===
हनुमान गढ़ीका निकट स्थित कनक भवन अयोध्याको एक महत्वपूर्ण मंदिरमन्दिर हो। यो मंदिरमन्दिर सीता र रामका सोने मुकुट पहने प्रतिमाहरुका लागि लोकप्रिय हो। यसै कारण धेरै बार यस मंदिरलाई सोने घर पनि भनिन्छ। यो मंदिरमन्दिर टीकमगढ़को रानिला 1891मा बनाए। यस मन्दिरका श्री विग्रह (श्री सीताराम जी) भारतका सुन्दरतम स्वरूप कहे जा सक्दछन् | यहाँ नित्य दर्शनका अलावा सबै समैया-उत्सव भव्यताका साथ मबनाइन्छन् |
===आचार्यपीठ श्री लक्ष्मण किला ===
पङ्क्ति ५०:
=== जैन मंदिर ===
हिन्दुहरुका मंदिरहरुका अलावा अयोध्या जैन मंदिरहरुका लागि पनि खासा लोकप्रिय हो। जैन धर्मका अनेक अनुयायी नियमित रूपबाट अयोध्या आउँदै रहन्छन्। अयोध्यालाई पांच जैन र्तीथकरहरुको जन्मभूमि पनि भनिन्छ। जहां जस र्तीथकरको जन्म भएको थियो, त्यहीं त्यस र्तीथकरको मंदिरमन्दिर बनेको छ। यी मंदिरहरुलाई फैजाबादका नवाबका खजांची केसरी सिंहले बनाए।
=== बाबरी मस्ज़िद बनाम राम मंदिर ===
अयोध्या पछिल्ला केही वर्षहरुबाट वहांका एक विवादास्पद भवनका ढांचालाई लिएर विवादको केन्द्र थियो जसका बारेमा धेरै मानिसहरुको यो राय थियो कि वहां राम मंदिरमन्दिर छ, जबकि केही मानिस यसलाई बाबरी मस्ज़िद भन्थे। परन्तु विशेषज्ञहरुको मानना छ कि बौद्ध कि प्रतिमाका बारेमा मौन हो। 1992लाई यस ढांचालाई हिन्दूवादी संगठनहरुले लड़ाई दिए, जसका पछिबाट त्यस स्थललाई लिएर विवाद र गहिरेर गएको थियो। दिनाँक 30/09/2010लाई माननीय लखनऊ उच्च न्यायलयले फैसला दिए कि यो भगवान राम कि जन्मस्थली छ उच्च न्यायलयले सबै जाँच एव उत्खननमा मिले मन्दिरका अवशेषो तथा पुरातत्त्व विभागका जाँचका परिणामका अध्ययणका पछि भने कि यो राम मन्दिर थियो र यसलाई तो्ड़ेर लुटेरे एव आक्मणकारी मुगल शासक बाबरले मस्जिदको निर्माण गरेको थियो। यस फैसलेमा माननीय उच्च न्यायालयले यो जमीन तीन भागहरुमा राममंदिर न्यास, निर्मोही अखाड़े र सुन्नी वक्फ बोर्डका बीच बांटने आदेश दिए। अतः वहाँ सिर्फ भगवान राम जीको मन्दिर बन्नेछ भारतीय उच्च अदालतले यी फैसला दिए जसलाई पुरे भारत एव स्वीकार लिया एव मन्दिरका निर्माणमा सहयोग देने फैसला गरे
