"भूकम्पमापक यन्त्र" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

'''भूकम्पमापक यन्त्र''' (Seismometer) भूगतिका एक घटकलाई प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष विधि भन्दा अधिक यथार्थतापूर्वक अभिलिखित कर्ता उपकरण हो। सुपरिचित प्राकृतिक [[भूकम्प|भूकम्पहरु]], भूमिगत [[परमाणु परीक्षण]] एवं [[पेट्रोलियम]] अन्वेषण आदिमा मनुष्यकृत विस्फोटहरु तथा तेज हवा, समुद्री तरंग, तेज मानसून एवं समुद्री क्षेत्रमा तूफान वा अवनमन आदिदेखि उत्पन्न सूक्ष्मकंपहरु (microseism)का कारण भूगति उत्पन्न हुन सक्छ।

उचित रीतिदेखि अनुस्थापित (oriented), क्षैतिज भूकम्पमापक यन्त्र भूगतिका पूर्व पश्चिम वा उत्तर दक्षिणका घटकलाई अभिलिखित गर्दछ र ऊर्ध्वाधर भूकम्पमापक यन्त्र ऊर्ध्वाधर गति, अर्थात भूगतिका ऊर्ध्वाधर घटकलाई अभिलिखित गर्दछ।

 

== इतिहास ==

19ौं शताब्दीका मध्यकालका लगभग यान्त्रिक [[भूकम्पविज्ञान]]को नींव पड़ी, भूकम्पमापक यन्त्रहरुको निर्माण भयो र भूकम्प अभिलेखनका लागि [[वेधशाला|वेधशालाहरु]]का जाल बिछ गए। यी दिनहरु रॉबर्ट मैलेट (Robert Mallet) द्वारा गरिएको कार्य महत्वपूर्ण थियो। 1892 ई0मा [[जापान]]मा जॉन मिल्न (Johan Milne)ले नॉट (Knott), यूईग (Ewing) र ग्रे (Gray)का सहयोगदेखि सतह भूकम्पमापक यन्त्र (compact seimometer) विकसित गरे र तभीदेखि विश्वका अनेक भागहरुदेखि यथार्थ यान्त्रिक आँकड़े एकत्र गर्नमा भूकम्पमापक यन्त्रहरुको उपयोग हुने लगा। [[भारत]]को केही प्रधान वहरुधशालाहरु (बंबई, कलकत्ता)मा मिल्न भूकम्पमापक यन्त्रहरुको उपयोग 1898 ई0मा प्रारम्भ भयो। 1905 ईमा [[शिमला]], [[बंबई]] र [[कोलकाता|कलकत्ते]]को वेधशालाहरुमा ओमोरी यूईग भूकम्पमापक यन्त्र आ गए थिए। यसका पछि अन्यान्य भूकम्पमापक यन्त्रहरुको उपयोग अनेक वेधशालाहरुमा प्रारम्भ भयो।