"भारतीय संसद" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

correction, replaced: रह्यो हो → रहेकोछ (4), रही। → रह्यो। using AWB
सा हिज्जे, typos fixed: अंग → अङ्ग (2), पंच → पञ्च (9), दुइ → दुई, संघ → सङ्घ, द्वारा → द्वारा (2)
पङ्क्ति २९:
}}
[[file:Sansad Bhavan-2.jpg|right|thumb|250px|संसद भवन]]
'''संसद''' (पार्लियामाट) [[भारत]]को सर्वोच्‍च विधायी निकाय हो। भारतीय संसदमा [[राष्‍ट्रपति]] तथा दुइदुई सदन - [[लोकसभा]] (प्रत्यक्ष मतद्वारा चुनिएका प्रतिनिधिहरुको सदन) एवं [[राज्यसभा]] (राज्‍यहरुका प्रतिनिधिहरुद्वारा चुनिएका व्यक्तिहरुको सदन) पर्छन्। राष्‍ट्रपतिसित संसदका दुइटै अथवा बाट कुनै पनि सदनलाई डाक्ने वा स्‍थगित गर्न अथवा लोकसभालाई भंग गर्ने शक्ति हुन्छ। भारतीय संसदको संचालन '[[संसद भवन]]'मा हुन्छ। जो कि [[नयाँ दिल्ली]]मा स्थित छ।
 
लोक सभामा राष्ट्रको जनता द्वारा चुनिएका प्रतिनिधि हुन्छन् जसको अधिकतम संख्या ५५२ छ। राज्य सभा एउटा स्थायी सदन हो जसको सदस्य संख्या २५० हुन्छ। राज्या सभाका सदस्यहरुको निर्वाचन / मनोनयन ६ वर्षका लागि हुन्छ। जसका १/३ सदस्य प्रत्येक २ वर्षमा सेवानिवृत्त हुन्छन्।
पङ्क्ति ३८:
संसारको सबैभन्दा पुरानो ग्रंथ ऋग्‍वेदमा ‘सभा’ र ‘समिति’का बारेमा लेखिएको छ। ‘समिति’ एउटा सामान्य सभा वा लोक सभाको प्रकार हुन्थ्यो। ‘सभा’ केही साना र चुनिएका ठूला मानिसहरुको संस्‍था हुन्थ्यो। त्यसको तुलना आजको राज्यसभा वा विधान परिषदहरुसित गर्न सकिन्छ।
{{TOCleft}}
ग्राम-पंचायतहरुपञ्चायतहरु हाम्रो जन-जीवनको अभिन्‍न अंगअङ्ग रहेकाछन्। पुरानो समयमा गाऊँको पंचायतपञ्चायत चुनावद्वारा गठन गरिन्थ्यो। त्यसलाई न्‍याय र व्‍यवस्‍था, दुइटै नैं क्षेत्रहरुमा धेरै अधिकार मिलेका थिए। पंचायतहरुकापञ्चायतहरुका सदस्यहरुको राजदरबारमा ठूलो आदर हुन्थ्यो। यिनै पंचायतहरुपञ्चायतहरु भूमिको बंटवारा गर्दथे। कर वसूल गर्दथे। गाउँको पक्षबाट सरकारलाई करको हिस्‍सा दिन्थे। कहीं कहीं धेरै ग्राम-पंचायतहरुकापञ्चायतहरुका माथि एउटा ठूलो पंचायतपञ्चायत पनि हुन्थ्यो। त्यसले तिनीहरुमाथि निगरानी र नियंत्रण राख्दथ्यो। केही पुराना शिलालेखहरुले यो पनि बताउँछन् कि ग्राम-पंचायतहरुकापञ्चायतहरुका सदस्‍य कुन प्रकारले चुनिक्न्थे। सदस्‍य बन्नका लागि जरूरी गुणहरु र चुनावहरुमा महिलाहरुको भागीदारीको नियम पनि यसमा लेखिएको थियो। राम्रो आचरण नगरेमा अथवा राजकीय धनको ठीक ठीक हिसाब नपाइएमा कुनै पनि सदस्‍यलाई पदबाट हटाउन सकिन्थ्यो। पदहरुमा कुनै पनि सदस्‍यको कुनै निकट-सम्बन्धी नियुक्‍त गर्न सकिंदैनथ्यो।
 
मध्‍य युगमा आएर संसद सभा र समिति जस्ता संस्थाहरु हराएर गए। माथिल्लो स्‍तरमा लोकतंत्रात्‍मक संस्‍थाहरुको विकास रोकियो। सयों वर्षसम्म हामी आपसी लड़ाईहरुमा उलल्झ्यौं। विदेशीहरुको आक्रमणमाथि आक्रमण हुँदै रहे। सेनाहरु हार्दै-जित्तै रहे। शासकहरु फेरिंदै रहे। हामी विदेशी शासनको गुलामीमा पनि जकड़ि रह्यौं। सिंधदेखि आसमसम्म र कश्‍मीरदेखि कन्‍याकुमारीसम्म पंचायतपञ्चायत संस्‍थाहरु चल्दै रहे। यी प्रादेशिक जनपद परिषद नगर परिषद, पौर सभा, ग्राम सभा, ग्राम संघसङ्घ जस्तै अलग नामहरुले जानिन्थे। वास्तवमा यी पंचायतहरुपञ्चायतहरु नैं गाउँहरुका ‘संसद’ थिए।
 
सन 1883का चार्टर अधिनियममा पहिलो पल्ट एउटा विधान परिषदको बीज देखियो। 1853 का अंतिम चार्टर अधिनियम द्वाराअधिनियमद्वारा विधायी पार्षद शब्‍दहरुको प्रयोग गरिएको हो। यो नयाँ काउन्सिल शिकायतहरुको जांच गर्ने र तिनलाई समाधान गर्ने प्रयत्‍न गर्ने सभा जस्तो रूप धारण गर्न लाग्यो।
 
1857को स्वतन्त्रताका लागि पहिलो लड़ाईको पछि 1861को भारतीय काउंसिल अधिनियम बन्यो। यस अधिनियमलाई ‘भारतीय विधानमण्डलको प्रमुख घोषणापत्र’ भनिएको छ। जसद्वारा ‘भारतमा विधायी अधिकारहरुका अंतरणको प्रणाली’को उदघाटन भयो। यस अधिनियम द्वाराअधिनियमद्वारा केन्द्रीय एवं प्रांतीय स्तरमा विधान बनाउने व्‍यवस्‍थामा महत्‍वपूर्ण परिवर्तन गरियो। अंग्रेजीअङ्ग्रेजी राज भारतमा जमेपछि पहिलो पल्ट विधायी निकायहरुमा गैर-सरकारी मानिसहरुलाई राख्ने कुरालाई मानिएको थियो।
<includeonly>
भारतीय राष्‍ट्रीय कांग्रेसको स्‍थापना 1885मा भएको हो। कांग्रेसले शुरूबाट नैं आफ्नो सार्वजनिक जीवनको मुख्‍य आधार यो बनाए कि देशमा बिस्तारै प्रतिनिधि संस्‍थाहरु बने। कांग्रेसको विचार थियो कौंसिलमा सुधारबाट नैं अर्को सबै व्‍यवस्‍थाहरुमा सुधार हुन सक्छ। ब्रिटिश संसदले ‘विधान परिषदहरुमा भारतको जनतालाई वास्‍तवमा प्रतिनिधित्‍व दिने’का लागि इंडियन कौंसिल्‍ज अधिनियम 1892मा स्‍वीकार गरे। यसलाई कांग्रेसको विजय मानिएको हो। कांग्रेसले जो सतत अभियान चलाएको त्यसको कारण यस अधिनियममा धेरै सुधार भए।
"https://ne.wikipedia.org/wiki/भारतीय_संसद" बाट अनुप्रेषित