|
[[चित्र:Shakespeare.jpg|thumb|right|विलियम शेक्सपियर।]]
'''विलियम शेक्सपियर''' [[बपतिस्मा|बप्तिस्मा]] ([[:en:baptism|baptised]]) [[२६अप्रिल]] [[१५६४]] - [[२३ अप्रिल]] १६१६), एक [[अङ्ग्रेजी मानिस|अङ्ग्रेजी]] ([[:en:English people|English]]) [[कवि]] तथा [[नाटककार]] ([[:en:playwright|playwright]]) थिए, उनलाई व्यापक रूपमा [[अङ्ग्रेजी भाषा]]का सबैभन्दा महान लेखक तथा विश्वका सुप्रसिद्ध नाटककार मानिन्छ। <ref>[[स्टीफन ग्रीनब्लैट|ग्रीन्ब्लात्त, स्टीफन]] ([[:en:Stephen Greenblatt|Greenblatt, Stephen]]) (२००५). '' विल यी द वर्ड :शेक्सपियर, शेक्सपियर कसरी बने ''.लण्डन : पिमलिको,११</ref><ref>आईएसबीएन ०७१२६००९८१.</ref><ref>[[डेविड बेविंग्टन|बेविन्गतोन डेविड]] ([[:en:David Bevington|Bevington, David]]) २००२</ref><ref>'' शेक्सपियर'', १–३.अक्सफोर्ड : ब्ल्याकवेल.आईएसबीएन ०६३१२२७१९९.</ref><ref>[[स्टेनली वेल्स|वेल्स, स्टेनली]] ([[:en:Stanley Wells|Wells, Stanley]]) (१९९७).</ref><ref>'' शेक्सपियर: ऐ लाइफ यी ड्रामा.''न्यूयोर्क: डब्ल्यूडब्ल्यूनोर्टन, ३९९.आईएसबीएन ०३९३३१५६२२</ref> उनलाई आमरूपमा [[इङ्ल्याण्ड]]मा [[राष्ट्रीय कवि]] ([[:en:national poet|national poet]]) तथा " [[एभन नदी, वार्विक्कशायर|एभन]] ()का [[कवि]] ([[:en:Bard|Bard]]) " भनिन्छ। ( या केवल "कवि")उनका उपलब्ध कृतिहरूमा ३८ [[शेक्सपियरका नाटक|नाटक]] ([[:en:Shakespeare's plays|plays]]), १५४ [[शेक्सपियरका सोनेट|सोनेट]] ([[:en:Shakespeare's Sonnets|sonnets]]) , दुई लामो [[वर्णनात्मक कविताहरू]] ([[:en:narrative poem|narrative poem]]) तथा अन्य कयौं कविताहरू छन्। उनका नाटक विश्वका प्रायः सबै भाषामा अनुवादित गरिएका छन् तथा कुनै पनि अरू नाटककारको तुलनामा धेरैचोटी मञ्चन गरिएको छ। शेक्सपियरको जन्म तथा उनको पालन पोषण [[स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभन|एभन नदीको तटमा स्ट्र्र्याटफोर्ड/ स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभनमा भयो।]] ([[:en:Stratford-upon-Avon|Stratford-upon-Avon]])१८ वर्षको उमेरमा उनले [[ह्यान्ना ह्याथवे (शेक्सपियर)|ह्यान्ना ह्याथवे]] ([[:en:Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]])सँग विवाह गरे, जसबाट उनका तीन सन्तान भए। : [[सुसान्ना हल|सूजेन]] ([[:en:Susanna Hall|Susanna]]), तथा जुम्ल्याहा [[ह्याम्नेट शेक्सपियर|ह्याम्नेट]] ([[:en:Hamnet Shakespeare|Hamnet]]) तथा [[जुडिथ क्विनी|जुडिथ]] ([[:en:Judith Quiney|Judith]]). १५८५ तथा १५९२ को१५९२को बीच उनले [[लण्डन]]मा एक अभिनेता, लेखक, तथा [[नाट्य समूह|नाटक कम्पनी]] ([[:en:playing company|playing company]]) दी [[लर्ड चेम्बर्लिंस मेन|लर्ड चम्बेर्लें'स मेन]] ([[:en:Lord Chamberlain's Men|Lord Chamberlain's Men]])जसलाई पछि [[किङ्गस् मेन (नाट्य समूह )|किङ्गस् मेन]] ([[:en:King's Men (playing company)|King's Men]])को नामले चिनिन थाल्यो, त्यसको एक हिस्साको मालिकको रूपमा एक सफल पेसा शुरू गरे। यिनी सन १६१३ इस्वी सन्मा आसपास स्ट्र्याटफोर्ड आए , जहाँ तीन बर्ष पछि उनको मृत्यु भयो। शेक्सपियरका निजी जीवनसँग जोडिएको केही तथ्य छन्, तथा यससँग जोडिएका केही विषयहरू जस्तो, उनको [[विलियम शेक्सपियरको कामुकता|कामुकता]] ([[:en:sexuality of William Shakespeare|sexuality]]), [[शेक्सपियरको धर्म|धार्मिक विश्वास]] ([[:en:Shakespeare's religion|religious beliefs]])तथा उनका कृतिहरू [[शेक्सपियरको लेखकत्वको प्रश्न|वास्तवमा अरू द्वारा लेखिएको थियो]] ([[:en:Shakespeare authorship question|written by others]])को बारेमा अलग अलग मत छन्। शेक्सपियरका सबैभन्दा प्रसिद्ध कृतिको रचनाकाल सन १५९० इस्वी देखि सन १६१३ इस्वी सन् बीचका छन्। उनका प्रारम्भिक नाटक मुख्यतः [[शेक्सपियरका हाँस्य रचनाहरू|हाँस्य प्रधान/प्रहसन]] ([[:en:Shakespearean comedy|comedies]])तथा [[शेक्सपियरका ऐतिहासिक रचनाहरू|ऐतिहासिक]] ([[:en:Shakespearean history|histories]]) छन्। यसमा सोह्रौं शताव्दीको अन्त्यतिर आइपुग्दा उनको शैली अभिजात्यता तथा कलात्मकताको शिखरमा पुग्दछ। लगभग सन १६०८ इस्वी सन् सम्म उनले मुख्य रूपमा [[शेक्सपियरका दुखान्त रचनाहरू|दुखान्त नाटक]] ([[:en:Shakespearean tragedy|tragedies]])लेखे, जसमा ''[[ह्याम्लेट]] ([[:en:Hamlet|Hamlet]])'','' [[किङ लियर]] ([[:en:King Lear|King Lear]])'' तथा '' [[म्याकवेथ]] ([[:en:Macbeth|Macbeth]])'', अङ्ग्रेजी भाषा साहित्यका केही बेजोड नमूना मानिन्छन्। आफ्नो साहित्य यात्राको अन्तिम खुड्किलोमा उनले [[शेक्सपियरका अन्तिम प्रेमाधारित रचनाहरू|दुखान्त हाँस्य रचनाहरू]] ([[:en:Shakespeare's late romances|tragicomedies]])लेखे, जसलाई रोमान्सको नामले चिनिन्छ तथा अन्य नाटककारको साथ मिलेर काम गरे। उनका धेरै नाटक, उनका जीवनकालमानै कयौं संस्करण गुणवत्ता र विवरणको यथार्थताको दृष्टिले अलग अलग रूपहरूमा प्रकाशित भए तथा १६२३ इस्वी सन्मा उनका थिएटर /नाट्य समूहका पुराना साथीहरूले [[प्रथम पृष्ठ|फर्स्ट फोलियो]] ([[:en:First Folio|First Folio]]) प्रकाशित गरे, जसको अन्तरगत उनको नाट्य कृतिहरू, जसमा उनका दुई नाटकहरू बाहेक बाँकी सबै नाटक संग्रहित थिए। शेक्सपियर त्यस समयको एक सम्मानित कवि तथा नाटककार थिए। उन्नाइसौं शताब्दी भन्दा अगाडी सम्म उनको प्रतिष्ठाले वर्तमान स्वरुप पाएको थिएन। विबाँकी रूप [[रोमान्टिक|रोमान्टिक्स]] ([[:en:Romantics|Romantics]])ले गर्दा शेक्सपियरको प्रतिभाको प्रशंसा भयो तथा दी [[भिक्टोरियन युग|भिक्टोरिन्स]] ([[:en:Victorian era|Victorians]])को हीरो- भनी श्रद्धा साथ शेक्सपियरको पूजा गर्दछन्। [[जर्ज बर्नार्ड शा]]ले "[[बर्दोलेट्री / एक महान लेखकको रूपमा शेक्सपियरको उल्लेख|बर्दोलाट्री]] ([[:en:bardolatry|bardolatry]])" गरेका थिए। <ref>बेर्तोलिनी, जोन एंथोनी (१९९३). ''श तथा अन्य नाटककार''.पेनसिल्वेनिया : राज्य पेन्सिलवेनिया विश्वविद्यालय प्रेस , ११९ ।आईएसबीएन ०२७१००९०८X.</ref> बीशौं शताब्दीमा उनका कृतिहरू विद्वत्ता तथा निष्पादनको क्षेत्रमा हुने नयाँ आन्दोलनहरू द्वारा पटक पटक अपनाइए। उनका नाटक आज पनि अत्यन्त लोकप्रिय छन्। पुरै विश्वमा विभिन्न सांस्कृतिक तथा राजनैतिक सन्दर्भहरूमा निरन्तर मञ्चित तथा पुनर्व्याख्यायित भैरहेका छन्।
== जीवन ==
== प्रारम्भिक जीवन ==
[[चित्र:William Shakespeares birthplace, Stratford-upon-Avon 26l2007.jpg|thumb|स्ट्र्याटफोर्ड अपन एवन|स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभन ([[:en:Stratford-upon-Avon|Stratford-upon-Avon]])मा जोन शेक्सपियरको घरको ]] [[चित्र:Shakespeare1COA.png|thumb|शेक्सपियरको कोट अफ आर्म्स]] विलियम शेक्सपियर [[जोन शेक्सपियर]] ([[:en:John Shakespeare|John Shakespeare]])को छोरा थिएऽजो एक सफल [[पन्जा]] ([[:en:glove|glove]]) तथा [[अल्डर्मन|पुराध्यक्ष]] ([[:en:alderman|alderman]]) थिए, तिनी मूल रूपमा [[स्निटरफील्ड]] ([[:en:Snitterfield|Snitterfield]])का थिए तथा एक सम्पन्न जमिन्दार किसानको छोरी [[मेरी आर्डेन|मरियम आर्डेन]] ([[:en:Mary Arden|Mary Arden]])सँग विवाह गरेकी थिइन्।<ref>स्कोएंबम (१९८७), '' विलियम शेक्सपियर : एक संक्षिप्त जीवनवृत्त '', संशोधित संस्करण , अक्सफोर्ड : अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय प्रेस , १४-२२.आईएसबीएन ०१९५०५१६१०.</ref> उनको जन्म एभन नदीको तटमा स्ट्र्याटफोर्डमा भएको थियो। तथा उनको बप्तिस्मा / दीक्षा संस्कार [[२६ अप्रिल]] [[१५६४|, सन १५६४]] इस्वी सन्मा भयो। उनको अअवगत जन्मदिन परम्परागत रूपमा [[२३ अप्रिल]], [[सेन्ट जर्ज दिवस]] ([[:en:St George's Day|St George's Day]])मा मनाइन्छ। <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २४-६.</ref> यो तिथि अठारौं शताव्दीको एक विद्वानको गल्ती मान्न सकिन्छ र यसले ध्यानाकर्षण गर्दछ किनकीकिन भनें शेक्सपियर [[२३ अप्रिल|२३ April]] [[१६१६]]मा मरेका थिए।<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २४, २९६.<br />• होनान, १५-१६.</ref> उनी आठ सन्तानहरूमा तेस्रो तथा जीवित रहेका जेठा पुत्र थिए। <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २३-२४.</ref> यद्यपि त्यसबेलाको कुनै पनि प्रत्यक्ष साक्षी उपलब्ध छैन, तर फेरि पनि थप जीवनी लेखक यसमा सहमत छन् कि शेक्सपियरको शिक्षा स्ट्रेटफोर्ड,<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', ६२-६३.<br />[[पीटर आकरौयद|आकरौयद , पीटर]] ([[:en:Peter Ackroyd|Ackroyd, Peter]])(२००६) .'' शेक्सपियर : जीवनवृत्त ''लण्डन : विंटेज , ५३ आईएसबीएन ०७४९३८६५५८.<br />[[स्टेनले वेल्स|वेल्स , स्टेनले]] ([[:en:Stanley Wells|Wells, Stanley]]), ''ऐट अल '' ( २००५ ) . ''द अक्सफोर्ड शेक्सपियर: संपूर्ण कृतिहरू '', द्वितीय संस्करण .अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय प्रेस, एक्स० वी० - एक्स० वी० आई० आईएसबीएन ०१९९२६७१७०.</ref> को [[किङ एडवर्ड षष्ठ विद्यालय, स्ट्र्याटफोर्ड अपोन एभन|किङ्गस् न्यू स्कूल]] ([[:en:King Edward VI School Stratford-upon-Avon|King's New School]])मा भएको थियो, जसको नजीकै एक निशुल्क विद्यालय थियो तथा उनको घर देखि एक चौथाई माइल टाढा थियो। एलिजाबेथ युगको क्रममा [[व्याकरण पाठशाला]] ([[:en:Grammar school|Grammar school]]) कयौं प्रकारको हुन्थ्यो, तर पुरै इङ्ल्याण्डमा <ref>बाल्डविन, १६४-८४.<br />• क्रेस्स्य, डेविड (१९७५). ''ट्यूडर तथा स्टुअर्ट इङ्ल्याण्ड ''मा शिक्षा.न्यूयोर्क: सेन्ट मार्टिन प्रेस, २८, २९.[[ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/२१४८२६० २१४८२६०].</ref> पाठ्यक्रम कानून द्वारा निश्चित हुन्थ्यो तथा विद्यालयहरूमा [[ल्याटिन भाषा|ल्याटिन व्याकरण]] र [[शास्त्रीय साहित्य|प्राचीन साहित्य]] ([[:en:classical literature|classics]]) गहन अध्ययन हुन्थ्यो।<ref>बाल्डविन, १६४-६६.<br />• क्रेस्स्य, ८०-८२.<br />• औक्रोय्द, ५४५.<br />• वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', Xvi.</ref> १८ वर्षको उमेरमा , शेक्सपियरले २६ वर्षीया [[एन्ने ह्याथवे ( शेक्सपियर )|अन्ने ह्याथवे]] ([[:en:Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]])सँग विवाह गरे। [[वार्सेस्टरका आंग्लिकन धर्मप्रदेश|वार्सेस्टरको धर्मप्रदेश]] ([[:en:Anglican Diocese of Worcester|Diocese of Worcester]])को [[परिषद् न्यायालय]] ([[:en:consistory court|consistory court]])ले [[२७ नोभेम्बर]] [[१५८२]]मा विवाह लाइसेन्स जारी गरे। ह्याथवेका दुई छिमेकीहरूले अर्को दिन विवाहमा कुनै बाधा छैन भनी सुनिश्चितताको लागि बन्ड जारी गरे। <ref>स्कोएंबम,''कम्पैक्ट'', ७७–७८.</ref> युगलले यो विवाह समारोह सम्भवतः हतार हतारमा आयोजित गरे होला , किनकीकिन भनें वार्सेस्टरको [[कुलपति]] ([[:en:chancellor|chancellor]])ले आमरूपमा तीन पटक पढ्नुपर्ने [[विवाह निषेध]] ([[:en:Banns of marriage|marriage banns]]) एकै पटक पढ्ने अनुमति दिएका थिए।<ref>[[माइकल वुड ( इतिहासकार )|वुड माइकल]] ([[:en:Michael Wood (historian)|Wood, Michael]]) ( २००३ ) . ''शेक्सपियर''.न्यूयोर्क: मूल पुस्तकहरू, ८४.आईएसबीएन ०४६५०९२६४०.<br />स्कोएंबम,''कम्पैक्ट'', ७८–७९.</ref> यसको कारण एन्ने गर्भावस्थामा थिइन् होला। विवाहको छ महिना पछि, उनले एक छोरी [[सुजेन हल|सुजैन]] ([[:en:Susanna Hall|Susanna]])लाईजन्म दिइन्, जसको बप्तिस्मा [[२६ मे]] [[१५८३]] इस्वी सन्मा गरियो।<ref>स्कोएंबम,''कम्पैक्ट'', ९३</ref> जुम्ल्याहा पुत्र [[ह्याम्नेट शेक्सपियर|हम्नेट]] ([[:en:Hamnet Shakespeare|Hamnet]]) तथा छोरी [[जुडिथ क्विनी|जुडिथ]] ([[:en:Judith Quiney|Judith]])यसको दुई बर्ष पछि यस सन्सारमा आए र [[२ फरवरी]] [[१५८५]]मा उनको बप्तिस्मा / दीक्षा संस्कार गरियो। <ref>स्कोएंबम,''कम्पैक्ट'', ९४</ref> अअवगत कारणबाट ११ वर्षाको अवस्थामा ह्याम्नेटको मृत्यु भयो तथा उनको अन्तिम संस्कार [[११ अगस्त]] ([[:en:11 August|11 August]]) , [[१५९६]]<ref>स्कोएंबम,''कम्पैक्ट'', २२४</ref> मा गरियो। जुम्ल्याहा सन्तानहरूको जन्म र लण्डन थिएटरको दृश्यको एक भागको रूपमा उनको उल्लेख नभएसम्मको बारेमा, केही ऐतिहासिक सूत्र उपलब्ध छन्। यस व्यवधानको कारण विद्वान् सन १५८५ इस्वी सन् देखि १५९२ इस्वी सन्मा मध्यको कालखण्डको " हराएको बर्ष" <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', ९५.</ref> को नामले सम्बोधित गर्दछन्। यस कालखण्डको विवरण एकत्रित गराउने प्रयास गर्ने जीवन वृत्त अनेक[[wikt:apocryphal|अप्रमाणिक / संदिग्ध]]कथा बाट पूर्ण छन्। [[निकोलस रो ( नाटककार )|निकोलस रो]] ([[:en:Nicholas Rowe (dramatist)|Nicholas Rowe]]), शेक्सपियरका पहिलो जीवनीकार अवैध रूपले गरिएका हरिणको [[अवैधानिक रूप देखि शिकार गर्नु|अवैध शिकार]] ([[:en:poaching|poaching]])को अभियोग देखि बच्नको लागि शेक्सपियर स्ट्र्याटफोर्ड बाट लण्डन गएका थिए भनी एक किंवदन्तीको उल्लेख गर्दछन् । <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', ९७-१०८.<br /> [[निकोलस रो ( नाटककार )|]] ([[:en:Nicholas Rowe (dramatist)|Rowe, Nicholas]])रो निकोलस (१७०९). ''श्रीमान विलियम शेक्सपियर''को जीवन तथा चरित्रसँग जोडिएको केही विवरण [http://shakespeare.palomar.edu/rowe.htm टेरी ए द्वारा पुनर्त्पादित ग्रे ( १९९७)मा :श्रीमान विलियम शेक्सपियर तथा इन्टरनेट।] [[३० जुलाई]] ([[:en:३० July|३० July]])[[२००७]]मा पुनः प्राप्त.</ref> अठारौं शताब्दीको एक अन्य कथा अनुसार शेक्सपियरले आफ्नो नाट्य जीवनको शुरुवात लण्डनमा थिएटरको मालिकहरूकाको घोडाको रेखदेख गर्ने कामबाट शुरू गरेका थिए। <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १४४-४५.</ref>[[जोन आब्रे]] ([[:en:John Aubrey|John Aubrey]]) उल्लेख गर्दछन् कि शेक्सपियर एक ग्रामीण स्कूलमा मास्टर <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', ११०-११.</ref> थिए। बिशौं शताव्दीको केही विद्वानहरूको मतानुसार शेक्सपियरका [[लंकाशायर]]मा क्याथोलिक जमिन्दार अलेक्जेण्डर होटन द्वारा स्कूलको अध्यापकको रूपमा नियुक्त गरिएका हुनसक्छन्। जसले आफ्नो इच्छापत्रमा "विलियम शेक्सशाफ्त"को उल्लेख गरेका छन्। <ref>होंनिग्मन, ई०. ए.जे .(१९९९). ''शेक्सपियर : हराएको वर्ष / अन्धकार वर्ष .'' संशोधित संस्करण म्यानचेस्टर : म्यानचेस्टर विश्वविद्यालय प्रेस , १ .आईएसबीएन ०७१९०५४२५७.<br />• वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', Xvii.</ref> उनको मृत्यु पछि सुनिएका [[wikt:hearsay|अफवाह]] सिवाय यसको कुनै प्रमाण छैन,<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', ९५-११७.<br />वुड, ९७–१०९.</ref>
== लण्डन तथा नाट्य पेशा/ जीवन ==
शेक्सपियरले लेखन कहिले शुरू गरे यस बारेमा स्पष्ट रूपले अवगत छैन तर समकालीनहरू तथा नाटकहरूको विवरण यो सूचित गर्दछ कि उनका कयौं नाटक सन १५९२ इस्वी सन् सम्म लण्डनमा मञ्चित भैसकेका थिए। <ref>[[एडमण्ड केर्चेम्वर चेम्बर्स|चेम्बर्स , ई० के०.]] ([[:en:Edmund Kerchever Chambers|Chambers, E.K.]])(१९३०). ''विलियम शेक्सपियर :तथ्य तथा समस्याहरूको एक अध्ययन''.खण्ड / जिल्द १.अक्सफोर्ड: क्लारेन्दो प्रेस, २८७, २९२.[[ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/353406&tab=editions 353406].</ref> तर उनी तब सम्म लण्डनमा यति चिनिएका थिए कि नाटककार [[रोबर्ट ग्रीन (१६ौं शताब्दी )|रोबर्ट ग्रीन]] ([[:en:Robert Greene (16th century)|Robert Greene]]) आफ्नो लेखन द्वारा उनमा आक्षेप गर्न थालेका थिए। <blockquote>... एक नवोदय काग हो, जो मेरो प्वाँखले सजियो र आफ्नो खेलाडीको रूपमा ''बाघको हृदय साथ लाग्यो, त्यो पनि कुराकानी गरेर तपाँइको सर्वोत्तम रूप बाट एक रिक्त पद्य बाहिर ल्याउनमा सक्षम छ: तथा मात्र एक ''जोहन्नेसको नोकर'' हुनु नै, त्यसको अभिमानमा देश हल्लाउने एउटा दृश्य छ।<ref>ग्रीन्ब्लात्त, २१३</ref></blockquote> विद्वानहरूमा यी शब्दहरूको यथार्थ अर्थको विषयमा मतभेद छ।,<ref>ग्रीन्ब्लात्त, २१३. <br />• स्कोएंबम, १५३.</ref> तर अधिकांश यस कुरामा सहमत छन् कि यहाँ ग्रीन शेक्सपियरको आफ्नो स्तर माथि उठेर विश्वविद्यालयमा शिक्षा प्राप्त लेखकहरू, जस्तो [[क्रिस्टोफर मारलो|क्रिस्टोफर मार्लो]] ([[:en:Christopher Marlowe|Christopher Marlowe]]), [[थोमस नशे|थोमस नाश]] ([[:en:Thomas Nashe|Thomas Nashe]]) तथा स्वयं ग्रीनको बराबरी गर्ने आरोप लगाइरहेका छन्।<ref>एक्रोयद, १७६.</ref> उडाउँदै यस इटालिक लिपिमा लेखेको वाक्यांश पंक्ति "ओह, बाघको मुटु एक तथातमा लुकेको छ" शेक्सपियरका ''[[हेनरी VI, भाग ३]] ([[:en:Henry VI, part 3|Henry VI, part 3]])''मा छ, "हल्लाउने दृश्य"को साथ, शेक्सपियरका लक्ष्यको रूपमा चिन्दछन्।<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १५१-५२.</ref> {| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;" cellspacing="5" |style="text align: "left;"| " यो पुरै विश्व एक रङ्गमञ्च हो, तथा सबै स्त्री तथा पुरूष अभिनेता मात्र हुन्. उनका आफ्नो प्रवेश तथा निकास हुन्छ; तथा एक व्यक्ति आफ्नो समयमा विभिन्न भूमिका निर्वाह गर्दछ।..." |- |style="text align: "left;"|''[[एज यू लाइक ईट|एज यू लाइक इट]] ([[:en:As You Like It|As You Like It]])'', अंक द्वितीय, दृश्य ७, १३९ - ४२.<ref>वेल्स , ''अक्सफोर्ड'', ६६६</ref> |} ग्रीनका यो जवानी हमला शेक्सपियरका नाट्य जीवनको सन्दर्भमा प्रथम दर्जा उल्लेख छ। जीवनीकारहरू शेक्सपियरको नाट्य जीवनको आरम्भ, सन १५८० इस्वी सन्मा मध्य कुनै समय, ग्रीनको टिप्पणीमा अघिल्लो थियो भन्ने ठान्दछन्। .<ref>वेल्स, स्टेनली (२००६). ''शेक्सपियर तथा कं'' न्यूयोर्क :पंथेहरू , २८ .आईएसबीएन ०३७५४२४९४६.<br />• स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १४४-४६.<br />• चेम्बर्स , ''विलियम शेक्सपियर'', संस्करण . १ , पी.५९</ref> सन १५९४ इस्वी सन् देखि शेक्सपियरका नाटक केवल [[लर्ड चेम्बेर्लिंस मेन /लर्ड चेम्बेर्लिंसका मानिस|लर्ड चेम्बेर्लिंस मेन]] ([[:en:Lord Chamberlain's Men|Lord Chamberlain's Men]]) नामक नाट्य समूह, जसको बागडोर अभिनेताहरूको एक समूहको हातमा थियो जसमा शेक्सपियर पनि शामिल थिए। धेरै नाटक त्यसै द्वारा मञ्चित गरिन्थ्यो, त्यो समुह चाँडै नै लण्डनको एक प्रमुख [[नाटक कम्पनी]] ([[:en:playing company|playing company]]) बन्न पुग्यो।<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १८४.</ref> सन १६०३ इस्वी सन्मा [[एलिजावेथ प्रथम|महारानी एलिजाबेथ]]मा मृत्यु पछि, नाटक कम्पनी, नयाँ शासक [[इङ्ल्याण्डका जेम्स प्रथम|जेम्स प्रथम]] ([[:en:James I of England|James I]])द्बारा एक शाही सनद / अधिकार पत्र / पेटेंटले सम्मानित गरियो तथा यसको नाम फेरेर [[किङ्गस् मेन (नाटक कम्पनी)|किङ्गस् मेन]] ([[:en:King's Men (playing company)|King's Men]]) भयो।<ref>[[एडमण्ड केर्चेम्वर चेम्बर्स|चेम्बर्स , ई० के०.]] ([[:en:Edmund Kerchever Chambers|Chambers, E.K.]])(१९२३). '' एलिजाबेथ कालीन रङ्गमञ्च ''.संस्करण.२.अक्सफोर्ड: क्लारेन्दो प्रेस, २०८-२०९.[[ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]]) [http://worldcat.org/oclc/३३६३७९ ३३६३७९].</ref> १५९९ इस्वी सन्मा कम्पनीका अंशियार सदस्यहरूले मिलेर, [[टेम्स नदी|थेम्स नदी]]को दक्षिणी किनारमा एक अलग रंगशाला/ थिएटरको निर्माण गरे, जसलाई उनले [[ग्लोब थिएटर|ग्लोब]] ([[:en:Globe Theatre|Globe]])नाम दिए. १६०८ इस्वी सन् मा, [[ब्ल्याकफ्राइअर्स थिएटर|ब्लाक्क्फ्रिअर्स इनडोर थिएटर]] ([[:en:Blackfriars Theatre|Blackfriars indoor theatre]])लाई पनि साझेदारहरूको यस समूह द्वारा अधिकृत गरियो। शेक्सपियरका सम्पत्ति किन्यो तथा लाग्योनीसँग सम्बंधित दस्तावेज अनुसार कम्पनीबाट उनलाई अत्यन्त आर्थिक लाभ भयो।<ref>चेम्बर्स , ''विलियम शेक्सपियर'', संस्करण . २ , पी.६७-७१.</ref> सन १५९७ इस्वी सन्मा उनले स्ट्र्याटफोर्ड, [[नयाँ ठाउँ|न्यू प्लेस]] ([[:en:New Place|New Place]])को अर्को सबैभन्दा ठूलो घर किने तथा सन १६०५ इस्वी सन्मा उनले स्ट्र्याटफोर्डमा [[दशआमाश|तिथेस]] ([[:en:tithes|tithes]]) ([[:en:parish|parish]])मा लगानी गरे। <ref>बेंटले , जी०.ई (१९६१). ''शेक्सपियर : एक जीवनी पुस्तिका''.न्यू हेवेन: येल यूनिभर्सिटी प्रेस, ३६.[[ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/३५६४१६&tab=editions ३५६४१६].</ref> शेक्सपियरका केही नाटक सन १५९४ इस्वी सन् देखि [[जिल्दसाजी#नियम तथा सम्मनीक|क्वार्टो]] ([[:en:Bookbinding#Terms and techniques|quarto]])संस्करणमा प्रकाशित भए. सन १५९८ इस्वी सन् सम्म उनको नाम बिक्न थाल्यो तथा अब उनको नाम किताबको [[शीर्षक पृष्ठ|मुख्य पृष्ठ]] ([[:en:title page|title page]]) <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १८८.<br />• कस्तान, डेविड स्कट (१९९९). ''शेक्सपियरका पछिको सिद्धांत''.लण्डन, न्यूयोर्क: रौत्लेद्गे, ३७.आईएसबीएन ०४१५९०११२X.<br /><!--Translate this template and uncomment {{cite book |last=Knutson |first=Roslyn |authorlink= |coauthors= |title=Playing Companies and Commerce in Shakespeare's Time |year=२००१ |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |pages=१७ |isbn=01521772427 }} --></ref> मा छापिन लाग्यो. एक नाटककारको रूपमा आफ्नो सफलताका पछि पनि उनले आफ्नो नाटकहरू र अन्य नाटकहरूमा अभिनय गर्न जारी राखे। [[बेन जोन्सन|बेन जोनसन की]] ([[:en:Ben Jonson|Ben Jonson]])'' कृतिहरू ''को १६१६ इस्वी सन्मा प्रकाशित संस्करणमा उनको नाम ''[[उनका हाँस्यमा हरेक मानिस|एवरी मन यी हिज हुमर]] ([[:en:Every Man in His Humour|Every Man in His Humour]]) ''(१५९८) तथा'' [[सेजानस ( नाटक )|सेजानस, हिज फाल]] ([[:en:Sejanus (play)|Sejanus, His Fall]])'' (१६०३) <ref>[[जोसेफ क्विंसी एडम्स|एडम्स, यूसुफ कुंच्य]] ([[:en:Joseph Quincy Adams|Adams, Joseph Quincy]]) (१९२३). ''विलियम शेक्सपियरको जीवन। ''बोस्टन : होटन/ फ्रान्सीसी प्रोटेस्टेन्ट मिफ्लिन . २७५. [[ओ० सी० एल० सी०|ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/१९३५२६४ १९३५२६४].</ref> को कलाकारहरूको सूचीमा पाइन्छ। जोन्सन लिखित ''[[वोल्पोन]] ([[:en:Volpone|Volpone]])''को कलाकारहरूको सूचीमा शेक्सपियरका नामको अनुपस्थितिको केही विद्वान् उनका अभिनय जीवनको अन्त्य हुने संकेद मान्दछन्। <ref>वेल्स, ''शेक्सपियर एण्ड कं'', २८.</ref> यद्यपि १६२३ को१६२३को [[प्रथम पृष्ठ|प्रथम अध्याय]] ([[:en:First Folio|First Folio]])ले यी सबै नाटकहरूको प्रमुख नायकहरूमा शेक्सपियरको गन्ती गर्दछ। जसमध्ये केही ''वोल्पोन ''को पछाडी पहिलो पटक मञ्चित गरिएको थियो। तथापि निश्चित रूपमा यो भन्न सकिन्न कि उनले कुन कुन पात्रको अभिननय गरे। <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २००.</ref> १६१० मा, [[हेरेफोर्डको जोन डेविस|जोन डेविस अफ हियरफोर्ड]] ([[:en:John Davies of Hereford|John Davies of Hereford]])ले लेखेको "गुड विल"ले "राजकीय" भूमिका निभायो।<ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २००-२०१.</ref> १७०९ इस्वी सन्मा रोको कथन अनुसार शेक्सपियरले ह्याम्लेटको पिताको भूत / आत्माको भूमिका निभाए।<ref>रो, एन०. ''विवरण ''.</ref> पछिको विवरणले उनले ''[[एज यूं लाइक ईट]] ([[:en:As You Like It|As You Like It]])''मा ऐडम तथा'' [[हेनरी वी० ( नाटक )|हेनरी पञ्चम]] ([[:en:Henry V (play)|Henry V]])''<ref>अक्रोयद , ३५७.<br /> वेल्स , ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', xxii .</ref> मा कोरसको भूमिका पनि निभाएको बुझिन्छ। यद्यपि विद्वान् यी सूचनाहरूको श्रोतलाई पुरै विश्वसनीय श्रोतको <ref>स्चोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २०२-३.</ref> आफ्नो पेसाको क्रममा शेक्सपियरले आफ्नो समय लण्डन तथा स्ट्र्याटफोर्डको बीच बाँडेका थिए। १५९६ इस्वी सन्, स्ट्र्याटफोर्डमा न्यू प्लेसको आफ्नो पारिवारिक घरको रूपमा किन्नु अघि शेक्सपियर थेम्स नदीको उत्तरी किनारमा स्थित सेन्ट हेलन [[टोल]] ([[:en:parish|parish]])मा [[बिशपगेट]] ([[:en:Bishopsgate|Bishopsgate]]),मा बस्दथे। <ref>होनान , पार्क ( १९९८ ) . ''शेक्सपियर : एक जीवन''.अक्सफोर्ड , न्यूयोर्क : अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय प्रेस , १२१.आईएसबीएन ०१९८११७९२२.</ref> सन १५९९ इस्वी सन्मा त्यो नदीको अर्को तिर [[सदक|साऊथवार्क]]मा आए , यो त्यही बर्ष थियो जुन बर्ष उनको कम्पनीले वहां ग्लोब थिएटरको निर्माण गरेका थिए। <ref>शापिरो, १२२.</ref> सन १६०४ इस्वी सन् सम्म एक पटक फेरि उनी नदीको उत्तरी किनार तर्फ आए तथा [[सेन्ट पल क्याथेड्रल/ चर्च|सेन्ट पल चर्च]] ([[:en:St Paul's Cathedral|St Paul's Cathedral]])को उत्तरमा स्थित एक इलाकामा जहाँ कयौं शानदार भवनहरू थिएऽ त्यहाँ आफ्नो बासस्थान बनाए। यहाँ उनले क्रिस्टोफर माउन्टजोय नाम गरेका [[ह्युजनोट|फ्रान्सको प्रोटेस्टेन्ट समुदायको अनुयायी]] ([[:en:Huguenot|Huguenot]]) ,लाईकेशसज्जा सामग्रीको निर्मातासँग कोठा भाडामा लगाए। <ref>होनान, ३२५ ; ग्रीन्ब्लात्त, ४०५</ref>
== अन्तिम वर्ष तथा मृत्यु ==
== नाटक ==
शेक्सपियरका लेखकीय जीवनको विद्वानहरूले प्रायः चार कालखण्डहरूको रूपमा हेरेका छन्।.<ref>[[एडवर्ड डोदेन|डोदेन , एडवर्ड]] ([[:en:Edward Dowden|Dowden, Edward]]) (१८८१) . ''शेक्सपियर''.न्यूयोर्क: एप्पलेटोन एण्ड कं, ४८-९.[[ओसीएलसी|ओसीएलसी०]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/816438581164385].</ref> १५९० इस्वी सन्को मध्य सम्म उनले लोकप्रिय वृत्तान्तमाम्परामा मुख्यतः हाँस्य प्रधान रचनाहरू लेखे , जसको रोमन तथा इटालियन मोडल र ऐतिहासिक नाटकहरू बाट प्रभावित थियो। उनको दोश्रोदोस्रो कालखण्ड लगभग सन १५९५ इस्वी सन् देखि उनको दुखान्त रचना ''[[रोमियो तथा जूलियट]] ([[:en:Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]])''को सृजना देखि आरम्भ भएर ''[[जुलियस सिजर (नाटक)|जुलिअस सिजर]] ([[:en:Julius Caesar (play)|Julius Caesar]]) ''नामक दुखान्त कृतिमा आएर १५९९ इस्वी सन्मा समाप्त हुन्छ। यस क्रममा उनले जे जति लेखे ती सबैको गन्ती महानतम हाँस्य प्रधान र ऐतिहासिक रचनाहरूमा हुन्छ। लगभग सन १६०० देखि १६०८ इस्वी सन् सम्मका समय शेक्सपियरका "दुखान्त युग" मानिन्छ। यस क्रममा शेक्सपियरले मुख्यतः दुखान्त रचनाहरूको सृजना गरे तथा लगभग १६०८ इस्वी सन् देखि १६१३ इस्वी सन् सम्म उनले [[दुखान्त हाँस्य रचना|हाँस्य प्रधान दुखान्त रचना]] ([[:en:tragicomedy|tragicomedies]]) लेखे, जसलाई [[शेक्सपियर कोमावर्ती रोमान्सेज|रोमान्सेज]] ([[:en:Shakespeare's late romances|romances]]) नामले पनि जानिन्छ. ''[[रिचर्ड तृतीय (नाटक)|रिचर्ड तृतीय]] ([[:en:Richard III (play)|Richard III]]) ''तथा''[[हेनरी षष्ठ भाग १|हेनरी षष्ठ]] ([[:en:Henry VI Part 1|Henry VI]]) ''का तीन भाग , शेक्सपियर द्वारा रचित प्रथम दर्जा कृतिहरू हुन्, जो १५९० इस्वी सन्मा आरम्भमा , ऐतिहासिक नाटकहरूको प्रचलनको क्रममा लेखिएको थियो। शेक्सपियरका नाटकहरूको तिथि निर्धारित गर्न मुश्किल छ तथापि,<ref>फ्रे, ९.<br />• होनान, १६६.</ref> मूल ग्रन्थहरूको अध्ययन बाट यो थाहा हुन्छ कि ''[[टाइटस एन्ड्रोनिकस]] ([[:en:Titus Andronicus|Titus Andronicus]])'', ''[[कमेडी अफ एरर्स]] ([[:en:The Comedy of Errors|The Comedy of Errors]])'',''[[द टेमिङ्ग अफ द श्रीऊ|द टेमिंग अफ द श्रीऊ]] ([[:en:The Taming of the Shrew|The Taming of the Shrew]]) '' तथा ''[[टू जेन्टलम्यान अफ भेरोना]] ([[:en:Two Gentlemen of Verona|Two Gentlemen of Verona]])'' पनि शेक्सपियरका सुरूका काल देखि सम्बद्ध हुन सक्दछन्। <ref>स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १५९-६१.<br />फ्रे, ९.</ref> उनको पहिलो [[शेक्सपियर कालीन इतिहास|इतिहास]] ([[:en:Shakespearean history|histories]]), जो ठूलो मात्रामा १५८७ को१५८७को [[राफेल होलिनशेड|राफेल होलिंशेद'स]] ([[:en:Raphael Holinshed|Raphael Holinshed's]]) ''च्रोनिक्लेस अफ इङ्ल्याण्ड, स्कटल्याण्ड, तथा आयरल्याण्ड''को संस्करणमा प्रकाशित भएको थियो,<ref>डट्टोन, रिचर्ड ; तथा जीन हावर्ड (२००३) . ''शेक्सपियरका कृतिहरूका साथी: द हिस्टरीज.''अक्सफोर्ड : ब्ल्याकवेल , १४७.आईएसबीएन ०६३१२२६३३८.</ref> कमजोर या भ्रष्ट शासनको विनाशकारी परिणामको नाट्यान्तरित गरेका थिए तथा [[ट्यूडर राजवंश|ट्यूडर वंश]] ([[:en:Tudor dynasty|Tudor dynasty]])को उत्पत्तिको लागि एक औचित्यको रूपमा व्याख्या गरेका थिए।<ref>रिब्नेर , इरविंग (२००५) . ''शेक्सपियर कालीन अङ्ग्रेजी ऐतिहासिक नाटक ''.लण्डन, न्यूयोर्क: राउटलेड्ज, १५४-१५५.आईएसबीएन ०४१५३५३१४९.</ref> उनका संघटन अन्य एलिजाबेथियन नाटककारहरूको कार्य देखि प्रभावित थिए, खासगरी [[थोमस किड|थोमस क्य्द]] ([[:en:Thomas Kyd|Thomas Kyd]]) तथा [[क्रिस्टोफर मारलो|क्रिस्टोफर मारलोवे]] ([[:en:Christopher Marlowe|Christopher Marlowe]])<!--Translate this template and uncomment {{Ref_label|c|c|none}} --> लेऽ मध्ययुगीन नाटकको परम्पराहरू, तथा [[सेनेका द यंगर|सेनेका]] ([[:en:Seneca the Younger|Seneca]])को नाटकहरू द्वारा.<ref>फ्रे, १०५.<br />रिब्नर, ६७.<br />चेनी /शेने , पैट्रिक जेरार्ड (२००४) . ''दी क्याम्ब्रिज कम्पेनियन टु क्रिस्टोफर मारलोवे''.क्याम्ब्रिज : क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालय प्रेस, १००. आईएसबीएन ०५२१५२७३४१.</ref> ''कमेडी अफ एरर्स ''पनि क्लासिकल मोडलमा आधारित थियो , तर ‘‘टेमिङ्ग अफ द श्रयु ''का कुनै पनि श्रोत अहिले सम्म जानकारीमा छैन, यद्यपि यसको सम्बन्ध यसै नामको एक अन्य नाटक बाट स्थापित गरिन्छ तथा यसलाई कुनै लोककथा बाट व्युत्पन्न मानिन्छ। <ref>होनान, १३६.<br />• स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', १६६.</ref>''टू जेन्टलमेन अफ वेरोना''को किसिम, जसमा दुई मित्र एक बलात्कारको अनुमोदन गर्नको लागि आएका थिए,<ref>फ्रे, ९१.<br />• होनान ११६-११७.<br />• वर्नर, सारा (२००१). ''शेक्सपियर तथा नारीवादी प्रदर्शन''.लण्डन, न्यूयोर्क: रौल्टेज, ९६-१००.आईएसबीएन ०४१५२२७२९१.</ref> दी ''श्रेव'स'' स्टोरी अफ टेमिङ्ग एक तथातको स्वतन्त्र आत्माको एक मानिस द्वारा कहिलेकाँही आधुनिक आलोचकहरू तथा निर्देशकहरूलाई अप्ठ्यारो पार्दछ।<ref>फ्राईडम्यान, माइकल डी (२००६) ." म एक नारीवादी निर्देशक होइन , तर............": हालको ''द टेमिङ्ग अफ द श्रीऊ''को नारीवादी उत्पत्ति को, ''आलोचनाको अधिनियममा: शेक्सपियर तथा उनका समकालीनमा प्रदर्शनको मामला: जेम्स पी.को सम्मानमा निवन्ध लुसर्दी ''.पल नेल्सन तथा जून स्च्लुएटर (इड्स.).न्यू जर्सी: फैर्लेइघ डिकिंसन यूनिभर्सिटी प्रेस, १५९.आईएसबीएन ०८३८६४०५९१.</ref> [[चित्र:Oberon, Titania and Puck with Fairies Dancing. William Blake. c.1786.jpg|thumb|''बोबेरोन, टितानिया तथा परीहरूको नृत्यको साथ पुक.''[[विलियम ब्लेक]] ([[:en:William Blake|William Blake]]) द्वारा , सी. १७८६. ]]टेट ब्रिटेन [[टेट ब्रिटेन|.]] ([[:en:Tate Britain|Tate Britain]]) शेक्सपियरको प्रारम्भिक शास्त्रीय तथा इटालियन हाँस्य रचनाहरू , जसमा चुस्त दोहोरो कथानक तथा सटीक हाँस्य दृश्यहरूको १५९० किसिमको मध्यमा आफ्नो वातावरणको रोमान्टिक हाँस्य सबैभन्दा ठूलो हो। .<ref>अक्रायद, २३५.</ref> '' [[ए मिडसमर नाइट्स ड्रीम|मिडसमर नाईट ड्रीम]] ([[:en:A Midsummer Night's Dream|A Midsummer Night's Dream]])''एक हाँस्यको झलकका लागि प्रेम, परीहरूको जादू तथा जीवनको हाँस्यप्रद दृश्यहरूका मिश्रण छन्।<ref>वुड, १६१-१६२.</ref> शेक्सपियरको अघिल्लो हाँस्य रचना जसको उतिनै रोमान्टिक छ, ''[[द मर्चेंट अफ वेनिस|वेनिसका व्यापारी]] ([[:en:The Merchant of Venice|The Merchant of Venice]])'', जेविश साहूकारको बदलेको रचना समाहित भयो, [[शाइलक|शायलक]] ([[:en:Shylock|Shylock]]), जसको एलिजाबेथियनको विचार दर्शाउँछ। तर आधुनिक दर्शकहरूको लागि पक्षपातपूर्ण हुनसक्छ।<ref>वुड, २०५-२०६.<br />• होनान २५८.</ref>''[[कुराका बतंगड बनेना/ मच एडो अबाउट नथिंग|मच अदो अबाउट नथिंग]] ([[:en:Much Ado About Nothing|Much Ado About Nothing]])''का ज्ञान तथा शब्दहरूसँग खेल्ने कला,<ref>अक्रोयद, ३५९.</ref> ''[[एज यूं लाइक ईट|एज यू लाइक इट]] ([[:en:As You Like It|As You Like It]])''को आकर्षक ग्रामीण सजावट, तथा''[[ट्वेल्थ नाईट|ट्वेल्फ्थ नाईट]] ([[:en:Twelfth Night|Twelfth Night]])''को जीवन्त क्रीडा शेक्सपियरका महान हाँस्यको अनुक्रमलाई पूरा गर्दछन् यस गीतात्मक ''[[रिचर्ड द्वितीय ( नाटक )|रिचर्ड द्वितीय]] ([[:en:Richard II (play)|Richard II]])''लाईपछि, लगभग पुरै किसिम पद्यमा लेखे, शेक्सपियरले १५९०को अन्त्यमा '' [[हेनरी IV, भाग १.|हेनरी IV, भाग १]] ([[:en:Henry IV, Part १|Henry IV, parts १]])'' तथा '' [[हेनरी IV, भाग २.|२]] ([[:en:Henry IV, Part २|२]])'' , तथा ''[[हेनरी पञ्चम ( नाटक )|हेनरी वी]] ([[:en:Henry V (play)|Henry V]])''को इतिहासमा गद्य कमेडी शुरू गरे त्यसको पात्र तथा थप जटिल तथा नरम हुँदै गए जस्तो त्यो हाँस्य देखि गंभीर दृश्यहरू तिर सहजता सँग बढ्दै गयो, गद्य तथा कविता, उनको परिपक्व काम हो, तथा त्यसले विभिन्न प्रकारको कामको परिपक्वता पाउँछ। <ref>शापिरो, १५०.<br />• गिबन्स, ब्रायन (१९९३). ''शेक्सपियर तथा विविधता/ बहुलता.'' क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, १.आईएसबीएन ०५२१४४४०६३.<br />• अक्रोयद, ३५६.</ref> यो युग समाप्त तथा शुरू हुन्छ दुई वियोगान्त हरूबाट: ''[[रोमियो तथा जूलियट]] ([[:en:Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]])'', जो यौन आरोपित किशोरावस्था, प्रेम तथा मृत्युको प्रसिद्ध रोमान्टिक वियोगान्त हुन्<ref>वुड, १६१. <br />• होनान, २०६.</ref> तथा '' [[जुलियस सिजर( नाटक )|जूलियस सिजर]] ([[:en:Julius Caesar (play)|Julius Caesar]])''—जो सर [[थोमस नर्थ|थोमस नर्थ'स]] ([[:en:Thomas North|Thomas North's]])को १५७९को [[प्लूटार्क|प्लुतार्च'स]] ([[:en:Plutarch|Plutarch's]]) ''[[समान्तर जिन्दगी|माल्लेल लिवेस]] ([[:en:Parallel Lives|Parallel Lives]])''—को अनुवादमा आधारित छ, जसले एक नयाँ किसिमको नाटकको शरुआत गर्यो। <ref>अक्रोयद, ३५३, ३५८.<br />• शापिरो, १५१-१५३.</ref> शेक्सपियरका महान विद्वान जेम्स शापिरोको अनुसार, ''जूलियस कैसर'' मा, "राजनीति, चरित्र, भित्रको तिर, समसामयिक घटनाहरू, यहाँ सम्म कि शेक्सपियरका आफ्नो केही लेख्ने कलाको विभिन्न पल एक अर्कोसँग मिल्न थाले".<ref>शापिरो, १५१.</ref> [[चित्र:Henry Fuseli rendering of Hamlet and his father's Ghost.JPG|thumb|left|''ह्याम्लेट, होरातियो, मर्सल्लुस, तथा घोस्ट अफ हम्लेट'स फादर.''[[हेनरी फुसेली]] ([[:en:Henry Fuseli|Henry Fuseli]]), १७८०-५. [[कुंस्थौस ज्यूरिख]] ([[:en:Kunsthaus Zürich|Kunsthaus Zürich]]).]] शेक्सपियरका तथाकथित "वियोगान्तक समय" १६०० देखि १६०८ सम्म चल्यो, जबकि उनले त्यस समयमा तथाकथित [[प्रोब्लम प्लेज (शेक्सपियर)|"प्रोब्लम प्लेज"]] ([[:en:Problem plays (Shakespeare)|"problem plays"]]) ''[[मेजर फर मेजर]] ([[:en:Measure for Measure|Measure for Measure]])'', ''[[त्रोइलुस तथा क्रेस्सिदा|त्रोइलुस एण्ड क्रेस्सिदा]] ([[:en:Troilus and Cressida|Troilus and Cressida]])'', तथा ''[[अल इज वेल द्याट इन्ड्स वेल|अल'स वेल ठाट एंड्स वेल]] ([[:en:All's Well That Ends Well|All's Well That Ends Well]])'' पनि लेखे तथा [[शेक्सपीयरेअन वियोगान्त|ट्रेजिडिज]] ([[:en:Shakespearean tragedy|tragedies]])त्यसको पहिलो लेखे.<ref>[[एंड्रयू सेसिल ब्राडली|ब्राडली, ए सी]] ([[:en:Andrew Cecil Bradley|Bradley, A. C]]) (१९९१ संस्करण). ''शेक्सपीयरेअन वियोगान्त: ह्याम्लेट, ओथेलो, किङ लियर तथा म्याकवेथमा व्याख्यान''.लण्डन: पेन्गुइन, ८५.आईएसबीएन ०१४०५३०१९३.<br /> • मुइर, केनेथ (२००५). ''शेक्सपियरका त्रासद अनुक्रम''.लण्डन, न्यूयोर्क: रौउत्लेगेज, १२-१६.आईएसबीएन ०४१५३५३२५४.</ref> कयौं आलोचकहरूको मान्यता छ कि शेक्सपियरको सबैभन्दा ठूलो वियोगान्त त्यसको कलाको शिखरको प्रतिनिधित्व गर्दछन्.पहिलो, [[राजकुमार ह्याम्लेट|ह्याम्लेट]] ([[:en:Prince Hamlet|Hamlet]])को नायक, शायद तथा थप कुनै पनि अन्य शेक्सपियरका चरित्रको तुलना मा, बाँकी रूप बाट चर्चित भयो, खासगरी आफ्नो प्रसिद्द [[स्वागत भाषण|सोलिलोकुय]] ([[:en:soliloquy|soliloquy]]) "[[टु बी, तथा नट टु बी|टु बी तथा नट टु बी; देट यस दी कुएस्शन]] ([[:en:To be, or not to be|To be or not to be; that is the question]]). "<ref>ब्राडली, ९४.</ref> अन्त्यर्मुखी ह्याम्लेटको विपरीत, जसको मिथ्या दोष त्यसको हिचकिचाहट थियो, ती वियोगान्तहरूको हीरो जो, ओथेलो तथा किङ लियरको थियो, जल्बाजीको त्रुटि बाट बिग्रियो।<ref>ब्राडली, ८६.</ref> शेक्सपियरका वियोगान्तको कारण अक्सर यस किसिमको घासम्म त्रुटि या दोष छ, जो आदेश उल्ट्याएर नायकको तथा जसलाई त्यो प्रेम गर्दछ त्यसलाई नष्ट गरिदिन्छ।<ref>ब्राडली, ४०, ४८.</ref>''[[ओथेलो]] ([[:en:Othello|Othello]])'', थिए विल्लैन [[लागो]] ([[:en:Iago|Iago]])मा, ओथेलोको यौन ईर्ष्यालाई यस किसिमबाट भड्काउँछ तिनी आफ्नो निर्दोष पत्नीको हत्या गरिदिन्छ जो उसलाई प्रेम गर्दथिन्।<ref>ब्राडली, ४२, १६९, १९५.<br />• ग्रीनब्लाट्ट, ३०४.</ref>''[[राजा लियर|किङ लियर]] ([[:en:King Lear|King Lear]])'' मा, बूढा राजा, आफ्नो शक्तिहरू दिने त्रासद त्रुटि गर्दछन्, तथा यी घटनाहरूको शुरूआत गर्दछन् जो तिनकी छोरीको हत्या गरिदिन्छ तथा अर्ल ग्लौसस्टरलाईप्रताडित गरेर अन्धो बनाइदिन्छ। आलोचक फ्र्याङ्क केर्मोडेका अनुसार, "नाटक आफ्नो राम्रो पात्रहरू बाट केही प्रस्तुत गर्दछन् तथा नानै आफ्नो क्रूरता देखि आफ्नो दर्शकहरूलाई कुनै राहत".<ref>ब्राडली, २२६.<br />• अक्रोयद, ४२३.<br /> • [[फ्र्याङ्क केर्मोडे|केर्मोडे, फ्र्याङ्क]] ([[:en:Frank Kermode|Kermode, Frank]]) (२००४). ''दी ऐज अफ शेक्सपियर''.लण्डन: वेइदेंफेल्ड & निकोलसन, १४१-२.आईएसबीएन ०२९७८४८८१क्स.</ref>''[[म्याकवेथ]] ([[:en:Macbeth|Macbeth]])''मा, जो शेक्सपियरका वियोगान्तहरूमा सबैभन्दा सानो तथा धेर दविएकी हुन्छे।,<ref>म्याकडोनाल्ड , रस (२००६). ''शेक्सपियरका लेट स्टाइल''.क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ४३-४६.आईएसबीएन ०५२१८२०६८५.</ref> [[लेडी म्याकवेथ (शेक्सपियर)|लेडी म्याकवेथ]] ([[:en:Lady Macbeth (Shakespeare)|Lady Macbeth]])लाईसम्हाल्न नसकिने महत्वाकांक्षाले म्याकवेथ तथा उनकी पत्नीलाई, राजाको हत्या तथा सिंहासन हडप्नको लागि उक्साउँछन्। जब सम्म उनमा आफ्नो अपराधबोध भएमा उनलाई नष्ट गरिदिन्छ.<ref>ब्राडली, ३०६.</ref> यस नाटक मा, शेक्सपियरका त्रासद संरचना गर्नेको लागि एक अलौकिक तत्व जोड्दछ.उनको केही पछिल्लो प्रमुख वियोगान्त, ''[[एन्टोनी एण्ड क्लियोपेक्ट्रा|एंटनी तथा क्लेओपत्र]] ([[:en:Antony and Cleopatra|Antony and Cleopatra]])'' तथा ''[[कोरिओलानुस (नाटक)|कोरिओलानुस]] ([[:en:Coriolanus (play)|Coriolanus]])'' मा, शेक्सपियरका उत्कृष्ट कविता शामिल छन् तथा आलोचक द्वारा कविको सबैभन्दा सफल वियोगान्तहरू भनिएका छन्। [[टी.एस.एलियट|टी. एस एलियट]] ([[:en:T. S. Eliot|T. S. Eliot]]).<ref>अक्रोयद, ४४४.<br />• म्याकडोनाल्ड , ६९-७०.<br />• [[टी.एस.एलियट|एलियट, टी एस]] ([[:en:T. S. Eliot|Eliot, T S]]) (१९३४). ''एलिजावेथन निवन्ध''.लण्डन: फैबर & फैबर, ५९.[[ओसीएलसी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/९७३८२१९ ९७३८२१९].</ref> आफ्नो अन्तिम अवधि मा, शेक्सपियर [[शेक्सपियरका लेट रोमान्स|रोमान्स]] ([[:en:Shakespeare's late romances|romance]]) या [[ट्रेजीकामेडी]] ([[:en:tragicomedy|tragicomedy]]) गर्न लागेका थिए तथा तीन तथा प्रमुख नाटकहरू: ''[[क्यम्बेलिने|क्य्म्बेलिने]] ([[:en:Cymbeline|Cymbeline]])'', ''[[हिउँदको कथा]] ([[:en:The Winter's Tale|The Winter's Tale]])'' तथा ''[[दी टेम्पेस्ट]] ([[:en:The Tempest|The Tempest]])'', तथा सहयोग लेऽ ''[[पेरिक्लेस, प्रिन्स अफ टायर|पेरिक्लेस, प्रिन्स अफ ट्य्रे]] ([[:en:Pericles, Prince of Tyre|Pericles, Prince of Tyre]])'' पूरा गरे। कम वियोगान्तहरू देखि बेरंग, यो चार नाटक १५९०को हाँस्यको टोनमा गंभीर छ, तर मिलाप तथा सम्भावित त्रासद त्रुटिको क्षमाको साथ उनी अन्त्य हुँदै छ।<ref>डोव्देन, ५७.</ref> केही टिप्पणीकार मूडमा यो परिवर्तन निर्मल देखने साक्षीको रूपमा शेक्सपियरका जीवनको भागमा हेरेका छन्, तर यो केवल दिनको नाटकीय फेशन प्रतिबिम्बित हुन सक्छ।<ref>डोव्देन, ६०.<br />• फ्र्ये, १२३.<br />• म्याकडोनाल्ड , १५.</ref> शेक्सपियर दुई तथा नाटकहरूमा सहयोग लिए''[[हेनरी VIII (नाटक)|हेनरी VIII]] ([[:en:Henry VIII (play)|Henry VIII]])'' तथा ''[[दी टू नोबल किन्स्मेन|दी टू नोबल किन्स्म]] ([[:en:The Two Noble Kinsmen|The Two Noble Kinsmen]])'', सम्भवतः [[जोन फ्लेत्चेर (नाटककार)|जोन फ्लेत्चेर]] ([[:en:John Fletcher (playwright)|John Fletcher]])को साथ.<ref>वेल्स, ''औक्सफोर्ड'', १२४७, १२७९.आईएसबीएन ०१९९२६७१७०.</ref>
== प्रदर्शन ==
शेक्सपियरले आफ्नो शुरुआती नाटकहरू कम्पनीको लागि किन लेखे भन्ने कुरा प्रष्ट छैन। .''टाइटस एंड्रोनिकस''का १५९४ को१५९४को संस्करणका शीर्षक पृष्ठले यो बताउँछ कि नाटक तीन अलग अलग समूह द्वारा गरिएका थिए।<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', Xx.</ref> १५९२-३ पछिको [[ब्ल्याक डेथ|विपत्ति]] ([[:en:Black Death|plagues]]) पछि, शेक्सपियरका नाटकहरूका आफ्नै कम्पनी द्वारा प्रदर्शन गरिएका थिए [[दी थिएटर]] ([[:en:The Theatre|The Theatre]]) तथा [[कर्टेन थिएटर|दी कर्टेन]] ([[:en:Curtain Theatre|Curtain]]) [[शोरडीच|शोरेदित्च]] ([[:en:Shoreditch|Shoreditch]]) मा, थम्सको उत्तर मा.<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', XXI.</ref> लण्डनवासी वहाँ ''हेनरी चौथो''को पहिलो भाग हेर्नका लागि मरिमेटेका थिए, [[लेओनार्ड दिग्गेस (द्वितीय)|लियोनार्ड दिग्गेस]] ([[:en:Leonard Digges (II)|Leonard Digges]])ले रेकर्डिङ्ग गरे, "तर कम्पनीले आफ्नो घर मालिकसँग विवाद भएपछि उनले यस थिएटरलाई तल झारे तथा [[ग्लोब थिएटर]] ([[:en:Globe Theatre|Globe Theatre]])को निर्माण गर्नको लागि काठको प्रयोग गरे। पहिलो रङ्गमञ्च अभिनेताहरू द्वारा कलाकारहरूको लागि [[सदक|साउथवर्क]]मा दक्षिणी तटमा निर्मित गरियो।<ref>[[रेगिनाल्ड एफोअकेस|फोअकेस, आर ए]] ([[:en:Reginald A. Foakes|Foakes, R. A]]) (१९९०)."प्लेहाउसेस तथा प्लयेर्स".''दी केम्ब्रिज कमपेनियन टू इंग्लिश रेनैस्संसे ड्रामा''.ए.ब्रौन्मुलर तथा माइकल हत्तावय (इड्स.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ६.आईएसबीएन ०५२१३८६६२४.<br />• शापिरो, १२५-३१.</ref> ग्लोब १५९९को शरद ऋतुमा, ''जूलियस सिजर'' पहिलो नाटक देखि एकको मञ्चन,को साथ खोला शेक्सपियरका १५९९ पछिको अधिकांश महान नाटकहरू ग्लोबको लागि लेखिएका थिए, जसमा ''ह्याम्लेट'', ''ओथेलो'' तथा ''राजा लियर''.<ref>फोअकेस, ६.<br />• नागलेर, एएम (१९५८). ''शेक्सपियरका स्टेज''.न्यू हेवन, सीटी: येल यूनिभर्सिटी प्रेस, ७. आईएसबीएन ०३०००२६८९७.<br />• शापिरो, १३१-२.</ref> [[चित्र:Globe theatre london.jpg|thumb|left| पछि बनेको [[ग्लोब थिएटर]] ([[:en:Globe Theatre|Globe Theatre]])लण्डन.]] लर्ड चम्बेर्लें'स मेन पछिका [[किङ्गस् मेन (नाटक कम्पनी)|किङ्गस् मेन]] ([[:en:King's Men (playing company)|King's Men]])१६०३ मा रूपान्तरण भयो, उनी नयाँ [[इङ्ल्याण्डको जेम्स I|राजा जेम्स]] ([[:en:James I of England|King James]])का साथ एक खास सम्बन्धमा प्रविष्ट भए। यो प्रदर्शन रेकर्ड विभिन्न टुक्रामा छरिएका छन्, राजाका पुरुषले शेक्सपियरका सात नाटकहरूको प्रदर्शन गरे[[१ नोभेम्बर]][[१६०४]] तथा [[३१ अक्टूबर]] ([[:en:31 October|31 October]])[[१६०५]]मा ''भेनिसको व्यापारी''को दुई प्रदर्शनको सहित.<ref>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', xxii .</ref> १६०८ पछि, उनले [[ब्ल्याकफ्रायर्स थिएटर|ब्लाक्क्फ्रिअर्स थिएटर]] ([[:en:Blackfriars Theatre|Blackfriars Theatre]])को भित्री प्रदर्शन गरे, जाडोको क्रममा तथा ग्लोब गर्मीको क्रममा.<ref>फोअकेस, ३३.</ref> यो आन्तरिक सज्जा, [[जेकोबियन युग|जकोबेँ]] ([[:en:Jacobean era|Jacobean]])<!--or perhaps [[Jacobean literature]]?--> फेशन सहित [[मसकुएस|मस्कुएस]] ([[:en:masques|masques]])को शाही मञ्चनको लागि, शेक्सपियरका तथा व्यापक स्तरमा शाही मञ्चनको लागि अनुमति दिए।''क्य्म्बेलिने''मा, उदाहरणको लागि, [[जुपिटर|ज्यूपिटर]] एक ईगलमा बसेर "गर्जन तथा बिजुलीमा : एक वज्रपात गर्दछऽ भूत घुँडामा खस्दछ"<ref>अक्रोयद, ४५४.<br /> • हल्याण्ड, पीटर (एड.)(२०००). ''क्य्म्बेलिने''.लण्डन: पेन्गुइन, परिचय, xli.आईएसबीएन ०१४०७१४७२३.</ref> शेक्सपियरका कम्पनीमा कलाकारहरूमा प्रसिद्ध [[रिचर्ड बुर्बगे]] ([[:en:Richard Burbage|Richard Burbage]]), [[विलियम केम्पे]] ([[:en:William Kempe|William Kempe]]), [[हेनरी कंडेल]] ([[:en:Henry Condell|Henry Condell]]) तथा [[जोन हेमिन्गेस]] ([[:en:John Heminges|John Heminges]]) छन्।शेक्सपियरका सुरूवातका कयौं नाटकहरूमा बुर्बगेले प्रमुख भूमिका निभाएका छन्, जसमा ''रिचर्ड तेस्रो'', ''ह्याम्लेट'', ''ओथेलो'', तथा ''राजा लियर'' पर्दछन्।<ref>रिन्ग्लेर, विलियम जूनियर (१९९७). "शेक्सपियर तथा उनका अभिनेता: केही टिप्पणी राजा लियरमा ".''लियरमा अध्ययन गर्ने देखि स्टेज सम्म: आलोचनामा निवन्ध''.जेम्स ओग्दें तथा आर्थर हावली स्काउतें (इड्स.). न्यू जर्सी: फैर्लेइघ डिकिनसन यूनिभर्सिटी प्रेस, १२७.आईएसबीएन ०८३८६३६९०X.</ref> लोकप्रिय हाँस्य अभिनेता विल केम्पेले पीटर नोकरको भूमिका निभाए ''रोमियो तथा जूलियट'' तथा [[डगबेरी]] ([[:en:Dogberry|Dogberry]]) ''मच अदो अबाउट नोथिंग'' मा, अन्य कलाकारहरूको बीच मा.<ref>स्कोएंबौम, ''कम्प्याक्ट'', २१०.<br />• चेम्बर्स, ''विलियम शेक्सपियर'', संस्करण. १, पी.३४१.</ref> त्यो सोह्रौं शताब्दीको अन्त्यको आसपास [[रोबर्ट आर्मिन]] ([[:en:Robert Armin|Robert Armin]])मा परिवर्तन भयो जस्तो [[टचस्टोन (एज यू लाइक इट)|टचस्टोन]] ([[:en:Touchstone (As You Like It)|Touchstone]])मा ''अज यू लइके इट'' तथा ''किङ लियर''मा मूर्ख किसिमको भूमिका निभाउँथे।<ref>शापिरो, २४७-९.</ref> १६१३ मा<!--year linked because it matches with [[२९ June]] below-->, सर [[हेनरी वोटटोन|हेनरी वोत्तों]] ([[:en:Henry Wotton|Henry Wotton]]) द्वारा भनिएको छ कि ''हेनरी आठौं'' "धूमधाम तथा समारोहको कयौं असाधारण परिस्थितिको साथ अगाडी ल्याइएका थिए"।<ref name =WGlobe''>वेल्स, ''अक्सफोर्ड शेक्सपियर'', १२४७.</ref>[[२९ जून]]मा ग्लोब थिएटरलाई एक तोपले छतमा आगो लगाइयो र थिएटरलाई जमीन सम्म जलाइयो।<ref name="WGlobe'"/>
== टेक्स्टको श्रोत ==
== शैली ==
<!--Translate this template and uncomment {{main|Shakespeare's style}} --> शेक्सपियरको पहिलो नाटक दिनको परम्परागत शैलीमा लेखिएको थियो। हमेशा बसन्त स्वाभाविक रूपमा वर्ण या नाटकको आवश्यकता बाट निस्कँदैन भनेर उनले एक बनावटी भाषामा उनलाई लेखे ।<ref>क्लेमा, वोल्फग्याङ्ग (२००५). ''शेक्सपियरका नाटकीय कला: एकत्र निवन्ध'', १५०.लण्डन, न्यूयोर्क: रौत्लेद्गे.आईएसबीएन ०४१५३५२७८९.</ref> यो कविता विस्तारमा निर्भर गर्दछ कहिले कहिले, तथा भाषा प्राय: आलंकारिक तथा रूपकलाई विस्तृत गर्दछ तथा भाषा धेरजसो आलंकारिक हो- जो अभिनेताहरूलाई बोल्नको सट्टा व्याख्या गराउँदछ। ''[[टाइटस एन्द्रोनिकस|टाइटस एन्ड्रोनिकस]] ([[:en:Titus Andronicus|Titus Andronicus]])''को केही भव्य भाषणमा, केही आलोचकहरूको दृष्टिमा, प्रायजसो, उदाहरणको लागि, पद्यमा गरिएको कार्वाई रोकिएको छ। ''[[टू जेन्टलम्यान अफ वेरोना|टू जेन्टलमेन अफ वेरोना]] ([[:en:Two Gentlemen of Verona|Two Gentlemen of Verona]])''मा अस्वभाविक रूप बाट वर्णित गरिएको छ।<ref>फ्र्ये, १०५, १७७.<br />क्लेमा, वोल्फग्याङ्ग (२००५). ''शेक्सपियरका कल्पना''.लण्डन, न्यूयोर्क: रौल्टेएज, २९.आइएसबीएन ०४१५३५२८००.</ref> हतारमैं भएपनि शेक्सपियरले आफ्नै प्रयोजनको लागि पारम्परिक शैली अनुकूलित गर्न शुरू गरे। ''[[रिचर्ड तृतीय (नाटक)|रिचर्ड तृतीय]] ([[:en:Richard III (play)|Richard III]])''को प्रारम्भिक [[स्वागत भाषण|आत्मभाषण]] ([[:en:soliloquy|soliloquy]])को आफ्नो जरा मध्ययुगीन नाटकमा [[दी वाइस|वाइस]] ([[:en:the Vice|Vice]])को स्व-घोषणामा छ। यसै समय, रिचर्डका विशद स्वयंभू जागरूकता अगाडी शेक्सपियरका परिपक्व नाटकहरूको आत्मभाश्ना गर्नको लागि भएको जस्तो लाग्दछ।<ref>ब्रुक, निकोलस, "ल्याङ्वेज एण्ड स्पीकर यी मेकबेथ", ६९, तथा [[एम.सी.ब्रेडब्रूक्स|ब्रेडब्रूक्स, एम सी]] ([[:en:M. C. Bradbrook|Bradbrook, M.C.]]), "शेक्सपियरका मारलोवेको अभिज्ञान ", १९५: दुवै ''शेक्सपियरका शैलि: केनेथ मुइरको आदरमा निवन्ध'' मा.एडवर्ड्स, फिलिप, इंगा-स्तिना एव्बंक, तथा जीकेशिकारी (इड्स.) (२००४ संस्करण).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस.आईएसबीएन ०५२१६१६९४८.</ref> कुनै एकल नाटक पारम्परिक बाट एक स्वतन्त्र शैलीको लागि परिवर्तनको निशान बनेन। शेक्सपियरले आफ्नो पेसामा दुई संयुक्त गरेका छन्''[[रोमियो तथा जूलियट]] ([[:en:Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]])'' शायद मिश्रित शैलीका सबैभन्दा उत्तम उदाहरण।<ref>क्लेमा, ''शेक्सपियरका कल्पना'', ६३.</ref> ''रोमियो तथा जूलियट'', ''[[रिचर्ड द्वितीय ( नाटक )|रिचर्ड द्वीतिय]] ([[:en:Richard II (play)|Richard II]])'', तथा ''[[ए मिडसमर नाईट'स ड्रीम्स|ए मिडसमर नाईट'स ड्रीम]] ([[:en:A Midsummer Night's Dream|A Midsummer Night's Dream]])''को समय सम्म १५९०को मध्य मा, शेक्सपियरले प्राकृतिक कविता लेख्न शुरू गरेका थिए।त्यो लगातार आफ्नो रूपक तथा छविलाई आफ्नो नाटकहरूको जरूरतको हिसाबले रूप दिँदै गयो। [[विलियम ब्लेक]] ([[:en:William Blake|William Blake]]), १७९५, [[टेट ब्रिटेन]] ([[:en:Tate Britain|Tate Britain]]) द्वारा [[चित्र:Pity.jpg|thumb|''पिटी'', ''म्याकवेथ''मा दुई सिमिलेसका चित्रण छन्।: "तथा अफसोचको कुरा, एक नग्न नवजात शिशुको जस्तो".]] शेक्सपियरका मानक काव्य शैली थियो [[खाली कविता|ब्ल्याङ्क भर्स]] ([[:en:blank verse|blank verse]]), [[आइम्बिक पेन्टामीटर]] ([[:en:iambic pentameter|iambic pentameter]])मा संकलित। अभ्यासमा यो मानिएको छ कि उनको कविता आमरूपमा लयहीन थिए तथा दस शब्दांशलाई एक पंक्तिमा शामिल गरिएका थिए, हरेक दोश्रोदोस्रो शब्दांश एक तनावको साथ बोलिने गर्दथ्यो।त्यसको शरुआती नाटकहरूको ब्ल्याङ्क भर्स त्यसपछि नाटकहरू भन्दा निकै अलग छन्।यो प्रायजसो सुन्दर छ, तर यसको वाक्य शुरू हुन्छऽ र रोकिन्छ, तथा [[एण्ड-स्टपिंग|लाइनको अन्त्य]] ([[:en:End-stopping|end of lines]])मानै समाप्त गरिदिन्छ , एकरसताको जोखिमको साथ.<ref>फ्र्ये, १८५.</ref> एक पटक जब शेक्सपियरले पारम्परिक ब्ल्याङ्क भर्समा महारत हासिल गरेऽ त्यसको प्रवाहको बीचमा रोक्ने तथा भिन्न गर्न लागे। यो नयाँ शक्ति तथा कविताको लचीलोपन ''[[जुलियस सीसर ( नाटक )|जूलियस सिजर]] ([[:en:Julius Caesar (play)|Julius Caesar]])'' तथा ''[[ह्याम्लेट]] ([[:en:Hamlet|Hamlet]])'' जस्तो नाटकहरूमा देखिन्छ।उदाहरणको लागि, यसलाई शेक्सपियर, ह्याम्लेटको मनमा यस आँधीबेरी पैदा गराउनका लागि उपयोग गर्दछ:<ref>''ह्याम्लेट'', एक्ट ५, सीन २, ४-८.राइट, जर्ज टी (२००४)."दी प्ले अफ फ्रेस एण्ड लाइन" ''शेक्सपियर: अन अन्थोलोग्य अफ क्रितिसिस्म एण्ड थिएओरी, १९४५–२०००'' मा.रस मकडोनाल्ड (एड.).अक्सफोर्ड: ब्ल्याकवेल, ८६८.आईएसबीएन ०६३१२३४८८८.</ref> :''महोदय, मेरो हृदयमा लडाईका स्वभाव थिए'' :''जो मलाई सुत्न पनि दिँदैनथे मलाई लाग्छ म सुतिरहनु पर्दछ। '' ''ह्याम्लेट'' पछि, शेक्सपियरले आफ्नो काव्यात्मक शैलीमा विविधता दिए, बाँकी रूप देखि पछिको वियोगान्तहरूको थप भावुक भागमा। साहित्यिक आलोचक [[एसी.ब्राडली|ए सी. ब्राडली]] ([[:en:A. C. Bradley|A. C. Bradley]])ले यस शैलीको वर्णन "थप केन्द्रीत, विविध, विस्तृत, तथा, निर्माण मा, कम नियमित, घुमाउरो या वक्राकारको रूपमा गरे।<ref>ब्राडली, ९१.</ref> आफ्नो पेसाको अन्तिम चरण मा, शेक्सपियरले यी प्रभावको प्राप्त गर्नको लागि कयौं उपाय अपनाए। यसमा शामिल छ[[अपूर्णान्वय|लाइनको तर्जमा]] ([[:en:enjambment|run-on lines]]), अनियमित रोकावट छ तथा वाक्य संरचना तथा लम्बाईमा चरम भिन्न रूप.<ref name="McDxxxxii">मकडोनाल्ड, ४२-६.</ref>''[[म्याकवेथ]] ([[:en:Macbeth|Macbeth]])मा ''उदाहरणको लागि, एक असंबंधित रूपक या कुनै अन्यको लागि उपमा भाषा डार्ट्स: "को आशा छ कि पिएका थिए / जुनमा तिमी आफैं तैयार होऊ?"(१.७.३५-३८);
पछिको रोमान्समा, आफ्नो समयको परिवर्तन तथा कथावस्तुमा आश्चर्यजनक मोडको साथ, आखिरी काव्य शैलीलाई प्रेरित गरे। लामो तथा छोटो वाक्य एक अर्कोको विपरीत स्थापित गरिएका उपवाक्यमा गरिएका विषय तथा वस्तु उल्टाइएका तथा शब्द मेटाइएकाले स्वाभाविक प्रभाव दिए।<ref>मकडोनाल्ड, ३६, ३९, ७५.</ref> शेक्सपियरका काव्यात्मक प्रतिभा थिएटरको एक व्यावहारिक भावना सँग सम्बन्धित थिए।<ref>गिबन्स, ४.</ref> समयको सबै नाटककारहरूको किसिम, शेक्सपियरले आफ्नो कथाका नाट्यान्तर [[पेट्रार्च]] ([[:en:Petrarch|Petrarch]]) तथा [[होलिन्शेद|होलिंशेड]] ([[:en:Holinshed|Holinshed]]) जस्तो श्रोत बाट लिए।<ref name="Gibbons">गिबन्स, १-४.</ref> उनले हरेक टुक्रालाई नयाँ रूप दिए र चासोका कयौं केन्द्र बन्नको लागि तथा जति सम्भव हुनसक्यो दर्शकहरूको एक कथामा कयौं पक्षको देखावटी डिजाइनको शक्ति यो सुनिश्चित गर्दछ कि शेक्सपियरका नाटक, अनुवाद, कटाव तथा विस्तृत व्याख्या बाट आफ्नो मूल नाटक बिना कुनै हानी जीवित रहन सक्दछ।<ref>गिबन्स, १-७, १५.</ref> शेक्सपियरका महारत बढ्दै गएपछि, उनले आफ्ना पात्रलाई स्पष्ट तथा थप विविध प्रोत्साहन तथा भाषणका विशिष्ट प्याट्रन दिएका थिए। उनले पछिल्ला नाटकहरूमा आफ्नो पहिलेको शैली कायम नै राखे। [[शेक्सपियरकापछि रोमान्स|पछिको रोमान्स]] ([[:en:Shakespeare's late romances|late romances]]) मा, त्यो जानीबुझी थप कृत्रिम शैली तिर फर्कियो, जसले थिएटरको भ्रममा जोर दिए।<ref>म्याकडोनाल्ड, १३.<br />• मेआघेर, जोन सी.(२००३). ''शेक्सपियरका नाटक लेख्ने कलाका पिछलग्गु भए। उनका नाटकमा केही संदर्भ, संसाधन तथा रणनीतिहरू थिए।''न्यू जर्सी: फेयरलेइघ डिकिंसन यूनिभर्सिटी प्रेस, ३५८.आईएसबीएन ०८३८६३९९३३.</ref>
''म्याकवेथको भिजन अफ दी आर्म्ड हेडको परामर्शमा [[चित्र:Macbeth consulting the Vision of the Armed Head.jpg|thumb|छोडा|.''[[हेनरी फुसेली]] ([[:en:Henry Fuseli|Henry Fuseli]]), १७९३-९४ b द्वारा। [[फोल्गेर शेक्सपियर पुस्तकालय]] ([[:en:Folger Shakespeare Library|Folger Shakespeare Library]])वाशिङ्गटन]] शेक्सपियरका कामले पछिको थिएटर तथा साहित्यमा एक स्थायी छाप बनाइदियोऽ उनले [[लक्षण वर्णन]] ([[:en:characterisation|characterisation]]), [[कथानक (वर्णन)|कथानक]] ([[:en:plot (narrative)|plot]]), [[भाषा]], तथा [[शैली]] ([[:en:genre|genre]])को नाटकीय क्षमताका विस्तार गरे। <ref>चेम्बर्स, इ. क (१९४४). ''शेक्सपियरको संग्रह''.अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड यूनिभर्सिटी प्रेस, ३५.[[OCLC|ओ सी एल सी]] ([[:en:OCLC|OCLC]])[http://worldcat.org/oclc/२३६४५७० २३६४५७०].</ref> उदाहरणको लागि ''[[रोमियो तथा जूलियट]] ([[:en:Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]])'' सम्म, रोमान्सको वियोगान्तको योग्य विषयको रूपमा हेरिएको थिएन।<ref>लेवेंसों , जिल एल (२०००) (एड.) .परिचय. ''रोमियो तथा जूलियट''.विलियम शेक्सपियर.अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड यूनिभर्सिटी प्रेस, ४९-५०.आई एस बी एन ०१९२८१४९६६.</ref> आत्मभाषण मुख्य रूपमा वर्णन या घटनाहरूको बारेमा जानकारी संप्रेषित गर्नको लागि प्रयोग गरिएका थिए, तर शेक्सपियर उनलाई पात्रको दिमाग जाँच्नका लागि प्रयोग गर्दथे।<ref>क्लेमेन, वोल्फगैंग (१९८७). ''शेक्सपियरको आत्म भाषण''.लण्डन: रोट्लेज, १७९.आई एस बी एन ०४१५३५२७७०.</ref> त्यस कामले पछिको कविताहरूलाई औधि धेर प्रभावित गरे। [[स्वच्छन्दतावाद|रोमान्टिक कवि]] ([[:en:Romanticism|Romantic poets]])हरूले शेक्सपियर पद्य नाटकलाई सानो सफलताको साथ पुनर्जीवित गर्ने प्रयास गरेका थिए। आलोचक [[जर्ज स्टेनर|जर्ज स्टेनर्स]] ([[:en:George Steiner|George Steiner]])ले [[सेम्येल टेलर कोलरिज|कोलेरिद्गे]] देखि [[अल्फ्रेड तेंन्य्सों, प्रथम नवाब तेंन्य्सों|तेंन्य्सों]] ([[:en:Alfred Tennyson, 1st Baron Tennyson|Tennyson]]) सम्म सबै अङ्ग्रेजी पद्य नाटकहरूका वर्णन गरेका छन् "शेक्सपियरका विषयमा मन्द रूपान्तरको रूपमा।" शेक्सपियरले[[थोमस हार्डी]] ([[:en:Thomas Hardy|Thomas Hardy]]),<ref>मिल्ल्गेत , माइकल, तथा विल्सन, कीथ (२००६)। ''थोमस हार्डीले पनि प्रशंसा गरे: माइकल मिलगेटको सम्मानमा निवन्ध'' टोरंटो: टोरंटो विश्वविद्यालय प्रेस, ३८.आई एस बी एन ०८०२०३९५५३.</ref>[[विलियम फाकनर|विलियम फौल्क्नेर]], तथा [[चार्ल्स डिकेन्स]] ([[:en:Charles Dickens|Charles Dickens]]) जस्तो उपन्यासकारलाई प्रभावित गरे। डिकेन्सले अक्सर शेक्सपियरलाई उद्धृत गरे, आफ्नो २५ पुरस्कार शेक्सपियरका कार्य गरेर पाएका थिए।<ref><!--Translate this template and uncomment {{cite book |last=Gager |first=Valerie L |authorlink= |coauthors= |title=Shakespeare and Dickens: The Dynamics of Influence |year=१९९६ |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |pages=१६३, १८६, २५१ |isbn=०५२१४५५२६X }} --></ref> अमेरिकी उपन्यासकार [[हर्मन मेलविल्ले|हर्मन मेलविल्ले के]] ([[:en:Herman Melville|Herman Melville's]]) आत्मभाषमा शेक्सपियर सँग केही लेनदेन छ, त्यसको कप्तान अहाब ''[[मोबी-डिक]] ([[:en:Moby-Dick|Moby-Dick]])''मा एक क्लासिक [[त्रासद नायक]] ([[:en:tragic hero|tragic hero]]) छन्।, ''किङ लियर'' देखि प्रेरित छन्।<ref>ब्रयन्ट, जोन (१९९८)."मोबी डिक क्रान्तिको रूपमा".''दी क्याम्ब्रिज कम्पेनियन टु हेरमन मेलविल्ले'' मा.रोबर्ट स्टीवन लेविने (एड.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ८२.आई एस बी एन ०५२१५५५७१X .</ref> विद्वानहरूकोले संगीतको २०००० टुक्राहरूलाई शेक्सपियरका कार्य सँग जोडिएको रूपमा पहिचान छ। यसमा शामिल छ[[ग्यूसेप वेर्दी]] ([[:en:Giuseppe Verdi|Giuseppe Verdi]]) द्वारा रचिएका दुई [[ओपेरा]] ([[:en:opera|opera]]), ''[[ओटेल्लो|ओतेल्लो]] ([[:en:Otello|Otello]])'' तथा ''[[फलस्टफ (ओपेरा)|फल्स्ताफ्फ]] ([[:en:Falstaff (opera)|Falstaff]])'', जसको महत्वपूर्ण श्रोतको साथ तुलना गरिन्छ।<ref>ग्रोस, जोन (२००३)."शेक्सपियरका प्रभाव".''शेक्सपियर: एक अक्सफोर्ड गाइड'' मा.वेल्स, स्टेनली तथा ओर्लिन, लेना कोवेन (इड्स.).अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड यूनिभर्सिटी प्रेस, ६४१-२.आईएसबीएन ०१९९२४५२२३.</ref> शेक्सपियरले, [[प्रे-राफेलिते ब्रदरहुड|प्रे- राफेलितेस]] ([[:en:Pre-Raphaelite Brotherhood|Pre-Raphaelites]]) तथा दी रोमान्टिक्स सहित कयौं चित्रकालाई प्रेरित गरेको छ।<ref>पोर्टर, रोय, एण्ड मिकुलास टेइच (१९८८). ''राष्ट्रीय सन्दर्भमा स्वच्छन्दतावाद''.क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ४८.आईएसबीएन ०५२१३३९१३८.<br />• लम्बौरने, लायनेल (१९९९). ''भिक्टोरियन चित्र''.लण्डन: फीडों, १९३-८.आईएसबीएन ०७१४८३७७६८.</ref> स्विस रोमान्टिक कलाकार [[हेनरी फुसेली]] ([[:en:Henry Fuseli|Henry Fuseli]])ने, [[विलियम ब्लेक]] ([[:en:William Blake|William Blake]])को एक मित्र, ''म्याकवेथ''का जर्मनमा अनुवाद गरेको छ।<ref>परैस्ज, जूलिया (२००६)."एक रोमान्टिक संस्करणको प्रकृति".''शेक्सपियर सर्वेक्षण ५९'' मा.पीटर हलैंड (एड.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, १३०.आईएसबीएन ०५२१८६८३८६.</ref>[[मनोविश्लेषक]] ([[:en:psychoanalyst|psychoanalyst]])[[सिग्मुंड फ्रोइड|सिग्मुंड फ्रयूद]]ले आकर्षित गरे शेक्सपियरका मनोविज्ञानमा, बाँकी रूप बाट ह्याम्लेट को, मानव प्रकृतिको आफ्नो सिद्धान्तको लागि गरे।<ref>निकोलस रोयल (२०००)."घोषणा हुन्छ"''दी लिमिट्स अफ डेथ मा: दर्शनशास्त्र तथा मनोविश्लेषणको बीच'' मा। जोंने मोर्रा, मार्क रोब्सन, मर्कुँर्द स्मिथ (इड्स.).म्यानचेस्टर: म्यानचेस्टर यूनिभर्सिटी प्रेस.आईएसबीएन ०७१९०५७५१५.</ref> शेक्सपियरका दिन मा, अङ्ग्रेजी व्याकरण कम थियो र मानकीकृत थिए भाषाको उपयोग आधुनिक अङ्ग्रेजी आकारमा गरियो।<ref>[[डेविड क्रिस्टल|क्रिस्टल, डेविड]] ([[:en:David Crystal|Crystal, David]]) (२००१). ''केम्ब्रिजका अङ्ग्रेजी भाषाको विश्वकोश''.क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ५५-६५, ७४.आईएसबीएन ०५२१४०१७९८.</ref>[[सामुएल जोन्सन|सेमुएल जोनसन]] ([[:en:Samuel Johnson|Samuel Johnson]]) कुनै अन्य लेखक बाट थप त्यसलाई उद्धृत गरे आफ्नो ''[[अङ्ग्रेजी भाषाका एक शब्दकोश|एक शब्दकोश अङ्ग्रेजी भाषाको]] ([[:en:A Dictionary of the English Language|A Dictionary of the English Language]])'' मा, आफ्नो पहिलो गंभीर काम मा।<ref>[[जोन वेन|वेन, जोन]] ([[:en:John Wain|Wain, John]]) (१९७५). ''सामुएल जोन्सन''.न्यूयोर्क: वाइकिङ, १९४.आईएसबीएन ०६७०६१६७१०.</ref> भाव जस्तोको "विद बेटिद ब्रेथ" (''मर्चंट अफ वेनिस'' ) तथा " ए फोर्गोन कोन्क्लुजोन" (''ओथेलो'' )ले रोजमर्राको अङ्ग्रेजी भाषणमा आफनो स्थान बनाए।<ref>लिंच, जैक (२००२). ''सैमुएल जोनसनको शब्दकोश: १७५५का कार्यको चयन बाट अङ्ग्रेजी भाषा निर्धारित छ।''.डेलरे बीच, ऍफएल: लेवेंगेर प्रेस, १२.आईएसबीएन १८४३५४२९६X.<br />• क्रिस्टल, ६३.</ref>
== कमजोर प्रतिष्ठा ==
<!-- This is a SUMMARY. Please don't add new information or details here, but instead at the main article [[Shakespeare's reputation]]! --> <!--Translate this template and uncomment {{main|Shakespeare's reputation|Timeline of Shakespeare criticism}} --> {| class="toccolours" style="float: right; margin-left: १em; margin-right: २em; font-size: ८५%; background:#c६dbf७; color:black; width:३०em; max-width: २५%;" cellspacing="५" |style="text align: "left;"| "उनी मात्र एक समयका थिएनन्, हरेक समयका थिए।" |- |style="text align: "राइट;"|[[बेन जोन्सन]] ([[:en:Ben Jonson|Ben Jonson]])<ref>बर्त्लेत्त, जोन मा, उद्धरित [http://www.bartleby.com/१००/१४६.html फेमिलियर कोटेशन्स, १० ौं संस्करण, १९१९''.][[१४ जून]][[२००७]]मा पुनः प्राप्त.</ref> |} शेक्सपियर आफ्नो जीवनकालमा कहिल्यै प्रतिष्ठित थिएनन्, तर उनले आफ्नो हिस्साको प्रशंसा प्राप्त गरे।<ref>डोमिनिक, मार्क (१९८८). ''शेक्सपियर-मिडड्लेटन सहयोग''.बेअवेर्त, या.अलिओथ प्रेस, ९.आईएसबीएन ०९४५०८८०१९.<br />• ग्रेडी, ह्यूग (२००१)."शेक्सपियरका आलोचना १६००-१९००".देग्रजिया मा, मार्गरेट, तथा [[स्टेनली वेल्स|वेल्स, स्टेनली]] ([[:en:Stanley Wells|Wells, Stanley]]) (इड्स.), ''दी क्याम्ब्रिज कम्पेनियन टु शेक्सपियर''.क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, २६७.आईएसबीएन ०५२१६५०९४१.</ref> १५९८ मा, मौलवी तथा लेखक [[फ्रान्सिस मेरेस]] ([[:en:Francis Meres|Francis Meres]]) अङ्ग्रेजी लेखकहरूको एक समूह बाट उसलाई "एक सबैभन्दा उत्कृष्ट", हाँस्य तथा वियोगान्त दुवै रूपमा बाहिर ल्याइयो।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २६५.<br />• ग्रीर, जर्मेन (१९८६). ''विलियम शेक्सपियर''.अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड यूनिभर्सिटी प्रेस, ९.आईएसबीएन ०१९२८७५३८८.</ref> तथा [[सेन्ट जन्स कलेज, क्याम्ब्रिज]] ([[:en:St John's College, Cambridge|St John's College, Cambridge]])मा ''पर्नास्सुस'' नाटकहरूको लेखकले उनलाई, [[गेओफ्फ्रेय चौसर|चौसर]] ([[:en:Geoffrey Chaucer|Chaucer]]), [[जोन गोवेर|गोवेर]] ([[:en:John Gower|Gower]]) तथा [[एडमण्ड स्पेंसर|स्पेंसर]] ([[:en:Edmund Spenser|Spenser]]) समकक्ष राखे।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २६६</ref>[[फर्स्ट फोलियो]] ([[:en:First Folio|First Folio]]) मा, [[बेन जोन्सन]] ([[:en:Ben Jonson|Ben Jonson]])ले शेक्सपियरका "उमेरको आत्मा, वाहवाही, प्रसन्नता, हाम्रो मंचको आश्चर्य" भने, उनले कतै टिप्पणी गरेका थिए कि "शेक्सपियर कला चाहन्थे"।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २६६-७</ref> [[चित्र:Millais - Ophelia (detail).jpg|thumb|left|[[ओफेलिया (पेंटिंग)|"ओफेलिया"]] ([[:en:Ophelia (painting)|''Ophelia'']]) (विस्तार). [[जोन एवेरेट मिल्लैस]] ([[:en:John Everett Millais|John Everett Millais]]), १८५१-५२ को५२को द्वारा. [[टेट ब्रिटेन]] ([[:en:Tate Britain|Tate Britain]]).]]
१६६० मा राजशाहीको [[बहाली]] ([[:en:the Restoration|the Restoration]]) तथा सत्रौं सताब्दीको अन्त्यको बीचमा, शास्त्रीय विचार प्रचलनमा थिए। परिणामस्वरूप, त्यस समयको धेरजसो आलोचकहरूले शेक्सपियरलाई [[जोन फ्लेत्चेर (नाटककार)|जोन फ्लेचर]] ([[:en:John Fletcher (playwright)|John Fletcher]]) तथा [[बेन जोन्सन]] ([[:en:Ben Jonson|Ben Jonson]])को तलको दर्जा दिए।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २६९.</ref> उदाहरणको लागि [[थोमस रेमर]] ([[:en:Thomas Rymer|Thomas Rymer]]) ले, त्रासदको साथ हाँस्य मिसाएकोमा शेक्सपियरको आलोचन पनि गरे। तापनि कवि तथा आलोचक [[जोन ड्रायडेन]] ([[:en:John Dryden|John Dryden]])ले शेक्सपियरलाई उच्च दर्जा दिए, जोन्सनको कथनानुसार, "म त्यसको प्रशंसा गर्दछु तर म शेक्सपियरलाईप्रेम गर्दछु।"<ref>[[जोन ड्रायडेन|ड्रायडेन, जोन]] ([[:en:John Dryden|Dryden, John]]) (१६६८)."नाटकीय कविताको एक निवन्ध".ग्रेडी द्वारा ''शेक्सपियर आलोचना'', २६९मा उद्धृत ; पूर्ण उद्धरणको लागि, हेर्नुहोस् [[हैरी लेविन|लेविन, हैरी]] ([[:en:Harry Levin|Levin, Harry]]) (१९८६)."१६६० देखि १९०४ सम्म शेक्सपियरका लागि गंभीर दृष्टिकोण".''केम्ब्रिज कम्पेनियन टु शेक्सपियर स्टडीज'' मा.वेल्स, स्टेनली (एड.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, २१५.आईएसबीएन ०५२१३१८४१६.</ref> कयौं दशकको लागि, रेमरको दृष्टिको बोलबाला रह्यो, तर अठारौं शताब्दीको क्रममा, आलोचकहरूले शेक्सपियरमा आफ्नो तरिकाले प्रतिक्रिया व्यक्त गर्न शुरू गरे तथा उनीहरूले उनलाई प्राकृतिक प्रतिभाका मालिक भने। त्यसको विद्वानी संस्करणको एक श्रृंखला, खासगरी [[सामुएल जोन्सन|सैमुएल जोनसन]] ([[:en:Samuel Johnson|Samuel Johnson]])को १७६५ मा [[एडमोंड मेलोन]] ([[:en:Edmond Malone|Edmond Malone]])को १७९०,ले उनको बढ्दो प्रतिष्ठामा योगदान दिए।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २७०-२७१.<br />• लेविन, २१७.</ref> १८०० सम्म, त्यो बल राष्ट्रीय कविको रूपमा निहित भएको थियो।<ref>डोब्सोन, मिचेल (१९९२). ''दी मेकिङ अफ दी नेशनल पोएट: शेक्सपियर, अनुकूलन तथा ग्रन्थकारिता, १६६०-१७६९''.अक्सफोर्ड: क्लारेन्दो प्रेस.आईएसबीएन ०१९८१८३२३२.ग्रेडी देखि उद्धृत''शेक्सपियरका आलोचना'', २७०.</ref> अठारौं तथा उन्नाइसौं शताव्दीमा, उनको प्रतिष्ठा विदेशहरूमा पनि फैलियो।
[[भोल्टेयर]] ([[:en:Voltaire|Voltaire]]), [[गेटे]], [[स्टेंडहल]] ([[:en:Stendhal|Stendhal]]) तथा [[विक्टर ह्यूगो]].<ref>भोल्टेयरलाई ''दार्शनिक साहित्य'' (१७३३); गोएथेलाई ''विल्हेम मेस्टर्स एप्रेंटिसेशिप'' (१७९५); स्टेंडहललाई दुई भाग पुस्तिका ''रसिने एट शेक्सपियर'' (१८२३-५); तथा विक्टर ह्यूगोलाई प्रेफसस टु ''क्रमवेल'' (१८२७) तथा ''विलियम शेक्सपियर'' (१८६४)।ग्रेडी, ''शेक्सपियरको आलोचना'', २७२-२७४.</ref> [[स्वच्छन्दतावाद|रूमानी युग]] ([[:en:Romanticism|Romantic era]])को क्रममा, शेक्सपियरको कवि तथा साहित्यिक दार्शनिक [[सेम्येल टेलर कोलरिज|शमूएल टेलर कोलेरिद्गे]] द्वारा सराहना गरिएको थियो; तथा आलोचक [[अगस्त विल्हेम स्च्लेगेल]] ([[:en:August Wilhelm Schlegel|August Wilhelm Schlegel]])ले आफ्नो नाटकहरूका अनुवाद [[जर्मन स्वच्छंदतावाद]] ([[:en:German Romanticism|German Romanticism]])को भावनामा गरे। <ref>लेविन, २२३.</ref> उन्नाइसौं शताव्दीमा, शेक्सपियरका प्रतिभाको लागि महत्वपूर्ण प्रशंसाले अक्सर चाटुकारिता घेराउ गरे। <ref>साव्येर, रोबर्ट (२००३). ''शेक्सपियरका भिक्टोरियन अप्प्रोप्रिएशन.''न्यू जर्सी: फैर्लेइघ डिकिंसन यूनिभर्सिटी प्रेस, ११३.आईएसबीएन ०८३८६३९७०४.</ref>"देट किङ शेक्पीयर," १८४० मा निवन्धकार [[थोमस कार्ले]] ([[:en:Thomas Carlyle|Thomas Carlyle]])ले लेखे, " के त्यो चम्किलो छैन, ताज सम्प्रभुतामा, एक श्रेष्ठ, सौम्य, तापनि प्रबल चिह्नको रूपमा; अविनाशी".<ref>[[थोमस कार्लेले]] ([[:en:Thomas Carlyle|Carlyle, Thomas]]) (१८४०)।"हीरोजमा, हीरो वरशिप एण्ड दी हेरोइक यी हिस्ट्री"। स्मिथमा उद्धरित, एमा (२००४). ''शेक्सपियरका वियोगान्त''.अक्सफोर्ड: ब्ल्याकवेल, ३७.आईएसबीएन ०६३१२२०१००.</ref> [[भिक्टोरियन युग|विक्टोरिङ्स]] ([[:en:Victorian era|Victorians]])ले एक भव्य दिखावटीको रूपमा आफ्नो नाटकहरूको उत्पादन गरे। <ref>स्चोच, रिचर्ड (२००२)."चित्रमय शेक्सपियर".''केम्ब्रिज कम्पेनियन टु शेक्सपियर अन स्टेज'' मावेल्स, स्टेनली, तथा सारा स्तान्तों (एड्स.).क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस, ५८-५९.आईएसबीएन ०५२१७९७११X.</ref> नाटककार तथा आलोचक [[जार्ज बर्नार्ड शा|जर्ज बर्नार्ड श]]ले शेक्सपियरका पूजाको मत [[बर्दोलेट्री|बर्डोलाट्री]] ([[:en:bardolatry|bardolatry]])को रूपमा उडाए"। उनले दावी गरे कि [[हेनरिक इबसन|इब्सेन के]] नयाँ [[प्रकृतिवाद (साहित्य)|प्रकृतिवाद]] ([[:en:Naturalism (literature)|naturalism]])को नाटकहरूले शेक्सपियरलाई अप्रचलित गरेका थिए।<ref>ग्रेडी, ''शेक्सपियरका आलोचना'', २७६.</ref> बीशौं शताब्दीको शुरुआतको क्रममा कलामा आधुनिकतावादी क्रान्ति, शेक्सपियर देखि टाढा, [[अवंत गर्डे|एवंट गर्डे]] ([[:en:avant garde|avant garde]])मा त्यसको कार्यको उत्सुकता बाट श्रेणित गरे। दी [[जर्मन भाव भंगिमाये|अभिव्यंजनावादी]] ([[:en:German expressionism|Expressionists]])ले जर्मनीमा तथा दी [[भविष्यवाद (कला)|फुतुरिस्ट्स]] ([[:en:Futurism (art)|Futurists]])ले मास्कोमा त्यस नाटकहरूका निर्माण गरे। मार्क्सवादी नाटककार तथा निर्देशक [[बेर्टोल्ट ब्रेच्ट]] ([[:en:Bertolt Brecht|Bertolt Brecht]])ले एक [[महाकाव्य रङ्गमञ्च]] ([[:en:epic theatre|epic theatre]]) शेक्सपियर देखि प्रभावित भएर तैयार गरे। कवि तथा आलोचक [[टी.एस.एलियट|टी. एस एलियट]] ([[:en:T. S. Eliot|T. S. Eliot]])ले शाको विरूद्ध बहस गरे कि वास्तवमा शेक्सपियरका "प्राचीनतावाद"ले उनलाई सही अर्थमा आधुनिक बनाए।<ref>ग्रेडी, ह्यूग (२००१)."बीशौं शताब्दीको शेक्सपियरमा आधुनिकता, आधुनिकवाद तथा आधुनिकवादको पश्चात".''शेक्सपियर तथा आधुनिक थिएटर मा: आधुनिकताका प्रदर्शन''.ब्रिस्टल, माइकल, तथा कैथलीन मैकलुस्कि (इड्स.).न्यूयोर्क: रौट्लेएज, २२-६.आईएसबीएन ०४१५२१९८४१.</ref> एलियट, [[जी.विल्सन नाइट|जीको साथ विल्सन नाइट]] ([[:en:G. Wilson Knight|G. Wilson Knight]]) तथा दी स्कूल अफ [[नई आलोचना|न्यू क्रितिसिस्म]] ([[:en:New Criticism|New Criticism]]),ले शेक्सपियरका कल्पना पढन एक आन्दोलनको नेतृत्व गरे। १९५०को दशकमा नयाँ महत्वपूर्ण दृष्टिकोणको एक लहरले आधुनिकताको ठाउँ लियो तथा [[पश्च आधुनिकता वाद|"आधुनिकता पछि"]] ([[:en:postmodernism|"post-modern"]])शेक्सपियरका अध्ययनको लागि मार्ग बनायो।<ref>ग्रेडी, ''आधुनिकता, आधुनिकवाद तथा आधुनिकवाद पश्चात'', २४.</ref> अस्सीको दशकमा शेक्सपियरका अध्ययन यस किसिमको आन्दोलनहरू जस्तो [[संरचनावाद]] ([[:en:structuralism|structuralism]]), [[नारीवाद]], [[अफ्रीकी अमेरिकी अध्ययन]] ([[:en:African American studies|African American studies]]), तथा [[अजीब अध्ययन|समलैंगिक अध्ययन]] ([[:en:queer studies|queer studies]])को लागि खुलिसकेका थिए।<ref name="GradyMMP">ग्रेडी, ''आधुनिकता, आधुनिकवाद तथा आधुनिकवादको पश्चात'', २९।</ref>
== कार्यको सूची ==
== नाटकहरूको वर्गीकरण ==
[[चित्र:Gilbert Shakespeares Plays.jpg|thumb|right|''विलियम शेक्सपियरका नाटक''. [[जोन गिल्बर्ट (चित्रकार)|सर जोन गिल्बर्ट]] ([[:en:John Gilbert (painter)|Sir John Gilbert]]), १८४९को द्वारा.]] शेक्सपियरका १६२३ को१६२३को [[फर्स्ट फोलियो]] ([[:en:First Folio|First Folio]])मा ३६ मुद्रित नाटक पनि संलग्न छन्, उनका फोलियो वर्गीकरणको अनुसार निम्नानुसार छ[[शेक्सपियरका हाँस्य रचनाहरू|हाँस्य]] ([[:en:Shakespearean comedy|comedies]]), [[शेक्सपियरको इतिहास|इतिहास]] ([[:en:Shakespearean history|histories]]) तथा [[शेक्सपियरका वियोगान्त|वियोगान्त नाटक]] ([[:en:Shakespearean tragedy|tragedies]]).<ref>बोयस, चार्ल्स (१९९६). ''शेक्सपियरका शब्दकोश''.वारे, हेर्ट्स, ब्रिटेन: वोर्ड्सवोर्थ, ९१, १९३, ५१३.आईएसबीएन १८५३२६३७२९.</ref> शेक्सपियरले नाटकहरूको हरेक शब्द आफ्नो लागि लेखेका थिएनन्, तथा कयौंमा त सहयोगको चिह्न देखिन्छ जो त्यस समयको साधारण कुरा थियो।<ref>थोमसन, पीटर (२००३)."नाटक लेख्ने क सम्मलेन".''शेक्सपियर: एक अक्सफोर्ड गाइड'' मा। स्टेनली वेल्स तथा लेना कोवेन ओर्लिन (इड्स.).अक्सफोर्ड: अक्सफोर्ड यूनिभर्सिटी प्रेस, ४९.आईएसबीएन ०१९९२४५२२३.</ref> फर्स्ट फोलियोमा दुई नाटक संलग्न छैनन् ''[[दी टू नोबल किंसमेन|द टू नोबल किंसमेन]] ([[:en:The Two Noble Kinsmen|The Two Noble Kinsmen]])'' तथा ''[[पेरिक्लेस, प्रिन्स अफ टायर]] ([[:en:Pericles, Prince of Tyre|Pericles, Prince of Tyre]])'', अब क्याननको भागको रूपमा स्वीकार गर्थे, विद्वानहरूको साथ सहमति व्यक्त गरेका छन् कि शेक्सपियरले उनको रचनाको लागि एक प्रमुख योगदान दिएका छन्।<ref>कैथमेन, ६२९.<br />• बोयस, ९१.</ref> फर्स्ट फोलियोमा कुनै कविता संलग्न थिएन। उन्नाइसौं शताब्दीको अन्त्यमा,[[एडवर्ड डोडेन]] ([[:en:Edward Dowden|Edward Dowden]])ले चार लेट हाँस्य लाई[[शेक्सपियरकापछिको रोमान्स|रोमान्स]] ([[:en:Shakespeare's late romances|romances]]),को रूपमा वर्गीकृत गरे तथा कयौं विद्वानहरूको द्वारा उनलाई [[वियोगान्त कमेडी|ट्रेजिककमेडिज]] ([[:en:Tragicomedy|''tragicomedies]])'', नामले चिन्न थालियो। <ref>एडवर्ड्स, फिलिप (१९५८)."शेक्सपियरको रोमान्स, १९००-१९५७." ''शेक्सपियर सर्वेक्षण'' ११: १-१०.<br />• स्न्य्दर, सुसान, तथा अकुइन, देबोराह, टी (इड्स.)(२००७). ''जाडोको कथा''.क्याम्ब्रिज: क्याम्ब्रिज यूनिभर्सिटी प्रेस.परिचय.आईएसबीएन ०५२१२२१५८७.</ref> यो नाटक तथा संबद्ध ''टू नोबल किंसमेन'' एक अस्तेरिस्क (*) देखि तल चिह्नित छन्।१८९६ मा, [[फ्रेडरिक एसबोअस|फ्रेडरिक एस बोअस]] ([[:en:Frederick S. Boas|Frederick S. Boas]])ले शब्द "[[प्रोब्लम प्लेज|प्रोब्लम प्लेस]] ([[:en:problem plays|problem plays]])" चार नाटकहरूको वर्णित गर्नको लागि गरेका छन्।: ''[[आल्स वेल देड एंड्स वेल|अल'स वेल देट एंड्स वेल]] ([[:en:All's Well That Ends Well|All's Well That Ends Well]])'', ''[[मेजर फर मेजर]] ([[:en:Measure for Measure|Measure for Measure]])'', ''[[त्रोइलुस तथा क्रेसिडा|त्रोइलुस एण्ड क्रेस्सिदा]] ([[:en:Troilus and Cressida|Troilus and Cressida]])'' तथा ''[[ह्याम्लेट]] ([[:en:Hamlet|Hamlet]])''.<ref>स्चंजेर, अर्नेस्ट (१९६३). ''शेक्सपियरका समस्यात्मक नाटक.''लण्डन: रौट्लेएज तथा केगन पल, १-१०. आईएसबीएन ०४१५३५३०५X.</ref> उनले लेखे कि "कुनै एक विषय तथा ध्येय बाट प्रेरित नाटकहरूको पूर्ण रूपमा हाँस्य या दुखान्त रचना भन्न सकिँदैन।" यद्यपि ''ह्याम्लेट'' बिल्कुल एक वियोगान्तको रूपमा वर्गीकृत छ। <ref>स्चंजेर, १.<br />• [[हेरोल्ड ब्लूम|ब्लूम, हेरोल्ड]] ([[:en:Harold Bloom|Bloom, Harold]]) (१९९९). ''शेक्सपियर: दी इन्वेंशन अफ दी ह्यूमन.''न्यूयोर्क: रिवेर्हेअद पुस्तकहरू, ३२५-३८०.आईएसबीएन १५७३२२७५१X.<br />• बेरी, राल्फ (२००५). ''शेक्सपियरमा बदलिँदो शैलीहरू''.लण्डन, न्यूयोर्क: रौट्लेएज, ३७.आईएसबीएन ०४१५३५३१६५.</ref> अर्को समस्या नाटकहरू (‡) एक डबल चक्कुको साथ तल चिह्नित छ। नाटक जो केवल आंशिक रूप बाट शेक्सपियर द्वारा लेखिएको एक चक्कू (†)को साथ तल चिह्नित छ। अन्य कार्य छ हराएका नाटक या एपोक्रायफाको नाम बाट सूचिबद्ध छन्। <br clear="all" />
== कार्य ==
नाटक र काव्यलेखनबाट अपूर्व यश र कीर्ति हासिल गरेका यिनको मृत्यु ५२ वर्षको उमेरमा इ.सं. १६१६ अपि्रल २३ कै दिनमा भयो ।
उनका नाटकहरूलाई चार कालखण्डमा विभाजन गर्न सकिन्छ । प्रारम्भिककालका नाटकहरूमा स्वप्निल भावहरू, दोश्रोदोस्रो कालमा ऐतिहासिक, रोमान्टिक र सुखान्त, तेस्रो कालमा दुःखान्त र पीडादायी तथा चौथो अथवा अन्तमा दया, क्षमाजस्ता मानवीय भावनाले भरिएका छन् तर उनले आफ्नो जीवनकालभरि आˆना सबै कृतिहरू प्रकाशन भएको अवसर भने देख्न पाएनन् ।
उनको मृत्यु भएको ४०० वर्ष बितिसक्दा पनि यश र चर्चामा अलिकति पनि कमी आएको छैन । यसै तथ्यलाई इङ्गति गर्दै अङ्गे्रज कवि बेन जोन्सनले शेक्सपियरको विशेषताको बारेमा भनेका छन्- "विलियम शेक्सपियर अङ्ग्रेजी साहित्यका एक युगका मात्र नभई अनन्तकालसम्मका लागि पनि प्रतिनिधि हुन् ।"
यसरी नै 'शेक्सपियरका दुई उत्कृष्ट कृति-हृयामलेट र जुलियस सिजर' शीर्षकमा मधुसूदन पाण्डेयद्वारा अनुदित कथासङ्ग्रह २०६४ मा सनराइज पब्लिकेसनबाट प्रकाशित भयो भने पुनः 'विलियम शेक्सपियर
-विश्वप्रसिद्ध कथाहरू- भाग-१ र भाग-२)मा विभाजन गरी पहिलो खण्डमा १८ वटा र दोश्रोदोस्रो खण्डमा १९ वटा कथा समावेश गरी रामहरि बञ्जाराद्वारा अनुदित दुईवटा सङ्ग्रह २०६५ मा मधुवन प्रकाशनबाट छापियो ।
यस प्रकाशनको लगत्तै हृयामलेट नाटकलाई 'हृयामलेट' शीर्षक गरी सफल घिमिरेद्वारा अनुदित एउटा मात्र कथा बेमितिमा ट्रान्स रिपि्रन्टद्वारा प्रकाशित गरियो ।
यस कथाको प्रकाशनसँगसँगै चाल्र्स तथा मेरी ल्याम्बद्वारा शेक्सपियरको १४ वटा नाटकलाई कथाको रूप दिइएको स्टोरिज प|mम शेक्सपियरलाई 'शेक्सपियर कथासङ्ग्रह' शीर्षकमा तुलसीप्रसाद आचार्यद्वारा अनुदित कथासङ्ग्रह २०६५ मा ट्रान्स रिपि्रन्टद्वारा प्रकाशित भएको पाइन्छ भने नाटकतर्फ विलियम शेक्सपियरका नाटकहरूमा सर्वप्रथम उनको ऐतिहासिक नाटक जुलियस सिजरको सोही मूलनाम 'जुलियस सिजर' शीर्षकमा आसाम, भारतका टङ्कनाथ उपाध्यायद्वारा अनुवाद गरी इ.सं. १९५३ वि.सं. २०१० मा बिहानी प्रकाशन आसामबाट प्रकाशित भयो ।
समयको धेरै अन्तरालपछि अर्थात् २२ वर्षपछि शेक्सपियरको उपरोक्तउपर्युक्त जुलियस सिजर नाटकलाई 'जुलियस सिजर' शीर्षकमा ओकिइयामा ग्वाइनद्वारा अनुदित नाटक इ.सं. १९७४ वि.सं. -२०३१ मा श्याम ब्रदर्श, दार्जीलिङबाट प्रकाशित भयो ।
शेक्सपियरको सामाजिक नाटक द मर्चेन्ट अफ वेनिसलाई सूर्यप्रकाश गिरीद्वारा पहिलोपल्ट 'भेनिसका महाजन' शीर्षकमा अनुदित ग्रन्थ वि.सं. २०१३ सालमा प्रकाशित भयो । यस संस्करणमा प्रकाशकको नाम उल्लेख गरिएको छैन ।
द मर्चेन्ट अफ वेनिसलाई पुनः 'भेनिसको व्यापारी' शीर्षकमा पुष्पलाल शिवाकोटीद्वारा पुनः अनुदित नाटक इ.सं. १९६५ वि.सं. २०२२ माहिमालय पि्रन्टिङ वक्र्स, दार्जीलिङद्वारा प्रकाशित गरियो ।
उपरोक्तउपर्युक्त नाटक प्रकाशनको ठीक एकदशकपछि सोही नाटकलाई 'भेनिसका महाजन' नाम गरी रामचन्द्रं गिरीद्वारा अनुदित नाटक इ.संं १९७६ वि.सं. २०३३ मा सागर पब्लिकेसन, सिलिगुडी, भारतबाट प्रकािशत गरियो भने निकै समयपछि पुनः सोही नाटकलाई 'वेनिसका सौदागर' शीर्षकमा टङ्कनाथ उपाध्यायद्वारा अनुदित ग्रन्थ नेपाली साहित्य परिषद्, आसामबाट इ.सं. १९९२ वि.सं. २०४९मा प्रकाशित भयो ।
शेक्सपियरको अर्को नाटक 'ट्वेल्ˆथ नाइट'लाई'बाह्रौँ रात' शीर्षकमा उद्दीप थापा मुगालीद्वारा अनुदित ग्रन्थ २०१७ सालमा नेपाल एकेडेमीबाट प्रकाशित भयो ।
शेक्सपियरकै अर्को नाट्यकृति म्याकबेथलाई 'म्याकबेथ' शीर्षकमै महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाद्वारा बृहत् भूमिकासहितको अनुदित नाटक २०२६ मा नेपाल सांस्कृतिक सङ्घद्वारा प्रकाशित भयो ।
उपरोक्तउपर्युक्त नाटक पुनः
'म्याकबेथ' शीर्षकमै मधुसूदन पाण्डेय एमएबीएलद्वारा अनुदित नाटक २०६० मा एसिया पब्लिकेसनबाट प्रकाशित भयो ।
|
