|
[[चित्र:Campfire 4213.jpg|thumb|right|दाउरा बल्नु एउटा रासायनिक अभिक्रियाप्रतिकृया हो।]]
[[चित्र:Hydrochloric acid ammonia.jpg|right|180px|thumb| एउटा बीकरमा [[हाइड्रोजन क्लोराइड]]को वाष्पमा परखनलीदेखि [[अमोनिया]]को वाष्प मिलाउनाले एउटा नया पदार्थ [[अमोनियम क्लोराइड]] बन्दै]]
'''रासायनिक अभिक्रियाप्रतिकृया'''मा एउटा वा अधिक पदार्थ आपसमा अन्तर्क्रिया (इन्टरैक्शन) गरेर परिवर्तित हुन्छन् र एउटा वा अधिक भिन्न रासायनिक गुण भएका पदार्थ बन्दछन्। कुनै रासायनिक अभिक्रियामाप्रतिकृयामा भाग लिने भएका पदार्थहरुलाई अभिकारक (रिएक्टैन्ट्स) भन्दछन्। अभिक्रियाकाप्रतिकृयाका फलस्वरूप उत्पन्न पदार्थहरुलाई [[उत्पाद]] (प्रोडक्ट्स) भन्दछन्। लैवासियेका समयदेखि नैं ज्ञात छ कि रासायनिक अभिक्रियाप्रतिकृया बिना कुनै मापने योग्य द्रव्यमान परिवर्तनका हुन्छ। (द्रव्यमान परिवर्तन अत्यन्त कम हुन्छ जसलाई मापना कठिन छ) । यसैलाई [[द्रव्यमान संरक्षणको नियम]] भन्दछन्। अर्थात कुनै रासायनिक अभिक्रियामाप्रतिकृयामा न त द्रव्यमान नष्ट हुन्छ न नैं बन्दछ; केवल पदार्थहरुको परिवर्तन हुन्छ।
परम्परागत रूपदेखि ती अभिक्रियाहरुलाईप्रतिकृयाहरुलाई नैं रासायनिक अभिक्रियाप्रतिकृया भन्दछन् जसमा [[रासायनिक बन्ध|रासायनिक बन्धों]]लाई तोडने वा बनाउनेमा एलेक्ट्रानहरुको गति जिम्मेदार हुन्छ।
== रासायनिक अभिक्रियाहरुकाप्रतिकृयाहरुका केही उदाहरण ==
[[चित्र:Rusty fence aka.jpg|left|thumb|200px| देवलमा लागेको झ्याउ]]
सामान्य जीवनमा दृष्टिगोचर हुने केही प्रमुख रासायनिक अभिक्रियाहरुप्रतिकृयाहरु यस प्रकार छ
* दाउरा बल्नु
* फोटो खिंच्नु ( डिजिटल क्यामराले होइन)
== भिन्न-भिन्न प्रकारको अभिक्रियाहरुप्रतिकृयाहरु ==
* '''संश्लेषण''' (Direct combination / synthesis)
::NaCl(aq) + [[Silver nitrate|AgNO<sub>3</sub>]](aq) → [[Sodium nitrate|NaNO<sub>3</sub>]](aq) + [[Silver chloride|AgCl]](s)
* '''[[अम्ल-क्षार]] अभिक्रियाप्रतिकृया''' (Acid-base reactions)
::HA + BOH ---> H2O + BA
* '''[[रेडक्स अभिक्रियाप्रतिकृया]]''' (Redox reactions)
::2 S<sub>2</sub>O<sub>3</sub><sup>2−</sup>(aq) + I<sub>2</sub>(aq) → S<sub>4</sub>O<sub>6</sub><sup>2−</sup>(aq) + 2 I<sup>−</sup>(aq)
== रासायनिक गतिकी ==
कुनै [[अभिक्रियाकोप्रतिकृयाको गति]]को अर्थ यो हो कि त्यस अभिक्रियाकाप्रतिकृयाका परिणामस्वरूप त्यसमा सम्मिलित पदार्थहरुको [[सान्द्रता]] वा [[दाब]] कुन गतिले बद्लिंदैछ। विभिन्न अभिक्रियाहरुकोप्रतिकृयाहरुको गतिमा धेरै अन्तर हेर्न सकिन्छ। केही अभिक्रियाहरुप्रतिकृयाहरु धेरै तीव्र गति्ले हुन्छन् जब कि केही अभिक्रियाहरुप्रतिकृयाहरु धेरै ढीलो गतिले हुन्छन्। अभिक्रियाहरुकोप्रतिकृयाहरुको गतिको अध्ययन धेरै नैं महत्वपूर्ण छ। [[रासायनिक प्रविधि]]को दृष्टि्ले क्रियाको गति अधिक भएमा कुनै उत्पाद कम समयमा बनाउन सकिन्छ।
रासायनिक अभिक्रियाहरुकोप्रतिकृयाहरुको गति मुख्यतः अभिकारकहरुको [[सान्द्रता]] , पृष्ट क्षेत्रफल, दाब, ऐक्टिवेशन उर्जा, [[ताप]] एवं [[उत्प्रेरक]]को उपस्थिति/अनुपस्थिति आदिमा निर्भर गर्दछ।
== यी पनि हेर्नुहोस् ==
* [[रासायनिक अभिक्रियाहरुकोप्रतिकृयाहरुको सूची]]
* [[कार्बनिक अभिक्रियाहरुप्रतिकृयाहरु]] (Organic reaction)
* [[रासायनिक समीकरण]]
[[scn:Riazzioni chìmica]]
[[sh:Hemijska reakcija]]
[[si:රසායනික ප්රතික්රියාප්රතික්රියා]]
[[simple:Chemical reaction]]
[[sk:Chemická reakcia]]
| 