विकिपिडिया

"क्यान्सर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: पाए जान्छ → पाइन्छ (2), चौथा → चौथो (2), संच using AWB (7794)
अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: उनि → उनी (44) using AWB (7794)
पङ्क्ति १९:
}}
 
'''क्यान्सर''' (चिकित्सकीय पद: [[दुर्दम या घातक|दुर्दम]] [[निओप्लाज्म|नियोप्लास्म]]) [[रोग|रोगहरु]]को एक वर्ग हो जसमा [[कोशिका (जीव विज्ञान)|कोशिकाहरु]]को एक समूह ''अनियन्त्रित वृद्धि'' (सामान्य सीमा भन्दा अधिक [[कोशिका विभाजन|विभाजन]]), ''रोग आक्रमण'' (आस-पासको उतकहरुको विनाश र उनिउनी मा आक्रमण) र कहिलेकाँही ''[[मेटास्टेसिस]]'' (लसिका या रक्तको माध्यम ले शरीरको अन्य भागहरुमा फैल जाइन्छ) प्रदर्शित गर्छ। क्यान्सरको यिनीहरु तीन दुर्दम लक्षण यसलाइ [[सौम्य गाँठ या सौम्य अबुर्द|सौम्य गाँठ (ट्यूमर या अबुर्द)]] देखि विभेदित गर्छन्, जुन स्वयं सीमित छन्, आक्रामक छैनन् या मेटास्टेसिस प्रर्दशित हैन गर्छन्.अधिकांश क्यान्सर एक [[गाँठ या अबुर्द|गाँठ या अबुर्द (ट्यूमर)]] बनाछन, तर कुनै, जस्तै [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]] गाँठ बनादैन. चिकित्साको त्यो शाखा जुन क्यान्सरको अध्ययन, निदान, उपचार, र रोकथाम देखि सम्बंधित हो, [[औन्कोलजी या अबुर्द विज्ञान|औन्कोलजी या क्यान्सर विज्ञान]] भन्ने गरिन्छ।
 
क्यान्सर सबै उमेरको मान्छेहरु लाइ, यहाँ सम्म कि [[भ्रूण]]को पनि प्रभावित गर्न सक्छ, तर अधिकांश किस्महरुको जोखिम उमेरको साथ बढइन्छ।<ref name="Cancer Research UK">{{cite web | last =Cancer Research UK | title =UK cancer incidence statistics by age | month=January | year=2007 | url =http://info.cancerresearchuk.org/cancerstats/incidence/age/ | accessdate =2007-06-25 }}</ref> क्यान्सर [[मृत्युको कारण|कुल मानव मृत्युों]] हरुमा 13%को कारण हो.<ref name="WHO">{{cite web | last =WHO | authorlink =World Health Organization | title =Cancer | publisher =World Health Organization |month=February | year=2006 | url =http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/ | accessdate =2007-06-25 }}</ref> [[अमेरिकन क्यान्सर सोसायटी]]को अनुसार, 2007को समयमा पुरे विश्वमा 7.6 मिलियन मान्छेहरुको मृत्यु क्यान्सरको कारण भयो।<ref name="American Cancer Society">{{cite web | last =American Cancer Society | authorlink =Reuters | title =Report sees 7.6&nbsp;million global 2007 cancer deaths | publisher =Reuters |month=December | year=2007 | url =http://www.reuters.com/article/healthNews/idUSN1633064920071217 | accessdate =2008-08-07 }}</ref> क्यान्सर सबै जनावरहरुलाइ प्रभावित गर्न सक्छ।
पङ्क्ति २८:
क्यान्सरको [[आनुवंशिकता]] सामान्यतया कार्सिनोजन र पोषकको [[जीनोम]]को बीच जटिल अंतर्क्रिया देखि प्रभावित हुन्छ।क्यान्सर रोगजननको आनुवंशिकीको नयाँ पहलू जस्तै [[डीएनए (DNA) मिथाई लिएरण|DNA (डीएनए) मेथि लिएरण]] र [[माइक्रो RNA|माइक्रो RNA (आरएनए)]],को महत्त्व जोड देखि बढ रहयोहै।
 
क्यान्सरमा पाए जाउन वाला आनुवंशिक असामान्यताहरु आमतौर मा जीनको दुइ सामान्य वर्गहरुलाइ प्रभावित गर्छं.क्यान्सरलाई बढावा दिन वाला ''[[ओंकोजीन]]'' प्रारूपिक रूप ले क्यान्सरको कोशिकाहरुमा सक्रिय हुन्छन्, उनिउनी कोशिकाहरुलाई नयाँ गुण दे देते छन्, जस्तै सामान्य भन्दा अधिक वृद्धि र विभाजन, [[क्रमादेशित कोशिका मृत्यु]] देखि सुरक्षा, सामान्य उतक सीमाओंको अभाव, र विविध ऊतक वातावरणमा स्थापित होनेको क्षमता.
यसको पछि ''[[गाँठ या अबुर्दको शमन गराउन वाला जीन|गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]'' क्यान्सरको कोशिकाहरुमा निष्क्रिय हो जाछन, जसको परिणामस्वरूप उनिउनी कोशिकाहरुको सामान्य क्रियाहरुमा कमी आ जान्छ, जस्तै सही DNA (डीएनए) प्रतिकृति, [[कोशिका चक्र]] मा नियन्त्रण, ऊतकोंको भित्र अभिविन्यास र आसंजन, र [[प्रतिरक्षा प्रणाली|प्रतिरक्षा तन्त्र]]को सुरक्षात्मक कोशिकाहरुको साथ पारस्परिक क्रिया.
 
पङ्क्ति ८५:
उदाहरणको लिए, यकृतको क्यान्सर ''[[हिपेटोकार्सिनोमा]]'' भनिन्छ; बोसो कोशिकाहरुको क्यान्सर ''लिपोसार्कोमा'' भनिन्छ।आम क्यान्सरहरुको लिए, अंगको अङ्ग्रेजी नामको प्रयोग गरिन्छ।उदाहरणको लागि [[स्तन क्यान्सर]]को सबै संग सामान्य प्रकार ''स्तनको वाहिनी परक कार्सिनोमा'' या ''मेमेरी डकटल कार्सिनोमा'' भनिन्छ।
 
यस पछि विशेषण डकटलको उपयोग सूक्ष्मदर्शीमा दि खाए दिन वाला उनिउनी क्यान्सरको सन्दर्भमा गरिन्छ, जुन सामान्य स्तनको वाहिनिहरु देखि समानता रखती छन्.
 
वाहिनी शब्दको उपयोग, सूक्ष्मदर्शीमा देखिने स्तन वाहिनिहरु को क्यान्सरको लागि गरेको छ।
पङ्क्ति १२२:
उदाहरणको लिए:
 
*एक कोशिका त्रुटि सुधार मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, उनिउनी कोशिका र उनको संततिमा त्रुटिहरु को अधिक जोड देखि सञ्चित होनेको कारण बन सक्छ।
 
*कोशिकाको संकेतन ([[अन्तः स्रावी]]) मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, आस पासको कोशिकाहरुमा त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेत भेज सक्छ।
 
*एक उत्परिवर्तनको कारण कोशिकाहरु [[नियोप्लास्टिक]] बनन सक्छं, जसको कारण उनिउनी स्थानांतरित भएर अधिक स्वस्थ कोशिकाहरुको कार्यको बाधित गर्न सक्छं.
 
*एक उत्परिवर्तनको कारण कोशिका अमर बनन सक्छ (हेर्नुहोस [[टेलोमर्स|टेलोमेयर्स]]), जसको कारण उनिउनी संधैको लागि स्वस्थ कोशिकाहरुलाई बाधित गर्छं.
 
इस प्रकार देखि क्यान्सर अक्सर कुनै त्रुटिहरु को कारण एक [[श्रृंखला अभिक्रिया]]को रूपमा विस्फोटित हुन्छ, यिनीहरु त्रुटिहरु संयुक्त भएर अधिक गंभीर त्रुटिहरु बनाती छन्.
 
ऐसी त्रुटिहरु जुन अधिक त्रुटिहरु उत्पन्न गर्छं, उनिउनी प्रभावी रूप ले क्यान्सरको मूल कारण हुन् , र साथ ही, यिनीहरु यस कुराको कारण पनि हुन् कि क्यान्सरको उपचार धेरै मुश्किल छ: चाहे क्यान्सरको 10,000,000,000 कोशिकाहरु हरुमा सबैको मार दिन पछि, उनिमा देखि (और त्रुटि प्रवण पूर्व क्यान्सर कोशिकाहरु) केवल 10 कोशिकाहरु आफ्नो प्रतिकृति गर्न सक्छं या त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेतहरुलाई अन्य कोशिकाहरुलाई भेज सकती हुन् त प्रक्रिया फेरि देखि शुरू हुन्छ। यो विद्रोह सदृश परिदृश्य अवांछनीय [[योग्यतमको उत्तरजीविता]] हो, जहाँ [[विकास]]वादी बल आफु शरीरको डिजाइन र व्यवस्थाको लागू गराउनको विरुद्ध कार्य गर्छन्
 
वास्तव मा, एक पल्ट जब क्यान्सर विकसित हुनु शुरू हो जाइन्छ, यही बल निरन्तर अधिक आक्रामक अवस्थाहरु तिर क्यान्सरको प्रगतिमा सहायक हुन्छ, ओर यो [[क्यान्सर#क्लोन_विकास|क्लोनल विकास]] भनिन्छ। {{cite journal |author=Merlo LM, Pepper JW, Reid BJ, Maley CC |title=Cancer as an evolutionary and ecological process |journal=Nat. Rev. Cancer |volume=6 |issue=12 |pages=924–35 |year=2006 |month=December |pmid=17109012 |doi=10.1038/nrc2013}}</ref>
पङ्क्ति १४०:
*कारक (उदाहरण भाइरस) ओर घटनाहरु (उदाहरण उत्परिवर्तन) जुन कोशिकाहरुमा आनुवंशिक परिवर्तनहरुको द्वारा क्यान्सरलाई जन्म देते छन्.
*आनुवंशिक क्षतिको यथार्थ प्रकृति, र जीन जुन यसको द्वारा प्रभावित हुन्छन्.
*कोशिकाको जीव विज्ञान मा उनिउनी आनुवंशिक परिवर्तनहरुको परिणाम, एक क्यान्सर कोशिकाको लाक्षणिक गुणहरुलाइ उत्पन्न गराउनमा र साथ नै अतिरिक्त आनुवंशिक घटनाहरुलाई बढावा दिनमा जुन अगाडी क्यान्सरको विकासमा सहायक छन्.
 
=== उत्परिवर्तन: रासायनिक कर्सिनोजन (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक) ===
पङ्क्ति १४६:
क्यान्सर रोग जननको कारण हो [[DNA (डीएनए) उत्परिवर्तन]] जुन कोशिका वृद्धि र मेटास्टेसिसको प्रभावित गर्छ।
 
वे पदार्थ जुन [[DNA (डीएनए) उत्परिवर्तन]]को कारण हुन् उत्परिवर्तजन कहलाते छन्, र उनिउनी उत्परिवर्तजन जुन क्यान्सरको कारण हुन् , कार्सिनोजन कहलाते छन्.कई विशेष प्रकारको पदार्थ विशिष्ट प्रकारको क्यान्सर भन्दा जोडिएको भए छन्.[[तंबाकू धूम्रपान|तम्बाकू धूम्रपान]] क्यान्सरको धेरै रूपहरु देखि सम्बंधित हो,<ref name="Sasco">{{cite journal |author=Sasco AJ, Secretan MB, Straif K |title=Tobacco smoking and cancer: a brief review of recent epidemiological evidence |journal=Lung cancer (Amsterdam, Netherlands) |volume=45 Suppl 2 |issue= |pages=S3–9 |year=2004 |month=August |pmid=15552776 |doi=10.1016/j.lungcan.2004.07.998}}</ref> र 90% [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]को कारण हो. {{cite journal |author= Biesalski HK, Bueno de Mesquita B, Chesson A, ''et al.'' |title=European Consensus Statement on Lung Cancer: risk factors and prevention. Lung Cancer Panel |journal=CA: a cancer journal for clinicians |volume=48 |issue=3 |pages=167–76; discussion 164–6 |year=1998 |pmid=9594919 |doi=10.3322/canjclin.48.3.167 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9594919}}</ref> लामो समय सम्म [[एस्बेस्टस]] फाइबरको संपर्कमा रहउन देखि [[मीजोथेलीओमा|मिजोथेलिओमा]] हुन सक्छ। {{cite journal |author=O'Reilly KM, Mclaughlin AM, Beckett WS, Sime PJ |title=Asbestos-related lung disease |journal=American family physician |volume=75 |issue=5 |pages=683–8 |year=2007 |month=March |pmid=17375514 |doi= |url=http://www.aafp.org/afp/20070301/683.html}}</ref>
 
अनेक [[उत्परिवर्तजन]] [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन]] पनि छन्, तर कुनै कार्सिनोजन उत्परिवर्तजन छैनन्.[[एल्कोहल]] एक रासायनिक कार्सिनोजनको उदाहरण हो जुन उत्परिवर्तजन छैन. {{cite journal |author=Seitz HK, Pöschl G, Simanowski UA |title=Alcohol and cancer |journal=Recent developments in alcoholism : an official publication of the American Medical Society on Alcoholism, the Research Society on Alcoholism, and the National Council on Alcoholism |volume=14 |pages=67–95 |year=1998 |pmid=9751943}}</ref> यस प्रकारको रसायन कोशिका विभाजनको दरको उत्प्रेरित गरेर क्यान्सरलाई बढावा देते छन्. प्रतिकृतिको छिटो दर एंजाइमोंको मरम्मतको लागि कम समय देती हो जस संग [[DNA (डीएनए) प्रतिकृति]]को समयमा क्षतिग्रस्त DNA (डीएनए)को मरम्मतको लागि पर्याप्त समय हैन मिल ठेगाना हो, जसको कारण एक उत्परिवर्तनको संभावना बढ जान्छ।
पङ्क्ति १६४:
मानवको क्यान्सर देखि सम्बंधित मुख्य भाइरस हुन् [[मानव पेपिलो भाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]], हैपेटाइटिस बी र [[हेपेटाइटिस सी]] भाइरस, [[एपस्तीन-बार भाइरस|एपस्टीन-बार भाइरस]], र [[मानव T-लिम्फोटरोपिक भाइरस|मानव टी -लिम्फोट्रोपिक भाइरस]].
 
प्रायोगिक र महामारी आंकडा भाइरसको एक कारक भूमिकाको संकेत देते हुन् र उनिउनी मानवमा क्यान्सरको विकासकहरु लागि दोश्रो सबै संग महत्वपूर्ण जोखिम कारकको रूपमा अगाडी आये छन्, जबकि पहिलो कारक तम्बाकूको उपयोग हो।<ref name="zur Hausen-viruses">{{cite journal | author = zur Hausen H | title = Viruses in human cancers | journal = Science | volume = 254 | issue = 5035 | pages = 1167–73 | year = 1991 | pmid = 1659743| doi = 10.1126/science.1659743}}</ref> भाइरस-प्रेरित गांठहरुलाइ दुइ प्रकारहरुमा विभाजित गरे जान सक्छ, ''तीव्रता देखि रूपांतरित होने वाले'' र ''विस्तारै विस्तारै रूपांतरित होने वाले'' .
 
तीव्रता देखि रूपांतरित होने वाला भाइरसहरुमा भाइरस एक अतिसक्रिय ओंकोजीनको संवाहित गर्छ जसलाइ वायरल-ओंकोजीन (v-onc) भनिन्छ, र संक्रमित कोशिका v-oncको अभिव्यक्तिको साथ तुरुन्त नै रूपांतरित हुन्छ।
यसको विपरीत, विस्तारै विस्तारै रूपांतरित होने वाला भाइरस मा, भाइरस जीनोम, पोषीको जीनोममा एक प्रोटो-ओंकोजीनको नजिकै प्रविष्ट हुन्छ।
 
अब वायरल [[प्रवर्धक|प्रवर्तक]] या अन्य प्रतिलेखन विनियमन तत्व उनिउनी प्रोटो-ओंकोजीनको अति-अभिव्यक्तिको कारण बनछन. यसमा अनियन्त्रित कोशिका विभाजन शामिल छ।किनकी प्रविष्टिको स्थान प्रोटो-ओंकोजीनको लागि विशिष्ट हुदैन र कुनै पनि प्रोटो-ओंकोजीनको नजिकै प्रविष्टिको सम्भावना कम हुन्छ, मधुरो गति ले रूपांतरित होने वाला भाइरस, तीव्रता देखि रूपांतरित होने वाला भाइरसको तुलना मा, संक्रमणको अधिक लामो समय पछि गाँठ पैदा गर्छन्.
 
[[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]] र [[हेपेटाइटिस सी]] सहित हेपेटाइटिस भाइरस, एक दीर्घकालिक (क्रोनिक) वायरल संक्रमणलाई प्रेरित गर्न सक्छ, जुन प्रतिवर्ष [[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]]को 0.47% रोगिहरुमा (विशेष रूप ले एशिया मा, उत्तरी अमेरिकामा यस्तो कम दे खा्यो है) र प्रति वर्ष [[हेपेटाइटिस सी]]को 1.4% रोगिहरुमा [[यकृतकोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को कारण हो.लीवर सिरोसिस, चाहे क्रोनिक वायरल हैपेटाइटिस संक्रमणको कारण हो या रक्सी पीनेको कारण, यो [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को विकास देखि सम्बंधित हुन्छ, र सिरोसिस र वायरल हैपेटाइटिसको संयोजन [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] विकासकहरु उच्चतम जोखिमको कारण हो.दुनिया भरमा [[वायरल हेपेटाइटिस|वायरल हैपेटाइटिस]]को सञ्चरण र रोगको भारी बोझको कारण, [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] सबै संग साधारण र सबै संग अधिक घातक क्यान्सरहरु हरुमा एक छ।
पङ्क्ति १७८:
 
===हार्मोनल असंतुलन===
यहि प्रकार देखि कुनै होरमोन गैर-उत्परिवर्तजनिक कर्सिनोजन्सको जस्तै/तरिका व्यवहार गर्छन्, उनिउनी अतिरिक्त कोशिका वृद्धिको उत्तेजित गरेर सकते छन्.एक राम्रो उदाहरण हो- [[एन्डोमिट्रियल क्यान्सर|अन्तर्गर्भाशयकलाको क्यान्सर]]को विकसित गराउनमा [[एस्ट्रोजन|हाइपर एस्ट्रोजेनिक (एस्ट्रोजन होरमोनको मात्राको बढन)]] अवस्थाहरुको भूमिका.
 
===प्रतिरक्षा तन्त्रको क्रिया प्रणालीमा खराबी===
पङ्क्ति २०७:
अंग प्रत्यारोपण देखि सम्बंधित गाँठको मुख्य कारण हो दुर्दम मेलानोमा, जुन अंगको हटाउउनको समय ज्ञात थिएन, {{cite journal |author=Dingli D, Nowak MA |title=Cancer biology: infectious tumour cells |journal=Nature |volume=443 |issue=7107 |pages=35–6 |year=2006 |month=September |pmid=16957717 |doi=10.1038/443035a |url=}}</ref> हुनत अन्य मामला उपस्थित थिए {{cite website |title= Cancer Spread By Transplantation Extremely Rare: In Very Rare Case, Woman Develops Leukemia from Liver Transplant|url=http://www.cancer.org/docroot/NWS/content/NWS_1_1x_Cancer_Spread_By_Transplantation_Extremely_Rare.asp}}</ref>.
 
वास्तव मा, एक जीव ले क्यान्सर आमतौर मा त्यसै प्रजातिको दोश्रो जीवमा त्यतिखेर वृद्धि गर्छ जब उनिउनी दुवैमा समान [[उतक अनुरूपता|उतक असंगति]]को जीन हुन् {{cite website |title= The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1980|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1980/presentation-speech.html}}</ref>, चूहहरुको उपयोग गरेर यस्तो सिद्ध गर्‍यो है; हुनत माथि वर्णित स्थितिको वाहेक वास्तविक दुनियामा यस्तो कहिल्यै हुदैन.
 
पङ्क्ति २१८:
क्यान्सर मूलरूपमा ऊतक विकासकहरु विनियमनको एक रोग हो. एक सामान्य कोशिकालाई क्यान्सर कोशिकामा [[दुर्दम रूपांतरण|रूपांतरित]] गराउनको लिए, कोशिका वृद्धि र विभेदनको नियमित गराउन वाला [[जीन|जीनों]]मा रूपांतरण हुनु चाहिए. {{cite journal |author=Croce CM |title=Oncogenes and cancer |journal=The New England journal of medicine |volume=358 |issue=5 |pages=502–11 |year=2008 |month=January |pmid=18234754 |doi=10.1056/NEJMra072367 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/358/5/502}}</ref> आनुवंशिक परिवर्तन धेरै स्तरहरु मा हुन सक्छन्, यिनीहरु पूर गुणसूत्रको लाभ या हानिको रूपमा हुन सक्छन्, जुन उत्परिवर्तनको नै एक रूप हो र [[एकल न्युक्लियोटाईड बहुरूपता|एक मात्र DNA न्युक्लिओटाइड]]को प्रभावित गर्छ।
 
जीनको दुइ व्यापक श्रेणिहरु छन्, जुन यिनी परिवर्तनहरु देखि प्रभावित हुन्छं.[[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] सामान्य जीन हुन सक्छन्, जुन अनुपयुक्त रूप ले उच्च स्तरमा प्रकट हुन्छन्, या परिवर्तित जीन जसमा नोवल गुण हुन्छन्.किसी पनि मामला मा, यिनी जीनोंको अभिव्यक्ति क्यान्सरको कोशिकाहरुको दुर्दम लक्षण प्रारूपलाई बढावा देती छ। [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन|गांठको शमन गराउन वाला जीन]] उनिउनी जीन हो जुन क्यान्सरको कोशिकाहरुको कोशिका विभाजन, अस्तित्व, या अन्य गुणहरुलाइ संदमित गर्छन्. गांठको शमन गराउन वाला जीन अक्सर क्यान्सरलाई बढावा दिन वाला आनुवंशिक परिवर्तनहरुको द्वारा अक्षम हो जाछन. आमतौर मा, एक सामान्य कोशिकालाई क्यान्सर कोशिकामा रूपांतरित गराउनको लागि धेरै जीनहरुमा परिवर्तन होने जरुरी छन्. {{cite journal |author=Knudson AG |title=Two genetic hits (more or less) to cancer |journal=Nature reviews. Cancer |volume=1 |issue=2 |pages=157–62 |year=2001 |month=November |pmid=11905807 |doi=10.1038/35101031}}</ref>
 
विभिन्न जीनोमिक परिवर्तनहरुको लागि एक विविध वर्गीकरण योजना हो, जुन क्यान्सर कोशिकाहरुको उत्पादनमा योगदान गर्न सक्छ। यिनी हरुमा अधिकांश परिवर्तन [[उत्परिवर्तन]] हुन्छन्, या जीनोमिक DNAको [[न्युक्लिओटाइड|न्युक्लियोटाइड]] अनुक्रमणमा परिवर्तन हुन्छन्. [[एन्यूप्लोईडी|एन्युप्लोइडी]], [[गुणसूत्र|गुणसूत्रों]]को एक असामान्य संख्याको उपस्थिति, एक जीनोमिक परिवर्तन हो, जुन एक उत्परिवर्तन छैन, र यसमा [[समसूत्री विभाजन]]मा त्रुटिको द्वारा एक या अधिक गुणसूत्रहरुको लाभ या हानि शामिल हुन सक्छ।
पङ्क्ति २३३:
सामान्य रूप ले, [[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] शान्त हुन्छन्, उदाहरणको लागि यस्तो [[डीएनए मेथि लिएरण|DNA (डीएनए) मेथि लिएरण]]को कारण हुन्छ।इस मेथि लिएरणमा क्षति [[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]]को विपथी अभिव्यक्तिलाई प्रेरित गर्छ, जुन क्यान्सर रोगजननको कारण हो.अधि-अनुवांशिक परिवर्तनको ज्ञात प्रणालीमा शामिल हो [[डीएनए मेथि लिएरण]], र गुणसूत्रको DNA (डीएनए) मा विशेष स्थिति मा जोडिएको भए [[हिस्टोन]] प्रोटीनको मेथि लिएरण या एसिटिलीकरण.
 
चिकित्साको वर्ग जुन [[HDAC संदमक]] र [[डीएनए मिथाइल ट्रांसफरेस|DNA (डीएनए) मिथाइल ट्रांसफरेज]] संदमकको रूपमा जाउन जाछन, उनिउनी क्यान्सर कोशिकामा अधि-अनुवांशिक संकेतनको पुनः नियमित गरेर सकते छन्.
 
===ओंकोजीन्स ===
[[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] धेरै प्रकार देखि कोशिका वृद्धिको बढावा दिछन।कई [[हार्मोन]] बनयोसकते छन्, यो कोशिकाहरुको बीच एक रासायनिक संदेशवाहक हुन्छ जुन [[समसूत्री विभाजन]]को प्रेरित गर्छ, जसको प्रभाव ग्राही उतक या कोशिकाको [[संकेत ट्रांसडकशन|संकेत पारगमन]] मा निर्भर गर्छ।
दोस्रो शब्दहरु मा, जब एक प्राप्तकर्ता कोशिकामा एक हार्मोन ग्राही उत्तेजित हुन्छ, संकेत कोशिकाको सतह देखि [[कोशिकाको केन्द्रक]]को संवहित हुन्छ, यो केन्द्रीय स्तरमा जीन प्रतिलेखन विनियमनमा कुनै परिवर्तनहरुलाई प्रभावित गर्छ।कुनै ओंकोजीन आफु संकेत पारगमन तन्त्रको भाग हुन्छन्, या कोशिकाहरु र ऊतकहरुमा संकेत [[ग्राही (जैव रसायन)|ग्राही]]को एक भाग हुन्छन्, यस प्रकार देखि यस्तो/यस्ता/यसरी होर्मोनोंको संवेदनशीलताको नियन्त्रित गर्छन्.ओंकोजीन अक्सर [[माईटोजन|समसूत्रजन]] उत्पन्न गर्छन्, या [[प्रोटीन जैव संश्लेषण|प्रोटीन संश्लेषण]]मा DNA (डीएनए)को [[प्रतिलेखन (आनुवंशिकी)|प्रतिलेखन]]मा संलग्न हुन्छन्, जुन [[प्रोटीन]] र [[इन्जाइम या जैव उत्प्रेरक|इन्जाइम]] बनाइन्छ, यिनीहरु प्रोटीन र इन्जाइम उनिउनी उत्पादनहरु र [[जैव रसायन|जैव रसायनहरु]]को निर्माणको लागि उत्तरदायी छन्, जसको साथ कोशिकाहरु अंतर्क्रिया गर्छं र जसको कोशिकाहरु उपयोग गर्छं.
 
आद्य-ओन्कोजीनमा उत्परिवर्तन, जुन सामान्यतया [[ओन्कोजीन]]को स्थिर समकक्ष छन्, उनको [[जीन अभिव्यक्ति|अभिव्यक्ति]] र क्रियाको संशोधित गरेर सकते छन्, र उत्पादन प्रोटीनको क्रिया या मात्राको बढाते छन्. जब यस्तो हुन्छ, आद्य-ओन्कोजीन [[ओन्कोजीन]] बन जाछन, र यो संक्रमण कोशिकामा [[कोशिका चक्र]] विनियमनको सामान्य संतुलनको बिगाड दिन्छ, जस संग अनियन्त्रित कोशिका वृद्धि संभव हुन्छ।
 
चाहे संभव पनि हो जाये त पनि [[जीनोम]] हरुमा आद्य-ओंकोजीनको हटाएर क्यान्सर कि संभावनाको कम गर्न सकिन्न हो, किनकी उनिउनी जीवको वृद्धि, मरम्मत र [[समस्थापन (होमियोस्टेसिस)|समस्थापन]]को लागि जटिल हुन्छन्. यस्तो केवल तब हुन्छ जब उनिउनी उत्परिवर्तित हो जाछन र वृद्धिको संकेत अत्यधिक हो जाछन.
 
क्यान्सर अनुसंधानमा परिभाषित किये जाउन वाला पहिले [[ओन्कोजीन|ओंकोजीनों]] हरुमा एक हो [[रास ओन्कोजीन|रास ओंकोजीन]].[[प्रोटो-ओन्कोजीन|आद्य-ओंकोजीन]]को रास परिवार (H-रास, N-रास, र K-रास)मा उत्परिवर्तन धेरै साधारण छन्, यिनीहरु सबै मानव गांठोंको 20% देखि 30%मा पाए जाछन. {{cite journal | author = Bos JL | title = ras oncogenes in human cancer: a review | journal = Cancer Research | volume = 49 | issue = 17 | pages = 4682–9 | year = 1989 | month = September | pmid = 2547513 | url = http://cancerres.aacrjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=2547513 | accessdate = 2009-06-06}}</ref> रासको मूल रूप ले हार्वे सार्कोमा भाइरस जीनोममा पहिचानाइयो थियो, र शोधकर्ता यस कुरा देखि आश्चर्यचकित भए कि न केवल मानव जीनोममा यो जीन उपस्थिति थियो बल्कि, एक उत्प्रेरक नियन्त्रण तत्व ले जोडयो भएको थियो, जुन कोशिका रेखा संवर्धनमा क्यान्सरलाई प्रेरित गरेर सकता थियो।<ref name="pmid6283358">{{cite journal |author=Chang EH, Furth ME, Scolnick EM, Lowy DR |title=Tumorigenic transformation of mammalian cells induced by a normal human gene homologous to the oncogene of Harvey murine sarcoma virus |journal=Nature |volume=297 |issue=5866 |pages=479–83 |year=1982 |pmid=6283358|doi=10.1038/297479a0}}</ref>
पङ्क्ति २५६:
हुनत, एक उत्परिवर्तन, आफु "यसहरु बंद करते भए" गाँठको शमन गराउन वाला जीनको या यस संकेत मार्गको क्षति पुगयो सक्छ, जुन यसलाइ सक्रिय गर्छ, यसको अचल परिणाम हो कि DNA (डीएनए)को मरम्मत बाधित या संदमित हुन्छ: मरम्मत रहित डीएनए क्षतिको संग्रह निश्चित रूप क्यान्सरको कारण बनइन्छ।
 
गाँठको शमन गराउन वाला जीनोंको उत्परिवर्तन जुन [[जननस्तर|जनन स्तर]] कोशिकाहरुमा उत्पन्न हुन्छन्, उनिउनी [[संतति]]मा स्थानांतरित हो जाछन, र अगली पीढियहरुमा क्यान्सरको संभावनाको बढयो देते छन्.
 
इन परिवारोंको सदस्हरु ले यस्तो घटनाहरुमा वृद्धिको हो र यस संग बहुल ट्यूमरको विलंबतामा कमी आएको छ।गाँठको प्रकार गाँठको शमन गराउन वाला उत्परिवर्तनको प्रत्येक प्रकारको लागि प्रारूपिक हुन्छन्, कुनै उत्परिवर्तन विशेष प्रकारको क्यान्सरको कारण हुन् , जबकि अन्य उत्परिवर्तन अन्य प्रकारको क्यान्सरको कारण हुन् .
उत्परिवर्ती ट्यूमर शामकको वंशागतिको प्रकार यो हो कि एक प्रभावी सदस्य एक दोषपूर्ण प्रतिलिपिको एक जनक देखि र सामान्य प्रतिलिपिको दोश्रो जनक देखि प्राप्त गर्छ।उदाहरणको लिए, एक व्यक्ति जुन एक उत्परिवर्ती ''[[p53]]'' एलीलको वंशागत रूप ले प्राप्त गर्छ (और इसलागि उत्परिवर्तित ''p53'' को लागि [[विषम युग्मनज|विषम युग्मजी]] है) त्यो [[मेलानोमा]] र अग्नाशयी क्यान्सर विकसित गर्न सक्छ जुन [[ली-फ्रामेनी सिंड्रोम]] भनिन्छ। अन्य वंशागत गाँठको शमन गराउन वाला जीन सिंड्रोममा शामिल हो [[रेटिनोब्लास्टोमा|रेटिनो ब्लास्टोमा]] देखि सम्बंधित ''[[रेटिनोब्लास्टोमा प्रोटीन|Rb]]'' उत्परिवर्तन र [[फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस|ऐडिनोपोलीपोसिस ठूलो आंतको क्यान्सर]] भन्दा जोडिएको ''[[फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस#रोग विज्ञान कार्यिकी|APC]]'' जीन उत्परिवर्तन.ऐडिनोपोलीपोसिस [[वृहद् आन्त्र मलाशयको क्यान्सर|बडी आंतको क्यान्सर]] बाल्यकालको अवस्थामा ठूलो आंतमा हजारों पोलिप देखि सम्बंधित छन्, जुन अपेक्षाकृत कम उमेरमा ठूलो आंतको क्यान्सर उत्पन्न गर्छन्.अंत मा, ''BRCA1'' र ''BRCA2'' मा वंशागत उत्परिवर्तन [[स्तन क्यान्सर]]को प्रारंभिक शुरुआतको कारण बनछन.
 
1971मा यो प्रस्ताव दिइएको कि क्यान्सरको विकास कम से कम दुइ उत्परिवर्तन घटनाहरु मा निर्भर गर्छ। [[अल्फ्रेड जी नुडसन|नुडसन]]को [[नुडसन परिकल्पना|दो चोटको परिकल्पना]]को अनुसार एक [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]मा एक वंशागत जनन स्तर उत्परिवर्तन क्यान्सरलाई केवल त्यतिखेर उत्पन्न गर्नेछ जब जीवको जीवनमा बादमा कुनै अन्य उत्परिवर्तन घटित हुन्छ, यो उनिउनी [[tumor suppressor gene|गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]को अन्य [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन|एलील]]को निष्क्रिय गरेर देगा. {{cite journal |author=Knudson A |title=Mutation and cancer: statistical study of retinoblastoma |journal=[[PNAS|Proc Natl Acad Sci USA]] |volume=68 |issue=4 |pages=820–3 |year=1971 |pmid=5279523 |doi=10.1073/pnas.68.4.820}}</ref>
 
आमतौर मा, ओंकोजीन [[प्रभावी जीन|प्रभावी]] हुन्छन्, किनकी उनिमा [[क्रिया-का-लाभ उत्परिवर्तन]] शामिल हुन्छ, जबकि उत्परिवर्तित ट्यूमर शामक [[अप्रभावी जीन|अप्रभावी]] हुन्छन्, किनकी उनिमा [[क्रिया-की-हानि उत्परिवर्तन]] शामिल हुन्छ। हरेक कोशिकामा समान जीनको दुइ प्रतिलिपियां हुन्छं, यिनीहरुमा देखि प्रत्येक प्रतिलिपि अभिभावक ले प्राप्त गरिन्छ, र अधिकांश मामलाहरु को अंतर्गत एक विशेष प्रोटो-ओंकोजीनको केवल एक प्रतिलिपिमा क्रिया-का-लाभ उत्परिवर्तन, उनिउनी जीनको एक वास्तविक ओंकोजीन बनाउनको लागि पर्याप्त हुन्छ।दोस्रो ओर, क्रिया-की-हानि उत्परिवर्तन का, गाँठको शमन गराउन वाला जीनको दुवै प्रतिलिपियहरुमा हुनु आवश्यक हो ताकि जीनको पूरी जस्तै/तरिका देखि क्रियाहीन बनाया जा सके.हुनत, यस्तो/यस्ता/यसरी मामला हुन् जसमा [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]को एक उत्परिवर्तित प्रतिलिपि अन्य [[जंगली-प्रकार]] प्रतिलिपिको क्रियाहीन बनयोदेती छ।यो घटना ''प्रभावी नकारात्मक प्रभाव'' भन्ने गरिन्छ र धेरै p53 उत्परिवर्तनहरुमा देखि जान्छ।
 
नुडसनको दुइ चोटको मोडलको हाल नैमा धेरै जांचकर्ताहरु द्वारा चुनौती दी गई छ।गाँठको शमन गराउन वाला कुनै जीनोंको एक एलीलको निष्क्रियकरण ट्यूमरको उत्पन्न गराउनको लागि पर्याप्त छ।यो घटना [[हप्लोइन्सुफ्फिगरेन्क्य|अगुणित अपर्याप्तता]] भन्ने गरिन्छ र यसलाइ धेरै प्रयोगात्मक दृष्टिकोणोंको द्वारा प्रदर्शित गरेको छ।अगुणित अपर्याप्तता देखि उत्पन्न भयो गाँठको शुरुवात साधारण तरिका मा अबेर देखि हुन्छ, जब यसको तुलना एक एक दुइ चोटको प्रक्रिया ले गरिन्छ।<ref name="Fodde-Haploinsufficiency">{{cite journal | author = Fodde R, Smits R | title = Cancer biology. A matter of dosage | journal = Science | volume = 298 | issue = 5594 | pages = 761–3 | year = 2002 | pmid = 12399571 | doi = 10.1126/science.1077707}}</ref>
पङ्क्ति २८०:
जस जस्तै/तरिका देखि जनावरोंको आबादीमा विकास हुन्छ, ठीक त्यसै जस्तै/तरिका कोशिकाहरुको अनियन्त्रित आबादीमा पनि विकास हुन्छ। यो अवांछनीय प्रक्रिया [[क्यान्सरमा कायिक विकास|कायिक विकास]] भन्ने गरिन्छ, र त्यहि जस्तै/तरिका देखि क्यान्सर उत्पन्न हुन्छ र अधिक दुर्दम बन जाइन्छ। {{cite journal |author=Nowell PC |title=The clonal evolution of tumor cell populations |journal=Science |volume=194 |issue=4260 |pages=23–8 |year=1976 |month=October |pmid=959840 |doi=10.1126/science.959840 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=959840}}</ref>
 
कोशिकीय उपापचयमा अधिकांश परिवर्तन जुन कोशिकामा अनियमित तरिका देखि विभाजनको कारण हुन् , उनिउनी कोशिका मृत्युको कारण हुन्छन्. हुनत एक पल्ट क्यान्सर शुरू हो जाए पछि, क्यान्सरको कोशिकाहरु [[प्राकृतिक वरण]]को एक प्रक्रिया ले भएर गुजरती छन्: नयाँ आनुवंशिक परिवर्तनहरु देखि युक्त कुनै कोशिकाहरु जुन आफ्नो जीवन र प्रजननको बढावा दिनको लागि निरंतर बहुगुणित होती रहन्छं, र जल्दी नै विकसित होती भयो गाँठ मा प्रभावी हुन्छं, किनकी कम अनुकूलित आनुवंशिक परिवर्तनहरु देखि युक्त कोशिकाहरु प्रतिस्पर्धा देखि बाहिर हुन्छं. {{cite journal |author=Merlo LM, Pepper JW, Reid BJ, Maley CC |title=Cancer as an evolutionary and ecological process |journal=Nat Rev Cancer |volume=6 |issue=12 |pages=924–35 |year=2006 |month=December |pmid=17109012 |doi=10.1038/nrc2013 |url=}}</ref> त्यहि प्रकार देखि [[MRSA]] जस्तै रोगजनक [[प्रतिजैविक प्रतिरोध|प्रतिजैविक-प्रतिरोधी]] बन जाछन (या त्यहि प्रकार देखि [[HIV (एचआईवी)|HIV]] [[औषध प्रतिरोध|ड्रग-प्रतिरोधी]] बन जाइन्छ), र यही कारण हो कि खेतिोंको ब्लाईट र किरा [[किरानाशक प्रतिरोध|कीटनाशक प्रतिरोधी]] बन जाछन.
यहि विकासकहरु कारण क्यान्सर पुनरावृतिमा यस्तो कोशिकाहरु हुन्छं जुन [[क्यान्सरमा कायिक विकास#चिकित्सात्मक प्रतिरोधमा कायिक विकास|क्यान्सरको दबाइहरुको लागि प्रतिरोध]] प्राप्त गर्छं (या कुनै मामलाहरुमा [[रेडियोथेरेपी]]को विकिरणोंको लागि प्रतिरोधी हुन्छं)
 
====क्यान्सरको कोशिकाहरुको जैविक गुण====
[[File:Normal cancer cell division from NIH-2.svg|thumb|जब सामान्य कोशिकाहरु क्षतिग्रस्त हुन्छं कि उनको मरम्मत संभव न हो, उनिउनी एपोप्टोसिसको द्वारा समाप्त गरेर दी जान्छं. क्यान्सरको कोशिकाहरुमा एपोप्टोसिस हुदैन र उनिउनी एक अनियमित तरिका देखि निरंतर बहुगुणित होती रहन्छं.]]
 
हनाहन र [[रबर्ट वीन्बर्ग|वीनबर्ग]]को द्वारा 2000मा दिए गए एक लेख मा, दुर्दम गाँठ कोशिकाहरुको जैविक गुणहरुलाइ निम्नानुसार संक्षेपमा भने इयो:<ref name="pmid10647931">{{cite journal |author=Hanahan D, Weinberg RA |title=The hallmarks of cancer |journal=Cell |volume=100 |issue=1 |pages=57–70 |year=2000 |pmid=10647931|doi=10.1016/S0092-8674(00)81683-9}}</ref>
पङ्क्ति ३००:
*आनुवंशिक त्रुटिहरु को मरम्मतको लागि क्षमतामा कमी, जुन [[उत्परिवर्तन]] दर (जीनोमिक अस्थिरता)को बढाती हो, यस प्रकार देखि सबै अन्य परिवर्तनहरुलाई त्वरित गर्छ।
 
ये जैविक परिवर्तन [[कार्सिनोमा]]मा मुख्य छन्; अन्य दुर्दम गांठहरुलाइ उनिउनी सबैको प्राप्तिको लागि सबैको आवश्यक होन हुन सक्छ।उदाहरणको लिए, ऊतक आक्रमण र दूरको स्थानहरु मा विस्थापन [[ल्युकोसाइट्स|ल्यूकोसाइट्स]]को सामान्य गुण है; यिनीहरु पद [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|ल्यूकेमिया (रक्त क्यान्सर)]]को विकासकहरु लागि आवश्यक छैनन्.विभिन्न पद जरुरी रूप ले व्यक्तिगत उत्परिवार्तनहरुको प्रतिनिधित्व गर्दैनन्.उदाहरणको लिए, एक जीनको निष्क्रियकरण, [[P53]] प्रोटीनको लागि कोडन, जीनोमिक अस्थिरता, एपोपटोसिस, र एन्जियोजिनेसिसमा वृद्धिको कारण हुन् गे.क्यान्सरको सबै कोशिकाहरु विभाजित हुन्नं. बल्कि, एक गाँठमा कोशिकाहरुको एक उप समुच्चय, [[क्यान्सर स्टेम सेल|क्यान्सर स्टेम कोशिकाहरु]] कहलाता हो, जुन आफैको प्रतिकृति गर्छ र विभेदित कोशिकाहरुको निर्माण गर्छ। {{cite journal |author=Cho RW, Clarke MF |title=Recent advances in cancer stem cells |journal=Curr. Opin. Genet. Dev. |volume=18 |issue=1 |pages=48–53 |year=2008 |month=February |pmid=18356041 |doi=10.1016/j.gde.2008.01.017}}</ref>
 
==रोकथाम==
क्यान्सरको रोकथाम को, क्यान्सरको घटनाहरुमा कमी लानेको लागि सक्रिय उपाहरु को रूपमा परिभाषित गरिन्छ।यसको लागि [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारकहरु)]] देखि बचना या उनको [[उपापचय]]को परिवर्तित गर्न, यस्तो जीवन शैली या आहारको अपनान जुन क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारकहरुलाई संशोधित करे र /या चिकित्सा हस्तक्षेप ([[रसायन रोकथाम|रासायनिक रोकथाम]] ,पूर्व दुर्दम घाउहरुको उपचार) उपयोगी हुन सक्छ।
 
"रोकथाम"को [[महामारी विज्ञान]] अवधारणाको सामान्यतया या त उनिउनी मान्छेहरुको लागि [[प्राथमिक रोकथाम]]को रूपमा परिभाषित गरे जान सक्छ जसमा कुनै विशेष रोगको निदान हैन गर्‍यो हो ,या [[द्वितीयक रोकथाम]]को रूपमा परिभाषित गरे जान सक्छ, जुन पहिले देखि निदान गरियो रोगको जटिलताहरुको कम गर्छ।
 
===संशोधन योग्य ("जीवन शैली") जोखिम कारक===
पङ्क्ति ३२५:
क्यान्सरको जोखिम मा विशेष पदार्थहरु (भोजन सहित)को लाभकारी र हानिकारी प्रभावोंको रिपोर्टोंको बावजूद, यिनीहरुमा देखि धेरै कम यस्तो/यस्ता/यसरी हुन् जसको साथ क्यान्सरको सम्बन्धको स्थापित गरे गयसकोको छ।
 
ये रिपोर्टें अक्सर संवर्धित कोशिका माध्यम या जंतुहरुमा गरिएको(थियो) अध्ययन मा आधारित हुन्छं. सार्वजनिक स्वास्थ्य सिफारिशहरुलाइ यिनी अध्ययनोंको आधार मा हैन बनाया जान सक्छ, जब सम्म उनिउनी मानवमा परीक्षण (या कहिलेकाँही एक अवलोकन हस्तक्षेप)मा सही साबित न हो जायें.
 
[[File:Colon cancer 2.jpg|thumb|एक कोलेक्टोमी नमूनेमा एक आक्रामक वृहद् आंत्र कार्सिनोमा (शीर्ष केंद्र)]]
 
महामारी विज्ञान संघको अध्ययन अक्सर प्राथमिक क्यान्सरको खतरेको कम गराउनको लागि प्रस्तावित पथ्य हस्तक्षेपको पक्ष लिछन. यस जस्तै/तरिका को अध्ययनको उदाहरण छन्, उनिउनी रिपोर्टें जुन बताती हुन् कि मांसको उपभोग कम गराउन देखि वृहद् आंत्रको क्यान्सरको जोखिम कम हो जाइन्छ,<ref name="pmid9663397">{{cite journal |author=Slattery ML, Boucher KM, Caan BJ, Potter JD, Ma KN |title=Eating patterns and risk of colon cancer |journal=Am. J. Epidemiol. |volume=148 |issue=1 |pages=4–16 |year=1998 |pmid=9663397 |doi=}}</ref>
और रिपोर्टें कि कफीको सेवन यकृत क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ।<ref name="pmid17484871">{{cite journal |author=Larsson SC, Wolk A |title=Coffee consumption and risk of liver cancer: a meta-analysis |journal=Gastroenterology |volume=132 |issue=5 |pages=1740–5 |year=2007 |pmid=17484871 |doi=10.1053/j.gastro.2007.03.044}}</ref> अध्ययनोंको द्वारा ग्रिल्ड मांसको उपभोगको <ref name="pmid9096659">{{cite journal |author=Ward MH, Sinha R, Heineman EF, ''et al.'' |title=Risk of adenocarcinoma of the stomach and esophagus with meat cooking method and doneness preference |journal=Int. J. Cancer |volume=71 |issue=1 |pages=14–9 |year=1997 |pmid=9096659|doi=10.1002/(SICI)1097-0215(19970328)71:1<14::AID-IJC4>3.0.CO;2-6}}</ref><ref name="pmid9096659"/> [[वृहद् आंत्र मलाशयको क्यान्सर|बृहदान्त्र क्यान्सर]],<ref name="pmid16140978">{{cite journal |author=Sinha R, Peters U, Cross AJ, ''et al.'' |title=Meat, meat cooking methods and preservation, and risk for colorectal adenoma |journal=Cancer Res. |volume=65 |issue=17 |pages=8034–41 |year=2005 |pmid=16140978 |url=http://cancerres.aacrjournals.org/cgi/content/full/65/17/8034}}</ref> [[स्तन क्यान्सर]],<ref name="pmid17435448">{{cite journal |author=Steck SE, Gaudet MM, Eng SM, ''et al.'' |title=Cooked meat and risk of breast cancer--lifetime versus recent dietary intake |journal=Epidemiology (Cambridge, Mass.) |volume=18 |issue=3 |pages=373–82 |year=2007 |pmid=17435448 |doi=10.1097/01.ede.0000259968.11151.06}}</ref> र [[अग्नाशयको क्यान्सर]],<ref name="pmid16172241">{{cite journal |author=Anderson KE, Kadlubar FF, Kulldorff M, ''et al.'' |title=Dietary intake of heterocyclic amines and benzo(a)pyrene: associations with pancreatic cancer |journal=Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. |volume=14 |issue=9 |pages=2261–5 |year=2005 |pmid=16172241 |doi=10.1158/1055-9965.EPI-04-0514}}</ref> को जोखिमको बढन देखि सम्बंधित गर्‍यो हो, यस्तो उच्च ताप मा पकाए जाउन वाला भोजनमा कार्सिनोजन जस्तै [[बेन्जोपायरीन]]को उपस्थितिको कारण हुन्छ।
 
2005को एक [[द्वितीयक रोकथाम]] अध्ययन दर्शाता हो कि जीवन शैलीमा परिवर्तन र बिरुवाहरु मा आधारित आहारको सेवन देखि प्रोस्टेट क्यान्सरको रोगी पुरुषोंको एक समूहमा क्यान्सरमा कमी आएको जुन उनिउनी समय मा कुनै परम्परागत उपचारको उपयोग होन गरिहेका थिए.<ref name="Ornish">{{cite journal | author = Ornish D et al. | title = Intensive lifestyle changes may affect the progression of prostate cancer | journal = The Journal of Urology | volume = 174 | issue = 3 | pages = 1065–9; discussion 1069–70 | year = 2005 | pmid = 16094059 | doi = 10.1097/01.ju.0000169487.49018.73}}</ref>
 
इन परिणामहरुलाई 2006को अध्ययन ले अधिक महत्त्व मिलयोजसमा 2400 भन्दा अधिक महिलाहरु मा अध्ययन गर्‍यो, यस समयमा यिनीहरुमा देखि आधी महिलाहरुको सामान्य आहार मा राखियो, र शेषको यस्तो आहार दिइएको जसमा वसाको कैलोरी 20% देखि कम हो.दिसम्बर, 2006को अंतरिम रिपोर्टमा भने गयो कि कम बोसो आहार मा राखीएको महिलाहरुमा स्तन क्यान्सर पुनरावृत्तिको मात्रा कम थियो। {{cite journal |author=Chlebowski RT, Blackburn GL, Thomson CA, ''et al.'' |title=Dietary fat reduction and breast cancer outcome: interim efficacy results from the Women's Intervention Nutrition Study |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=24 |pages=1767–76 |year=2006 |pmid=17179478 |doi=10.1093/jnci/djj494}}</ref>
पङ्क्ति ३४७:
भोजनको क्यान्सर देखि लडन वाला अवयव पह लि गरे तुलनामा अब अधिक असंख्य र विविध माने जाछन, अतः अब रोगिहरुलाई ज्यादा भन्दा ज्यादा स्वास्थ्य लाभको लागि ठूलो मात्रा मा ताजा, अप्रसंस्कृत फल र सब्जिहरु को उपभोगको सल्लाह दी जान्छ। {{cite book | author = Pollan, Michael | title = The Omnivore's Dilemma : A Natural History of Four Meals | publisher = Penguin Press | location = New York| year = 2006 | pages = 450| isbn = 978-1-59420-082-3}}</ref>
 
[[महामारी विज्ञान|महामारी विज्ञानको अध्ययन]] दर्शाते हुन् कि [[भिटामिन डी|विटामिन D]]को कमी क्यान्सरको जोखिमको बढन देखि सम्बंधित छ। {{cite journal |author=Giovannucci E, Liu Y, Rimm EB, ''et al.'' |title=Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=7 |pages=451–9 |year=2006 |month=April |pmid=16595781 |doi=10.1093/jnci/djj101}}</ref> {{cite web|url=http://www.cancer.org/docroot/NWS/content/NWS_1_1x_Vitamin_D_Has_Role_in_Colon_Cancer_Prevention.asp|title=Vitamin D Has Role in Colon Cancer Prevention|accessdate=2007-07-27}}</ref> हुनत, यस जस्तै/तरिका को अध्ययनोंको परिणाम सावधानी देखि उपचारित किये जाउन चाहिए, किनकी उनिउनी यो हैन दर्शा सकते कि दुइ कारकहरुको बीच सम्बन्धको अर्थ हो कि एक दोस्रोको कारण हो (''अर्थात'' [[सम्बन्ध कारणको संकेत होन दिन्छ।|सम्बन्ध कारण]]को र संकेत गर्दैन) {{cite journal |author=Schwartz GG, Blot WJ |title=Vitamin D status and cancer incidence and mortality: something new under the sun |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=7 |pages=428–30 |year=2006 |month=April |pmid=16595770 |doi=10.1093/jnci/djj127 |url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/98/7/428}}</ref> यो संभावना कि भिटामिन D क्यान्सर देखि रक्षा गर्छ, यस तथ्यको विपरीत हो कि धुपको संपर्कमा रहए पछि दुर्दमताको जोखिम बढ्छ।
 
सूर्यको संपर्कमा रहउन देखि मनुष्यमा भिटामिन Dको प्राकृतिक उत्पादनमा वृद्धि हुन्छ, कुनै क्यान्सर अनुसंधानकर्ताहरुले तर्क दिए हो कि सूर्यको संपर्कमा रहउन वाला छालामा अतिरिक्त भिटामिन D संश्लेषणको क्यान्सर निवारणीय प्रभावको तुलनामा दुर्दमताको प्रभावको बढनको संभावना अधिक हानिकर हुन्छ। 2002 मा, डा. विलियम बी ग्रांटले दावा गरे कि अमेरिकामा सालाना 23,800 समयपूर्व क्यान्सर मृत्युहरुको कारण हो अपर्याप्त UVBको संपर्कमा रहन (जाहिर तरिका मा भिटामिन Dको कमी). {{cite journal | author = Grant WB | title = An estimate of premature cancer mortality in the U.S. due to inadequate doses of solar ultraviolet-B radiation | journal = Cancer | volume = 94 | issue = 6 | pages = 1867–75 | year = 2002 | month = March | pmid = 11920550 | doi = 10.1002/cncr.10427}}</ref> यो संख्या मेलेनोमा या स्क्वैमस सेल कार्सिनोमाको कारण भयो 8800 मृत्युों देखि कम हो, इसलागि कुल मिलाएर सूर्यको संपर्कमा रहन लाभकारी नै छ।
पङ्क्ति ३७८:
 
===आनुवंशिक परीक्षण===
विशेष क्यान्सर सम्बन्धी आनुवंशिक उत्परिवर्तनहरुको लागि उच्च जोखिम युक्त व्यक्तिहरुको [[आनुवंशिक परीक्षण]] पहिले देखि नै उपलब्ध छ।आनुवंशिक उत्परिवर्तनहरुको वाहक जुन क्यान्सरको जोखिमको घटनाहरुलाई बढाते छन्, उनिउनी मा अधिक निगरानी रखी जान सक्छ, उनको लागि रासायनिक रोकथाम या जोखिमको कम गराउन वाला शल्य चिकित्साको उपयोग गरे जान सक्छ। क्यान्सरको वंशागत जोखिमको प्रारंभिक चिन्हारी, र क्यान्सरको रोकथामको उपाय जस्तै शल्य चिकित्सा या निगरानी, उच्च जोखिम वाला व्यक्तिहरुको जीवनको लागि धेरै अधिक लाभकारी हुन सक्छन्.
 
{| class="wikitable" border="1"
पङ्क्ति ४४७:
रोग विज्ञानीको द्वारा दिए गए उतक [[चिकित्सा निदान|निदान]] प्रचुरोद्भवन गराउन वाला कोशिकाको प्रकारको बताते छन्. साथ नै गाँठको [[उतक विज्ञानी श्रेणी|उतक वैज्ञानिक श्रेणी]], आनुवंशिक असामान्यताओं, र अन्य लक्षणहरुलाई पनि स्पष्ट गर्छन्.
 
साथ ही, यो जानकारी रोगीको [[रोगको लक्षण|पूर्व निदान]]को मूल्यांकन गराउनमा तथा सर्वोत्तम उपचारको चयन गराउनमा उपयोगी छ।[[कोशिका अनुवांशिकी|कोशिका आनुवंशिकी]] र [[प्रतिरक्षी उतक रसायन विज्ञान|प्रतिरक्षा उतक रसायन विज्ञान]] परीक्षणको अन्य प्रकार हुन् जुन एक रोग विज्ञानी एक उतकको नमूने मा गर्न सक्छ।ये परीक्षण उनिउनी आण्विक परिवर्तनहरु (जस्तै [[उत्परिवर्तन]], [[संलयन जीन]], र संख्यात्मक [[गुणसूत्र|गुणसूत्री]] परिवर्तन)को बारेमा जानकारी उपलब्ध गरयोसकते हुन् जुन क्यान्सरको कोशिकामा भए छन्, र यस प्रकार देखि क्यान्सरको भावी व्यवहार (पूर्व निदान) र सर्वोत्तम उपचारको पनि इंगित गर्छन्.
 
पङ्क्ति ४७७:
{{main|Chemotherapy}}
 
[[कीमोथैरेपी|कीमोथेरेपी]]मा उनिउनी [[ दबाइ दिनयो|दबाइहरु]] देखि क्यान्सरको उपचार गरिन्छ ("क्यान्सर विरोधी दबाइहरु") जुन क्यान्सरको कोशिकाहरुलाई नष्ट गर्न सक्छं.वर्तमान उपयोग मा, शब्द "कीमोथेरेपी"को उपयोग उनिउनी ''साइटोटोक्सिक'' दबाइहरुको लागि गरिन्छ जुन ''लक्षित थेरेपी'' को विपरीत, सामान्य रूपमा जोड देखि विभाजित होती भयो कोशिकाहरुलाई प्रभावित गर्छं. (नीचे हेर्नुहोस).कीमोथेरेपी दबाइहरु भिन्न संभव तरीकाहरु देखि कोशिका विभाजनमा बाधा डालती छन्, उदाहरण [[DNA (डीएनए)]]को प्रतिकृति देखि या नव निर्मित [[गुणसूत्र|गुणसूत्रों]]को पृथक्करण से.कीमोथेरेपीको अधिकांश रूप जोड देखि विभाजित होती भयो सबै कोशिकाहरुलाई लक्ष्य बनाछन, यिनीहरु केवल क्यान्सरको कोशिकाहरुको लागि विशिष्ट छैनन्, यद्यपि कुनै विशिष्टता यस कारण ले आ जान्छ कि अधिकांश क्यान्सरको कोशिकाहरु [[डीएनएको क्षति|डीएनए क्षति]]को मरम्मतमा सक्षम हुन्नं जबकि सामान्य कोशिकाहरुमा साधारण तरिका मा मा यिनीहरु क्षमता हुन्छ।अतः, कीमोथेरेपीमा स्वस्थ उतकहरुलाइ नोकसान पहुंचानेको क्षमता हुन्छ, विशेष रूप ले उनिउनी उतक जसमा उच्च प्रतिस्थापन दर हुन्छ (उदाहरण आंतको आंतरिक स्तर).ये कोशिकाहरु आमतौर मा कीमोथेरेपी पछि आफ्नो मरम्मत गर्छं.
 
किनकी कुनै दबाइहरु अके लि गरे तुलनामा एक साथ राम्रो कार्य गर्छं, इसलागि एक नै समय मा दुइ या अधिक दबाइहरु दी जान्छं.यसहरु "संयोजन कीमोथेरपी" भनिन्छ; अधिकांश कीमोथेरेपी रेजिमेन एक संयोजनमा नै दिइन्छ।
पङ्क्ति ४९८:
रेडियो न्युक्लीड जुन यिनी पेपटाईडों (उदाहरण RGD) भन्दा जोडिएको हुन्छन्, अंततः क्यान्सर कोशिकालाई मार देते हुन् यदि न्यूक्लीड कोशिकाको आस नजिकै अपघटित हो रहयोहै।
 
विशेष रूप ले यिनी बंधित पदार्थहरुको ओलिगो- या मल्टीमर्स धेरै महत्वपूर्ण हुन्छन्, चूँकि उनिउनी गाँठको विशिष्टता र उत्कंठाको बढाते छन्.
 
[[प्रकाश गतिक चिकित्सा]] (PDT) क्यान्सरको लागि तिहरा उपचार हो जसमा प्रकाश संवेदक, उतक औक्सीजन, ओर प्रकाश (अक्सर [[लेजर]]को उपयोग) शामिल छन्. PDTको उपयोग [[आधारी कोशिका कार्सिनोमा]] (BCC) या [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]को उपचारको लागि गरिन्छ; PDT ठूलो ट्यूमरको शल्य चिकित्साको द्वारा हटा दिए जाउन पछि दुर्दम उतकको बचे भए अवशेषहरुलाइ हटाउउनमा पनि उपयोगी हुन सक्छ। {{cite journal |last=Dolmans |first=DE |coauthors=Fukumura D, Jain RK |year=2003 |month=May |title=Photodynamic therapy for cancer |journal=Nat Rev Cancer |volume=3 |issue=5 |pages=380–7 |pmid=12724736 |url=http://www.nature.com/nrc/journal/v3/n5/abs/nrc1071_fs.html |doi=10.1038/nrc1071}}</ref>
पङ्क्ति ५३८:
[[नैदानिक परीक्षण]], जुन अनुसंधान अध्ययन पनि कहलाते छन्, क्यान्सरको रोगिहरुमा नयाँ उपचारहरुको परीक्षण पनि गर्छन्.इस शोधको लक्ष्य हो क्यान्सरको उपचारको लागि राम्रो तरिका खोजना र क्यान्सर रोगिहरुको मदद गर्न.नैदानिक परीक्षण धेरै प्रकारको उपचारहरुको परीक्षण गर्छन् जस्तै नयाँ दबाइहरु, सर्जरी या विकिरण चिकित्साको नयाँ दृष्टिकोण, उपचारको नयाँ संयोजन, या नयाँ विधिहरु जस्तै [[जीन थेरेपी]].
 
एक नैदानिक परीक्षण, एक लामो र सतर्क क्यान्सर अनुसंधानको प्रक्रियाको अन्तिम चरणहरु हरुमा एक छ।नए उपचारको लागि खोज प्रयोगशालामा शुरू हुन्छ, जहाँ वैज्ञानिक पहिले नयाँ विचारहरुको परीक्षण र विकास गर्छन्.यदि एक दृष्टिकोण उपयोगी प्रतीत हुन्छ त अगला कदम हुन्छ यसको जनावर मा परीक्षण, जुन यो बताता हो कि क्यान्सर रोगी मा यसको को प्रभाव हुनेछ, र यसको कुनै हानिकारक प्रभाव हुन् या हैन.बेशक, धेरै उपचार जुन प्रयोगशालामा या पशुहरुमा राम्रो जस्तै/तरिका देखि काम गर्छन्, उनिउनी संधै मनुष्यमा कारगर साबित हुदैनन्. उपयोगी माने जाउन वाला उपचार सुरक्षित र प्रभावी हुन् या हैन, यसको ठेगाना लगाउनको लागि क्यान्सरको रोगिहरुमा अध्ययन गरिन्छ।
 
हुन सक्छ कि जुन रोगी यसमा भागले रहयोहै उसलाइ यस उपचार ले व्यक्तिगत रूप ले मदद मिले.वे क्यान्सर विशेषज्ञहरु देखि आधुनिकतम सुरक्षा प्राप्त गर्छन्, र उनिउनी या त जांच गरे जा रहयोनया उपचार प्राप्त गर्छन् या क्यान्सरको लागि सर्वोत्तम उपलब्ध मानक उपचार प्राप्त गर्छन्.साथ ही, नयाँ उपचारैमा अज्ञात जोखिम पनि हुन सक्छन्, तर यदि नयाँ उपचार प्रभावी या मानक उपचारै भन्दा अधिक प्रभावी साबित हुन्छन्, त अध्ययन गरे जाउन वाला रोगी यसको लाभको प्राप्त गराउन वाला पहिलो व्यक्ति बन जाइन्छ।इस कुराको कुनै गारंटी छैन कि परीक्षण गरे जाउन वाला नया उपचार या एक मानक उपचार अच्छे परिणाम देगा.क्यान्सर युक्त बच्चाहरु मा, एक सर्वेक्षण देखि ठेगाना चलता हो कि जस बच्चाहरु मा यस्तो/यस्ता/यसरी परीक्षण गरे गए उनिमा औसतन मानक उपचारैको तुलनामा राम्रो या बुरे परिणाम होन देखे गए; यस संग यो सुनिश्चित हुन्छ कि कुनै पनि प्रयोगात्मक उपचारको सफलता या असफलताको पूर्वानुमान हैन लगाईा जान सक्छ। {{cite journal |author=Kumar A, Soares H, Wells R ''et al.'' |title=Are experimental treatments for cancer in children superior to established treatments? Observational study of randomised controlled trials by the Children's Oncology Group |journal=BMJ |volume=331 |issue=7528 |page=1295 |year=2005 |pmid=16299015 |pmc=1298846 |doi=10.1136/bmj.38628.561123.7C |url=http://bmj.bmjjournals.com/cgi/content/full/331/7528/1295 |pages=1295}}</ref>
 
===पूरक र वैकल्पिक===
{{Main|Unproven cancer therapy}}
[[वैकल्पिक चिकित्सा|पूरक र वैकल्पिक चिकित्सा]] (CAM) उपचार, चिकित्सा, स्वास्थ्य रक्षा प्रणालिहरु , प्रथाओं, र उत्पादनहरुको विविध समूह छन्, जुन पारम्परिक चिकित्साको भाग छैनन्.<ref name="mnalt">{{cite journal |author=Cassileth BR, Deng G |title=Complementary and alternative therapies for cancer |journal=Oncologist |volume=9 |issue=1 |pages=80–9 |year=2004 |pmid=14755017 |url=http://theoncologist.alphamedpress.org/cgi/content/full/9/1/80 |doi=10.1634/theoncologist.9-1-80}}</ref> "पूरक चिकित्सा"को अर्थ उनिउनी विधिहरु र पदार्थहरु देखि हो, जसको उपयोग पारम्परिक चिकित्साको साथ गरिन्छ। जबकि "वैकल्पिक चिकित्सा"को अर्थ उनिउनी यौगिकों देखि हो जसको उपयोग पारम्परिक चिकित्साको स्थानमा गरिन्छ। [193] ^ [http://nccam.nih.gov/health/whatiscam/#2 CAM को है?] [[पूरक र वैकल्पिक चिकित्साको लागि राष्ट्रीय केंद्र|पूरक र वैकल्पिक चिकित्साको लागि राष्ट्रीय केंद्र: 3 फरवरी 2008को पुनः प्राप्त]].</ref> CAMको उपयोग क्यान्सर देखि युक्त मान्छेहरुमा साधारण है; 2000मा गरिएको(थियो) एक अध्ययनमा पाइयो कि 69% क्यान्सर रोगिहरुले कम से कम एक CAM चिकित्साको उपयोग आफ्नो क्यान्सर उपचारको एक हिस्सेको रूपमा गरे छ।<ref name="Richardson2000">{{cite journal |author= Richardson MA, Sanders T, Palmer JL, Greisinger A, Singletary SE |title= Complementary/alternative medicine use in a comprehensive cancer center and the implications for oncology |journal= J Clin Oncol |volume=18 |issue=13 |pages=2505–14 |year=2000 |pmid=10893280 |url=http://jco.ascopubs.org/cgi/content/full/18/13/2505 |month= Jul |day= 01}}</ref> क्यान्सरको लागि ज्यादातर पूरक र वैकल्पिक चिकित्साओंको कठोर अध्ययन या परीक्षण होन गरेको छ। कुनै वैकल्पिक उपचार, जस मा जांच गरिएको छ र उनिउनी निष्प्रभावी छन्, उनको लगातार विपणन हो रहयोहै र उसलाइ प्रोत्साहन मिल रहयोहै।<ref name="pmid15061600">{{cite journal |author= Vickers A |title= Alternative cancer cures: 'unproven' or 'disproven'? |journal= CA Cancer J Clin |volume=54 |issue=2 |pages=110–8 |year=2004 |pmid=15061600 |doi=10.3322/canjclin.54.2.110 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/54/2/110}}</ref>
 
=== गर्भावस्थामा ===
पङ्क्ति ५६४:
 
निदान पनि ज्यादा कठिन भयो हो, किनकी यसको उच्च विकिरण खुराकको कारण ले [[कमप्युटेड टोमोग्राफी]] अव्यवहार्य छ।
फिर भी, [[चुम्बकीय अनुनाद इमेजिंग|चुंबकीय अनुनाद इमेजिंग]] सामान्य रूप ले काम गर्छ।<ref name="curado" /> हुनत [[विपरीत माध्यम|विपरीत मीडिया]]को उपयोग गर्न सकिन्न हो, किनकी उनिउनी अपराको पार गरेर जाछन.<ref name="curado" />
 
गर्भावस्थाको समयमा क्यान्सरको ठीक प्रकार देखि निदान र उपचारमा आने वाला कठिनाइहरु को एक परिणामको रूप मा, वैकल्पिक तरीकहरुको इस्तमाल गरिन्छ, यसमा या त अधिक उग्र क्यान्सर उपचार शुरू गराउनको लागि एक [[सीजेरियन सेक्शन]]को उपयोग गरिन्छ या यदि क्यान्सर यति अधिक दुर्दम हो चुका हो कि मांको उपचारमा र ढिलाइ गर्न सकिन्न त क्यान्सरको उपचार गराउनको लागि गर्भपात गर्‍यो जाइन्छ।<ref name="curado" />
पङ्क्ति ६२९:
मेरिलिन यालोम "अ हिस्ट्री अफ ब्रेस्ट" 1997.न्यू यर्क: अल्फ्रेड ए क्नोप्फ. आईएसबीएन 0-679-43459-3</ref>
 
क्यान्सरको पहिलो यस्तो कारण ब्रिटिश शल्य चिकित्सक [[पेर्सिवल पोट|पेर्किवल पोट]]को द्वारा पहिचानाइयो, जसले 1775मा खोजको कि [[चिमनी स्वीप|चिमनीको सफाई]]मा संलग्न मान्छेहरुमा [[वृषणकोश|अंडकोश]]को क्यान्सर साधारण छ।अन्य व्यक्तिगत चिकित्सकोंको कार्यले धेरै दृष्टिकोण विकसित गरे, तर जब चिकित्सकोंले एक साथ काम गर्न शुरू गरे तब उनिउनी ठोस निष्कर्ष मा पहुँच सके.
 
18 औं सदीमा सूक्ष्मदर्शीको व्यापक उपयोग ले यो ज्ञात भयो कि 'क्यान्सरको जहर' आफ्नो प्राथमिक ट्यूमर ले अन्य स्थानहरु सम्म लिम्फ पर्वोंको माध्यम ले फैलता हो ("[[मेटास्टेसिस]]").इस रोगको यो दृष्टिकोण सबै संग पहिले अङ्ग्रेजी शल्य चिकित्सक [[कैम्पबेल डी मर्गन]]ले 1871 र 1874को बीच दिए। {{cite journal |author=Grange JM, Stanford JL, Stanford CA |title=Campbell De Morgan's 'Observations on cancer', and their relevance today |journal=Journal of the Royal Society of Medicine |volume=95 |issue=6 |pages=296–9 |year=2002 |url=http://www.jrsm.org/cgi/content/full/95/6/296|pmid=12042378|doi=10.1258/jrsm.95.6.296}}</ref> स्वच्छताको समस्याको कारण क्यान्सरको उपचार गराउनको लागि [[शल्य चिकित्सा]]को प्रयोग गराउनको परिणाम अच्छे हैन रहे. मशहूर स्कटलैंडको शल्य चिकित्सक [[अलेक्जेंडर मोनरो]]ले दुइ सालमा शल्य चिकित्सा पछि जीवित साठ विरामीहरु हरुमा केवल दुइमा स्तन ट्यूमरको देखा.19 औं सताब्दी मा, [[असेप्सिस]]ले शल्य चिकित्सामा स्वच्छताको दृष्टि ले सुधार गरे र यस संग [[क्यान्सर पीडित|जीवित रहउन]]को आँकडहरुमा वृद्धि भयो, शल्य चिकित्सा क्यान्सरको प्रारंभिक उपचार बन्यो.[[विलियम कोले|विलियम काले]] अपवाद थिए जसले 1800को अंतमा पायोकि असेप्सिस देखि ''पहिले'' शल्य चिकित्सा पछि उपचारको दर अधिक थियो, (और वहाँले मिश्रित परिणामहरुको साथ ट्यूमरमा जीवाणुलाई इंजेक्ट गर्‍यो), क्यान्सरको उपचार शल्य चिकित्सकको ट्यूमरको हटाउउनको कला मा निर्भर भयो।यहि अवधिको समयमा, यो ठेगाना लागयोकि शरीर धेरै [[ऊतक (जीव विज्ञान)|ऊतकों]] देखि बनयोहै जुन धेरै मिलियन कोशिकाहरु देखि बने छन्, यस विचार देखि शरीरमा रासायनिक असंतुलनको बारेमा ह्यूमर सिद्धांतहरुले जन्म लिए।[[कोशिका विकृतिविज्ञान]]को युगको जन्म भयो।
"https://ne.wikipedia.org/wiki/क्यान्सर" बाट अनुप्रेषित