"मुक्केबाजी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: यकों → यकहरु (4), हैन होता → हुँदैन (4), संच → using AWB (7794)
अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: केहि → केही (19) using AWB (7794)
पङ्क्ति ६५:
* काटन, सिर देखि मारना तथा बेल्टको तल मारना नियमहरुल्लंघन घोषित गरियो।
 
उन्निसऔं सताब्दीको अन्तिम भाग तक, मुक्केबाजी अथवा प्राइजफाइटिंग मुख्यतः एक संदिग्ध वैधता वाला खेल थियो। इङ्गल्याण्ड तथा संयुक्त राज्य अमरीकाको अधिकांश भागमा गैर-कानूनी घोषितको जा चुकी प्राइजफाइट अक्सर जुएको अड्डोंमा आयोजित गरिन्थ्यो, जसलाइ पुलिस द्धारा बीचमा नै रोक दिए जान्थ्यो. उपद्रव तथा कुश्तीको तरकीबें जारी रहीं र प्राइजफाइटोंको समयमा दंगे हो जाना एक साधारण कुरा थियो। यसको बावजूद, यस पुरा काल मा, खुली-अंगुलिहरु वाला मुक्केबाजीको केहिकेही उल्लेखनीय विजेता उभरे, जसले लडाईको एकदम परिष्कृत तरिका विकसित किये.
 
=== मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरीको नियम (1867) ===
पङ्क्ति ९६:
 
== व्यावसायिक बनाम शौकिया मुक्केबाजी ==
सत्रहऔं सताब्दीले लिएर उन्नीसऔं सताब्दीको समयमा, मुक्केबाजीको मुकाबलहरुलाई धनको द्धारा प्रेरणा मिलती थियो किनकी मुक्केबाज [[इनामको राशि]]को लागि प्रतिस्पर्धा गरे गर्थे,प्रायोजक द्वारको नियन्त्रण गर्थे तथा दर्शक परिणामहरुमा सट्टा लगाया गर्थे. आधुनिक औलिम्पिक आंदोलनले शौकिया खेलहरुमा रुचिको दोबारा प्रचलित गरे र 1908मा शौकिया मुक्केबाजी एक औलिम्पिक खेल बन्यो. यसको वर्तमान स्वरूप मा, औलिम्पिक र अन्य शौकिया मुकाबलहरु विशिष्टतः तीन या चार चक्रहरु सम्म सीमित हुन्छन्, अंकहरुको गणना मुक्कोंको प्रभावको प्रति निरपेक्ष रहते हुए, यिनको संख्याको आधारमा गरिन्छ, र खेलाडी सिरमा रक्षात्मक कवच पहनते छन्, जसबाट चोटों, नक-डाउन र नक-आउटको संख्यामा कमी आउँछ। वर्तवान समय मा, शौकिया मुक्केबाजीमा स्कोरिंग मुक्के रिंगको बाहिर स्थित निर्णायकहरु द्धारा व्यक्तिगत रूपले गिने जान्छन्, तर अस्ट्रेलियन इंस्टीट्यूट फर स्पोर्ट्स (Australian Institute for Sports)ले एक [[औटोमैटेड बक्सिंग स्कोरिंग सिस्टम (Automated Boxing Scoring System)]]को एक प्रतिमान प्रस्तुत गरेको छ, जुन स्कोरिंग निष्पक्षताको प्रदर्शित गर्दछ, सुरक्षाको बढाता छ र विवादास्पद रूपले खेलको दर्शकहरुलाइ लागि अधिक मनोरंजक बनाइन्छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी अझै सम्म दुनियाको सर्वाधिक लोकप्रिय खेल बनेको छ, हुनत क्युबा तथा केहिकेही भूतपूर्व सोभियत गणराज्यहरुमा शौकिया मुक्केबाजीको वर्चस्व छ। अधिकांश खेलाडिहरुको लागि, एक शौकिया क्यारियर, विशेष रूपले औलिम्पिक मा, व्यावसायिक मुक्केबाजीको तैयारीको लागि आफ्नो कौशलको विकसित गर्न तथा अनुभव प्राप्त गर्नमा सहायक हुन्छ।
 
=== शौकिया मुक्केबाजी ===
पङ्क्ति १२१:
 
=== टैंक टप ===
व्यावसायिक महिला मुक्केबाजहरुको तरिका शौकिया मुक्केबाज पनि टैंक टप शर्ट पहनते छन्। केहिकेही महिला मुक्केबाज टैंक टपको सट्टा खेलहरुको लागि बनाए गये अंतर्वस्र पहनना पसंद गर्छं। माथि शरीरको आवरण प्रत्येक खेलाडीको व्यक्तिगत पसंदको अनुसार बदलता रहन्छ। व्यावसायिक पुरूष मुक्केबाज सदैव नै आफ्नो शरीरको माथि भागको वस्रहरुलाइ उतारकर नै मुकाबला गर्छन।
 
=== सुरक्षात्मक उपकरण ===
पङ्क्ति १३०:
 
== मुक्केबाजीको शैलीको शब्दावली ==
मुक्केबाजी मा, किन्हीं दुइ खेलाडिहरुको शैलियां एक समान हुदैन. मुक्केबाज आफ्नो अभ्यासको समयमा जुन केहिकेही पनि सिकछन र उनको स्वयंको लागि जुन पनि उपयुक्त हुन्छ, उसलाइ लागू करते गए पछि उनको शैली विकसित हुन्छ। फेरि भी, यस्तो अनेक शब्दावलियहरुको प्रयोग गरिन्छ, जुन मोटे तरिकामा एक मुक्केबाजको शैली{{Citation needed|date=July 2009}}को वर्णन गर्छं। ध्यान दिनुहोस कि कुनै मुक्केबाजको वर्णन गर्नको लागि यिनीहरु मध्ये कुनै एक शब्दावली सम्म नै सीमित रहन आवश्यक हुँदैन. कुनै खेलाडी आंतरिक लडाई र बाह्य लडाई दुवैमा पूर्ण हुन सक्छ, जसको एक राम्रो उदाहरण मैनी पक्वेओ र बर्नार्ड हपकिन्स हैं र मुक्केबाजहरुको कुनै अद्धितीय शैली पनि हुन सक्छ, जुन कुनै पनि श्रेणीमा सरलताले समाहित नको जा सकती हो, जस्तै नसीम हामिद.
 
=== मुक्केबाज/बाह्य-योद्धा ===
[[चित्र:Muhammad Ali NYWTS.jpg|thumb|right|हैवीवेट च्याम्पियन मुहम्मद अली]]
एक पारंपरिक "मुक्केबाज" या शैलीकार (जसे "बाह्य-योद्धा" पनि भनिन्छ) जोड से, लामो दूरीको मुक्के मारते हुए, सर्वाधिक उल्लेखनीय रूपले चुभाते हुए, र अंततः आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको तल गिरा गरेर आफ्नो र प्रतिद्वंद्वीको बीच अंतर बनाए राखनको प्रयास गर्दछ। कमजोर मुक्कोंको प्रति यस निर्भरताको कारण, बाह्य-योद्धा नक-आउटको सट्टा अंकहरुको निर्णय द्धारा जीतन तिर प्रवृत्त हुन्छ, हुनत केहिकेही बाह्य-योद्धाओंको नक-आउट रेकर्ड उल्लेखनीय छ। अक्सर उनलाई मुक्केबाजीको सर्वश्रेष्ठ रणनैतिकार पनि मानिन्छ किनकी उनिमा लडाईको गतिको नियन्त्रित गरेर पान र आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको नेतृत्व गर्नको क्षमता हुन्छ, जसको द्धारा उनि योजनाबद्ध रूपले उसलाइ पराजित गरेर दिछन र कुनै ब्रलर{{Citation needed|date=July 2009}}को तुलनामा अधिक कुशलता र योग्यताको परिचय दिछन। बाह्य-योद्धाहरुको पहुंच, हातमाको गति, प्रतिक्रिया र खुट्टाहरुको गतिविधिको आवश्यकता हुन्छ।
 
उल्लेखनीय बाह्य-योद्धाहरुमा [[मुहम्मद अली]], [[जीन टनी]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 162</ref> [[एजार्ड चार्ल्स]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 254</ref> [[विली पेप]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 384</ref> [[मेल्ड्रिक टेलर]], [[लैरी होम्स]], [[रय जोन्स जूनियर]], [[शुगर रे लियोनार्ड]], [[औस्कर डे ला होया]] र [[जो काल्जेग]] शामिल छन्।
 
=== मुक्केबाज-पञ्चर ===
एक मुक्केबाज-पञ्चर (Boxer-Puncher) एक पूर्णतः विकसित मुक्केबाज हुन्छ, जुन प्रविधी र शक्तिको संयोजन संग कम दूरीमा रहएर लड पानमा सक्षम हुन्छ र अक्सर एक संयोजनको द्धारा र केहिकेही स्थितिहरुमा एक नै मुक्केमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको हरीयो दिइन्छ। उनको गतिविधि र कौशल एक बाह्य-योद्धाको समान नै हुन्छन् (हुनत, सामान्यतः उनि बाह्य-योद्धा जति गतिशील हुदैनन्), तर निर्णयको द्धारा जीतनको सट्टा उनि संयोजनहरुको प्रयोग आफ्नो प्रतिद्वंद्वी देखि अगाडी बढन र एक नक-आउट स्कोर प्राप्त गर्नको प्रयास गर्छन। यस शैलीको प्रयोग गरेर पानको लागि एक मुक्केबाजको पूर्णतः विकसित हुनु चाहिये.
 
उल्लेखनीय पञ्चरहरुमा मैनी पक्वेओ, सैम लैंगफोर्ड,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 120</ref> हेनरी आर्मस्ट्रांग,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 204</ref> जुन लुईस,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 337</ref> [[शुगर रे रबिन्सन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 403</ref> [[टोनी जेल]], [[आर्ची मूर]], [[कार्लोस मनजन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 353,</ref> [[एलेक्सिस आर्ग्वेलो]], [[एरिक मोरेल्स]], [[लेन्नक्स लेविस]], [[व्लादिमिर क्लित्श्को]], [[टेरी नरिस]] र [[थमस हर्न्स]] शामिल छन्।
पङ्क्ति १४९:
 
=== स्वर्मर/अंतःयोद्धा ===
अंतःयोद्धा/स्वर्मर (जसे कहिले काँही "दबाव योद्धा" पनि भन्छन्ं) आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट बने रहनको प्रयास गर्दछ र अचानक तीव्र आक्रमण गर्दै र [[हूक]] तथा अपर-कटको संयोजनको प्रयोग गर्दछ। एक सफल अंतःयोद्धाको लागि अक्सर एक राम्रो "[[ठोढी]]"की आवश्यकता हुन्छ किनकी स्वर्मिंगमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट पहुंच पान, जहाँ उनि अधिक प्रभावी हुन्छन्, देखि पूर्व अक्सर अनेक [[जैब]]को आक्रमण झेलना पर्दछ। अंतःयोद्धा कम दूरीमा आफ्नो सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन गर्छन किनकी सामान्यतः उनि साना कदको हुन्छन् र प्रतिद्वंद्वीको तुलनामा उनको पहुंच कम हुन्छ र यसैले उनि कम दूरीमा ज्यादा प्रभावी हुन्छन्, जहाँ उनको प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो लामो हातमाको कारण मुक्के मारनेमा कठिनाई हुन्छ। हुनत केहिकेही यस्तो खेलाडी पनि छन्, जसले आफ्नो श्रेणीको तुलनामा लामो होते भएका पनि अंतःयुद्ध र बाह्य-युद्ध दुवैको राम्रो तरिका आफ्नो लिएको छ। एक स्वर्मरको मूल-मन्त्र बिना रूके हमला गरि रहन छ। साना कद वालाहरु धेरै अंतःयोद्धा आफ्नो कदको लाभ उठाते हैं र बब-एण्ड-वीव रक्षाको प्रयोग गरेर आफ्नो कमरको थोडा झुकाएर रखते भएका मुक्कों देखि तल या उनको बगलमा हटकर आफ्नो बचाव गर्छन। अवरोधको विपरीत, यदि प्रतिद्वंद्वीको मुक्का व्यर्थ चला जाए, त यसले उनको ताल-मेल बिगड जान्छ, जसबाट खेलाडीको अगाडी बढएर प्रतिद्वंद्वी मुक्केबाजको तनी भए बांहको सीमाको भित्र पहुंच जानेको मौका मिलछ र जवाबी हमला गर्नको लागि उनको हात खुला भएको हुन्छन्। अंतःयोद्धाहरुको मिलनवाला एक विशिष्ट लाभ अपरकट मारते समय भेटिन्छ, जसमा उनि मुक्के संग आफ्नो पुरा शरीरको भार लगाउन सक्नुहुन्छं; [[माइक टाइसन]] विध्वंसक अपरकटको लागि प्रसिद्ध थिए। केहिकेही अंतःयोद्धा आफ्नो कठोर वारको लागि कुख्यात रहे छन्। आक्रमकता, धैर्य, सहनशीलता र बबिंग-एण्ड-वीविंग एक स्वर्मरको लागि सबै भन्दा महत्वपूर्ण छन्।
 
उल्लेखनीय अंतःयोद्धाहरुमा [[माइक टाइसन]], [[हैरी ग्रेब]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 98, 99</ref> [[जैक डेम्प्सी]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 75</ref> [[रकी मार्सियानो]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 339, 340</ref> [[जो फ्रेजियर]], [[जेक लामोटा]] र [[जुलियो सीजर शावेज]] शामिल छन्।
पङ्क्ति १६३:
ब्रलर स्वर्मरों या अंतःयोद्धाओंमा हावी होनेको प्रयास गर्छन किनकी स्लगरको निकट आनको प्रयास गरे पछि, अंतः योद्धाको निरपवाद रूपले धेरै अधिक कठोरतापूर्वक आक्रमण गरेर रहे ब्रलरको बन्दूकको सामना गर्न पडेगा, अतः, जब सम्म अंतःयोद्धामा धेरै अधिक सहनशीलता न हो र ब्रलरको शक्ति धेरै कमजोर न हो, तब सम्म ब्रलरको मजबूत शक्ति नै विजयी होगी. [[जो फ्रेजियर]]को बिरुद्ध [[जर्ज फोरमैन]]को नक-आउट जीत यस प्रकारको मिलानको लाभको एक प्रसिद्ध उदाहरण छ।
[[चित्र:Julio Cesar Chavez vs. Meldrick Taylor poster.jpg|thumb|left|टेलर बनाम चावेज 1: एक शैलीको मेल खानको लागि एक उदाहरण]]
हुनत अंतः योद्धा भारी स्लगरोंको बिरुद्ध संघर्ष गर्छन, तर विशिष्ट रूपले उनलाई बाह्य-योद्धाओं अथवा मुक्केबाजहरुको बिरुद्ध अधिक सफलताको आनंद भेटिन्छ। बाह्य-योद्धा एक मधुरो लडाई पसंद गर्छन, जसमा उनको र प्रतिद्वंद्वीको बीच केहिकेही अंतर हो. अंतःयोद्धा यस अंतरको पाटने र उग्र आक्रमणहरुलाई उजागर गर्नको प्रयास गर्छन। भित्री भाग मा, बाह्य-योद्धा आफ्नो लडनको प्रभावकारिताको धेरै सारा भाग खो दिइन्छ किनकी त्यो कठोर मुक्के मार पानमा सक्षम हुँदैन. सामान्यतः यस स्थितिमा अंतःयोद्धा सफल रहन्छ किनकी आफ्नो प्रतिद्वंद्वीमा लाभको तीव्रता र राम्रो दक्षताको कारण उसलाइ हरीयो पान कठिन हुन्छ। उदाहरणार्थ, स्लगर जर्ज फोरमैन द्धारा सरलताले पराजित गरियो स्वर्मर जुन फ्रेजियर मुक्केबाज [[मुहम्मद अली]] संग भएका आफ्नो तीन मुकाबलहरुमा उनको लिये अनेक अन्य समस्याहरु खडी गरेर पानमा सक्षम रहयो थियो। सन्यास पछि [[जो लुईस]]ले यो स्वीकार गरे कि उनलाई घिर जाने देखि नफरत थियो र मुक्त/अपराजित विजेता [[रकी मार्सियानो]] जस्तै स्वर्मर लुइसको सर्वश्रेष्ठ दौरमा पनि उनको लिये शैलीको समस्या उत्पन्न गरेर पानमा सक्षम भएका होते.
 
मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा एक ब्रलर, जसको मधुरो गति (दुईटै हात र दुवै खुट्टा) तथा कमजोर प्रविधी उसलाइ छिटो बाह्य-योद्धाको आक्रमणको एक सरल लक्ष्य बनाती छ,को विपरीत सर्वाधिक सफल रहछन। बाह्य-योद्धाको मुख्य चिन्ता सजग बने रहन हुन्छ किनकी ब्रलरको आफ्नो खेल पूरा गर्नको लागि केवल एक राम्रो मुक्का मारनेको जरूरत हुन्छ। यदि बाह्य-योद्धा उनि शक्तिशाली मुक्कों देखि बच सके, त त्यो अक्सर आफ्नो तीव्र मुक्कोंको द्धारा ब्रलरको थकाकर उसलाइ हरान सक्छ। यदि त्यो पर्याप्त रूपले सफल हो, त पछिको चक्रहरुमा अतिरिक्त दबाव हालएर त्यो एक नक-आउट हासिल गर्नको प्रयास पनि गर्न सक्छ। मुहम्मद अली जस्तै अधिकांश पारंपरिक मुक्केबाजहरुले स्लगरोंको विरूद्ध नै आफ्नो सर्वश्रेष्ठ सफलताहरुको आनंद लिएको थियो।
पङ्क्ति १८४:
</gallery>
 
एक पूर्णतः खडी मुद्रा मा, मुक्केबाज खुट्टाहरुलाई आफ्नो दुवै कंधोंको बराबरको दूरीमा राखएर खडा हुन्छ र पिछला खुट्टा अर्को खुट्टाले आधा-कदम पछि र खाउछ। दाहिने हातले लडनवाला या रुढिवादी मुक्केबाज आफ्नो बायाँखुट्टा र बायीं मुट्ठीको अगाडी राखिन्छ। दुवै खुट्टा समानांतर हुन्छन् र दाहिने कुर्कुच्चा जमीन देखि माथि उठी भए हुन्छ। अगली (बायीं) मुट्ठी आँखाहरुको सीधमा अनुहारको अगाडी लगभग छः इंचको दूरीमा ऊर्ध्व रूपले स्थित हुन्छ। पछिल्लो (दाहिनी) मुट्ठीको ठोढीको बगलमा र खाउछ र कोहनी करङहरुको ढांचेको अगाडी हुन्छ, ताकि शरीरको रक्षाको जा सके. ठोढीको छाती तिर झुकाएर र खाउछ, ताकि जबडेमा पर्न वालाहरु मुक्कों देखि बचा जा सके, जुन अक्सर नक-आउटको कारण बनछन र ठोढी अक्सर केंद्रले थोरै टाढा हुन्छ। कलाइयां थोरै झुकी भए हुन्छं, ताकि मुक्के मारते समय होने वाला कुनै संभावित क्षति देखि बचा जा सके र करङहरुको सुरक्षाको लागि कुहिनाहरुलाई दबाकर र खाउछ। केहिकेही मुक्केबाज अगाडी तिर थोडा झुकएर दुबकनेको मुद्रामा लडछन र आफ्नो खुट्टा पास-पास राखछन। यहाँ वर्णित मुद्राको "टेक्स्टबुक" मुद्रा मानिन्छ र खेलाडिहरुको यस कुराको लागि प्रोत्साहित गरिन्छ कि एक पल्ट यसमा महारत हासिल गरेर लागि पछि यसलाइ आधार मानएर उनि यसमा बदलाव गरि रहें. त्यहि बिंदुको ध्यान राख्दै, केहिकेही छिटो मुक्केबाज आफ्नो हातहरुलाई तल राखछन र उनको खुट्टा लगभग अतिशयोक्तिपूर्ण मुद्रामा हुन्छन्, जबकि ब्रलर अथवा बुली मुक्केबाज मधुरो गतिले आफ्नो प्रतिद्वंद्वियहरुको सामना गर्नको प्रयास गर्छन।
 
बायाँहात वालाहरु या साउथप (Southpaw) खेलाडी रुढिवादी मुद्राको प्रतिबिंब मुद्राको प्रयोग गर्छन, जसबाट रुढिवादी खेलाडिहरुको अगाडी समस्य उत्पन्न हुन सक्छ, जुन विपरीत दिशा देखि हमला, हूक अथवा क्रस झेलनेको अभ्यस्त हुदैनन्. यसको विपरीत यो साउथप मुद्रा, सीधा दाहिने हातको बिरुद्ध कमजोर साबित हुन्छ।
 
उत्तरी अमरीकी खेलाडी एक अधिक संतुलित मुद्राको पसंद गर्छन, जसमा उनि लगभग वर्गाकार रूपले प्रतिद्वंद्वीको अगाडी उभिएर उनको मुकाबला गर्छन, जबकि अनेक यूरोपीय खेलाडिहरुको मुद्रा यस प्रकारको हुन्छ कि उनको धड बगलमा अधिक मुडा भयो हुन्छ। हातमाको स्थितिमा पनि अंतर हुन सक्छ किनकी केहिकेही खेलाडी दुवै हातहरुलाई अनुहारको अगाडी उठाएर राखन पसंद गर्छन, जसबाट शरीरमा होने वालाहरु प्रहेरहरुको खतरा बढ्छ।
 
कहिले काँही आधुनिक मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो गालों या माथेको आफ्नो मुड्कीहरु संग थपथपाते भएका देख्न सकिन्छ, जसको द्धारा उनि स्वयंको सम्झना दिलाछन कि उनलाई आफ्नो हात माथि राखन हैं (जो कि लामो मुकाबलहरुको समयमा कठिन हुन्छ). मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो खुट्टाहरुलाई गतिशील बनाए राखनको प्रशिक्षण दिइन्छ, ताकि उनि प्रभावी रूपले आफ्नो चाल चल सकें. अग्र-गमनमा अगाडी वालाहरु खुट्टाको उठाना र पछिल्लो खुट्टाले अगाडी बढन शामिल हुन्छ। पश्च-गमनमा पछिल्लो खुट्टाको उठाना र अर्को खुट्टाले पछि तिर बढन शामिल हुन्छ। पार्श्विक गतिको समयमा गतिको दिशामा स्थित खुट्टा पहिले बढइन्छ, जबकि विपरीत दिशामा स्थित खुट्टा शरीरको हिलानेको आवश्यक बल प्रदान गर्दछ।
पङ्क्ति २०४:
File:uppercut1.jpg|आधा हुक - एक विस्तृत हूकको एक संयोजन/सीधे मुक्का
</gallery>
* '''[[जैब]]''' - एक तेज, सीधा घूंसा जुन अगाडी वालाहरु हातले गार्डको स्थितिले मारा जान्छ। जैब संग नै शरीर र कूल्हहरुलाइ घडीको सुईको दिशामा थोडा-सा घुमाया जान्छ, जबकि मुट्ठी 90 अंशमा घूम जान्छ र प्रभावी भए पछि क्षैतिज स्थितिमा आ जान्छ। जब घूंसा आफ्नो पुरा विस्तार पुगइन्छ, त अर्को काँधको ठोढीको रक्षाको लागि माथि लाया जान सक्छ। जबडेको सुरक्षाको लागि पिछला कंधा अनुहारको नजिकै बनयो रहन्छ। लक्ष्य संग संपर्क बनयो लिन पछि, अगला हात तुरुन्त फिर्ता खींच लिया जान्छ, ताकि त्यो अनुहारको रक्षकको रूपमा आफ्नो स्थितिमा लौट सके. जैबको कुनै मुक्केबाजको शस्रागारको एक महत्वपूर्ण घूंसा मानिन्छ किनकी यो आफ्नो सुरक्षाको एक पर्याप्त मात्रा प्रदान गर्दछ र यो प्रतिद्वंद्वीको प्रतिक्रियात्मक घूंसेको लागि सबै भन्दा कम स्थान छोडइन्छ। कुनै पनि मुक्केको तुलनामा यसको पहुंच सबै भन्दा लामो हुन्छ र यसको लिये कुनै प्रतिबद्धता या अधिक भारको स्थानांतरणको आवश्यकता हुदैन. यसको अपेक्षाकृत कमजोर शक्तिको कारण, जैबको अक्सर दूरिहरु को थाह लिनको लागि, प्रतिद्वंद्वीको प्रतिरक्षाको जांच गर्न, प्रतिद्वंद्वीको परेशान गर्न र एक अधिक वजनी, अधिक शक्तिशाली मुक्कोंको तैयारी गर्नको एक उपकरणको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। अतिरिक्त शक्तिको लागि यसमा आधा-कदम जोडयो जान सक्छ, जसबाट पुरा शरीरको शक्ति मुक्केमा शामिल हुन्छ। [[लैरी होम्स]] र [[व्लादिमिर क्लित्श्को]] केहिकेही यस्तो उल्लेखनीय मुक्केबाजहरुमा शामिल छन्, जुन आफ्नो जैबमा सापेक्ष शक्ति विकसित गरेर पान र आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको सजाय दिन या 'मात दिन'मा केहिकेही हद सम्म सफल रहे थिए।
[[चित्र:Wladimir Klitschko (2008-12-13).jpg|thumb|right|175px|यूक्रेनी आएबीऍफ, डब्ल्यूबीओ र आएबीओ हैवीवेट च्याम्पियन व्लादिमीर क्लिट्सचको.]]
* '''[[क्रस]]''' - पछिल्लो हातले मारा जाने वाला एक शक्तिशाली, सीधा घूंसा. गार्डको स्थिति ले, पिछला हात ठोढी देखि फेंका जान्छ, जुन कि शरीरको पार करता भयो एक सीधी रेखामा लक्ष्य तिर बढइन्छ। पिछला कंधा अगाडी तिर झुकएको हुन्छ र ठोढीको बाहिर भागको हल्का-सा छूते भएका समाप्त हुन्छ। त्यहि समयमा, अर्को हातको पछि खींचकर अनुहारको अगाडी रख लिया जान्छ, ताकि ठोढीको आंतरिक भाग गरे रक्षाको जा सके. अतिरिक्त शक्तिको लागि, क्रस मारते समय धड र कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूम जान्छन्। भार पनि पछिल्लो खुट्टाले अर्को खुट्टा तिर स्थानांतरित गरेर दिइन्छ, जसको परिणामस्वरूप पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ किनकी यो भारको स्थानांतरणको लागि आधार प्रदान गर्नको कार्य गर्छ। शरीरको घुमाने र भारको अचानक स्थानांतरित गर्न देखि नै क्रसको यसको शक्ति मिलती छ। जैबको नै तरह, अगाडी तिर आधा कदम बढाया जान सक्छ। एक पल्ट क्रसको प्रहेर गरेर दिइएको पछि, हातको तुरुन्त पछि खींच लिया जान्छ र पुनः गार्डको स्थिति बनाे जान्छ। यसको प्रयोग एक जैबको प्रत्युत्तर दिनको लागि (या शरीरमा लक्ष्यित कुनै क्रसको उत्तर दिनको लागि) या कुनै हूक स्थापित गर्नको लागि प्रतिद्वंद्वीको सिरको निशाना बनाएर गरिन सक्छ। क्रसको प्रयोग कुनै जैब पछि पनि गरिन सक्छ, जसबाट यो एक पारंपरिक "एक-दो" संयोजन बनाइन्छ। क्रसको एक "स्ट्रेट" या "राइट" पनि भनिन्छ, विशेषतः यदि प्रतिद्वंद्वीको पूरी तरिका तानएको जैबको पार न गरेर रहयो हो.
पङ्क्ति २१०:
* '''[[हूक]]''' - अर्को हातले प्रतिद्वंद्वीको सिरको पार्श्व भागमा मारा गयो एक अर्ध-वृत्ताकार घूंसा. गार्डको स्थिति ले, एक क्षैतिज मुट्ठी संग कोहनी पछि तिर ल्याए जान्छ (अंगुलिहरु को जोडहरुलाइ बाहिर तिर राख्दै) र मुडी भए हुन्छ। ठोढीको सुरक्षित राखनको लागि पिछला हात दृढतापूर्वक जबडेको अगाडी र खाउछ। धड र कूल्हे घडीको सुईको दिशामा घुमाए जान्छन्, र शरीरको अगाडी तिर घडीको सुईको दिशामा एक चाप बनाते भएका र लक्ष्य देखि संपर्क गर्दै मुट्ठीको धकेल्याउछ। त्यहि समयमा, अगला खुट्टा घडीको सुईको दिशामा घूमछ र बायीं कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ। संपर्क भए पछि, हूकको वृत्ताकार पथ अकस्मात समाप्त हुन्छ र आफ्नो स्थितिको रक्षा गर्नको लागि अगला हात जोड देखि पछि तिर खींच लिया जान्छ। एक हूक शरीरको तल्लो भागमा पनि केंद्रित हुन सक्छ र यस प्रविधीको कहिले काँही "रिप" भनिन्छ, ताकि यसलाइ सिरमा मारे जाने वालाहरु पारंपरिक हूक देखि अलग पहिचानयो जा सके. पछिल्लो हातले पनि एक हूक मारा जान सक्छ। बायाँहातले हूक मारने वालाहरु उल्लेखनीय खेलाडिहरुमा शामिल हैं: [[जो फ्रेजियर]] र [[माइक टाइसन]].
 
* '''अपरकट''' - पछिल्लो हातले मारा गयो एक उर्ध्व, माथि तिर उठएको घूंसा. गार्डको स्थिति ले, धड थोडा-सा दाहिने ओर सरक जान्छ, पिछला हात प्रतिद्वंद्वीको छातीको सीधको तल पर्दछ र गोडा केहिकेही मुडे भएका हुन्छन्। यस स्थिति ले, पिछला हात माथि तिर एक उभरते भएका चापमा प्रतिद्वंद्वीको ठोढी या धड तिर फेंका जान्छ। त्यहि समयमा, गोडा जोड देखि माथि तिर धकेले जान्छन् र धड तथा कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूमछन र क्रसको शारीरिक गतिविधिको नकल गर्दै पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर निकल जान्छ। अपरकटको रणनैतिक उपयोगिता प्रतिद्वंद्वीको शरीरको "उठाने"को यसको क्षमता, जसबाट अर्को हमलहरुलाइ लागि उनको संतुलन बिगड जान्छ,मा निर्भर हुन्छ। दाहिने अपरकट पछि एक बायाँहूकको प्रयोग एक घातक संयोजन हुन्छ, जसमा अपरकट प्रतिद्वंद्वीको ठोढीको एक आघात योग्य स्थितिमा उठयो दिइन्छ, र इसपछि हूक प्रतिद्वंद्वीको नक-आउट गर्छ।
 
मुक्कोंको यो विभिन्न प्रकार अनेक संयोजनों या "कम्बो"को निर्माण गर्नको लागि तीव्र अनुक्रममा प्रयोग किये जान सकिन्छं। जैब र क्रसको संयोजन सबै भन्दा साधारण छ, जसलाइ "वन-टू कम्बो"को नाम दिइएको छ। यो सामान्यतः एक प्रभावी संयोजन हुन्छ किनकी जैबको कारण प्रतिद्वंद्वी क्रसको देख हैन पाता, जसबाट यसको प्रयोग अधिक सफाई र बल संग गरेर पान सरल हुन्छ।
पङ्क्ति २४४:
 
==== रक्षक ====
अनेक रक्षात्मक स्थितिहरु (रक्षक या शैलियां) छन्, जसको प्रयोग मुक्केबाजीमा गरिन्छ। प्रत्येक शैलीको भित्र, मुक्केबाजहरुको बीच पर्याप्त विविधता हुन्छ किनकी केहिकेही मुक्केबाज आफ्नो सिरको बचाव गर्नको लागि रक्षकको ऊंचाईमा रख सकते छन्, जबकि अन्य मुक्केबाज शरीरमा आन वालाहरु घूंसों देखि बचावको लागि आफ्नो रक्षकको तल रख सकते छन्। अनेक खेलाडी पुरा मुकाबलहरुको समयमा आफ्नो रक्षात्मक शैलीको बदलि रहछन, ताकि उनि पलको स्थितिको अनुसार आफ्नो बचाव गर्नको लागि सर्वाधिक उपयुक्त अवस्थाको चयन गरे जा सके.
 
एक सीधी खडी मुद्राको प्रयोग गर्न वालाहरु मुक्केबाज आफ्नो ठोढीको बचाव पछिल्लो हातको द्धारा एक तल्लो या मिश्रित रक्षक शैलीमा गर्छन, जुन कि तल प्रदर्शित छ। दुबकनेको मुद्रामा लडन वालाहरु खेलाडी सामान्यतः "पीक-अ-बू (Peek-a-boo)" शैलीको प्रयोग गर्छन, जसको चर्चा तलको गई छ।
पङ्क्ति २५३:
</gallery>
 
* '''[[पीक-अ-बू (Peek-a-boo)]]''' -कहिले काँही यसलाइ "ईयरमफ्स (Earmuffs)"को नामले पनि जानिन्छ, हातहरुलाई अनुहारको अगाडी एक-दोस्रो संग र खाउछ (यसको सटीक स्थितिको लिएर खेलाडिहरुमा विविधता देखि जान्छ) र कुहिनाहरु शरीर देखि सटाकर रखी जान्छं (यो स्थिति कुहिनाहरुलाई यथासंभव नजिकै ल्याएर हासिल गरिन्छ र यस कुराको ध्यान र खाउछ कि यस्तो गर्न स्वयंको लागि श्रमसाध्य न हो). जब कुनै मुक्केबाज मुक्केबाजीको शुरुवात गरेर रहयो हुन्छ, त उसलाइ यही रक्षात्मक शैली सिखाई जान्छ, अनुभव प्राप्त गरेर लागि पछि त्यो रक्षकको बदलने या उनमा संशोधनको निर्णय लिन सक्छ। प्रत्युत्तरमा मुक्के मारने र आघातको कम गर्नको संदर्भमा यो शैली मध्यम-मार्ग वाला शैली छ। एक मुक्केबाज यस मुद्राको द्धारा मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दे त सक्छ, तर यस्तो गर्न कठिन छ।ज हुनत, यस्तो मुक्केबाज रहे छन्, त यो कार्य धेरै राम्रो तरिका गरेर सकते छन्। यो प्रतिरक्षा एक मुक्केबाजको राम्रो तरिका सुरक्षित रखती छ, तर फेरि पनि यसमा केहिकेही कमियां छन्। हूक हातमाको आस-पास गएर या कुहिनाहरुको ठीक पछि मारकर क्षति पहुंचाते छन्। क्षतिको कम गर्नको दृष्टिकोण से, विंकी राइट द्धारा यस शैलीको प्रयोग धेरै राम्रो तरिका गरिन्छ। एक अन्य प्रसिद्ध उदाहरण माइक टाइसनको छ, जसले आफ्नो क्यारियरको शुरुवातमा पीक-अ-बूको प्रयोग अत्यधिक सफलता संग गर्‍यो।
 
* '''बंधे भएका हात (Cross-armed)''' - अग्र-भुजाहरुको अनुहारको अगाडी क्षैतिज रूपले एक दोस्रोको शीर्षमा र खाउछ र एक हातको पन्जा दोश्रो हातको कोहनीको शीर्षमा राखयो हुन्छ। जब पिछला हात ऊर्ध्व रूपले उठइन्छ, त यस शैलीमा धेरै अंतर आछ। यो शैली सिरमा होने वाला क्षतिको कम गर्नमा सर्वाधिक प्रभावी छ। यस स्थितिमा खेलाडीको केवल सिरको शीर्षमा मारे गये जैबको नै खतरा हुन्छ। शरीर खुला रहन्छ, तर यस शैलीको प्रयोग गर्न वालाहरु अधिकांश मुक्केबाज आफ्नो शरीरको रक्षा गर्नको लागि थोडा मुड र झुक जान्छन्, तर यदि उनि सीधा खडे रहें र आफ्नो स्थिति न बदलें, त शरीरमा हमला हुन सक्छ। यस स्थितिमा रहते भएका मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दे पान धेरै कठिन हुन्छ, तर यो सिरमा होने वाला क्षतिको संभावनाको सचमुच पूरी तरिका समाप्त गरेर देती छ।
पङ्क्ति २६४:
* '''"रोप-अ-डोप" रणनीति''' : जर्ज फोरमैनको बिरुद्ध 1974को आफ्नो "[[रंबल यिनी द जंगल]]" मुकाबलहरुमा मुहम्मद अली द्धारा प्रयुक्त, [[रोप-अ-डोप]] विधिमा रस्सिहरु मा पछि तिर लेट जाना र स्वयंको रक्षात्मक रूपले यथासंभव बचाते भएका प्रतिद्वंद्वीको धेरै सारा मुक्के मारनेको प्रयास गर्न दिन शामिल हुन्छ। पछिको झुक जानेको मुद्रा, जसको सहायता देखि आफ्नो बचाव गरेर रहयो मुक्केबाज उतना असंतुलित हुँदैन, जितना कि त्यो सामान्य तरिकामा पछि गए पछि हुनेछ, बचाव गरेर रहे मुक्केबाजको सिर र प्रतिद्वंद्वीको बीचको दूरीको पनि अधिकतम गरेर देती छ, जसबाट यस कुराको संभावना बढ जान्छ कि मुक्के आफ्नो अझैष्ट लक्ष्य देखि चूक जाएंगे. पर्नवालाहरु प्रहेरहरुलाइ हावामा राखएर प्रतिरक्षक आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो ऊर्जा खर्च गर्नको प्रलोभन दिइन्छ, जबकि स्वयंको ऊर्जाको बचाएर राखिन्छ। यदि यो रणनीति सफल हो जाए, त आक्रमण गर्न वाला प्रतिद्वंद्वी अंततः थक जाएगा र रक्षात्मक दोष निर्मित गरेर लेगा, जसको लाभ मुक्केबाज उठयो सक्छ। आधुनिक मुक्केबाजी मा, रोप-अ-डोप विधिको सामान्यतः हतोत्साहित गरिन्छ किनकी अधिकांश मुक्केबाज यसको झांसेमा हैन आते र एक लंबे, अनुत्तरित हमलाको झेल पानको शारीरिक क्षमता धेरै कम मुक्केबाजहरुमा हुन्छ। हुनत, हाल नै मा, [[सेवन-डिविजनको विश्व विजेता]] [[मैनी पक्वेओ]]ले नोभेम्बर 2009मा वेल्टरवेट विजेता [[मिग्वेल कटो]]को शक्तिको अनुमान गर्नको लागि कुशलतापूर्वक यस रणनैतिको प्रयोग गरेको थियो। पक्वेओले रोप-अ-डोप चालको समापन एक नकडाउनको द्धारा गर्‍यो।
 
* '''[[बोलो-पञ्च]]''' : औलिम्पिक मुक्केबाजीमा कहिले काँही दिखाई दिन वाला बोलो (bolo) भुजाओं देखि मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जुन शरीरको भारको स्थानांतरणको सट्टा एक [[वृत्ताकार चाप]]को सानो गरेर आफ्नो शक्ति प्राप्त गर्दछ; मुक्केको वास्तविक शक्तिको सट्टा यो विचित्र कोणको विस्मयको द्धारा अधिक प्रभाव हालनको प्रयास गर्दछ। कुनै प्राविधीक कौशलको सट्टा यो एक तिकडम अधिक छ; यस मुक्केको प्रशिक्षण हैन दिए जाता किनकी मुक्केबाजीमा प्राविधीक रूपले यो अली शफलको नै स्तरमा छ। यसको बावजूद, केहिकेही पेशेवर मुक्केबाजहरुले धेरै प्रभावी ढंग देखि बोलो-पञ्चको प्रयोग गरेको छ, जसमा पूर्व [[वेल्टरवेट]] विजेता [[शुगर रे लियोनार्ड]] र [[किड गैविलन]] शामिल छन्। मिडलवेट विजेता [[सेफेरिनो गार्शिया]]को बोलो-पञ्चको आविष्कारक मानिन्छ।
<gallery>
File:contre_bolo1.jpg|बोलो पञ्च
पङ्क्ति २७३:
 
* '''[[चेक हूक]]''' : एक चेक हूकको प्रयोग आक्रामन मुक्केबाजहरुको झपट्टे देखि बचनेको लागि गरिन्छ। चेक हूकको दुइ भाग हुन्छन्। पहिले भागमा एक सामान्य हूक हुन्छ। दोश्रो भाग एक युक्तिपूर्ण भाग हो, जसमा खुट्टाहरुको गतिविधि शामिल हुन्छ। जब प्रतिद्वंद्वी झपट्टा मारता छ, त मुक्केबाजको आफ्नो हूक मारना चाहिये र आफ्नो बायाँखुट्टाको धुरि बनाते भएका आफ्नो दाहिना खुट्टा 180 अंशको कोणमा घुमाना चाहिये. यदि यसलाइ सही ढंग देखि क्रियान्वित गरे जाए, त आक्रामक मुक्केबाज झपट्टा मारेगा र जस प्रकार कुनै सांड लक्ष्य देखि चूक जान्छ, त्यसै प्रकार त्यो मुक्केबाज कुनै हानि पहुंचाए बिना आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल जाएगा. व्यावसायिक मुक्केबाजीमा यसलाइ देख्यो जाना दुर्लभ नै छ किनकी यसको प्रयोग गर्नको लागि कुशलताको एक असाधारण स्तरको आवश्यकता हुन्छ। प्राविधीक तरिकामा त यो भनिन्छ कि चेक हूक जस्तो कुनै चीज हुदैन र यो प्रतिद्वंद्वीको बिरुद्ध प्रयुक्त एक हूक मात्र छ जसमा अगाडी तिर झटका दिदै आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल्याउछ, जुन बीचमा उसलाइ केवल हूक गर्छ। अन्य मान्छेहरुको तर्क छ कि चेक हूकको अस्तित्व त छ, तर यो एक अवैध मुक्का छ किनकी यो धुरीको आधारमा मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जसको प्रयोग यस खेलमा अवैध छ।
फ्लाएड मेवेदर जूनियरले रिकी हैटनको बिरुद्ध एक चेक हूकको प्रयोग गरेको थियो, जसको परिणामस्वरूप पहिले छटनको सिर कुनामा स्थित खंबे देखि टकराया र फेरि उनलाई नकडाउन गरियो। नकडाउन पछि पनि हैटन पुनः आफ्नो खुट्टाहरुमा खडे हो पानमा सफल रहे, तर स्पष्ट रूपले उनि स्तब्ध दिखाई दिइरहेका थिए र केहिकेही नै क्षणों पछि मेवेदरले मुक्कोंको झडी लागयो दी, जसको कारण होटन कैनवासमा गिर पडे र मेवेदरको दसवें चक्रमा एक टीको ओ (TKO) जीत तथा हैटनको उनको आज सम्मको पहिलो हार मिली.
 
== कोना ==
"https://ne.wikipedia.org/wiki/मुक्केबाजी" बाट अनुप्रेषित