"मुक्केबाजी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

'''मुक्केबाजी''' [[लडाईको एक खेल]] र एक [[मार्शल कला]] हो, जसमा दुइ मान्छे आफ्नो मुड्कीहरुको प्रयोग गरेर लड्छन्। विशिष्ट रूपले मुक्केबाजीको संचालनसञ्चालन एक-देखि तीन-मिनेटको अंतराल, जसलाइ चक्र (Rounds) भनिन्छ,को एक श्रृंखलाको समयमा एक [[रेफ्री]] द्धारा गरिन्छ, तथा मुक्केबाज सामान्यतः एक समान [[भार]] वाला हुन्छन्। जीत्नको लागि तीन तरिका छन्; यदि विरोधीलाई पल्टाइ दिइयो तथा त्यो रेफरी द्धारा दस सेकेन्डको गिनती गरिनु भन्दा पहिले नै उठ्नमा सक्षम हुन नसके (एक [[नक-आउट]] या KO) अथवा यदि यो प्रतीत हो कि विरोधी यति अधिक [[घाइते] ] हो चुका छ कि त्यो खेल जारी रख पानमा असमर्थ छ (एक [[प्राविधीक नक-आउट]] या TKO). यदि आपसी सहमति देखि चक्रहरुको पूर्व-निर्धारित संख्या देखि पूर्व सम्म लडाई हैन रूकती छ, त विजेताको चुनाव रेफरीको निर्णय द्धारा अथवा निर्णायकोंकोनिर्णायकहरुको अंक-तालिकाओंको द्धारा गरिन्छ।

डेरियन विस्मयकारी छ! 688 ई.पू.मा पहिलो पल्ट मुक्केबाजीको [[औलिम्पिक]] खेलहरुमा सम्मिलित गरियो, जसलाइ ''पाइगेम (Pygme)'' अथवा ''पिग्माशिया (Pygmachia)'' भन्यो जान्थ्यो. प्रतिभागियहरुलाइ [[पंचिंगपञ्चिंग बैग]], (जसे ''कोरिकोस (Korykos)'' भन्यो जान्थ्यो,मा प्रशिक्षण दिए जान्थ्यो. योद्धा आफ्नो हातमा, नाडिहरु, र कहिले काँही छाती,मा चमडेको पट्टे (जसलाइ ''हाइमेंटस (himantes)'' भन्थे, पहना गर्थे, ताकि उनको सुरक्षाको जा सके. यो पट्टे उनको औंलाहरुलाई खुला राखथे. एक किंवदंतीको अनुसार तलवार र ढाल देखि लडाईको तैयारी गर्नको लागि मुक्केबाजीको प्रयोग सबै भन्दा पहिले स्पार्टन मान्छेहरुले गरेको थियो।

प्रारंभिक मुकाबलहरुको कुनै लिखित नियम थिएनन्. उनि दिनहरु लाइई भार-विभाजन अथवा चक्र सीमाहरु हैन थिए र न त कुनै रेफरी हुन्थे. सामान्य रूप ले, यो अत्यधिक अस्त-व्यस्त थियो। उच्च भार समूहको मुक्केबाजीको विजेता [[जैक ब्रटन]] द्धारा 1743मा पहिलो पल्ट मुक्केबाजीको नियम, जसलाइ [[ब्रटनको नियम]] भनिन्छ, प्रस्तुत गरिएको ताकि रिंगमा खेलाडिहरुको संरक्षण दिए जा सके, जहांजहाँ कहिले काँही मृत्यु पनि हुन्थ्यो.<ref>[http://www.eastlondonhistory.com/broughton%20jack.htm जन रेनी (2006) ''ईस्ट लन्डन प्राइज रिंग रूल्स'' ] 1743</ref> यिनी नियमहरुको तहत, यदि कुनै व्यक्ति तल गिर जान्छ र 30 सेकेन्डको गिनती पछि पनि खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त लडाई समाप्त हुन्थ्यो. कुनै गिरे भएका योद्धाको मारना अथवा कमरको तल प्रहेर गर्न प्रतिबंधित थियो। ब्रटनले "मफलरों", गद्देदार दस्तानहरुको एक प्रकार, जसको प्रयोग प्रशिक्षण तथा प्रदर्शनहरुलाइ लागि गरिन्थ्यो,को पनि आविष्कार गरे तथा प्रचार गर्‍यो। मुक्केबाजीमा पहिले शोध-पत्रको प्रकाशन अठारहऔं सताब्दीको अन्तमा [[बर्मिंघम]]को सफल मुक्केबाज 'विलियम फ्युट्रेल' द्धारा भएको थियो, जुन 9 जुलाई 1788को स्मिथहैम बटम, क्रोयडनमा एक धेरै कम आयु वालाहरु "सज्जन" जन जैक्सन संग एक घण्टे र सत्रह मिनेटहरु सम्म चले मुकाबलहरु, जसलाइ देखनेको लागि [[प्रिंस अफ वेल्स]] पनि उपस्थित थिए, देखि पूर्व सम्म अपराजित रहे थिए।

दस्तानेको प्रयोग प्रतिद्वंद्वीको हमलहरुलाइ रोकनमा गरिन सक्छ। यिनीहरुका प्रयोग शुरु किये जानेको कारण, मुक्केबाजीको मुकाबलहरु ज्यादा लामो र अधिक रणनीतिपूर्ण हो गये छन्, तथा चिप्लन, झांसा दिन, प्रत्युत्तर दिन र जकडन जस्तो प्रतिरक्षात्मक चालहरुको महत्व अधिक बढ्यो छ। किनकी अग्र-भुजाओंको प्रयोगमा कम तथा दस्तानोंमा अधिक प्रतिरक्षात्मक जोर दिए गएको थियो, अतः खुली-अंगुलिहरु वालाहरु मुक्केबाज द्धारा पारंपरिक रूपले अग्र-भुजाहरुको बाहिर तिर रखते हुएराख्दै, धडको पछि तिर झुकानहरुको मुद्रा एक ज्यादा आधुनिक मुद्रामा बदल गई, जसमा धडको अगाडी तिर झुकाइन्छ र हात आफ्नो मुंहको नजिकै रखे जान्छन्।

1867मा उनको प्रकाशनको समय देखि नै ''[[मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरी नियम]]'' आधुनिक मुक्केबाजीको संचालकसञ्चालक नियम रहे छन्।

मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा विशिष्ट रूपले तीन-मिनेटहरुको चक्रहरुको एक निर्धारित संख्या हुन्छ, जुन अधिकतम 12 चक्रहरु (पूर्वमा 15) सम्म हुन सक्छ। विशिष्ट रूपले प्रत्येक चक्रको बीच एक मिनेटको अंतराल हुन्छ, जसको समयमा खेलाडी उनलाई आवंटित कोनहरुमा आफ्नो प्रशिक्षक तथा कर्मचारीहरु संग सल्लाह र सहायता प्राप्त गर्छन। लडाईको नियन्त्रण एक रेफरी द्धारा गरिन्छ, जुन रिंगको भित्र खेलाडिहरुको व्यवहारको परखने तथा उनिमा नियन्त्रण राखन, सुरक्षित रूपले लडनको उनको क्षमताको नियमन गर्न, नक-डाउन गरिएको खेलाडिहरुको उठनको अवसर दिनको लागि गिनती गर्न तथा फाउलको नियमन गर्नको कार्य गर्दछ। मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा अंक दिन तथा संपर्क, प्रतिरक्षा, नकडाउन, तथा अन्य, अधिक व्यक्तिगत, मापनोंको आधारमा खेलाडिहरुको अंक आवंटित गर्नको लागि रिंगको नजिकै विशिष्ट रूपले अधिकतम तीन निर्णायक उपस्थित हुन्छन्। मुक्केबाजीको निर्णयनको मुक्त-शैलीको कारण, अनेक मुकाबलहरुको परिणाम विवादास्पद हुन्छन्, जसमा एक (या दुईटै) खेलाडिहरुको यो विश्वास हुन्छ कि उनलाई "लूट" लियाइयो छ अथवा अन्यायपूर्ण ढंग देखि जीत देखि वंचित राखाइएको छ। प्रत्येक खेलाडीको रिंगको एक कोना आवंटित गरिन्छ, जहांजहाँ उनको प्रशिक्षक तथा साथ नै एक या अधिक "सहायक" खेल गरे शुरुवातमा तथा चक्रहरुको बीच खेलाडीको संचालनसञ्चालन गरेर सकते छन्। प्रत्येक चक्रको शुरुवात भए पछि प्रत्येक मुक्केबाज उनको लिये आवंटित कुनाले रिंगमा प्रवेश गर्दछ र प्रत्येक चक्रको समाप्तिको संकेत मिलन बित्तिकै लडाई रोक दिन र आफ्नो कुनामा फिर्ता लौट जाना उनको लिये अनिवार्य हुन्छ।

जस मुकाबलहरुमा चक्रहरुको पूर्व निर्धारित संख्या पूरी हो चुकी हो, उनको निर्धारण निर्णायकोंनिर्णायकहरु द्धारा गरिन्छ र उसलाइ "दूरी सम्म जाता भयो (go the distance)" भनिन्छ। लडाईको अन्तमा जस खेलाडीको स्कोर उच्चतर हो, उसलाइ विजेता घोषित गरिन्छ। तीन निर्णायकोंनिर्णायकहरु संग, सर्वसम्मत तथा विभाजित निर्णय तथा साथ नै मुकाबलहरु बराबरीमा समाप्त हो जाना पनि संभव छ। कुनै निर्णयमा पहुंच पान देखि पूर्व कुनै मुक्केबाज एक नकाआउटको द्धारा मुकाबलहरुको जीतन सक्छ; यस्तो मुकाबलहरुलाई "दूरीको भित्र (inside the distance)" भनिन्छ। यदि लडाईको समयमा कुनै खेलाडीको तल गिरा दिइन्छ, जसको निर्धारण यस कुरा बाट हुन्छ कि के खेलाडीले विपक्षीको मुक्केको कारण आफ्नो खुट्टाहरुको अतिरिक्त शरीरको कुनै पनि अन्य भागले कैनवासको फर्शको स्पर्श गरेको छ, न कि चिप्लए पछि, जस्तो कि रेफरीको द्धारा निर्धारित गरिन्छ, त रेफरी तब सम्म गिनती गिनना शुरु गर्दछ, जब सम्म कि खेलाडी आफ्नो खुट्टाहरुमा पुनः खडा न हो जाए र खेल अगाडी न बढन लगे. यदि रेफरी दस सम्मको गिनती पूरी गरेर ले, त तल गिरे भएका मुक्केबाजको "नक-आउट हो चुका" करार दिइन्छ (चाहे त्यो बेहोश भयो हो या न भयो हो) र दोश्रो मुक्केबाजको नकआउट (KO)को द्धारा विजेता घोषित गरेर दिइन्छ। एक "प्राविधीक नकआउट (TKO) पनि संभव छ, र यसको निर्णय रेफरी, लडाईको समयमा उपस्थित चिकित्सक, अथवा यदि खेलाडी सुरक्षित रूपले खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त उनको कुना द्धारा, चोटोंको आधारमा अथवा प्रभावी रूपले स्वयंको रक्षा गरेर पानमा अक्षम पाए गए पछि लिया जान्छ। अनेक न्यायाधिकार-क्षेत्रहरु तथा अनुमोदन अभिकरणहरुमा पनि एक "तीन-नकडाउन नियम" हुन्छ, जसको अंतर्गत कुनै एक चक्रमा तीन नकडाउन भए पछि यसलाइ एक सुइहरुओ (TKO) घोषित गरेर दिइन्छ। एक सुइहरुओ (TKO)को उनि खेलाडीको रिकर्डमा एक नकआउट मानिन्छ। एक "खडे आठ"को गिनतीको नियम पनि प्रभावी हुन सक्छ। यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै खेलाडी खतरेमा छ, त यो नियम रेफरीको बीचमा दखल दिन तथा उनि खेलाडीको लागि आठ सम्मको गिनती गिननेको अधिकार दिइन्छ, भले नै कुनै नकडाउन न भयो हो. गिनती गिनने पछि रेफरी उनि खेलाडीको अवलोकन गरेर यो निर्णय लेगा कि त्यो खेल पान योग्य छ या हैन. स्कोरिंगको उद्देश्य से, खडे आठको गिनतीको एक नकडाउन मानिन्छ।

सामान्य तरिका मा, मुक्केबाजहरुलाई बेल्ट देखि तल वार गर्न, पकडने, ठोकर मारने, काटन, थूकने अथवा कुश्ती लडन देखि प्रतिबिंधित गरिएको छ। मुक्केबाजको जांघिया उठी भए हुन्छ, ताकि प्रतिद्वंद्वीको पेट तथा जांघको बीच वालाहरु क्षेत्रमा मारनेको अनुमति न मिल सके. उनलाई लात मारने, सिर देखि ठोकर लगान, अथवा बंधी भए मुट्ठीको जोडोंको अतिरिक्त बांहको कुनै पनि अन्य भाग (कोहनी, काँध या अग्र-बाहु तथा साथ नै खुला दस्तानों, कलाई, हातको भित्री, पछिल्लो या बगल वालाहरु भाग सहित) देखि मारने भन्दा पनि रोकाइएको छ। पीठ मा, गरदन अथवा सिरको पछिल्लो भाग (जसे एक "रैबिट-पंचपञ्च" भनिन्छ) अथवा किडनिहरु मा प्रहेर गर्न पनि निषिद्ध छ। उनलाई मुक्का मारते समय सहारेको लागि रस्सियहरुलाइ पकडने, मुक्का मारते समय प्रतिद्वंद्वीको समातेर राखन, अथवा प्रतिद्वंद्वीको बेल्ट देखि तल झुकन (प्रतिद्वंद्वीको कमर देखि तल झुकन, भले नै दूरी कितनी पनि किन न हो)को पनि अनुमति हुदैन. यदि एक "पकड"- एक रक्षात्मक चाल, जसमा मुक्केबाज आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको लपेट लिइन्छ र एक विराम निर्मित गर्छ-को रेफरी द्धारा तोडइन्छ, त पुनः खेल शुरु गर्न देखि पूर्व प्रत्येक खेलाडीको लागि एक पूरा कदम पछि तिर हटना अनिवार्य हुन्छ (वैकल्पिक रूप ले, रेफरी खेलाडिहरुको पकड देखि "पंचपञ्च आउट" गर्नको निर्देश पनि दिन सक्छ). जब एक मुक्केबाजको तल गिरा दिइन्छ, त दोश्रो मुक्केबाजको लागि तुरुन्त लडाईको रोक दिन तथा जब सम्म रेफरी एक नक-आउटको घोषणा न गरेर दे या खेलको जारी राखनको आदेश न दे, तब सम्मको रिंगको दूरस्थ निष्पक्ष छोर तिर जाना अनिवार्य हुन्छ।

सत्रहऔं सताब्दीले लिएर उन्नीसऔं सताब्दीको समयमा, मुक्केबाजीको मुकाबलहरुलाई धनको द्धारा प्रेरणा मिलती थियो किनकी मुक्केबाज [[इनामको राशि]]को लागि प्रतिस्पर्धा गरे गर्थे,प्रायोजक द्वारको नियन्त्रण गर्थे तथा दर्शक परिणामहरुमा सट्टा लगाया गर्थे. आधुनिक औलिम्पिक आंदोलनले शौकिया खेलहरुमा रुचिको दोबारा प्रचलित गरे र 1908मा शौकिया मुक्केबाजी एक औलिम्पिक खेल बन्यो. यसको वर्तमान स्वरूप मा, औलिम्पिक र अन्य शौकिया मुकाबलहरु विशिष्टतः तीन या चार चक्रहरु सम्म सीमित हुन्छन्, अंकहरुको गणना मुक्कोंको प्रभावको प्रति निरपेक्ष रहते हुए, यिनको संख्याको आधारमा गरिन्छ, र खेलाडी सिरमा रक्षात्मक कवच पहनते छन्, जसबाट चोटों, नक-डाउन र नक-आउटको संख्यामा कमी आउँछ। वर्तवान समय मा, शौकिया मुक्केबाजीमा स्कोरिंग मुक्के रिंगको बाहिर स्थित निर्णायकोंनिर्णायकहरु द्धारा व्यक्तिगत रूपले गिने जान्छन्, तर अस्ट्रेलियन इंस्टीट्यूट फर स्पोर्ट्स (Australian Institute for Sports)ले एक [[औटोमैटेड बक्सिंग स्कोरिंग सिस्टम (Automated Boxing Scoring System)]]को एक प्रतिमान प्रस्तुत गरेको छ, जुन स्कोरिंग निष्पक्षताको प्रदर्शित गर्दछ, सुरक्षाको बढाता छ र विवादास्पद रूपले खेलको दर्शकहरुलाइ लागि अधिक मनोरंजक बनाइन्छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी अझै सम्म दुनियाको सर्वाधिक लोकप्रिय खेल बनेको छ, हुनत क्युबा तथा केहि भूतपूर्व सोभियत गणराज्यहरुमा शौकिया मुक्केबाजीको वर्चस्व छ। अधिकांश खेलाडिहरुको लागि, एक शौकिया क्यारियर, विशेष रूपले औलिम्पिक मा, व्यावसायिक मुक्केबाजीको तैयारीको लागि आफ्नो कौशलको विकसित गर्न तथा अनुभव प्राप्त गर्नमा सहायक हुन्छ।

मुक्केबाजी मा, किन्हीं दुइ खेलाडिहरुको शैलियां एक समान हुदैन. मुक्केबाज आफ्नो अभ्यासको समयमा जुन केहि पनि सिकछन र उनको स्वयंको लागि जुन पनि उपयुक्त हुन्छ, उसलाइ लागू करते गए पछि उनको शैली विकसित हुन्छ। फेरि भी, यस्तो अनेक शब्दावलियहरुको प्रयोग गरिन्छ, जुन मोटे तरिकामा एक मुक्केबाजको शैली{{Citation needed|date=July 2009}}को वर्णन गर्छं। ध्यान दिनुहोस कि कुनै मुक्केबाजको वर्णन गर्नको लागि यिनीहरु मध्ये कुनै एक शब्दावली सम्म नै सीमित रहन आवश्यक हैन होताहुँदैन. कुनै खेलाडी आंतरिक लडाई र बाह्य लडाई दुवैमा पूर्ण हुन सक्छ, जसको एक राम्रो उदाहरण मैनी पक्वेओ र बर्नार्ड हपकिन्स हैं र मुक्केबाजहरुको कुनै अद्धितीय शैली पनि हुन सक्छ, जुन कुनै पनि श्रेणीमा सरलताले समाहित नको जा सकती हो, जस्तै नसीम हामिद.

=== मुक्केबाज-पंचरपञ्चर ===

एक मुक्केबाज-पंचरपञ्चर (Boxer-Puncher) एक पूर्णतः विकसित मुक्केबाज हुन्छ, जुन प्रविधी र शक्तिको संयोजन संग कम दूरीमा रहएर लड पानमा सक्षम हुन्छ र अक्सर एक संयोजनको द्धारा र केहि स्थितिहरुमा एक नै मुक्केमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको हरीयो दिइन्छ। उनको गतिविधि र कौशल एक बाह्य-योद्धाको समान नै हुन्छन् (हुनत, सामान्यतः उनि बाह्य-योद्धा जति गतिशील हुदैनन्), तर निर्णयको द्धारा जीतनको सट्टा उनि संयोजनहरुको प्रयोग आफ्नो प्रतिद्वंद्वी देखि अगाडी बढन र एक नक-आउट स्कोर प्राप्त गर्नको प्रयास गर्छन। यस शैलीको प्रयोग गरेर पानको लागि एक मुक्केबाजको पूर्णतः विकसित हुनु चाहिये.

उल्लेखनीय पंचरहरुमापञ्चरहरुमा मैनी पक्वेओ, सैम लैंगफोर्ड,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 120</ref> हेनरी आर्मस्ट्रांग,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 204</ref> जुन लुईस,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 337</ref> [[शुगर रे रबिन्सन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 403</ref> [[टोनी जेल]], [[आर्ची मूर]], [[कार्लोस मनजन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 353,</ref> [[एलेक्सिस आर्ग्वेलो]], [[एरिक मोरेल्स]], [[लेन्नक्स लेविस]], [[व्लादिमिर क्लित्श्को]], [[टेरी नरिस]] र [[थमस हर्न्स]] शामिल छन्।

अंतःयोद्धा/स्वर्मर (जसे कहिले काँही "दबाव योद्धा" पनि भन्छन्ं) आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट बने रहनको प्रयास गर्दछ र अचानक तीव्र आक्रमण गर्दै र [[हूक]] तथा अपर-कटको संयोजनको प्रयोग गर्दछ। एक सफल अंतःयोद्धाको लागि अक्सर एक राम्रो "[[ठोढी]]"की आवश्यकता हुन्छ किनकी स्वर्मिंगमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट पहुंच पान, जहांजहाँ उनि अधिक प्रभावी हुन्छन्, देखि पूर्व अक्सर अनेक [[जैब]]को आक्रमण झेलना पर्दछ। अंतःयोद्धा कम दूरीमा आफ्नो सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन गर्छन किनकी सामान्यतः उनि साना कदको हुन्छन् र प्रतिद्वंद्वीको तुलनामा उनको पहुंच कम हुन्छ र यसैले उनि कम दूरीमा ज्यादा प्रभावी हुन्छन्, जहांजहाँ उनको प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो लामो हातमाको कारण मुक्के मारनेमा कठिनाई हुन्छ। हुनत केहि यस्तो खेलाडी पनि छन्, जसले आफ्नो श्रेणीको तुलनामा लामो होते भएका पनि अंतःयुद्ध र बाह्य-युद्ध दुवैको राम्रो तरिका आफ्नो लिएको छ। एक स्वर्मरको मूल-मन्त्र बिना रूके हमला गरि रहन छ। साना कद वालाहरु धेरै अंतःयोद्धा आफ्नो कदको लाभ उठाते हैं र बब-एण्ड-वीव रक्षाको प्रयोग गरेर आफ्नो कमरको थोडा झुकाएर रखते भएका मुक्कों देखि तल या उनको बगलमा हटकर आफ्नो बचाव गर्छन। अवरोधको विपरीत, यदि प्रतिद्वंद्वीको मुक्का व्यर्थ चला जाए, त यसले उनको ताल-मेल बिगड जान्छ, जसबाट खेलाडीको अगाडी बढएर प्रतिद्वंद्वी मुक्केबाजको तनी भए बांहको सीमाको भित्र पहुंच जानेको मौका मिलछ र जवाबी हमला गर्नको लागि उनको हात खुला भएको हुन्छन्। अंतःयोद्धाहरुको मिलनवाला एक विशिष्ट लाभ अपरकट मारते समय भेटिन्छ, जसमा उनि मुक्के संग आफ्नो पुरा शरीरको भार लगाउन सक्नुहुन्छं; [[माइक टाइसन]] विध्वंसक अपरकटको लागि प्रसिद्ध थिए। केहि अंतःयोद्धा आफ्नो कठोर वारको लागि कुख्यात रहे छन्। आक्रमकता, धैर्य, सहनशीलता र बबिंग-एण्ड-वीविंग एक स्वर्मरको लागि सबै भन्दा महत्वपूर्ण छन्।

अन्य शैलिहरु को विरुद्ध यिनीहरु मध्ये प्रत्येक मुक्केबाजी शैली देखि मिलन वालाहरु लाभको बारेमा एक सामान्यतः स्वीकृत नियम हो। सामान्य रूप ले, एक अंतः योद्धाको एक बाह्य-योद्धाको तुलनामा अधिक लाभ हुन्छ, एक बाह्य-योद्धा एक पंचरपञ्चर भन्दा अधिक फायदेमा रहन्छ र एक पंचरकोपञ्चरको एक अंतःयोद्धा भन्दा अधिक लाभ भेटिन्छ; यस प्रकार प्रत्येक शैली एक शैलीको तुलनामा मजबूत र दोश्रो शैलीको तुलनामा कमजोर होनेको कारण एक प्रकारको चक्र बनछ, र [[रक-पेपर-सिजर्स]]को खेल गरे तरिका यसमा कुनै पनि कुनै दोस्रोमा हावी हैन होताहुँदैन. स्वाभाविक रूप ले, अनेक अन्य कारक, जस्तै कुशलताको स्तर र खेलाडिहरुको प्रशिक्षण, मुकाबलहरुको परिणामको निर्धारण गर्छन, तर मुक्केबाजीको प्रशंसकों र लेखकहरुको मनमा शैलिहरु को बीच सम्बन्धको लिएर व्यापक तरिकामा स्वीकृत यो विश्वास यस भनेवतमा सम्मिलित छ कि "शैली देखि नै लडाईमा जीत मिलती छ (styles make fights)."

हुनत अंतः योद्धा भारी स्लगरोंको बिरुद्ध संघर्ष गर्छन, तर विशिष्ट रूपले उनलाई बाह्य-योद्धाओं अथवा मुक्केबाजहरुको बिरुद्ध अधिक सफलताको आनंद भेटिन्छ। बाह्य-योद्धा एक मधुरो लडाई पसंद गर्छन, जसमा उनको र प्रतिद्वंद्वीको बीच केहि अंतर हो. अंतःयोद्धा यस अंतरको पाटने र उग्र आक्रमणहरुलाई उजागर गर्नको प्रयास गर्छन। भित्री भाग मा, बाह्य-योद्धा आफ्नो लडनको प्रभावकारिताको धेरै सारा भाग खो दिइन्छ किनकी त्यो कठोर मुक्के मार पानमा सक्षम हैन होताहुँदैन. सामान्यतः यस स्थितिमा अंतःयोद्धा सफल रहन्छ किनकी आफ्नो प्रतिद्वंद्वीमा लाभको तीव्रता र राम्रो दक्षताको कारण उसलाइ हरीयो पान कठिन हुन्छ। उदाहरणार्थ, स्लगर जर्ज फोरमैन द्धारा सरलताले पराजित गरियो स्वर्मर जुन फ्रेजियर मुक्केबाज [[मुहम्मद अली]] संग भएका आफ्नो तीन मुकाबलहरुमा उनको लिये अनेक अन्य समस्याहरु खडी गरेर पानमा सक्षम रहयो थियो। सन्यास पछि [[जो लुईस]]ले यो स्वीकार गरे कि उनलाई घिर जाने देखि नफरत थियो र मुक्त/अपराजित विजेता [[रकी मार्सियानो]] जस्तै स्वर्मर लुइसको सर्वश्रेष्ठ दौरमा पनि उनको लिये शैलीको समस्या उत्पन्न गरेर पानमा सक्षम भएका होते.

मुक्केबाज दुइ बुनियादी प्रकारको पंचिंगपञ्चिंग बैगमा आफ्नो कौशलको अभ्यास गर्छन। प्रतिक्रियाहरु र दोहरावपूर्ण ढंग देखि मुक्के मारनेको कौशलको पैना गर्नको लागि एक सानो, आंसूको बूंदको आकारको "स्पीड बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जबकि शक्तिशाली ढंग देखि मुक्के मारने र शरीरमा होने वालाहरु भीषण प्रहेरहरुको अभ्यास गर्नको लागि एक ठूलो बेलनाकार "हैवी बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जुन बालुवा, एक संश्लेषित पदार्थ अथवा जल देखि भरी भए हुन्छ। उपकरणहरुको यिनी विशिष्ट सामग्रिहरु को अतिरिक्त, मुक्केबाज आफ्नो शक्ति, गति र धैर्यको बढानेको लागि अधिक सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुको प्रयोग पनि गर्छन। सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुमा फ्री वेट्स, रोविंग मिसिन, [[जंप रोप]] र मेडिसिन बल्स शामिल छन्।

एक पूर्णतः खडी मुद्रा मा, मुक्केबाज खुट्टाहरुलाई आफ्नो दुवै कंधोंको बराबरको दूरीमा राखएर खडा हुन्छ र पिछला खुट्टा अर्को खुट्टाले आधा-कदम पछि र खाउछ। दाहिने हातले लडनवाला या रुढिवादी मुक्केबाज आफ्नो बायाँखुट्टा र बायीं मुट्ठीको अगाडी राखिन्छ। दुवै खुट्टा समानांतर हुन्छन् र दाहिने कुर्कुच्चा जमीन देखि माथि उठी भए हुन्छ। अगली (बायीं) मुट्ठी आँखाहरुको सीधमा अनुहारको अगाडी लगभग छः इंचको दूरीमा ऊर्ध्व रूपले स्थित हुन्छ। पछिल्लो (दाहिनी) मुट्ठीको ठोढीको बगलमा र खाउछ र कोहनी करङहरुको ढांचेको अगाडी हुन्छ, ताकि शरीरको रक्षाको जा सके. ठोढीको छाती तिर झुकाएर र खाउछ, ताकि जबडेमा पर्न वालाहरु मुक्कों देखि बचा जा सके, जुन अक्सर नक-आउटको कारण बनछन र ठोढी अक्सर केंद्रले थोरै टाढा हुन्छ। कलाइयां थोरै झुकी भए हुन्छं, ताकि मुक्के मारते समय होने वाला कुनै संभावित क्षति देखि बचा जा सके र करङहरुको सुरक्षाको लागि कुहिनाहरुलाई दबाकर र खाउछ। केहि मुक्केबाज अगाडी तिर थोडा झुकएर दुबकनेको मुद्रामा लडछन र आफ्नो खुट्टा पास-पास राखछन। यहाँ वर्णित मुद्राको "टेक्स्टबुक" मुद्रा मानिन्छ र खेलाडिहरुको यस कुराको लागि प्रोत्साहित गरिन्छ कि एक पल्ट यसमा महारत हासिल गरेर लागि पछि यसलाइ आधार मानएर उनि यसमा बदलाव गरि रहें. त्यहि बिंदुको ध्यान रखते हुएराख्दै, केहि छिटो मुक्केबाज आफ्नो हातहरुलाई तल राखछन र उनको खुट्टा लगभग अतिशयोक्तिपूर्ण मुद्रामा हुन्छन्, जबकि ब्रलर अथवा बुली मुक्केबाज मधुरो गतिले आफ्नो प्रतिद्वंद्वियहरुको सामना गर्नको प्रयास गर्छन।

File:Drop3.jpg|क्रस - काउंटर में-पंचपञ्च एक लूपिंग संग

File:drop5.jpg|क्रस-काउंटर (काउंटर पंचपञ्च)

* '''[[हूक]]''' - अर्को हातले प्रतिद्वंद्वीको सिरको पार्श्व भागमा मारा गयो एक अर्ध-वृत्ताकार घूंसा. गार्डको स्थिति ले, एक क्षैतिज मुट्ठी संग कोहनी पछि तिर ल्याए जान्छ (अंगुलिहरु को जोडहरुलाइ बाहिर तिर रखते हुएराख्दै) र मुडी भए हुन्छ। ठोढीको सुरक्षित राखनको लागि पिछला हात दृढतापूर्वक जबडेको अगाडी र खाउछ। धड र कूल्हे घडीको सुईको दिशामा घुमाए जान्छन्, र शरीरको अगाडी तिर घडीको सुईको दिशामा एक चाप बनाते भएका र लक्ष्य देखि संपर्क गर्दै मुट्ठीको धकेल्याउछ। त्यहि समयमा, अगला खुट्टा घडीको सुईको दिशामा घूमछ र बायीं कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ। संपर्क भए पछि, हूकको वृत्ताकार पथ अकस्मात समाप्त हुन्छ र आफ्नो स्थितिको रक्षा गर्नको लागि अगला हात जोड देखि पछि तिर खींच लिया जान्छ। एक हूक शरीरको तल्लो भागमा पनि केंद्रित हुन सक्छ र यस प्रविधीको कहिले काँही "रिप" भनिन्छ, ताकि यसलाइ सिरमा मारे जाने वालाहरु पारंपरिक हूक देखि अलग पहिचानयो जा सके. पछिल्लो हातले पनि एक हूक मारा जान सक्छ। बायाँहातले हूक मारने वालाहरु उल्लेखनीय खेलाडिहरुमा शामिल हैं: [[जो फ्रेजियर]] र [[माइक टाइसन]].

मुर्गे जस्तो पीठ वाला स्थितिले शुरु होने वाला एक बडा, झूलता भयो वृत्ताकार घूंसा, जसमा हात हूकको तुलनामा अधिक लामो दूरी सम्म विस्तारित हुन्छ र यसको पछि खेलाडीको सारी शक्ति लगी हुन्छ, कहिले काँही एक "राउंडहाउस", "हेमेकर" या सकर-पंचपञ्च पनि भनिन्छ। शरीरको भार र एक व्यापक चापको भित्र केन्द्राभिसारी बलको आधार मा, राउंडहाउस एक शक्तिशाली प्रहेर हुन सक्छ, तर यो अक्सर जंगली र अनियन्त्रित घूंसा हुन्छ, जसलाइ मारने वाला खेलाडी इसपछि आफ्नो संतुलन खो दिइन्छ र उनको रक्षा-कवच खुल जान्छ। चौडे, चक्रीय घूंसोंको एक अन्य कमी यो हो कि उनलाई मारनेमा समय पनि अधिक लागइन्छ, जसबाट प्रतिद्वंद्वीको प्रतिक्रिया गर्न तथा प्रत्युत्तर दिनको लागि पर्याप्त चेतावनी मिल जान्छ। यस कारण, हेमेकर या राउंडहाउस एक पारंपरिक घूंसा छैन र प्रशिक्षक यसलाइ कमजोर प्रविधी या हताशाको प्रतीक मानछन। यसको अत्यधिक संभावित शक्तिको कारण कहिले काँही यसको प्रयोग कुनै यस्तो प्रतिद्वंद्वीको खेल समाप्त गर्नको लागि गरिदै आएको छ, जुन पहिले देखि नै लडखडा रहयो हो र उनको द्धारा उनि कमजोर स्थितिको लाभ उठाए जानेको संभावना अथवा क्षमता न दिखाई दे रही हो, जसमा यो घूंसा यसको प्रयोग गर्न वालाहरुकोले आउछ।

दुर्लभ अवसरोंमा प्रयोग हुन वाला एक अन्य अपरम्परागत घूंसा "[[बोलो पंचपञ्च (bolo punch)]]" छ, जसमा प्रतिद्वंद्वी आफ्नो एक हातको एक चौडे चापमा धेरै पल्ट झुलाता छ, सामान्यतः ध्यान बंटानेको लागि, र इसपछि त्यसै हातले या दोश्रो हातले घूंसा मारता छ।

* '''घूमना या झुकन (Sway or fade)''' - कुनै घूंसेको पूर्वानुमान गर्न र यसले बचने या यसको प्रभावको पर्याप्त मात्रामा कम गर्नको लागि शरीरको माथि भाग या सिरको पछि तिरले जाना. यसलाइ "रोलिंग विथ द पंचपञ्च" या "राइडिंग द पंचपञ्च" पनि भनिन्छ।

* '''"रोप-अ-डोप" रणनीति''' : जर्ज फोरमैनको बिरुद्ध 1974को आफ्नो "[[रंबल यिनी द जंगल]]" मुकाबलहरुमा मुहम्मद अली द्धारा प्रयुक्त, [[रोप-अ-डोप]] विधिमा रस्सिहरु मा पछि तिर लेट जाना र स्वयंको रक्षात्मक रूपले यथासंभव बचाते भएका प्रतिद्वंद्वीको धेरै सारा मुक्के मारनेको प्रयास गर्न दिन शामिल हुन्छ। पछिको झुक जानेको मुद्रा, जसको सहायता देखि आफ्नो बचाव गरेर रहयो मुक्केबाज उतना असंतुलित हैन होताहुँदैन, जितना कि त्यो सामान्य तरिकामा पछि गए पछि हुनेछ, बचाव गरेर रहे मुक्केबाजको सिर र प्रतिद्वंद्वीको बीचको दूरीको पनि अधिकतम गरेर देती छ, जसबाट यस कुराको संभावना बढ जान्छ कि मुक्के आफ्नो अझैष्ट लक्ष्य देखि चूक जाएंगे. पर्नवालाहरु प्रहेरहरुलाइ हावामा राखएर प्रतिरक्षक आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो ऊर्जा खर्च गर्नको प्रलोभन दिइन्छ, जबकि स्वयंको ऊर्जाको बचाएर राखिन्छ। यदि यो रणनीति सफल हो जाए, त आक्रमण गर्न वाला प्रतिद्वंद्वी अंततः थक जाएगा र रक्षात्मक दोष निर्मित गरेर लेगा, जसको लाभ मुक्केबाज उठयो सक्छ। आधुनिक मुक्केबाजी मा, रोप-अ-डोप विधिको सामान्यतः हतोत्साहित गरिन्छ किनकी अधिकांश मुक्केबाज यसको झांसेमा हैन आते र एक लंबे, अनुत्तरित हमलाको झेल पानको शारीरिक क्षमता धेरै कम मुक्केबाजहरुमा हुन्छ। हुनत, हाल नै मा, [[सेवन-डिविजनको विश्व विजेता]] [[मैनी पक्वेओ]]ले नोभेम्बर 2009मा वेल्टरवेट विजेता [[मिग्वेल कटो]]को शक्तिको अनुमान गर्नको लागि कुशलतापूर्वक यस रणनैतिको प्रयोग गरेको थियो। पक्वेओले रोप-अ-डोप चालको समापन एक नकडाउनको द्धारा गर्‍यो।

* '''[[बोलो-पंचपञ्च]]''' : औलिम्पिक मुक्केबाजीमा कहिले काँही दिखाई दिन वाला बोलो (bolo) भुजाओं देखि मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जुन शरीरको भारको स्थानांतरणको सट्टा एक [[वृत्ताकार चाप]]को सानो गरेर आफ्नो शक्ति प्राप्त गर्दछ; मुक्केको वास्तविक शक्तिको सट्टा यो विचित्र कोणको विस्मयको द्धारा अधिक प्रभाव हालनको प्रयास गर्दछ। कुनै प्राविधीक कौशलको सट्टा यो एक तिकडम अधिक छ; यस मुक्केको प्रशिक्षण हैन दिए जाता किनकी मुक्केबाजीमा प्राविधीक रूपले यो अली शफलको नै स्तरमा छ। यसको बावजूद, केहि पेशेवर मुक्केबाजहरुले धेरै प्रभावी ढंग देखि बोलो-पंचकोपञ्चको प्रयोग गरेको छ, जसमा पूर्व [[वेल्टरवेट]] विजेता [[शुगर रे लियोनार्ड]] र [[किड गैविलन]] शामिल छन्। मिडलवेट विजेता [[सेफेरिनो गार्शिया]]को बोलो-पंचकोपञ्चको आविष्कारक मानिन्छ।

File:contre_bolo1.jpg|बोलो पंचपञ्च

मुक्केबाजी मा, प्रत्येक खेलाडीको रिंगमा एक कोना दिइन्छ, जहांजहाँ त्यो चक्रहरुको बीच विश्राम गर्दछ र जहांजहाँ प्रशिक्षक खडे रहछन। विशिष्ट रूप ले, कुनामा स्वतः मुक्केबाजको अतिरिक्त तीन मान्छे खडे रहछन; यो छन्, प्रशिक्षक, सहायक प्रशिक्षक तथा [[कटमैन]]. सामान्यतः प्रशिक्षक तथा सहायक मुक्केबाजको यस बारेमा सल्लाह दिछन कि त्यो भनें गलती गरेर रहेको छ र यदि त्यो हार रहयो हो, त उनको हौसला बढाते छन्। कटमैन एक छाला-चिकित्सक]] हुन्छ, जसको जिम्मेदारी मुक्केबाजको अनुहार र आँखाहरुलाई घाउहरु र रगतले मुक्त राखनको हुन्छ। यो विशेष रूपले महत्वपूर्ण छ किनकी अनेक मुकाबलहरु यस्तो घाउहरुको कारण रोक दिये जान्छन्, जिनसे मुक्केबाजको आँखाहरुमा आघात होनेको भय हो.

== संचालनसञ्चालन तथा अनुमोदन निकाय ==

!संचालनसञ्चालन निकाय