"क्यान्सर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा maintenance, replaced: अंग्रेजी → अङ्ग्रेजी (3)
सा maintenance
पङ्क्ति १९:
}}
 
'''क्यान्सरfक्यान्सर''' (चिकित्सकीय पद: [[दुर्दम या घातक|दुर्दम]] [[निओप्लाज्म|नियोप्लास्म]]) [[रोग|रोगहरु]]को एक वर्ग हो जसमा [[कोशिका (जीव विज्ञान)|कोशिकाहरु]]को एक समूह ''अनियन्त्रित वृद्धि'' (सामान्य सीमा सेभन्दा अधिक [[कोशिका विभाजन|विभाजन]]), ''रोग आक्रमण'' (आस-पासको उतकहरुको विनाश र उनि मा/पछि/तर आक्रमण) र कहिलेकाँही ''[[मेटास्टेसिस]]'' (लसिका या रक्तको माध्यम सेले शरीरको अन्य भागहरुमा फैल जाइन्छ) प्रदर्शित गर्छ. गर्छ। क्यान्सरको यिनीहरु तीन दुर्दम लक्षण यसलाइ [[सौम्य गाँठ या सौम्य अबुर्द|सौम्य गाँठ (ट्यूमर या अबुर्द)]] सेदेखि विभेदित गर्छन्, जुन स्वयं सीमित छन्, आक्रामक छैनन् या मेटास्टेसिस प्रर्दशित हैन गर्छन्.अधिकांश क्यान्सर एक [[गाँठ या अबुर्द|गाँठ या अबुर्द (ट्यूमर)]] बनाछन, तर कुनै, जस्तै [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]] गाँठ बनादैन. चिकित्साको त्यो शाखा जुन क्यान्सरको अध्ययन, निदान, उपचार, र रोकथाम सेदेखि सम्बंधित हो, [[औन्कोलजी या अबुर्द विज्ञान|औन्कोलजी या क्यान्सर विज्ञान]] भन्ने गरिन्छ.गरिन्छ।
 
क्यान्सर सबै उमेरको मान्छेहरु लाइ, यहाँ सम्म कि [[भ्रूण]]को पनि प्रभावित करगर्न सक्छ, तर अधिकांश किस्महरुको जोखिम उमेरको साथ बढता है।बढइन्छ।<ref name="Cancer Research UK">{{cite web | last =Cancer Research UK | title =UK cancer incidence statistics by age | month=January | year=2007 | url =http://info.cancerresearchuk.org/cancerstats/incidence/age/ | accessdate =2007-06-25 }}</ref> क्यान्सर [[मृत्युको कारण|कुल मानव मृत्युों]] हरुमा 13%को कारण हो.<ref name="WHO">{{cite web | last =WHO | authorlink =World Health Organization | title =Cancer | publisher =World Health Organization |month=February | year=2006 | url =http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/ | accessdate =2007-06-25 }}</ref> [[अमेरिकन क्यान्सर सोसायटी]]को अनुसार, 2007को समयमा पुरे विश्वमा 7.6 मिलियन मान्छेहरुको मृत्यु क्यान्सरको कारण भयो.भयो।<ref name="American Cancer Society">{{cite web | last =American Cancer Society | authorlink =Reuters | title =Report sees 7.6&nbsp;million global 2007 cancer deaths | publisher =Reuters |month=December | year=2007 | url =http://www.reuters.com/article/healthNews/idUSN1633064920071217 | accessdate =2008-08-07 }}</ref> क्यान्सर सबै जनावरहरुलाइ प्रभावित करगर्न सक्छ.सक्छ।
 
लगभग सबै क्यान्सर [[दुर्दम रूपांतरण|रूपांतरित]] कोशिकाहरुको [[जीनोम|आनुवंशिक पदार्थ]]मा असामान्यताओंको कारण हुन्छन्.<ref name="Kinz">{{cite book | author = Kinzler, Kenneth W.; Vogelstein, Bert | title = The genetic basis of human cancer | edition = 2nd, illustrated, revised| language = | publisher = McGraw-Hill, Medical Pub. Division | location = New York | year = 2002 | page = 5| isbn = 978-0-07-137050-9 | url = http://books.google.co.uk/books?id=pYG09OPbXp0C| chapter=Introduction |chapterurl=http://books.google.co.uk/books?id=pYG09OPbXp0C&pg=PA5&dq=%22from+defects+in+oncogenes%22&lr=&ei=EJ8pSujtDYWKygSqj8ikBw#PPA6,M1}}</ref> यिनीहरु असामान्यताहरु [[कार्सिनोजन|कार्सिनोजन (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक)]]को कारण हुन सक्छं जस्तै [[तम्बाकू धूम्रपान]], [[विद्युत चुम्बकीय विकिरण|विकिरण]], [[रसायन]], या [[रोगजनक|संक्रामक कारक]]. क्यान्सरलाई उत्पन्न गराउन वालीवाला अन्य आनुवंशिक असामान्यताहरु कहिलेकाँही [[डीएनए प्रतिकृति|DNA (डीएनए) प्रतिकृति]]मा त्रुटिको कारण हुन सक्छं, या [[आनुवंशिक विकार
|आनुवंशिक रूप सेले प्राप्त]] हुन सक्छं, र यस प्रकार सेदेखि जन्म सेदेखि नै सबै कोशिकाहरुमा उपस्थित हुन्छं.
 
क्यान्सरको [[आनुवंशिकता]] सामान्यतया कार्सिनोजन र पोषकको [[जीनोम]]को बीच जटिल अंतर्क्रिया सेदेखि प्रभावित हुन्छ.क्यान्सरहुन्छ।क्यान्सर रोगजननको आनुवंशिकीको नएनयाँ पहलू जस्तै [[डीएनए (DNA) मिथाई लिएरण|DNA (डीएनए) मेथि लिएरण]] र [[माइक्रो RNA|माइक्रो RNA (आरएनए)]],को महत्त्व तेजीजोड सेदेखि बढ रहयोहै।
 
क्यान्सरमा पाई पाए जाउन वालीवाला आनुवंशिक असामान्यताहरु आमतौर मा/पछि/तर जीनको दुइ सामान्य वर्गहरुलाइ प्रभावित गर्छं.क्यान्सरलाई बढावा देनेदिन वाला ''[[ओंकोजीन]]'' प्रारूपिक रूप सेले क्यान्सरको कोशिकाहरुमा सक्रिय हुन्छन्, उनि कोशिकाहरुलाई नएनयाँ गुण दे देते छन्, जस्तै सामान्य सेभन्दा अधिक वृद्धि र विभाजन, [[क्रमादेशित कोशिका मृत्यु]] सेदेखि सुरक्षा, सामान्य उतक सीमाओंको अभाव, र विविध ऊतक वातावरणमा स्थापित होनेको क्षमता.
यसको बादपछि ''[[गाँठ या अबुर्दको शमन गराउन वाला जीन|गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]'' क्यान्सरको कोशिकाहरुमा निष्क्रिय हो जाछन, जसको परिणामस्वरूप उनि कोशिकाहरुको सामान्य क्रियाहरुमा कमी आ जान्छ, जस्तै सही DNA (डीएनए) प्रतिकृति, [[कोशिका चक्र]] मा/पछि/तर नियन्त्रण, ऊतकोंको भित्र अभिविन्यास र आसंजन, र [[प्रतिरक्षा प्रणाली|प्रतिरक्षा तन्त्र]]को सुरक्षात्मक कोशिकाहरुको साथ पारस्परिक क्रिया.
 
 
साधारण तरिका मा/पछि/तर यसको निदानको लागि एक [[संरचनात्मक विकृतिविज्ञान (रोगनिदान विज्ञान)|रोग निदान विज्ञानी]]को एक उतक [[बायोप्सी]] नमूनेको [[उतक विज्ञान|उतक वैज्ञानिक]] परीक्षण गरनगर्न पडता हो, यद्यपि दुर्दमताको प्रारंभिक संकेत [[रेडियोग्रफिक|रेडियो ग्राफिक]] इमेजिंग असमान्यताको लक्षण हुन सक्छन्.
 
अधिकांश क्यान्सरहरुको उपचार गरे जाजान सक्छ, कुनैको ठीक पनि गरे जाजान सक्छ, यो क्यान्सरको विशेष प्रकार, स्थिति र [[क्यान्सरको अवस्थाहरु|अवस्था]] मा/पछि/तर निर्भर गर्छ.एकगर्छ।एक पल्ट निदान हो जाए पछि, क्यान्सरको उपचार [[शल्य चिकित्सा]], [[रसायन चिकित्सा|कीमोथेरपी]] र [[विकिरण चिकित्सा|रेडियोथेरेपी]]को संयोजनको द्वारा गरे जाजान सक्छ.अनुसंधानकोसक्छ।अनुसंधानको विकासकोविकास साथसंग, क्यान्सरको विभिन्न किस्मोंकोकिसिम्हारुको लागि उपचार र अधिक विशिष्ट हो रहे छन्.[[लक्षित चिकित्सा|लक्षित थेरेपी]] दबाइहरुको विकासमा महत्वपूर्ण प्रगति भयो हो जुन विशिष्ट गाँठमा जांच योग्य आणविक असामान्यताओंअसामान्यताहरु मा/पछि/तर विशेष रूप सेले कार्य गर्छं, र सामान्य कोशिकाहरुमा क्षतिको कम गर्छं.क्यान्सरको रोगिहरुको पूर्व निदान क्यान्सरको प्रकार सेदेखि धेरै अधिक प्रभावित हुन्छ, साथ नै रोगको [[क्यान्सरको अवस्थाहरु|अवस्था]] र सीमाको पनि यसमा प्रभाव पडता है।यसकोपर्दछ।यसको वाहेक, [[उतक विज्ञान|उतक वैज्ञानिक (हिस्टोलोजिक)]] [[ग्रेडिंग (गाँठ या अबुर्द)|श्रेणीकरण]] र विशिष्ट आणविक मार्गर गरे उपस्थिति पनि रोगको पूर्व निदानमा तथा व्यक्तिगत उपचारको निर्धारणमा सहायक हुन सक्छ.सक्छ।
 
==शब्दकोष ==
{{further|[[List of oncology-related terms]]}}
 
निम्नलिखित निकट सम्बंधित शब्दहरुको उपयोग असामान्य वृद्धिको नामित गराउनको लागि गरे जाजान सक्छ:
 
* '''[[गाँठ या अबुर्द|ट्यूमर]] या गाँठ या अबुर्द:''' मूलतः, यसको अर्थ हो कुनै पनि असामान्य सूजनसुनिंनु, मांसको पिंड या टुक्रा.
वर्तमान अङ्ग्रेजी मा, यद्यपि, शब्द ट्यूमर, नियोप्लास्म, विशेष रूप सेले ठोस नियोप्लास्मको पर्याय बन्यो है।ध्यानछ।ध्यान दिनुहोस कि कुनै नियोप्लास्म, जस्तै [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]], गाँठ (ट्यूमर)को निर्माण हैन गर्छन्.
*'''[[नियोप्लाजिया|नियोप्लास्म]]''' : एक वैज्ञानिक शब्द जुन आनुवंशिक रूप सेले परिवर्तित कोशिकाहरुको असामान्य प्रचुरोदभवनको वर्णन गर्छ.नियोप्लास्मगर्छ।नियोप्लास्म दुर्दम या सौम्य हुन सक्छ.सक्छ।
** '''दुर्दम नियोप्लास्म''' या '''दुर्दम गाँठ''' : '''क्यान्सर''' को पर्याय है।छ।
**'''सौम्य नियोप्लास्म''' या '''[[सौम्य गाँठ]]''' : एक गाँठ (ठोस नियोप्लास्म) जसको वृद्धि आफु नै रुक जान्छ, यो अन्य उतकों मा/पछि/तर आक्रमण गर्दैन, र मेटास्टेसिस प्रर्दशित गर्दैन.
 
*'''आक्रामक या संक्रामक''' गाँठको '''क्यान्सर''' को एक अन्य पर्याय है।इसछ।इस नामको उपयोग आस-पासको उतकोंको संक्रमणको लागि गरिन्छ.गरिन्छ।
* '''पूर्व-दुर्दमता''' , '''पूर्व क्यान्सर''' या '''असंक्रामक''' गाँठ (ट्यूमर): एक नियाप्लास्म जुन संक्रामक छैन तर उपचार हैनहोन गरे जाए पछि क्यान्सरको रूप लिन सक्छं (संक्रामक हुन सक्छं).ये घाउ क्यान्सरको क्षमताको बढनेकोबढनको आरोही क्रममा छन्, यिनीहरु हुन् [[एटाईपिया|एटाइपिया]], [[डिसप्लाजिया]], र [[कार्सिनोमा स्वस्थानी]] .
 
एक क्यान्सरको वर्णन गराउनको लागि निम्न शब्दहरुको उपयोग गरे जान सक्छ।
 
*'''स्क्रीनिंग''' : स्वस्थ व्यक्तिहरुमा गरे जाउन वाला एक परीक्षण जुन गाँठको उत्पन्न होने भन्दा पहिले नै उनिकोउनको जांचको लागि गरिन्छ.एकगरिन्छ।एक [[मेमोग्राम]] एक स्क्रीनिंग परीक्षण हो .
* '''निदान''' : एक गांठको क्यान्सर प्रकृतिको पुष्टि.यसमा सामान्यतया एक [[बायोप्सी]] या [[शल्य चिकित्सा]]को द्वारा गाँठको हटाया जाइन्छ, यस्तो एक [[शल्य चिकित्सा रोग निदान विज्ञान|रोगविज्ञानी]]को परीक्षण पछि गरिन्छ.गरिन्छ।
*'''शल्य विच्छेदन''' : एक ट्यूमरको एक [[शल्य क्रिया|शल्य चिकित्सक]]को द्वारा हटाया जान.
**'''शल्य हाशिए''' : एक शल्य चिकित्सकको द्वारा हटाये गए उतकको किनारहरुको एक [[शल्य चिकित्सा रोग निदान विज्ञान|रोगविज्ञानी]]को द्वारा मूल्यांकन जस ले/संग/भन्दा यो निर्धारित गरिन्छ कि गाँठको पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि हटा दिइएको हो ("नकारात्मक हाशिए") या गाँठ बच गई हो ("सकारात्मक हाशिए").
* '''श्रेणी''' : एक [[शल्य चिकित्सा रोग निदान विज्ञान|रोगविज्ञानी]]को द्वारा स्थापितको गयी संख्या (सामान्यतया 3को मात्रा पर) जुन आस पासको सौम्य उतकको गाँठको साथ समानताको अंशको वर्णन गराउनको लागि दी जान्छ.जान्छ।
 
*'''अवस्था''' : एक संख्या (सामान्यतया 4को मात्रा पर) जुन एक [[औन्कोलजी या अबुर्द विज्ञान|क्यान्सर विज्ञानी]] गाँठको द्वारा शरीर मा/पछि/तर आक्रमणको अंशको वर्णन गराउनको लागि दिन्छ.दिन्छ।
*'''पुनरावृत्ति''' : नयाँ गाँठ जुन शल्य चिकित्सा पछि पहिले वालीवाला गाँठको स्थानमा नै उत्पन्न हुन्छ.हुन्छ।
*'''मेटास्टेसिस''' : नयीनयाँ गाँठ जुन कि मूल गाँठ सेभन्दा दूरटाढा उत्पन्न हुन्छ.हुन्छ।
*'''रूपांतरण''' : अवधारणा जसको अनुसार समयको साथ एक कम श्रेणीको गाँठ, एक उच्च श्रेणीको गाँठमा रूपांतरित हुन्छ.हुन्छ। उदाहरण: [[रिक्टरको रूपांतरण]].
*'''कीमोथैरेपी''' : दबाइहरु सेदेखि उपचार.
*'''विकिरण चिकित्सा''' : विकिरण सेदेखि उपचार.
*'''सहयोगी चिकित्सा''' : उपचार, या त कीमोथेरपी या विकिरण चिकित्सा, जुन शल्य चिकित्सा पछि शेष क्यान्सरको कोशिकाहरुलाई मारनेको लागि दियादिए जाइन्छ.जाइन्छ।
*'''पूर्वानुमान''' : थेरेपी पछि उपचारको संभावनाइसेसंभावनाहरु सामान्यतया निदान पछि पाँच साल [[क्यान्सर पीडित|जीवित रहउन]]को सम्भावनाको रूपमा व्यक्त गरिन्छ.वैकल्पिकगरिन्छ।वैकल्पिक रूप सेले, यसलाइ वर्षोंको संख्याको रूपमा व्यक्त गरे जाजान सक्छ जब 50% रोगी अझै पनि जीवित हुन् .दुईटै नै संख्याएँसंख्याहरु सैंकडों समान रोगिहरु सेदेखि संचित गरिएको(थियो) आंकडों सेदेखि उत्पन्न भयो व्युत्पन्न भयो हुन् जुन [[कपलान- मेयर अनुमानक|कपलन-मेयर वक्र]] बनाती हुन् .
 
==वर्गीकरण ==
{{further|[[List of cancer types]]}}
[[File:BreastCancer.jpg|thumb|स्तनको एक नमूनेमा एक बडाठूलो आक्रामक डकटल कार्सिनोमा (वाहिनिपरक क्यान्सर)]]
 
क्यान्सरलाई कोशिकाको प्रकारको आधार मा/पछि/तर वर्गीकृत गरिन्छ जुन गाँठ सेदेखि समानता रखती हो, यसैको लागि, उतकको गाँठ सेदेखि उत्पन्न मानयोजामानिन सक्छ.येसक्छ।ये क्रमशः उतक विज्ञान र स्थान हुन् . सामान्य श्रेणीको उदाहरणहरुमा शामिल छन्:
 
*'''[[कार्सिनोमा या क्यान्सर|कार्सिनोमा]]''' : [[उपकला]] कोशिकाहरु सेदेखि व्युत्पन्न दुर्दम गाँठ.यहयो समूह सबै ले/संग/भन्दा सामान्य क्यान्सरहरुलाई अभिव्यक्त गर्छ, जसमा स्तन, [[प्रोस्टेट क्यान्सर|प्रोस्टेट]], [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडे]] र [[कोलोरेक्टल (वृहद आंत्र-मलाशय का) क्यान्सर|बडी आंतको क्यान्सर]]को सामान्य रूप शामिल छन्.
*'''[[सार्कोमा]]''' : [[संयोजी ऊतक]], या [[मिजेन्काइमा|मध्योतक]] कोशिकाहरु सेदेखि व्युत्पन्न दुर्दम गाँठ.
*'''[[लिम्फोमा (लासिकबुर्द)|लिंफोमा]]''' '''[[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर(ल्यूकेमिया)]]''' : दुर्दमता हिमेटोपोयटिक ([[खूनरगत|रक्त]]-बनाउन वाली) कोशिकाहरु सेदेखि उत्पन्न हुन्छ.हुन्छ।
*'''[[जनन कोशिका गाँठ]]''' : [[टोटीपोटेंट (ऎसी कोशिका जुन धेरै प्रकारको उतकहरुमा विकसित होनेको क्षमता रखती हो.)|टोटीपोटेंट]] कोशिका सेले उत्पन्न गाँठ. वयस्कहरुमा अक्सर [[अंडकोष|शुक्र ग्रंथि]] र [[अंडाशय]]मा पाइन्छ; भ्रूण, बच्चोंबच्चाहरु साना बच्चहरुमा अधिकांशतया शरीरको मध्य रेखा मा, विशेष रूप सेले पुच्छ अस्थिको शीर्ष मा/पछि/तर पाइन्छ; घोडहरुमा अक्सर पोल (खोपडीको आधार) मा/पछि/तर पाइन्छ.पाइन्छ।
* '''ब्लास्टिक गाँठ''' या [[ब्लास्टोमा]]: एक गाँठ (आमतौर मा/पछि/तर दुर्दम) जुन एक अपरिपक्व या भ्रूणीय उतकको समान हुन्छ.हुन्छ।
 
यिनी हरुमा अधिकंश गांठें बच्चहरुमा साधारण छन्.
 
दुर्दम गांठों (क्यान्सर)को नाममा साधारण तरिका मा/पछि/तर '''-कार्सिनोमा''' , '''-सार्कोमा''' या '''-ब्लास्टोमा''' जस्तै शब्दहरुको उपयोग प्रत्ययको रूपमा गरिन्छ, यसको साथ मूल शब्दको रूपमा उत्पत्तिको अंगको लागि लैटिनल्याटिन या ग्रीक शब्दको प्रयोग गरिन्छ.गरिन्छ।
उदाहरणको लिए, यकृतको क्यान्सर ''[[हिपेटोकार्सिनोमा]]'' भनिन्छ; वसाबोसो कोशिकाहरुको क्यान्सर ''लिपोसार्कोमा'' भनिन्छ।आम क्यान्सरहरुको लिए, अंगको अङ्ग्रेजी नामको प्रयोग गरिन्छ.उदाहरणकोगरिन्छ।उदाहरणको लागि [[स्तन क्यान्सर]]को सबै ले/संग/भन्दा सामान्य प्रकार ''स्तनको वाहिनी परक कार्सिनोमा'' या ''मेमेरी डकटल कार्सिनोमा'' भनिन्छ।
 
यस पछि विशेषण डकटलको उपयोग सूक्ष्मदर्शीमा दि खाए देनेदिन वाला उनि क्यान्सरको सन्दर्भमा गरिन्छ, जुन सामान्य स्तनको वाहिनिहरु सेदेखि समानता रखती छन्.
 
वाहिनी शब्दको उपयोग, सूक्ष्मदर्शीमा देखिने स्तन वाहिनिहरु को क्यान्सरको लागि गर्‍योगरेको है।छ।
 
[[सौम्य गाँठ]] (जो क्यान्सर छैनन्) उनिकोउनको नाममा '''-ओमा''' प्रत्ययको प्रयोग गरिन्छ, जसमा मूल शब्द अंगको नाम हुन्छ.उदाहरणकोहुन्छ।उदाहरणको लिए, गर्भाशयको चिकनीचिल्लो पेशीको एक सौम्य गाँठ ''लियोमायोमा'' भन्ने गरिन्छ.गरिन्छ। (प्रायः पायी पाए जाउन वालीवाला यस गाँठको सामान्य नाम हो ''फाईब्रोइड'' अर्थात रेशेदार).दुर्भाग्य से, कुनै जस्तै/तरिका को क्यान्सरहरुको लागि पनि '''-ओमा''' प्रत्ययको प्रयोग गरिन्छ, जस्तै [[मेलेनोमामेलानोमा]] र [[सेमीनोमा|सेमिनोमा]].
 
==चिन्ह र लक्षण==
[[File:Symptoms of cancer metastasis.svg|thumb|right|मेटास्टेसिस क्यान्सरको लक्षण जुन ट्यूमरको स्थिति मा/पछि/तर निर्भर गर्छन्.]]
मोटे तरिका मा, क्यान्सरको लक्षणहरुलाई तीन समूहहरुमा विभाजित गरे जाजान सक्छ:
 
*''स्थानीय लक्षण'' : असामान्य गाँठ या सूजनसुनिंनु (''[[गाँठ या अबुर्द|अबुर्द]]'' ), [[रक्तस्राव]] (खून बहना), [[पीडा]] र / या [[अल्सर (त्वचाविज्ञानछालाविज्ञान)|व्रनोदभवन (अल्सरको निर्माण)]]. आसपासको ऊतकहरुमा संपीडनको कारण सेले [[पीलिया]] जस्तै लक्षण पैदा हुन सक्छन् (आंखोंआँखाहरु त्वचाकोछालाको पीलापन).
*''[[मेटास्टेसिसको लक्षण|मेटास्टेसिस (फैलना)को लक्षण]]'' : [[लसीका पर्व|लसिका पर्वों]]को आकारमा बढनाबढन, [[खाँसी]] र [[हिमोप्टाइसिस|हिमोपटायसिस]], [[हिपेटोमिगेली]] ([[यकृत]]को आकारमा बढनाबढन), अस्थि पीडा (हड्डीमा दर्द), प्रभावित [[अस्थिभंग (हड्डी टूटना)|अस्थियहरुको टूटना]] र [[तन्त्रिका विज्ञान|तन्त्रीकीय]] लक्षण.
यद्यपि विकसित हो चुके क्यान्सरमा [[पीडा|दर्ददुखाइ]] हुन सक्छ, अक्सर यो प्रारंभिक लक्षण हुदैन.
*''प्रणालीगत लक्षण'' : [[वजन घटना]], [[एनोरेक्सिया (लक्षण)|भूखमा कमी]], [[थकान (चिकित्सा)|थकान]] र [[कैचेक्सिया]] ([[व्यर्थ|व्यर्थ होना]]), अत्यधिक [[पसीना आना]] ([[स्लीप हाइपरहेइड्रोसिस (सोते समय धेरै अधिक पसीना आना)|रातको पसीना आना]]), [[रक्ताल्पता (एनीमिया)|रक्ताल्पतारक्ताल्ठेगाना]] र विशिष्ट [[पेरानियोप्लास्टिक घटना]], अर्थात विशेष परिस्थितियांपरिस्थितिहरु जुन सक्रिय क्यान्सरको कारण हुन्छं जस्तै [[घनास्त्रता (किसी रक्त वाहिनीमा रक्तको थक्का जम जान)|घनास्त्रता (थ्रोम्बोसिस)]] या हार्मोन परिवर्तन.
 
 
उपरोक्त सूची हरुमा प्रत्येक लक्षण धेरै प्रकारको स्थितिहरु को कारण हुन सक्छ (जसको एक सूची [[विभेदक निदान]]को रूपमा दी गई है).क्यान्सर प्रत्येक मदको लागि एक साधारण या असामान्य कारण हुन सक्छ.सक्छ।
 
==कारण ==
{{main|Carcinogenesis}}
 
क्यान्सर भिन्न रोगहरुको एक वर्ग हो जुन आफ्नो कारणहरु र जैव-विज्ञानमा व्यापक भिन्नता राखछन. कुनै पनि जीव, यहाँ सम्म कि [[पौधेबिरुवाे|पौधों]],मा पनि क्यान्सर हुन सक्छ.सक्छ। लगभग सबै ज्ञात क्यान्सर विस्तारै धीरे बढते छन्, र क्यान्सरको कोशिकाहरु र यसको पुत्री कोशिकाहरुमा त्रुटि उत्पन्न हुन्छ (सामान्य प्रकारको त्रुटिहरु को लागि [[क्यान्सर#क्रियाविधि|क्रियाविधि]] भाग हेर्नुहोस).
 
कोईकुनै पनि चीज जुन प्रतिकृति गर्छ (हमारी कोशिकाहरु) [[संभाव्यता|संभवतया]] त्रुटिहरु सेदेखि पीडित हुन सक्छं (उत्परिवर्तन). यदि [[त्रुटि संशोधन|त्रुटि सुधार]] र रोकथाम ठीक प्रकार सेदेखि न गरे जाये त्रुटियांत्रुटिहरु बनी रहेंगी, र [[कोशिका विभाजन|पुत्री कोशिकाहरु]]को पनि स्थानांतरित हुन सक्छं.
 
साधारण तरिका मा, शरीर धेरै विधिहरु को माध्यम सेले क्यान्सरको बिरुद्धबचनेको कोशिश गर्छ, जस्तै: [[एपोपटोसिस|एपोप्टोसिस]], सहायक अणु (कुनै DNA पोलीमरेज), सम्भवतः [[जीर्णता]] आदि. हुनत यिनीहरु त्रुटि सुधार विधियांविधिहरु साना मायनहरुमा अक्सर असफल हुन्छं, विशेष रूप सेले यस्तो/यस्ता/यसरी वातावरणमा जहां त्रुटिहरु को उत्पन्न होने र बढनेकोबढनको संभावनाहरु अधिक हुन्छं.
 
उदाहरणको लिए, यस्तो/यस्ता/यसरी वातारणमा विघटनकारी तत्व शामिल हुन सक्छन् जुन [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन]] (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक) कहलाते छन्. या आवधिक चोट (भौतिक, ऊष्मा आदि) हुन सक्छ, या वातावरण जसमा कोशिकाहरु आफ्नो अस्तित्वको लागि विकसित हैन भयोभएन हुन् , जस्तै [[हाइपोक्सिया]] {{cite journal | author = Nelson DA, Tan TT, Rabson AB, Anderson D, Degenhardt K, White E | title = Hypoxia and defective apoptosis drive genomic instability and tumorigenesis | journal = Genes & Development | volume = 18 | issue = 17 | pages = 2095–107 | year = 2004 | month = September | pmid = 15314031 | pmc = 515288 | doi = 10.1101/gad.1204904 | accessdate = 2009-06-06}}</ref> (हेर्नुहोस उपभाग).
 
इस प्रकार सेदेखि क्यान्सर एक ''प्रगतिशील'' रोग हो, र यिनीहरु प्रगतिशील त्रुटियांत्रुटिहरु विस्तारै विस्तारै कोशिकामा संचित होती रहन्छं जब सम्म जंतुमा उपस्थित कोशिका आफ्नो कार्हरु को विपरीत कार्य हैन गराउन लगती.
 
वे त्रुटियांत्रुटिहरु जुन क्यान्सरको कारण हुन्छं, अक्सर ''स्व-प्रवर्धनशील'' हुन्छं, अंततः एक घातीय दर
(धनको तरह) मा/पछि/तर बढती छन्.
 
उदाहरणको लिए:
 
*एक कोशिका त्रुटि सुधार मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, उनि कोशिका र उनको संततिमा त्रुटिहरु को अधिक तेजीजोड सेदेखि संचित होनेको कारण बन सक्छ.सक्छ।
 
*कोशिकाको संकेतन ([[अन्तः स्रावी]]) मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, आस पासको कोशिकाहरुमा त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेत भेज सक्छ.सक्छ।
 
*एक उत्परिवर्तनको कारण कोशिकाहरु [[नियोप्लास्टिक]] बनन सक्छं, जसको कारण उनि स्थानांतरित भएर अधिक स्वस्थ कोशिकाहरुको कार्यको बाधित गरनगर्न सक्छं.
 
*एक उत्परिवर्तनको कारण कोशिका अमर बनन सक्छ (हेर्नुहोस [[टेलोमर्स|टेलोमेयर्स]]), जसको कारण उनि हमेशाकोसंधैको लागि स्वस्थ कोशिकाहरुलाई बाधित गर्छं.
 
इस प्रकार सेदेखि क्यान्सर अक्सर कुनै त्रुटिहरु को कारण एक [[श्रृंखला अभिक्रिया]]को रूपमा विस्फोटित हुन्छ, यिनीहरु त्रुटियांत्रुटिहरु संयुक्त भएर अधिक गंभीर त्रुटियांत्रुटिहरु बनाती छन्.
 
ऐसी त्रुटियांत्रुटिहरु जुन अधिक त्रुटियांत्रुटिहरु उत्पन्न गर्छं, उनि प्रभावी रूप सेले क्यान्सरको मूल कारण हुन् , र साथ ही, यिनीहरु यस कुराको कारण पनि हुन् कि क्यान्सरको उपचार धेरै मुश्किल है: चाहे क्यान्सरको 10,000,000,000 कोशिकाहरु हरुमा सबैको मार देनेदिन पछि, उनिमा सेदेखि (और त्रुटि प्रवण पूर्व क्यान्सर कोशिकाहरु) केवल 10 कोशिकाहरु आफ्नो प्रतिकृति गरनगर्न सक्छं या त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेतहरुलाई अन्य कोशिकाहरुलाई भेज सकती हुन् त प्रक्रिया फेरि सेदेखि शुरू हुन्छ.हुन्छ। यो विद्रोह सदृश परिदृश्य अवांछनीय [[योग्यतमको उत्तरजीविता]] हो, जहां [[विकास]]वादी बल आफु शरीरको डिजाइन र व्यवस्थाको लागू गराउनको विरुद्ध कार्य गर्छन्
 
वास्तव मा, एक पल्ट जब क्यान्सर विकसित हुनु शुरू हो जाइन्छ, यही बल निरन्तर अधिक आक्रामक अवस्थाहरु तिर क्यान्सरको प्रगतिमा सहायक हुन्छ, ओर यो [[क्यान्सर#क्लोन_विकास|क्लोनल विकास]] भनिन्छ। {{cite journal |author=Merlo LM, Pepper JW, Reid BJ, Maley CC |title=Cancer as an evolutionary and ecological process |journal=Nat. Rev. Cancer |volume=6 |issue=12 |pages=924–35 |year=2006 |month=December |pmid=17109012 |doi=10.1038/nrc2013}}</ref>
 
क्यान्सरको कारणहरुको बारेमा अनुसंधान अक्सर निम्नलिखित श्रेणिहरुमा आउछन्:
 
*कारक (उदाहरण भाइरस) ओर घटनाहरु (उदाहरण उत्परिवर्तन) जुन कोशिकाहरुमा आनुवंशिक परिवर्तनहरुको द्वारा क्यान्सरलाई जन्म देते छन्.
*आनुवंशिक क्षतिको यथार्थ प्रकृति, र जीन जुन यसको द्वारा प्रभावित हुन्छन्.
*कोशिकाको जीव विज्ञान मा/पछि/तर उनि आनुवंशिक परिवर्तनहरुको परिणाम, एक क्यान्सर कोशिकाको लाक्षणिक गुणहरुलाइ उत्पन्न गराउनमा र साथ नै अतिरिक्त आनुवंशिक घटनाहरुलाई बढावा देनेमादिनमा जुन अगाडी क्यान्सरको विकासमा सहायक छन्.
 
=== उत्परिवर्तन: रासायनिक कर्सिनोजन (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक) ===
{{See|Carcinogen}}
क्यान्सर रोग जननको कारण हो [[DNA (डीएनए) उत्परिवर्तन]] जुन कोशिका वृद्धि र मेटास्टेसिसको प्रभावित गर्छ.गर्छ।
 
वे पदार्थ जुन [[DNA (डीएनए) उत्परिवर्तन]]को कारण हुन् उत्परिवर्तजन कहलाते छन्, र उनि उत्परिवर्तजन जुन क्यान्सरको कारण हुन् , कार्सिनोजन कहलाते छन्.कई विशेष प्रकारको पदार्थ विशिष्ट प्रकारको क्यान्सर सेभन्दा जुडेजोडिएको भए छन्.[[तंबाकू धूम्रपान|तम्बाकू धूम्रपान]] क्यान्सरको धेरै रूपहरु सेदेखि सम्बंधित हो,<ref name="Sasco">{{cite journal |author=Sasco AJ, Secretan MB, Straif K |title=Tobacco smoking and cancer: a brief review of recent epidemiological evidence |journal=Lung cancer (Amsterdam, Netherlands) |volume=45 Suppl 2 |issue= |pages=S3–9 |year=2004 |month=August |pmid=15552776 |doi=10.1016/j.lungcan.2004.07.998}}</ref> र 90% [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]को कारण हो. {{cite journal |author= Biesalski HK, Bueno de Mesquita B, Chesson A, ''et al.'' |title=European Consensus Statement on Lung Cancer: risk factors and prevention. Lung Cancer Panel |journal=CA: a cancer journal for clinicians |volume=48 |issue=3 |pages=167–76; discussion 164–6 |year=1998 |pmid=9594919 |doi=10.3322/canjclin.48.3.167 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9594919}}</ref> लम्बेलामो समय सम्म [[एस्बेस्टस]] फाइबरको संपर्कमा रहउन सेदेखि [[मीजोथेलीओमा|मिजोथेलिओमा]] हुन सक्छ. सक्छ। {{cite journal |author=O'Reilly KM, Mclaughlin AM, Beckett WS, Sime PJ |title=Asbestos-related lung disease |journal=American family physician |volume=75 |issue=5 |pages=683–8 |year=2007 |month=March |pmid=17375514 |doi= |url=http://www.aafp.org/afp/20070301/683.html}}</ref>
 
अनेक [[उत्परिवर्तजन]] [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन]] पनि छन्, तर कुनै कार्सिनोजन उत्परिवर्तजन छैनन्.[[एल्कोहल]] एक रासायनिक कार्सिनोजनको उदाहरण हो जुन उत्परिवर्तजन छैन. {{cite journal |author=Seitz HK, Pöschl G, Simanowski UA |title=Alcohol and cancer |journal=Recent developments in alcoholism : an official publication of the American Medical Society on Alcoholism, the Research Society on Alcoholism, and the National Council on Alcoholism |volume=14 |pages=67–95 |year=1998 |pmid=9751943}}</ref> यस प्रकारको रसायन कोशिका विभाजनको दरको उत्प्रेरित गरएरगरेर क्यान्सरलाई बढावा देते छन्. प्रतिकृतिको तेजछिटो दर एंजाइमोंको मरम्मतको लागि कम समय देती हो जस ले/संग/भन्दा [[DNA (डीएनए) प्रतिकृति]]को समयमा क्षतिग्रस्त DNA (डीएनए)को मरम्मतको लागि पर्याप्त समय हैन मिल पताठेगाना हो, जसको कारण एक उत्परिवर्तनको संभावना बढ जान्छ.जान्छ।
 
[[File:Cancer smoking lung cancer correlation from NIH.svg|thumb|300px|right|फेफडोंको क्यान्सरको मामलेमामला धूम्रपानको साथ अत्यधिक संबंधितसम्बन्धित है।स्रोतछ।स्रोत: NIH.]]
कई दशकोंको अनुसंधान [[तम्बाकू]]को उपयोग र फुफ्फुस, स्वर यन्त्र, सिर, गर्दनघाँटी, आमाशय, मूत्राशय, वृक्क, ग्रसनी र अग्नाशयको क्यान्सरको बीच सम्बन्धको प्रर्दशित गर्छन्. {{cite journal |author=Kuper H, Boffetta P, Adami HO |title=Tobacco use and cancer causation: association by tumour type |journal=Journal of internal medicine |volume=252 |issue=3 |pages=206–24 |year=2002 |month=September |doi=10.1046/j.1365-2796.2002.01022.x |pmid=12270001}}</ref> तम्बाकू धूम्रपानमा [[नाइट्रोसेमिन|नाइट्रोसेमाइन]] र [[बहुचाक्रीय एरोमेटिक हाइड्रोकार्बन|बहुचक्रीय हाइड्रोकार्बन]] सहित पचास ज्ञात कार्सिनोजन पाए जाछन <ref name="Kuper" /> तम्बाकू विकसित दुनियामा तीन हरुमा एक क्यान्सर मृत्युको लागि उत्तरदायी हो,<ref name="Sasco" /> र दुनिया भरमा लगभग पांच हरुमा एक मृत्युको लिए.<ref name="Kuper">{{cite journal |author=Kuper H, Adami HO, Boffetta P |title=Tobacco use, cancer causation and public health impact |journal=Journal of internal medicine |volume=251 |issue=6 |pages=455–66 |year=2002 |month=June |doi=10.1046/j.1365-2796.2002.00993.x |pmid=12028500}}</ref> दरअसलखासगरि, संयुक्त राज्य अमेरिकामा [[फेफडहरुको क्यान्सर|फुफ्फुसको क्यान्सर]] मृत्युको दरले [[तंबाकू धूम्रपान|धुम्रपान]]को प्रतिरूपलाई प्रतिबिंबित गरे हो, जसको अनुसार धुम्रपानमा वृद्धिको साथ फुफ्फुस क्यान्सर मृत्यु दरमा वृद्धि हुन्छ र अधिक हाल नैमा दर्शाया गयो कि धुम्रपानमा कमी सेदेखि पुरुषहरुमा फुफ्फुस क्यान्सर मृत्यु दरमा पनि कमी हुन्छ.हुन्छ।
 
हुनत, दुनिया भरमा अझै पनि धुम्रपान गराउन वालाहरुको संख्या बढ रहीबढिरहेको हो, कुनै संगठनोंको द्वारा यसको कारण उत्पन्न वालीवाला स्थितिको ''तम्बाकू महामारी'' को रूपमा वर्णित गर््यो है।गरेको छ। {{cite journal |author=Proctor RN |title=The global smoking epidemic: a history and status report |journal=Clinical lung cancer |volume=5 |issue=6 |pages=371–6 |year=2004 |month=May |doi=10.3816/CLC.2004.n.016 |pmid=15217537}}</ref>
 
=== उत्परिवर्तन: आयनीकरण गराउन वाला विकिरण===
[[आयनीकरण विकिरण|आयनीकरण गराउन वाला विकिरण]]को श्रोत जस्तै [[रेडोन]] गैसग्याँस, क्यान्सर पैदा करगरेर सकते छन्. [[सूरज|सूर्य]]को [[पराबैंगनी विकिरण]]को लामो समय सम्म संपर्कमा रहउन सेदेखि [[मेलेनोमामेलानोमा]] र अन्य त्वचाछाला दुर्दमताहरु हुन सक्छं. {{cite journal |author=English DR, Armstrong BK, Kricker A, Fleming C |title=Sunlight and cancer |journal=Cancer causes & control : CCC |volume=8 |issue=3 |pages=271–83 |year=1997 |month=May |doi=10.1023/A:1018440801577 |pmid=9498892}}</ref>
 
[[मोबाइल फोन]] र अन्य श्रोतों सेदेखि निकलने वाला गैर-आयनीकरण आवृति विकिरण पनि क्यान्सरको कारण मानिएका छन, तर यस्तो/यस्ता/यसरी सम्बन्धको धेरै कम प्रमाण मिले छन्. {{cite journal |author=Feychting M, Ahlbom A, Kheifets L |title=EMF and health |journal=Annual review of public health |volume=26 |issue= |pages=165–89 |year=2005 |pmid=15760285 |doi=10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144445}}</ref> फेरि पनि कुनै विशेषज्ञ [[एहतियाती सिद्धांतसिद्धान्त]]को आधार मा/पछि/तर लम्बेलामो समय सम्म ऎसी चीजोंको संपर्कमा रहउन सेदेखि बचनेको सल्लाह देते छन्. ''[http://www.cnn.com/2008/HEALTH/conditions/07/23/cancer.cell.phones.ap/index.html क्यान्सर विशेषज्ञ सेलफोनलेलफोन मा/पछि/तर कर्मचारियहरुलाइ चेतावनी देते छन्]'' , [http://www.cnn.com CNN], 23 जुलाई 2008</ref>
 
===भाइरस या जीवाणुको संक्रमण ===
कुनै क्यान्सर [[रोगजनक]]को [[संक्रमण]]को कारण हुन सक्छन्. {{cite journal |author=Pagano JS, Blaser M, Buendia MA, ''et al.'' |title=Infectious agents and cancer: criteria for a causal relation |journal=Semin. Cancer Biol. |volume=14 |issue=6 |pages=453–71 |year=2004 |month=December |pmid=15489139 |doi=10.1016/j.semcancer.2004.06.009}}</ref> धेरै क्यान्सर एक [[भाइरस]]को संक्रमणको कारण हुन्छन्; यो विशेष रूप सेले जंतुओंजन्तुहरु जस्तै [[पक्षी|पक्षिहरु]] मा देख्यो जाइन्छ, तर [[मानव|मनुष्हरु]] मा पनि यस्तो हुन्छ, पूरी दुनियामा 15% मानव क्यान्सरको लागि भाइरस नै जिम्मेदार छन्.
मानवको क्यान्सर सेदेखि सम्बंधित मुख्य भाइरस हुन् [[मानव पेपिलो भाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]], हैपेटाइटिस बी र [[हेपेटाइटिस सी]] भाइरस, [[एपस्तीन-बार भाइरस|एपस्टीन-बार भाइरस]], र [[मानव T-लिम्फोटरोपिक भाइरस|मानव टी -लिम्फोट्रोपिक भाइरस]].
 
प्रायोगिक र महामारी आंकडेआंकडा भाइरसको एक कारक भूमिकाको संकेत देते हुन् उनि मानवमा क्यान्सरको विकासकोविकासकहरु लागि दोश्रो सबै ले/संग/भन्दा महत्वपूर्ण जोखिम कारकको रूपमा अगाडी आये छन्, जबकि पहिलो कारक तम्बाकूको उपयोग है।हो।<ref name="zur Hausen-viruses">{{cite journal | author = zur Hausen H | title = Viruses in human cancers | journal = Science | volume = 254 | issue = 5035 | pages = 1167–73 | year = 1991 | pmid = 1659743| doi = 10.1126/science.1659743}}</ref> भाइरस-प्रेरित गांठहरुलाइ दुइ प्रकारहरुमा विभाजित गरे जाजान सक्छ, ''तीव्रता सेदेखि रूपांतरित होने वाले'' ''विस्तारै विस्तारै रूपांतरित होने वाले'' .
 
तीव्रता सेदेखि रूपांतरित होने वाला भाइरसहरुमा भाइरस एक अतिसक्रिय ओंकोजीनको संवाहित गर्छ जसलाइ वायरल-ओंकोजीन (v-onc) भनिन्छ, र संक्रमित कोशिका v-oncको अभिव्यक्तिको साथ तुंरततुरुन्त नै रूपांतरित हुन्छ.हुन्छ।
यसको विपरीत, विस्तारै विस्तारै रूपांतरित होने वाला भाइरस मा, भाइरस जीनोम, पोषीको जीनोममा एक प्रोटो-ओंकोजीनको पासनजिकै प्रविष्ट हुन्छ. हुन्छ।
 
अब वायरल [[प्रवर्धक|प्रवर्तक]] या अन्य प्रतिलेखन विनियमन तत्व उनि प्रोटो-ओंकोजीनको अति-अभिव्यक्तिको कारण बनछन. यसमा अनियन्त्रित कोशिका विभाजन शामिल है।किनकीछ।किनकी प्रविष्टिको स्थान प्रोटो-ओंकोजीनको लागि विशिष्ट हुदैन र कुनै पनि प्रोटो-ओंकोजीनको पासनजिकै प्रविष्टिको सम्भावना कम हुन्छ, धीमीमधुरो गति सेले रूपांतरित होने वाला भाइरस, तीव्रता सेदेखि रूपांतरित होने वाला भाइरसको तुलना मा, संक्रमणको अधिक लम्बेलामो समय पछि गाँठ पैदा गर्छन्.
 
[[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]] र [[हेपेटाइटिस सी]] सहित हेपेटाइटिस भाइरस, एक दीर्घकालिक (क्रोनिक) वायरल संक्रमणलाई प्रेरित करगर्न सक्छ, जुन प्रतिवर्ष [[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]]को 0.47% रोगिहरुमा (विशेष रूप सेले एशिया मा, उत्तरी अमेरिकामा यस्तो कम दे खा्यो है) र प्रति वर्ष [[हेपेटाइटिस सी]]को 1.4% रोगिहरुमा [[यकृतकोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को कारण हो.लीवर सिरोसिस, चाहे क्रोनिक वायरल हैपेटाइटिस संक्रमणको कारण हो या रक्सी पीनेको कारण, यो [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को विकास सेदेखि सम्बंधित हुन्छ, र सिरोसिस र वायरल हैपेटाइटिसको संयोजन [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] विकासकोविकासकहरु उच्चतम जोखिमको कारण हो.दुनिया भरमा [[वायरल हेपेटाइटिस|वायरल हैपेटाइटिस]]को संचरण र रोगको भारी बोझको कारण, [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] सबै ले/संग/भन्दा साधारण र सबै ले/संग/भन्दा अधिक घातक क्यान्सरहरु हरुमा एक है।छ।
 
क्यान्सर अनुसंधानमा आधुनिकीकरणले क्यान्सरलाई रोकउनको लागि एक वेक्सीनको डिजाइन गरे है।2006छ।2006 मा, [[यू. एस. फूड एंडएन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशन]]ले एक [[मानव पेपिलोमा भाइरस]] वेक्सीनको स्वीकृति दी जसलाइ [[गर्दासिल|गार्दासिल]] भनिन्छ.भनिन्छ। वेक्सीन चार HPV (एचपीवी) प्रकारों सेदेखि सुरक्षा गर्छ, जुन 70% गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर र 90% जननांग मस्सहरुको कारण हुन् .मार्च 2007 मा, यू. एस. [[रोग नियन्त्रण र रोकथामको लागि केंद्र|सेंटर्स फर डिजीज कंट्रोल एंडएन्ड प्रिवेंशन]] (CDC) [[प्रतिरक्षा प्रक्रियाओंप्रक्रियाहरु मा/पछि/तर सलाहकार समिटी|एडवाइजरी कमिटी ओन इम्युनाइजेशन प्रेक्टिसेस]] (ACIP)ले अधिकारिक रूप सेले सल्लाह दीको 11-12 आयु वर्गको केटीयहरुलाइ वेक्सीन दी जानी चाहिए, र इंगित गरे कि 9 सालको सानो केटीहरु देखि लिएर 26 सालको आयु सम्मको महिलाहरु यस प्रतिरक्षाको लागि पात्र हुन् अर्थात उसलाइ यो टीका लगायालगाईा जा सक्छ.जान सक्छ।
 
भाइरसको वाहेक, शोधकर्ताहरुले [[क्यान्सरको जीवाणु|जीवाणु र कुनै विशेष प्रकारको क्यान्सर]]को बीच सम्बन्ध पायोहै।सबै ले/संग/भन्दा प्रमुख उदाहरण हो [[आमाशयको क्यान्सर]] र आमाशयको दीवारको ''[[हेलिकोबेक्टर पायलोरी]]'' को द्वारा क्रोनिक संक्रमणको बीच सम्बन्ध. {{cite journal |author=Peter S, Beglinger C |title=Helicobacter pylori and gastric cancer: the causal relationship |journal=Digestion |volume=75 |issue=1 |pages=25–35 |year=2007 |pmid=17429205 |doi=10.1159/000101564}}</ref> {{cite journal |author=Wang C, Yuan Y, Hunt RH |title=The association between Helicobacter pylori infection and early gastric cancer: a meta-analysis |journal=Am. J. Gastroenterol. |volume=102 |issue=8 |pages=1789–98 |year=2007 |month=August |pmid=17521398 |doi=10.1111/j.1572-0241.2007.01335.x}}</ref> हुनत धेरै कम मामलहरुमामामलाहरुमा ''हेलिकोबेक्टर'' को संक्रमण क्यान्सरमा विकसित हुन्छ, किनकी यो रोगजनक धेरै साधारण हो, यो संभवतया यस प्रकारको अधिकांश क्यान्सरहरुको लागि उत्तरदायी है। छ। {{cite journal |author=Cheung TK, Xia HH, Wong BC |title=Helicobacter pylori eradication for gastric cancer prevention |journal=J. Gastroenterol. |volume=42 Suppl 17 |issue= |pages=10–5 |year=2007 |month=January |pmid=17238019 |doi=10.1007/s00535-006-1939-2}}</ref>
 
===हार्मोनल असंतुलन===
इसीयहि प्रकार सेदेखि कुनै होरमोन गैर-उत्परिवर्तजनिक कर्सिनोजन्सको जस्तै/तरिका व्यवहार गर्छन्, उनि अतिरिक्त कोशिका वृद्धिको उत्तेजित करगरेर सकते छन्.एक राम्रो उदाहरण हो- [[एंडोमिट्रियलएन्डोमिट्रियल क्यान्सर|अन्तर्गर्भाशयकलाको क्यान्सर]]को विकसित गराउनमा [[एस्ट्रोजन|हाइपर एस्ट्रोजेनिक (एस्ट्रोजन होरमोनको मात्राको बढनाबढन)]] अवस्थाहरुको भूमिका.
 
===प्रतिरक्षा तन्त्रको क्रिया प्रणालीमा खराबी===
[[HIV (एचआईवी)]] धेरै प्रकारको दुर्दमताओं सेदेखि सम्बंधित हो जसमा शामिल हो [[कापोसी सार्कोमा]], [[गैर-होजकिन्स लिम्फोमा|नन-होजकिन्स लिंफोमा]], र [[HPV (एचपीवी)]]-सम्बंधित दुर्दमताहरु जस्तै [[गुदा क्यान्सर]] र [[गर्भाशय ग्रीवा क्यान्सर|गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर]]. [[AIDS (एड्स)]]-को परिभाषित गराउन वालीवाला रोगहरुमा लम्बेलामो समय सेदेखि यिनीहरु निदान शामिल छन्. HIV (एचआईवी) रोगिहरुमा दुर्दमताको बढती भयो घटनाहरु क्यान्सरको एक संभव इटियोलोजीको रूपमा प्रतिरक्षा निगरानीको टूटने तिर इशारा गर्छं. {{cite journal |author=Wood C, Harrington W |title=AIDS and associated malignancies |journal=Cell Res. |volume=15 |issue=11-12 |pages=947–52 |year=2005 |pmid=16354573 |doi=10.1038/sj.cr.7290372}}</ref> अन्य विशिष्ट प्रतिरक्षाको कमीको अवस्थाहरु (उदाहरण [[आम भिन्न प्रतिरक्षा क्षति|कोमन वेरिएबल इम्यूनो डेफिशियेंसी]] ओर [[IgAको कमी|IgA डेफिशियेंसी]]) पनि दुर्दमताको जोखिमको बढनेबढन सेदेखि सम्बंधित छन्. {{cite journal |author=Mellemkjaer L, Hammarstrom L, Andersen V, ''et al.'' |title=Cancer risk among patients with IgA deficiency or common variable immunodeficiency and their relatives: a combined Danish and Swedish study |journal=Clin. Exp. Immunol. |volume=130 |issue=3 |pages=495–500 |year=2002 |pmid=12452841|doi=10.1046/j.1365-2249.2002.02004.x}}</ref>
 
===आनुवंशिकता ===
क्यान्सरको अधिकतर रूप ''विकीर्ण (स्पोरेडिक)'' हुन्छन्, अर्थात उनिकोउनको कोईकुनै आनुवंशिक कारण हुदैन.
 
हुनत, यस्तो/यस्ता/यसरी धेरै [[सिंड्रोम]] हुन् जसमा क्यान्सरको लागि अनुवांशिक रूप सेले प्राप्त पूर्व प्रवृति या विशेष सुग्राह्यता हुन्छ, यस्तो अक्सर एक जीनमा दोषको कारण हुन्छ जुन [[ट्यूमर या गाँठको शमन गराउन वाला.|गाँठको निर्माणको विरुद्ध रक्षा]] गर्छ.गर्छ।
प्रसिद्ध उदाहरण छन्:
 
*''[[बीआरसीए 1|BRCA1]]'' ''[[फेफडोंको क्यान्सर#गैर साना कोशिका फुफ्फुस कार्सिनोमा .28 NSCLC.29|BRCA2]]'' जीनहरुमा निश्चित आनुवंशिक उत्परिवर्तन [[स्तन क्यान्सर]] र [[डिम्बग्रंथिको क्यान्सर]]को जोखिमको बढाते छन्.
*[[बहुल अन्तः स्रावी नियोप्लाजिया|एकाधिक अन्तः स्रावी नियोप्लाजिया]]मा भिन्न अन्तः स्रावी अंगोंको गांठें (MEN प्रकार 1, 2a, 2b)
*p53 को उत्परिवर्तनहरुको कारण [[ली-फ्रामेनी सिंड्रोम]] (विभिन्न ट्यूमर जस्तै [[ओस्टियो सार्कोमा|औस्टियो सार्कोमा]], स्तन क्यान्सर, [[कोमल ऊतक सार्कोमा]], [[मस्तिष्कको ट्यूमर|ब्रेन ट्यूमर]]).
*[[टरकोट सिंड्रोम]] ([[मस्तिष्कको ट्यूमर|ब्रेन ट्यूमर]] र वृहद् आंत्रीय पोली पोसिस )
*[[फेमिलियल एडिनोमेटस पोलीपोसिस|फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस]] ''APC'' जीनमा एक वंशागत उत्परिवर्तन जुन [[बृहदान्त्र कार्सिनोमा]]को शुरुआतको कारण हो.
*[[वंशानुगत नन पोलीपोसिस वृहद् आंत्र मलाशय क्यान्सर|वंशानुगत नन-पोलिपोसिस ठूलो आंत-मलाशयको क्यान्सर]] (HNPCC, लिंच सिंड्रोमको रूपमा पनि जानिन्छ) [[पोलिप (दवा)|बृहदान्त्र पोलिप्स]]को प्रमुखताको बिना [[वृहद् आंत्र मलाशय क्यान्सर|बडी आंतको क्यान्सर]], [[आमाशयको क्यान्सर|गर्भाशयको क्यान्सर]], आमाशयको क्यान्सर र [[डिम्बग्रंथिको क्यान्सर]],को परिचित मामलेमामला शामिल हुन सक्छन्.
 
* रेटिनो ब्लास्टोमा, जब साना बच्चहरुमा हुन्छ, त यो [[रेटिनोब्लास्टोमा|रेटिनो ब्लास्टोमा]] जीनमा एक वंशानुगत उत्परिवर्तनको कारण हुन्छ.हुन्छ।
* [[डाउन सिंड्रोम]]को रोगी, जसमा एक अतिरिक्त [[गुणसूत्र 21]] हुन्छ, उनिमा रक्त क्यान्सर र [[शुक्र ग्रंन्थिको क्यान्सर|शुक्र ग्रंथि क्यान्सर]]को मामलेमामला देखे गए छन्, यद्यपि यस कारणलाई ठीक प्रकार सेदेखि समझा हैन गयो है।छ।
 
===अन्य कारण ===
गर्भधारणको साथ र केवल एक सीमांत रूपमा कुनै अंग दाताओंको साथ यस रोगको संचरण कहिलेकाँही हो जाइन्छ, अन्यथा क्यान्सर सामन्यतया एक संक्रामक रोग छैन. यसको मुख्य कारण हो [[प्रमुख उतक अनुरूपता जटिल|MHC]] असंगति या बेजोडताको कारण ऊतक ग्राफ्ट अस्वीकृति.<ref name="Tolar">{{cite journal |author=Tolar J, Neglia JP |title=Transplacental and other routes of cancer transmission between individuals |journal=J Pediatr Hematol Oncol. |volume=25 |issue=6 |pages=430–4 |year=2003 |month=June |pmid=12794519 |doi=10.1097/00043426-200306000-00002 |url=http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?issn=1077-4114&volume=25&issue=6&spage=430}}</ref> मानव र अन्य कशेरुकिहरु मा, प्रतिरक्षी तन्त्र "स्व" र "गैर-स्व" कोशिकाहरुको बीच विभेदन गराउनको लागि MHC प्रतिजनहरुको उपयोग गर्छ, किनकी यिनीहरु प्रतिजन प्रत्येक व्यक्तिमा अलग हुन्छन्.
 
जब गैर स्व प्रतिजनहरुको सामना हुन्छ, त प्रतिरक्षा तन्त्र उपयुक्त कोशिकाको बिरुद्धप्रतिक्रिया गर्छ.गर्छ। यस्तो अभिक्रियाहरु प्रत्यारोपित कोशिकाहरुलाई नष्ट गरएरगरेर गाँठ कोशिका ग्राफ्टिंगको बिरुद्धसुरक्षा गर्छं
संयुक्त राज्य अमेरिका मा, प्रतिवर्ष लगभग 3500 गर्भवती महिलाहरुमा दुर्दमता पायीपाए जान्छ, प्लेसंटा (अपरा)को माध्यम सेले मां सेदेखि भ्रूणमा [[तीव्र रक्त क्यान्सर]], [[लिम्फोमा]], [[मेलेनोमामेलानोमा|मेलानोमा]], र [[कार्सिनोमा]]को संचरणको दे खा्यो है।छ।<ref name="Tolar" /> अंग प्रत्यारोपणको द्वारा दाता सेदेखि व्युत्पन्न गाँठ धेरै कम पायीपाए जान्छ.जान्छ।
 
अंग प्रत्यारोपण सेदेखि सम्बंधित गाँठको मुख्य कारण हो दुर्दम मेलानोमा, जुन अंगको हटाउउनको समय ज्ञात थिएन, {{cite journal |author=Dingli D, Nowak MA |title=Cancer biology: infectious tumour cells |journal=Nature |volume=443 |issue=7107 |pages=35–6 |year=2006 |month=September |pmid=16957717 |doi=10.1038/443035a |url=}}</ref> हुनत अन्य मामलेमामला उपस्थित थिए {{cite website |title= Cancer Spread By Transplantation Extremely Rare: In Very Rare Case, Woman Develops Leukemia from Liver Transplant|url=http://www.cancer.org/docroot/NWS/content/NWS_1_1x_Cancer_Spread_By_Transplantation_Extremely_Rare.asp}}</ref>.
 
वास्तव मा, एक जीव सेले क्यान्सर आमतौर मा/पछि/तर उसीत्यसै प्रजातिको दोश्रो जीवमा त्यतिखेर वृद्धि गर्छ जब उनि दुवैमा समान [[उतक अनुरूपता|उतक असंगति]]को जीन हुन् {{cite website |title= The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1980|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1980/presentation-speech.html}}</ref>, चूहहरुको उपयोग गरएरगरेर यस्तो सिद्ध गर््योगर्‍यो है; हुनत ऊपरमाथि वर्णित स्थितिको वाहेक वास्तविक दुनियामा यस्तो कभीकहिल्यै हुदैन.
 
 
मानवको वाहेक अन्य जीवहरुमा कुनै यस्तो/यस्ता/यसरी प्रकारको क्यान्सर पाए गए हुन् जुन आफु गाँठको कोशिकाहरुको संचरणको द्वारा हुन्छन्. यो घटना [[स्टीकरको सार्कोमा|स्टिकर सार्कोमा]] सेदेखि युक्त कुत्तहरुमा देखि गयी हो, जुन केनायन ट्रांसमिसिबल वेनरल ट्यूमर {{cite journal |author=Murgia C, Pritchard JK, Kim SY, Fassati A, Weiss RA |title=Clonal origin and evolution of a transmissible cancer |journal=Cell |volume=126 |issue=3 |pages=477–87 |year=2006 |pmid=16901782 |doi=10.1016/j.cell.2006.05.051}}</ref> र [[Tasmanian Devil|तस्मानियन डेविल]]मा [[तस्मानियन डेविल|डेविल चेहरेको ट्यूमरको बीमारीरोग]]को रूपमा पनि जानी जान्छ.जान्छ।
 
==क्रिया प्रणाली ==
[[File:Cancer requires multiple mutations from NIH.png|thumb|150px|right|क्यान्सर उत्परिवार्तनोंको एक श्रृंखलाको कारण हुन्छन्. प्रत्येक उत्परिवर्तन कुनै जस्तै/तरिका सेदेखि कोशिकाको व्यवहारको परिवर्तित गर्छ.गर्छ।]]
 
क्यान्सर मूलरूपमा ऊतक विकासकोविकासकहरु विनियमनको एक रोग हो. एक सामान्य कोशिकालाई क्यान्सर कोशिकामा [[दुर्दम रूपांतरण|रूपांतरित]] गराउनको लिए, कोशिका वृद्धि र विभेदनको नियमित गराउन वाला [[जीन|जीनों]]मा रूपांतरण हुनु चाहिए. {{cite journal |author=Croce CM |title=Oncogenes and cancer |journal=The New England journal of medicine |volume=358 |issue=5 |pages=502–11 |year=2008 |month=January |pmid=18234754 |doi=10.1056/NEJMra072367 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/358/5/502}}</ref> आनुवंशिक परिवर्तन धेरै स्तरहरु मा/पछि/तर हुन सक्छन्, यिनीहरु पूर गुणसूत्रको लाभ या हानिको रूपमा हुन सक्छन्, जुन उत्परिवर्तनको नै एक रूप हो र [[एकल न्युक्लियोटाईड बहुरूपता|एक मात्र DNA न्युक्लिओटाइड]]को प्रभावित गर्छ.गर्छ।
 
जीनको दुइ व्यापक श्रेणियांश्रेणिहरु छन्, जुन यिनी परिवर्तनहरु सेदेखि प्रभावित हुन्छं.[[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] सामान्य जीन हुन सक्छन्, जुन अनुपयुक्त रूप सेले उच्च स्तरमा प्रकट हुन्छन्, या परिवर्तित जीन जसमा नोवल गुण हुन्छन्.किसी पनि मामलेमामला मा, यिनी जीनोंको अभिव्यक्ति क्यान्सरको कोशिकाहरुको दुर्दम लक्षण प्रारूपलाई बढावा देती है।छ। [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन|गांठको शमन गराउन वाला जीन]] उनि जीन हो जुन क्यान्सरको कोशिकाहरुको कोशिका विभाजन, अस्तित्व, या अन्य गुणहरुलाइ संदमित गर्छन्. गांठको शमन गराउन वाला जीन अक्सर क्यान्सरलाई बढावा देनेदिन वाला आनुवंशिक परिवर्तनहरुको द्वारा अक्षम हो जाछन. आमतौर मा, एक सामान्य कोशिकालाई क्यान्सर कोशिकामा रूपांतरित गराउनको लागि धेरै जीनहरुमा परिवर्तन होने जरुरी छन्. {{cite journal |author=Knudson AG |title=Two genetic hits (more or less) to cancer |journal=Nature reviews. Cancer |volume=1 |issue=2 |pages=157–62 |year=2001 |month=November |pmid=11905807 |doi=10.1038/35101031}}</ref>
 
विभिन्न जीनोमिक परिवर्तनहरुको लागि एक विविध वर्गीकरण योजना हो, जुन क्यान्सर कोशिकाहरुको उत्पादनमा योगदान गरन सक्छ.गर्न सक्छ। यिनी हरुमा अधिकांश परिवर्तन [[उत्परिवर्तन]] हुन्छन्, या जीनोमिक DNAको [[न्युक्लिओटाइड|न्युक्लियोटाइड]] अनुक्रमणमा परिवर्तन हुन्छन्. [[एन्यूप्लोईडी|एन्युप्लोइडी]], [[गुणसूत्र|गुणसूत्रों]]को एक असामान्य संख्याको उपस्थिति, एक जीनोमिक परिवर्तन हो, जुन एक उत्परिवर्तन छैन, र यसमा [[समसूत्री विभाजन]]मा त्रुटिको द्वारा एक या अधिक गुणसूत्रहरुको लाभ या हानि शामिल हुन सक्छ. सक्छ।
 
बडे मात्राको उत्परिवर्तनोमा शामिल हुन् एक गुणसूत्रको एक भागको क्षति या वृद्धि. [[जीन प्रवर्धन|जीनोमिक प्रवर्धन]] तब हुन्छ जब एक कोशिका एक साना गुणसूत्री लोकसको धेरै प्रतिलिपियां (प्रायः 20 या अधिक) प्राप्त गर्छ, सामान्यतया यसमा एक या अधिक ओंकोजीन हुन्छन् र आसन्न आनुवंशिक सामग्रीसामाग्री हुन्छ.हुन्छ।[[गुणसूत्री स्थानान्तरण|स्थानीकरण (ट्रांसलोकेशन)]] तब हुन्छ जब दुइ अलग अलग गुणसूत्री क्षेत्र असामान्य रूप सेले, एक विशिष्ट स्थानमा संगलित हो जाछन. यसको एक जान मानयोउदाहरण हो [[फिलाडेल्फिया गुणसूत्र]] या गुणसूत्र 9 र 22को स्थानीकरण, जुन [[पुरानेपुराना मज्जा जनित रक्त क्यान्सर|तीव्र मज्जा जनित रक्त क्यान्सर]]मा हुन्छ, यसको परिणामस्वरूप [[BCR जीन|BCR]]-[[Abl जीन|abl]] [[संलयन प्रोटीन|संग्लन प्रोटीन]], एक ओंकोजेनिक [[थायरोसिन काइनेज|टायरोसिन काइनेज]]को उत्पादन हुन्छ.हुन्छ।
 
छोटे मात्राको उत्परिवर्तनहरुमा शामिल हुन् बिंदु उत्परिवर्तन, कमी या बढोतरी, जुन एक जीनको [[प्रवर्धक|प्रवर्तक]]मा हुन सक्छ, यो यसको [[जीन अभिव्यक्ति|अभिव्यक्ति]]को प्रभावित गर्छ.गर्छ। या जीनको [[अनुक्रम कोडन]]मा हुन सक्छ र यसको [[प्रोटीन]] उत्पादनको स्थायित्व या क्रियाको रूपांतरित गरनगर्न सक्छ.एकमात्रसक्छ।एकमात्र जीनको विघटन, एक [[DNA (डीएनए) भाइरस]] या [[रिट्रोभाइरस|रिट्रो भाइरस]] सेदेखि [[पूर्व भाइरस|जीनोमिक सामग्रीको एकीकरण]]को परिणामस्वरुप हुन सक्छ, र यस प्रकारको घटनाको परिणामस्वरूप प्रभावित कोशिका र उनको संततिमा वायरल ओंकोजीनको अभिव्यक्ति हुन सक्छ.सक्छ।
 
===अधि-अनुवांशिकी ===
[[एपीजिनेटिक|अधि-अनुवांशिकी]], DNA (डीएनए) सरंचनामा रासायनिक, गैर उत्परिवर्तनीय परिवर्तनहरुको माध्यम सेले जीन अभिव्यक्तिको नियमनको अध्ययन है।हो।
 
क्यान्सर रोगजननमा [[एपीजिनेटिक्स|अधि-अनुवांशिकी]]को सिद्धांतसिद्धान्त हो कि DNA (डीएनए)मा गैर उत्परिवर्तनीय परिवर्तन जीन अभिव्यक्तिमा परिवर्तन करगरेर देते छन्.
 
सामान्य रूप सेले, [[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] शांतशान्त हुन्छन्, उदाहरणको लागि यस्तो [[डीएनए मेथि लिएरण|DNA (डीएनए) मेथि लिएरण]]को कारण हुन्छ.इसहुन्छ।इस मेथि लिएरणमा क्षति [[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]]को विपथी अभिव्यक्तिलाई प्रेरित गर्छ, जुन क्यान्सर रोगजननको कारण हो.अधि-अनुवांशिक परिवर्तनको ज्ञात प्रणालीमा शामिल हो [[डीएनए मेथि लिएरण]], र गुणसूत्रको DNA (डीएनए) मा/पछि/तर विशेष स्थिति मा/पछि/तर जुडेजोडिएको भए [[हिस्टोन]] प्रोटीनको मेथि लिएरण या एसिटिलीकरण.
 
चिकित्साको वर्ग जुन [[HDAC संदमक]] र [[डीएनए मिथाइल ट्रांसफरेस|DNA (डीएनए) मिथाइल ट्रांसफरेज]] संदमकको रूपमा जाउन जाछन, उनि क्यान्सर कोशिकामा अधि-अनुवांशिक संकेतनको पुनः नियमित करगरेर सकते छन्.
 
===ओंकोजीन्स ===
[[ओन्कोजीन|ओंकोजीन]] धेरै प्रकार सेदेखि कोशिका वृद्धिको बढावा देते है।कईदिछन।कई [[हार्मोन]] बनयोसकते छन्, यो कोशिकाहरुको बीच एक रासायनिक संदेशवाहक हुन्छ जुन [[समसूत्री विभाजन]]को प्रेरित गर्छ, जसको प्रभाव ग्राही उतक या कोशिकाको [[संकेत ट्रांसडकशन|संकेत पारगमन]] मा/पछि/तर निर्भर गर्छ.गर्छ।
दोस्रो शब्दहरु मा, जब एक प्राप्तकर्ता कोशिकामा एक हार्मोन ग्राही उत्तेजित हुन्छ, संकेत कोशिकाको सतह सेदेखि [[कोशिकाको केन्द्रक]]को संवहित हुन्छ, यो केन्द्रीय स्तरमा जीन प्रतिलेखन विनियमनमा कुनै परिवर्तनहरुलाई प्रभावित गर्छ.कुनैगर्छ।कुनै ओंकोजीन खुदआफु संकेत पारगमन तन्त्रको भाग हुन्छन्, या कोशिकाहरु र ऊतकहरुमा संकेत [[ग्राही (जैव रसायन)|ग्राही]]को एक भाग हुन्छन्, यस प्रकार सेदेखि यस्तो/यस्ता/यसरी होर्मोनोंको संवेदनशीलताको नियन्त्रित गर्छन्.ओंकोजीन अक्सर [[माईटोजन|समसूत्रजन]] उत्पन्न गर्छन्, या [[प्रोटीन जैव संश्लेषण|प्रोटीन संश्लेषण]]मा DNA (डीएनए)को [[प्रतिलेखन (आनुवंशिकी)|प्रतिलेखन]]मा संलग्न हुन्छन्, जुन [[प्रोटीन]] र [[एंजाइमइन्जाइम या जैव उत्प्रेरक|एंजाइमइन्जाइम]] बनाइन्छ, यिनीहरु प्रोटीन र एंजाइमइन्जाइम उनि उत्पादनहरु र [[जैव रसायन|जैव रसायनहरु]]को निर्माणको लागि उत्तरदायी छन्, जसको साथ कोशिकाहरु अंतर्क्रिया गर्छं र जसको कोशिकाहरु उपयोग गर्छं.
 
आद्य-ओन्कोजीनमा उत्परिवर्तन, जुन सामान्यतया [[ओन्कोजीन]]को स्थिर समकक्ष छन्, उनिकोउनको [[जीन अभिव्यक्ति|अभिव्यक्ति]] र क्रियाको संशोधित करगरेर सकते छन्, र उत्पादन प्रोटीनको क्रिया या मात्राको बढाते छन्. जब यस्तो हुन्छ, आद्य-ओन्कोजीन [[ओन्कोजीन]] बन जाछन, र यो संक्रमण कोशिकामा [[कोशिका चक्र]] विनियमनको सामान्य संतुलनको बिगाड दिन्छ, जस ले/संग/भन्दा अनियन्त्रित कोशिका वृद्धि संभव हुन्छ. हुन्छ।
 
चाहे संभव पनि हो जाये त पनि [[जीनोम]] हरुमा आद्य-ओंकोजीनको हटा करहटाएर क्यान्सर कि संभावनाको कम गर्न सकिन्न हो, किनकी उनि जीवको वृद्धि, मरम्मत र [[समस्थापन (होमियोस्टेसिस)|समस्थापन]]को लागि जटिल हुन्छन्. यस्तो केवल तब हुन्छ जब उनि उत्परिवर्तित हो जाछन र वृद्धिको संकेत अत्यधिक हो जाछन.
 
क्यान्सर अनुसंधानमा परिभाषित किये जाउन वाला पहिले [[ओन्कोजीन|ओंकोजीनों]] हरुमा एक हो [[रास ओन्कोजीन|रास ओंकोजीन]].[[प्रोटो-ओन्कोजीन|आद्य-ओंकोजीन]]को रास परिवार (H-रास, N-रास, र K-रास)मा उत्परिवर्तन धेरै साधारण छन्, यिनीहरु सबै मानव गांठोंको 20% सेदेखि 30%मा पाए जाछन. {{cite journal | author = Bos JL | title = ras oncogenes in human cancer: a review | journal = Cancer Research | volume = 49 | issue = 17 | pages = 4682–9 | year = 1989 | month = September | pmid = 2547513 | url = http://cancerres.aacrjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=2547513 | accessdate = 2009-06-06}}</ref> रासको मूल रूप सेले हार्वे सार्कोमा भाइरस जीनोममा पहिचानाइयो थाथियो, र शोधकर्ता यस कुरा सेदेखि आश्चर्यचकित हो गएभए कि न केवल मानव जीनोममा यो जीन उपस्थिति थाथियो बल्कि, एक उत्प्रेरक नियन्त्रण तत्व सेले जुडाजोडयो भएको थियो, जुन कोशिका रेखा संवर्धनमा क्यान्सरलाई प्रेरित करगरेर सकता था.थियो।<ref name="pmid6283358">{{cite journal |author=Chang EH, Furth ME, Scolnick EM, Lowy DR |title=Tumorigenic transformation of mammalian cells induced by a normal human gene homologous to the oncogene of Harvey murine sarcoma virus |journal=Nature |volume=297 |issue=5866 |pages=479–83 |year=1982 |pmid=6283358|doi=10.1038/297479a0}}</ref>
 
===गाँठको शमन गराउन वाला जीन===
[[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]] प्रचुरोदभवन विरोधी संकेतहरु र प्रोटीनहरुको लागि अनुकोडन गर्छ, जुन समसूत्री विभाजन र कोशिका वृद्धिको शमन करगरेर देते छन्.
 
सामान्यतः, गाँठको शमन गराउन वाला जीन [[प्रतिलेखन कारक]] हुन् जुन कोशिकीय [[तनाव (दवा)|तनावतनाउ]] या DNA (डीएनए) क्षतिको द्वारा सक्रिय हुन्छन्.अक्सर DNA (डीएनए) क्षतिको कारण मुक्त-उत्प्लावी आनुवंशिक पदार्थको उपस्थिति र साथ नै अन्य लक्षण देखे जान सकिन्छं, जुन यस्तो/यस्ता/यसरी एंजाइमोंइन्जाइमहरु मार्गको प्रेरित गर्छन् जुन [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]को सक्रियणको लागि उत्तरदायी है।ऐसेछ।ऐसे जीनहरुको कार्य हो DNA (डीएनए)को मरम्मतको लागि कोशिका चक्रको अगाडी बढनेबढन मा/पछि/तर नियन्त्रण, जुन उत्परिवर्तनलाई पुत्री कोशिका सम्म स्थानांतरित होनेहुन सेबाट रोकइन्छ.रोकइन्छ।[[p53]] प्रोटीन, जुन सबै ले/संग/भन्दा ज्यादा अध्ययन गरिएको(थियो) गाँठको शमन गराउन वाला जीनों हरुमा एक हो, एक प्रतिलेखन कारक हो जुन [[हाइपोक्सिया (चिकित्सा)|हाइपोक्सिया]] र [[पराबैंगनी विकिरण|पराबैंगनी विकिरण क्षति]] सहित धेरै कोशिकीय तनावकारिहरु को द्वारा सक्रिय हुन्छन्.
 
p53 रूपांतरणमा शामिल सबै क्यान्सरहरुको लगभग आधेकोआधाको वाहेक, यसको गाँठको शमन कार्यको भली प्रकार सेदेखि समझा हैन गयो है।छ। स्पष्ट रूप सेले p53को दुइ कार्य छन्: एक प्रतिलेखन कारकको रूपमा एक नाइटोकीय भूमिका, र दोश्रो कोशिका चक्र, कोशिका विभाजन, र एपोपटोसिस विनियमनमा कोशिका द्रव्यी भूमिका.
 
[[वारबर्ग परिकल्पना]]को अनुसार क्यान्सरको वृद्धिको लागि उर्जा हेतु ग्लाइकोलाइसिसको अधिमान्य प्रयोग हुन्छ.हुन्छ। p53 श्वसन सेदेखि ग्लाइकोलाइटिक पथको स्थानांतरणको नियमन गर्छ.गर्छ।<ref name="Mantoba-Warburg">{{cite journal | author = Matoba S, Kang J, Patino W, Wragg A, Boehm M, Gavrilova O, Hurley P, Bunz F, Hwang P | title = p53 regulates mitochondrial respiration | journal = Science | volume = 312 | issue = 5780 | pages = 1650–3 | year = 2006 | pmid = 16728594 | doi = 10.1126/science.1126863}}</ref>
 
हुनत, एक उत्परिवर्तन, खुदआफु "इसेयसहरु बंद करते भए" गाँठको शमन गराउन वाला जीनको या यस संकेत मार्गको क्षति पहुँचापुगयो सक्छ, जुन यसलाइ सक्रिय गर्छ, यसको अचल परिणाम हो कि DNA (डीएनए)को मरम्मत बाधित या संदमित हुन्छ: मरम्मत रहित डीएनए क्षतिको संग्रह निश्चित रूप क्यान्सरको कारण बनइन्छ.बनइन्छ।
 
गाँठको शमन गराउन वाला जीनोंको उत्परिवर्तन जुन [[जननस्तर|जनन स्तर]] कोशिकाहरुमा उत्पन्न हुन्छन्, उनि [[संतति]]मा स्थानांतरित हो जाछन, र अगली पीढियहरुमा क्यान्सरको संभावनाको बढाबढयो देते छन्.
 
इन परिवारोंको सदस्हरु ले यस्तो घटनाहरुमा वृद्धिको हो र यस ले/संग/भन्दा बहुल ट्यूमरको विलंबतामा कमी आईआएको है।गाँठकोछ।गाँठको प्रकार गाँठको शमन गराउन वाला उत्परिवर्तनको प्रत्येक प्रकारको लागि प्रारूपिक हुन्छन्, कुनै उत्परिवर्तन विशेष प्रकारको क्यान्सरको कारण हुन् , जबकि अन्य उत्परिवर्तन अन्य प्रकारको क्यान्सरको कारण हुन् .
उत्परिवर्ती ट्यूमर शामकको वंशागतिको प्रकार यो हो कि एक प्रभावी सदस्य एक दोषपूर्ण प्रतिलिपिको एक जनक सेदेखि सामान्य प्रतिलिपिको दोश्रो जनक सेदेखि प्राप्त गर्छ.उदाहरणकोगर्छ।उदाहरणको लिए, एक व्यक्ति जुन एक उत्परिवर्ती ''[[p53]]'' एलीलको वंशागत रूप सेले प्राप्त गर्छ (और इसलागि उत्परिवर्तित ''p53'' को लागि [[विषम युग्मनज|विषम युग्मजी]] है) त्यो [[मेलानोमा]] र अग्नाशयी क्यान्सर विकसित करगर्न सक्छ जुन [[ली-फ्रामेनी सिंड्रोम]] भनिन्छ। अन्य वंशागत गाँठको शमन गराउन वाला जीन सिंड्रोममा शामिल हो [[रेटिनोब्लास्टोमा|रेटिनो ब्लास्टोमा]] सेदेखि सम्बंधित ''[[रेटिनोब्लास्टोमा प्रोटीन|Rb]]'' उत्परिवर्तन र [[फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस|ऐडिनोपोलीपोसिस ठूलो आंतको क्यान्सर]] सेभन्दा जुडेजोडिएको ''[[फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस#रोग विज्ञान कार्यिकी|APC]]'' जीन उत्परिवर्तन.ऐडिनोपोलीपोसिस [[वृहद् आन्त्र मलाशयको क्यान्सर|बडी आंतको क्यान्सर]] बचपनकोबाल्यकालको अवस्थामा ठूलो आंतमा हजारों पोलिप सेदेखि सम्बंधित छन्, जुन अपेक्षाकृत कम उमेरमा ठूलो आंतको क्यान्सर उत्पन्न गर्छन्.अंत मा, ''BRCA1'' ''BRCA2'' मा वंशागत उत्परिवर्तन [[स्तन क्यान्सर]]को प्रारंभिक शुरुआतको कारण बनछन.
 
1971मा यो प्रस्ताव दिइएको कि क्यान्सरको विकास कम से कम दुइ उत्परिवर्तन घटनाहरु मा/पछि/तर निर्भर गर्छ.गर्छ। [[अल्फ्रेड जी नुडसन|नुडसन]]को [[नुडसन परिकल्पना|दो चोटको परिकल्पना]]को अनुसार एक [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]मा एक वंशागत जनन स्तर उत्परिवर्तन क्यान्सरलाई केवल त्यतिखेर उत्पन्न करेगागर्नेछ जब जीवको जीवनमा बादमा कोईकुनै अन्य उत्परिवर्तन घटित हुन्छ, यो उनि [[tumor suppressor gene|गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]को अन्य [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन|एलील]]को निष्क्रिय करगरेर देगा. {{cite journal |author=Knudson A |title=Mutation and cancer: statistical study of retinoblastoma |journal=[[PNAS|Proc Natl Acad Sci USA]] |volume=68 |issue=4 |pages=820–3 |year=1971 |pmid=5279523 |doi=10.1073/pnas.68.4.820}}</ref>
 
आमतौर मा, ओंकोजीन [[प्रभावी जीन|प्रभावी]] हुन्छन्, किनकी उनिमा [[क्रिया-का-लाभ उत्परिवर्तन]] शामिल हुन्छ, जबकि उत्परिवर्तित ट्यूमर शामक [[अप्रभावी जीन|अप्रभावी]] हुन्छन्, किनकी उनिमा [[क्रिया-की-हानि उत्परिवर्तन]] शामिल हुन्छ. हुन्छ। हरेक कोशिकामा समान जीनको दुइ प्रतिलिपियां हुन्छं, यिनीहरुमा सेदेखि प्रत्येक प्रतिलिपि अभिभावक सेले प्राप्त गरिन्छ, र अधिकांश मामलोंकोमामलाहरु को अंतर्गत एक विशेष प्रोटो-ओंकोजीनको केवल एक प्रतिलिपिमा क्रिया-का-लाभ उत्परिवर्तन, उनि जीनको एक वास्तविक ओंकोजीन बनाउनको लागि पर्याप्त हुन्छ.दोस्रोहुन्छ।दोस्रो ओर, क्रिया-की-हानि उत्परिवर्तन का, गाँठको शमन गराउन वाला जीनको दुवै प्रतिलिपियहरुमा हुनु आवश्यक हो ताकि जीनको पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि क्रियाहीन बनाया जा सके.हुनत, यस्तो/यस्ता/यसरी मामलेमामला हुन् जसमा [[गाँठको शमन गराउन वाला जीन]]को एक उत्परिवर्तित प्रतिलिपि अन्य [[जंगली-प्रकार]] प्रतिलिपिको क्रियाहीन बनयोदेती है।यहछ।यो घटना ''प्रभावी नकारात्मक प्रभाव'' भन्ने गरिन्छ र धेरै p53 उत्परिवर्तनहरुमा देखि जान्छ.जान्छ।
 
नुडसनको दुइ चोटको मोडलको हाल नैमा धेरै जांचकर्ताहरु द्वारा चुनौती दी गई है।गाँठकोछ।गाँठको शमन गराउन वाला कुनै जीनोंको एक एलीलको निष्क्रियकरण ट्यूमरको उत्पन्न गराउनको लागि पर्याप्त है।यहछ।यो घटना [[हप्लोइन्सुफ्फिगरेन्क्य|अगुणित अपर्याप्तता]] भन्ने गरिन्छ र यसलाइ धेरै प्रयोगात्मक दृष्टिकोणोंको द्वारा प्रदर्शित गर््योगरेको है।अगुणितछ।अगुणित अपर्याप्तता सेदेखि उत्पन्न भयो गाँठको शुरुआतशुरुवात साधारण तरिका मा/पछि/तर अबेर सेदेखि हुन्छ, जब यसको तुलना एक एक दुइ चोटको प्रक्रिया सेले गरिन्छ.गरिन्छ।<ref name="Fodde-Haploinsufficiency">{{cite journal | author = Fodde R, Smits R | title = Cancer biology. A matter of dosage | journal = Science | volume = 298 | issue = 5594 | pages = 761–3 | year = 2002 | pmid = 12399571 | doi = 10.1126/science.1077707}}</ref>
 
===क्यान्सर कोशिका जीव विज्ञान===
[[File:Cancer progression from NIH.png|thumb|300px|left|उतकको सामान्य देखि लिएर क्यान्सर सम्म एक सतत स्पेक्ट्रममा संगठित गरे जाजान सक्छ.सक्छ।]]
 
अक्सर, बहुल आनुवंशिक परिवर्तन जसको परिणाम क्यान्सर हुन्छ, उसलाइ संचित होनेमा धेरै साल लग सकते छन्. यस समयको समयमा, पूर्व दुर्दम कोशिकाहरुको जैविक व्यवहार विस्तारै विस्तारै सामान्य कोशिका सेले बदल करगरेर क्यान्सर कोशिकाको हो जाइन्छ.जाइन्छ।[[सूक्ष्मदर्शी]]को सहायता सेभन्दा पूर्वपहिले दुर्दम ऊतकमा विभेदक गुण देखे जान सकिन्छं.विभेदक लक्षणहरुमा हो विभाजित होती भयो कोशिकाहरुको बढी भयो संख्या, [[कोशिकाको केन्द्रक|केन्द्रक]]को आकार र आकृतिमा भिन्नता, कोशिकाको आकार र आकृतिमा भिन्नता, विशिष्टीकृत कोशिकाहरुको गुणहरुमा कमी, र सामान्य उतक संगठनको क्षति. [[डिस्प्लेजिया]] अतिरिक्त कोशिका प्रचुरोद भवनको एक असामान्य प्रकार हो जुन सामान्य उतक व्यवस्था तथा पूर्व दुर्दम कोशिकाहरुमा कोशिका सरंचनाको हानिको द्वारा परिलक्षित हुन्छ.येहुन्छ।ये प्रारंभिक निओप्लास्टिक परिवर्तन हाइपर प्लाजिया सेदेखि विभेदित गरे जाउन चाहियें, जुन एक बाहिरी उद्दीपनको कारण कोशिका विभाजनमा एक उत्परिवर्ती वृद्धि हो, जस्तै होर्मोनी असंतुलन या पुरानी जलन.
 
डिस्प्लेजियाको सबै ले/संग/भन्दा गंभीर मामलहरुलाइमामलाहरुलाइ "[[कार्सिनोमा स्वस्थानी|स्वस्थानी कार्सिनोमा]]" भनिन्छ.लैटिनभनिन्छ।ल्याटिन मा, "स्वस्थानी (in situ)" शब्दको अर्थ हो "स्थान मा", इसलागि कार्सिनोमा स्वस्थानी शब्दको अर्थ हो कोशिकाहरुको अनियन्त्रित वृद्धि जुन आफ्नो मूल स्थानमा नै बनी रहन्छ, र जसले अन्य उतकों मा/पछि/तर कोईकुनै आक्रमण हैनहोन दर्शाया है।छ।
 
फिर भी, कार्सिनोमा स्वस्थानी एक आक्रामक दुर्दमतामा विकसित हुन सक्छ र यदि सम्भव हो त यसलाइ साधारण तरिका मा/पछि/तर शल्य क्रियाको द्वारा हटा दिया दिए जाइन्छ.जाइन्छ।
 
====क्लोनी विकास====
{{main | Somatic evolution in cancer}}
जिसजस जस्तै/तरिका सेदेखि जनावरोंको आबादीमा विकास हुन्छ, ठीक उसीत्यसै जस्तै/तरिका कोशिकाहरुको अनियन्त्रित आबादीमा पनि विकास हुन्छ.हुन्छ। यो अवांछनीय प्रक्रिया [[क्यान्सरमा कायिक विकास|कायिक विकास]] भन्ने गरिन्छ, र त्यहि जस्तै/तरिका सेदेखि क्यान्सर उत्पन्न हुन्छ र अधिक दुर्दम बन जाइन्छ. जाइन्छ। {{cite journal |author=Nowell PC |title=The clonal evolution of tumor cell populations |journal=Science |volume=194 |issue=4260 |pages=23–8 |year=1976 |month=October |pmid=959840 |doi=10.1126/science.959840 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=959840}}</ref>
 
कोशिकीय उपापचयमा अधिकांश परिवर्तन जुन कोशिकामा अनियमित तरिका सेदेखि विभाजनको कारण हुन् , उनि कोशिका मृत्युको कारण हुन्छन्. हुनत एक पल्ट क्यान्सर शुरू हो जाए पछि, क्यान्सरको कोशिकाहरु [[प्राकृतिक वरण]]को एक प्रक्रिया सेले भएर गुजरती छन्: नएनयाँ आनुवंशिक परिवर्तनहरु सेदेखि युक्त कुनै कोशिकाहरु जुन आफ्नो जीवन र प्रजननको बढावा देनेकोदिनको लागि निरंतर बहुगुणित होती रहन्छं, र जल्दी नै विकसित होती भयो गाँठ मा/पछि/तर प्रभावी हुन्छं, किनकी कम अनुकूलित आनुवंशिक परिवर्तनहरु सेदेखि युक्त कोशिकाहरु प्रतिस्पर्धा सेदेखि बाहिर हुन्छं. {{cite journal |author=Merlo LM, Pepper JW, Reid BJ, Maley CC |title=Cancer as an evolutionary and ecological process |journal=Nat Rev Cancer |volume=6 |issue=12 |pages=924–35 |year=2006 |month=December |pmid=17109012 |doi=10.1038/nrc2013 |url=}}</ref> त्यहि प्रकार सेदेखि [[MRSA]] जस्तै रोगजनक [[प्रतिजैविक प्रतिरोध|प्रतिजैविक-प्रतिरोधी]] बन जाछन (या त्यहि प्रकार सेदेखि [[HIV (एचआईवी)|HIV]] [[औषध प्रतिरोध|ड्रग-प्रतिरोधी]] बन जाइन्छ), र यही कारण हो कि खेतिोंको ब्लाईट र कीटकिरा [[कीटनाशककिरानाशक प्रतिरोध|कीटनाशक प्रतिरोधी]] बन जाछन.
इसीयहि विकासकोविकासकहरु कारण क्यान्सर पुनरावृतिमा यस्तो कोशिकाहरु हुन्छं जुन [[क्यान्सरमा कायिक विकास#चिकित्सात्मक प्रतिरोधमा कायिक विकास|क्यान्सरको दबाइहरुको लागि प्रतिरोध]] प्राप्त गर्छं (या कुनै मामलहरुमामामलाहरुमा [[रेडियोथेरेपी]]को विकिरणोंको लागि प्रतिरोधी हुन्छं)
 
====क्यान्सरको कोशिकाहरुको जैविक गुण====
[[File:Normal cancer cell division from NIH-2.svg|thumb|जब सामान्य कोशिकाहरु क्षतिग्रस्त हुन्छं कि उनिकोउनको मरम्मत संभव न हो, उनि एपोप्टोसिसको द्वारा समाप्त करगरेर दी जान्छं. क्यान्सरको कोशिकाहरुमा एपोप्टोसिस हुदैन र उनि एक अनियमित तरिका सेदेखि निरंतर बहुगुणित होती रहन्छं.]]
 
हनाहन र [[रबर्ट वीन्बर्ग|वीनबर्ग]]को द्वारा 2000मा दिए गए एक लेख मा, दुर्दम गाँठ कोशिकाहरुको जैविक गुणहरुलाइ निम्नानुसार संक्षेपमा बतायाभने गयाइयो:<ref name="pmid10647931">{{cite journal |author=Hanahan D, Weinberg RA |title=The hallmarks of cancer |journal=Cell |volume=100 |issue=1 |pages=57–70 |year=2000 |pmid=10647931|doi=10.1016/S0092-8674(00)81683-9}}</ref>
 
*[[वृद्धि कारक|वृद्धिको संकेतहरु]]मा स्वयं-प्रचुरताको अधिग्रहण, जुन अनियन्त्रित विकासकोविकासकहरु बढावा दिन्छ.दिन्छ।
*वृद्धि विरोधी संकेतहरुको संवेदनशीलतामा क्षति, पनि अनियन्त्रित विकासकोविकासकहरु कारण हुन्छ.हुन्छ।
*[[एपोप्टोसिस|एपोपटोसिस]]को लागि क्षमतामा कमी, जुन आनुवंशिक त्रुटिहरु बाह्य वृद्धि विरोधी संकेतहरुको बावजूद, वृद्धिको बढावा देती है।छ।
*[[जीर्णता]]को लागि क्षमतामा कमी, जुन असीमित प्रतिकृति क्षमताको कारण हो. (अमरत्व)
*निरंतर [[एंजियोजेनेसिस|एन्जियोजिनेसिस]]को अधिग्रहण, जुन निष्क्रिय पोषक प्रसारको सीमाओं सेदेखि परे ट्यूमरको वृद्धिको बढावा दिन्छ.दिन्छ।
*आस पासको [[जैविक ऊतक|ऊतकों]] मा/पछि/तर आक्रमण गराउनको क्षमताको अधिग्रहण, जुन आक्रामक कार्सिनोमाको परिभाषित गुण है।छ।
*सुदूर स्थानहरु मा/पछि/तर [[मेटास्टेसिस]]को निर्माणको क्षमताको अधिग्रहण, जुन दुर्दम गांठको मुख्य लक्षण हो (कार्सिनोमा या अन्य).
 
इन बहुल पदहरुको पूरा हुनु निम्नको बिना एक धेरै नै दुर्लभ घटना होगी:
 
*आनुवंशिक त्रुटिहरु को मरम्मतको लागि क्षमतामा कमी, जुन [[उत्परिवर्तन]] दर (जीनोमिक अस्थिरता)को बढाती हो, यस प्रकार सेदेखि सबै अन्य परिवर्तनहरुलाई त्वरित गर्छ.गर्छ।
 
ये जैविक परिवर्तन [[कार्सिनोमा]]मा मुख्य छन्; अन्य दुर्दम गांठहरुलाइ उनि सबैको प्राप्तिको लागि सबैको जरुरतआवश्यक हैनहोन हुन सक्छ.उदाहरणकोसक्छ।उदाहरणको लिए, ऊतक आक्रमण र दूरको स्थानहरु मा/पछि/तर विस्थापन [[ल्युकोसाइट्स|ल्यूकोसाइट्स]]को सामान्य गुण है; यिनीहरु पद [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|ल्यूकेमिया (रक्त क्यान्सर)]]को विकासकोविकासकहरु लागि आवश्यक छैनन्.विभिन्न पद जरुरी रूप सेले व्यक्तिगत उत्परिवार्तनहरुको प्रतिनिधित्व हैन करतेगर्दैनन्.उदाहरणको लिए, एक जीनको निष्क्रियकरण, [[P53]] प्रोटीनको लागि कोडन, जीनोमिक अस्थिरता, एपोपटोसिस, र एन्जियोजिनेसिसमा वृद्धिको कारण हुन् गे.क्यान्सरको सबै कोशिकाहरु विभाजित हुन्नं. बल्कि, एक गाँठमा कोशिकाहरुको एक उप समुच्चय, [[क्यान्सर स्टेम सेल|क्यान्सर स्टेम कोशिकाहरु]] कहलाता हो, जुन आफैको प्रतिकृति गर्छ र विभेदित कोशिकाहरुको निर्माण गर्छ. गर्छ। {{cite journal |author=Cho RW, Clarke MF |title=Recent advances in cancer stem cells |journal=Curr. Opin. Genet. Dev. |volume=18 |issue=1 |pages=48–53 |year=2008 |month=February |pmid=18356041 |doi=10.1016/j.gde.2008.01.017}}</ref>
 
==रोकथाम==
क्यान्सरको रोकथाम को, क्यान्सरको घटनाहरुमा कमी लानेको लागि सक्रिय उपाहरु को रूपमा परिभाषित गरिन्छ.यसकोगरिन्छ।यसको लागि [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारकहरु)]] सेदेखि बचना या उनिकोउनको [[उपापचय]]को परिवर्तित गरनगर्न, यस्तो जीवन शैली या आहारको अपनानाअपनान जुन क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारकहरुलाई संशोधित करे र /या चिकित्सा हस्तक्षेप ([[रसायन रोकथाम|रासायनिक रोकथाम]] ,पूर्व दुर्दम घाउहरुको उपचार) उपयोगी हुन सक्छ. सक्छ।
 
"रोकथाम"को [[महामारी विज्ञान]] अवधारणाको सामान्यतया या त उनि मान्छेहरुको लागि [[प्राथमिक रोकथाम]]को रूपमा परिभाषित गरे जाजान सक्छ जसमा कुनै विशेष रोगको निदान हैन गर््योगर्‍यो हो ,या [[द्वितीयक रोकथाम]]को रूपमा परिभाषित गरे जाजान सक्छ, जुन पहिले देखि निदान गरियो रोगको जटिलताहरुको कम गर्छ.गर्छ।
 
===संशोधन योग्य ("जीवन शैली") जोखिम कारक===
{{see also|Alcohol and cancer}}
[[File:Lung cancer.jpg|thumb|left|upright|फुफ्फुसको एक नमूनेमा श्वसनीको पासनजिकै एक स्क्वैमस सेल कार्सिनोमा (सफेद गाँठ)]]
 
क्यान्सरको जोखिमको अधिकांश कारक मा्यावरण या प्रकृतिमा जीवन शैली सेदेखि सम्बंधित छन्, यिनीहरु दावा गर्छन् कि क्यान्सर व्यापक रूप सेले रोकथाम किये जाउन योग्य एक बीमारीरोग है।छ।<ref name="Danaei" /> संशोधित किये जाउन योग्य क्यान्सरको जोखिम कारकहरुको उदाहरण हुन् [[मादक पेय|एल्कोहल]]को उपभोग, (जो मुख, ग्रसनी, स्तनको र अन्य प्रकारको क्यान्सरहरुको जोखिमको बढनेबढन सेदेखि सम्बंधित है), धुम्रपान (हुनत 10% पुरुषोंको तुलनामा फुफ्फुसको क्यान्सर सेदेखि युक्त 20% महिलाहरु ऎसी हुन्छं जिन्होंनेजसले कभीकहिल्यै पनि धुम्रपान हैन गरे हुन्छ {{cite web | title= Lung Cancer in American Women: Facts | url=http://www.nationallungcancerpartnership.org/page.cfm?l=factsWomen | accessdate=2007-01-19 }}</ref>), शारीरिक निष्क्रियता (वृहद् आंत्र, स्तन, र संभवतया अन्य क्यान्सरहरु सेदेखि सम्बंधित), र बहुतधेरै अधिक वजन/ [[माता|मोटापा]] हुनु (वृहद् आंत्र, स्तन, अन्तः गर्भाशय कला, र संभवतया अन्य क्यान्सरहरु सेदेखि सम्बंधित).
 
महामारी विज्ञान साक्ष्यको आधार मा, अब यो मानिन्छ कि रक्सीको धेरै अधिक सेवन सेदेखि बचना विशेष प्रकारको क्यान्सरहरुको जोखिमको कम गराउनमा योगदान दिन्छ; हुनत तंबाकूको तुलना मा, प्रभावको मात्रा धेरै कम हो र प्रमाणको क्षमता अक्सर कमजोर हुन्छ.अन्यहुन्छ।अन्य जीवन शैली र पर्यावरणीय कारक जुन क्यान्सरको जोखिमको प्रभावित गराउनको लागि जाउन जाछन, (या त लाभदायक या हानिकारक रूप मा)मा शामिल छन्, विशिष्ट यौन संचारित रोग (जस्तै [[मानव पापिलोमा भाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]]को द्वारा संचरित होने वाला रोग), बहिर्जनित होर्मोनहरुको उपयोग, [[आयनीकरण विकिरण|आयनीकरण विकिरणों]] र [[पराबैंगनी]] विकिरणोंको संपर्कमा आना, र विशिष्ट व्यवसायिक र रासायनिक पदार्थहरुको संपर्कमा आना.
 
हर साल पूरी दुनियामा कम से कम 200,000 मान्छेहरुको मृत्यु आफ्नो कार्यस्थल सेदेखि सम्बंधित क्यान्सरको कारण हुन्छ.हुन्छ।<ref name="WHO_occup">{{cite press release |title=WHO calls for prevention of cancer through healthy workplaces |publisher=World Health Organization |date=2007-04-27 |url=http://www.who.int/mediacentre/news/notes/2007/np19/en/index.html |accessdate=2007-10-13}}</ref> धेरै मिलियन श्रमिक यस्तो/यस्ता/यसरी हुन् जसमा आफ्नो कार्य स्थलमा निरंतर एस्बेस्टस फाइबर र तम्बाकूको धुएँको संपर्कमा रहउनको कारण [[फेफडहरुको क्यान्सर|फुफ्फुस क्यान्सर]] र [[मिजोथेलीओमा]]को जस्तै/तरिका को क्यान्सरको विकसित होनेको खतरा हुन्छ या निरंतर [[बेंजीन]]को संपर्कमा रहउनको कारण [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]]को खतरा रहइन्छ.रहन्छ।<ref name="WHO_occup" /> वर्तमान मा, व्यवसायिक जोखिम कारकहरुको कारण सेले होने वाला क्यान्सरको कारण होने वालीवाला मृत्युें अधिकांशतया विकसित दुनियामा हुन्छं.<ref name="WHO_occup" /> यस्तो अनुमान लागायाइएकोलागाईाइएको छ कि संयुक्त राज्य अमेरिकामा हरेक साल लगभग 20,000 क्यान्सर मृत्युें र क्यान्सरको 40,000 नएनयाँ मामलेमामला व्यवसाय सेदेखि सम्बंधित हुन्छन्. {{cite web|url=http://www.cdc.gov/niosh/topics/cancer/|title=National Institute for Occupational Safety and Health- Occupational Cancer |accessdate=2007-10-13|publisher=United States National Institute for Occupational Safety and Health}}</ref>
 
===आहार===
पङ्क्ति ३२१:
{{main|Diet and cancer}}
 
आहार र क्यान्सरमा साधारण सहमति हो कि [[मोटापा]] क्यान्सरको खतरेको बढाता है।बढाइन्छ। भिन्न देशहरुमा आहारको भिन्न प्रथाहरु अक्सर क्यान्सरको घटनाहरुमा अन्तरको स्पष्ट गर्छं, (उदाहरण [[अमाशयको क्यान्सर|आमाशयको क्यान्सर]] जापानमा साधारण हो, जबकि [[वृहद आंत्र मलाशयको क्यान्सर|बडी आँतको क्यान्सर]] संयुक्त राज्य अमेरिकामा साधारण है।इसछ।इस उदाहरणमा [[अगुणित समूह|अगुणित समूहों]]को पूर्ववर्ती विचार शामिल छैनन्).अध्ययनोंअध्ययनहरु सेदेखि पताथाहा चलाभएको हो कि अप्रवासी अक्सर एक पीढी सम्म नै नएनयाँ देशको जोखिमको विकसित कर गरेर लिछन, यसको लागि आहार र क्यान्सरको बीच महत्वपूर्ण कडीको संभावनाको व्यक्त गर््यो है।गरेको छ। {{cite journal |author=Buell P, Dunn JE |title=Cancer mortality among Japanese Issei and Nisei of California |journal=Cancer |volume=18 |issue= |pages=656–64 |year=1965 |pmid=14278899|doi=10.1002/1097-0142(196505)18:5<656::AID-CNCR2820180515>3.0.CO;2-3}}</ref> एक आबादीमा मोटापेको कम हुनु क्यान्सरको घटनाहरुलाई पनि कम गर्छ यो अज्ञात है।छ।
 
क्यान्सरको जोखिम मा/पछि/तर विशेष पदार्थहरु (भोजन सहित)को लाभकारी र हानिकारी प्रभावोंको रिपोर्टोंको बावजूद, यिनीहरुमा सेदेखि धेरै कम यस्तो/यस्ता/यसरी हुन् जसको साथ क्यान्सरको सम्बन्धको स्थापित गरे जा चुकागयसकोको है।छ।
 
ये रिपोर्टें अक्सर संवर्धित कोशिका माध्यम या जंतुहरुमा गरिएको(थियो) अध्ययन मा/पछि/तर आधारित हुन्छं. सार्वजनिक स्वास्थ्य सिफारिशहरुलाइ यिनी अध्ययनोंको आधार मा/पछि/तर हैन बनाया जाजान सक्छ, जब सम्म उनि मानवमा परीक्षण (या कहिलेकाँही एक अवलोकन हस्तक्षेप)मा सही साबित न हो जायें.
 
[[File:Colon cancer 2.jpg|thumb|एक कोलेक्टोमी नमूनेमा एक आक्रामक वृहद् आंत्र कार्सिनोमा (शीर्ष केंद्र)]]
 
महामारी विज्ञान संघको अध्ययन अक्सर प्राथमिक क्यान्सरको खतरेको कम गराउनको लागि प्रस्तावित पथ्य हस्तक्षेपको पक्ष लिछन. यस जस्तै/तरिका को अध्ययनको उदाहरण छन्, उनि रिपोर्टें जुन बताती हुन् कि मांसको उपभोग कम गराउन सेदेखि वृहद् आंत्रको क्यान्सरको जोखिम कम हो जाइन्छ,<ref name="pmid9663397">{{cite journal |author=Slattery ML, Boucher KM, Caan BJ, Potter JD, Ma KN |title=Eating patterns and risk of colon cancer |journal=Am. J. Epidemiol. |volume=148 |issue=1 |pages=4–16 |year=1998 |pmid=9663397 |doi=}}</ref>
और रिपोर्टें कि कफीको सेवन यकृत क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ.गर्छ।<ref name="pmid17484871">{{cite journal |author=Larsson SC, Wolk A |title=Coffee consumption and risk of liver cancer: a meta-analysis |journal=Gastroenterology |volume=132 |issue=5 |pages=1740–5 |year=2007 |pmid=17484871 |doi=10.1053/j.gastro.2007.03.044}}</ref> अध्ययनोंको द्वारा ग्रिल्ड मांसको उपभोगको <ref name="pmid9096659">{{cite journal |author=Ward MH, Sinha R, Heineman EF, ''et al.'' |title=Risk of adenocarcinoma of the stomach and esophagus with meat cooking method and doneness preference |journal=Int. J. Cancer |volume=71 |issue=1 |pages=14–9 |year=1997 |pmid=9096659|doi=10.1002/(SICI)1097-0215(19970328)71:1<14::AID-IJC4>3.0.CO;2-6}}</ref><ref name="pmid9096659"/> [[वृहद् आंत्र मलाशयको क्यान्सर|बृहदान्त्र क्यान्सर]],<ref name="pmid16140978">{{cite journal |author=Sinha R, Peters U, Cross AJ, ''et al.'' |title=Meat, meat cooking methods and preservation, and risk for colorectal adenoma |journal=Cancer Res. |volume=65 |issue=17 |pages=8034–41 |year=2005 |pmid=16140978 |url=http://cancerres.aacrjournals.org/cgi/content/full/65/17/8034}}</ref> [[स्तन क्यान्सर]],<ref name="pmid17435448">{{cite journal |author=Steck SE, Gaudet MM, Eng SM, ''et al.'' |title=Cooked meat and risk of breast cancer--lifetime versus recent dietary intake |journal=Epidemiology (Cambridge, Mass.) |volume=18 |issue=3 |pages=373–82 |year=2007 |pmid=17435448 |doi=10.1097/01.ede.0000259968.11151.06}}</ref> र [[अग्नाशयको क्यान्सर]],<ref name="pmid16172241">{{cite journal |author=Anderson KE, Kadlubar FF, Kulldorff M, ''et al.'' |title=Dietary intake of heterocyclic amines and benzo(a)pyrene: associations with pancreatic cancer |journal=Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. |volume=14 |issue=9 |pages=2261–5 |year=2005 |pmid=16172241 |doi=10.1158/1055-9965.EPI-04-0514}}</ref> को जोखिमको बढनेबढन सेदेखि सम्बंधित गर््योगर्‍यो हो, यस्तो उच्च ताप मा/पछि/तर पकाए जाउन वाला भोजनमा कार्सिनोजन जस्तै [[बेन्जोपायरीन]]को उपस्थितिको कारण हुन्छ.हुन्छ।
 
2005को एक [[द्वितीयक रोकथाम]] अध्ययन दर्शाता हो कि जीवन शैलीमा परिवर्तन र पौधोंबिरुवाहरु मा/पछि/तर आधारित आहारको सेवन सेदेखि प्रोस्टेट क्यान्सरको रोगी पुरुषोंको एक समूहमा क्यान्सरमा कमी आईआएको जुन उनि समय मा/पछि/तर कुनै परम्परागत उपचारको उपयोग हैन करहोन रहेगरिहेका थेथिए.<ref name="Ornish">{{cite journal | author = Ornish D et al. | title = Intensive lifestyle changes may affect the progression of prostate cancer | journal = The Journal of Urology | volume = 174 | issue = 3 | pages = 1065–9; discussion 1069–70 | year = 2005 | pmid = 16094059 | doi = 10.1097/01.ju.0000169487.49018.73}}</ref>
 
इन परिणामहरुलाई 2006को अध्ययन सेले अधिक महत्त्व मिलयोजसमा 2400 सेभन्दा अधिक महिलाओंमहिलाहरु मा/पछि/तर अध्ययन गर््योगर्यो, यस समयमा यिनीहरुमा सेदेखि आधी महिलाहरुको सामान्य आहार मा/पछि/तर राखाइयोराखियो, र शेषको यस्तो आहार दिइएको जसमा वसाको कैलोरी 20% सेदेखि कम हो.दिसम्बर, 2006को अंतरिम रिपोर्टमा बतायाभने गयो कि कम वसाबोसो आहार मा/पछि/तर राखीएको महिलाहरुमा स्तन क्यान्सर पुनरावृत्तिको मात्रा कम थी. थियो। {{cite journal |author=Chlebowski RT, Blackburn GL, Thomson CA, ''et al.'' |title=Dietary fat reduction and breast cancer outcome: interim efficacy results from the Women's Intervention Nutrition Study |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=24 |pages=1767–76 |year=2006 |pmid=17179478 |doi=10.1093/jnci/djj494}}</ref>
 
हालको अध्ययनोंअध्ययनहरु सेदेखि क्यान्सरको कुनै रूपहरु र परिष्कृत शर्गरयोऔर अन्य साधारण कार्बोहाईड्रेटको उच्च उपभोगको बीच संभावित कडीको प्रदर्शित गर््यो है।गरेको छ। {{cite journal |author=Romieu I, Lazcano-Ponce E, Sanchez-Zamorano LM, Willett W, Hernandez-Avila M |title=Carbohydrates and the risk of breast cancer among Mexican women |journal=Cancer Epidemiol Biomarkers Prev |volume=13 |issue=8 |pages=1283–9 |year=2004 |pmid=15298947 |url=http://cebp.aacrjournals.org/cgi/content/full/13/8/1283 |month=Aug |day=01}}</ref> {{cite journal | author= Francesca Bravi, Cristina Bosetti, Lorenza Scotti, Renato Talamini, Maurizio Montella, Valerio Ramazzotti, Eva Negri, Silvia Franceschi, and Carlo La Vecchia | title=Food Groups and Renal Cell Carcinoma: A Case-Control Study from Italy | journal=International Journal of Cancer | year=2006 | month=October | volume=355:1991-2002 | url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/abstract/113412400/ABSTRACT | doi=10.1002/ijc.22225}}</ref> {{cite journal | author= Jee SH, Ohrr H, Sull JW, Yun JE, Ji M, Samet JM | title= Fasting serum glucose level and cancer risk in Korean men and women | journal=JAMA | volume = 293 |issue=2 | doi= 10.1001/jama.293.2.194 | year= 2005 |pages=194–202 | pmid= 15644546 }}</ref> {{cite journal | author= Michaud DS, Liu S, Giovannucci E, Willett WC, Colditz GA, Fuchs CS | title= Dietary sugar, glycemic load, and pancreatic cancer risk in a prospective study | journal= J Natl Cancer Inst | volume= 94 |issue=17 | url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/94/17/1293 | pmid= 12208894 | doi= 10.1093/jnci/94.17.1293 | year= 2002 |pages=1293–300}}</ref> {{cite journal | author= Venkateswaran V, Haddad AQ, Fleshner NE ''et al.'' | title= Association of diet-induced hyperinsulinemia with accelerated growth of prostate cancer (LNCaP) xenografts | volume= 99 |issue=23 |url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/99/23/1793 | pmid=18042933| doi=10.1093/jnci/djm231| year=2007| journal=J Natl Cancer Inst |pages=1793–800}}</ref> हुनत संबंधोंको अंश र केजुअल्टीकोकेजुअल्सुइहरु अंश विवादकोविवादकहरु मुद्दा छन्, [128] ^ फ्रिएबे, रिचर्ड: ''[http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1662484,00.html केको एक उच्च वसाबोसो युक्त आहार क्यान्सर सेदेखि लडनेमालडनमा मदद गर्छ?]'' टाइम मैगजीन, सितम्बरसेप्टेम्बर 17, 2007</ref> [129] ^ हित्ती, मिरांडा: ''[http://www.webmd.com/cancer/news/20070227/high-blood-sugar-linked-cancer-risk उच्च रक्त शर्गरयोलिंक क्यान्सरको खतरे सेदेखि सम्बंधित है]'' [http://www.webmd.com WebMD], 22 फरवरी 2008</ref> मोयनिहन, टिमोथी: ''[http://www.mayoclinic.com/health/cancer-causes/CA00085 क्यान्सरको कारण: क्यान्सरको कारणहरुको बारेमा लोकप्रिय मिथक]'' , MayoClinic.com, 22 फरवरी 2008को पुनः प्राप्त</ref> दरअसलखासगरि कुनै संगठन क्यान्सरको निवारणको लागि परिष्कृत शर्गरयोऔर स्टार्चको खपतको कम गराउनको सिफारिश गर्छन्. [131] ^ ''[http://www.aicr.org/site/PageServer?pagename=dc_recs_03_avoid_sugary_drinks शर्गरयोयुक्त पेय पदार्थहरु सेदेखि बचें]'' ''[http://www.aicr.org/site/PageServer?pagename=dc_recs_03_avoid_sugary_drinks अधिक ऊर्जा युक्त खाद्य पदार्थहरुको उपभोग सिमित करें]'' , अमेरिकन इंस्टीट्यूट फर क्यान्सर रिसर्च , 20 फरवरी 2008को संशोधित</ref> ''[http://www.apha.org/publications/tnh/archives/2005/02-05/WebExclusive/287.htm उच्च शर्गरयोके स्तर क्यान्सर र मृत्यु दरको जोखिमको बढते छन्]'' , देशको स्वास्थ्य: अमेरिकन पब्लिक हेल्थ एसोसिएशनको सरकारी समाचार पत्र, फरवरी 2005</ref> {{cite journal |author=Kushi LH, Byers T, Doyle C, ''et al.'' |title=American Cancer Society Guidelines on Nutrition and Physical Activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity |journal=CA Cancer J Clin |volume=56 |issue=5 |pages=254–81; quiz 313–4 |year=2006 |pmid=17005596 |doi=10.3322/canjclin.56.5.254 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/56/5/254}}</ref>
 
नोभेम्बर 2007 मा, [[क्यान्सर अनुसंधानको लागि अमेरिकी संस्थान|अमेरिकन इंस्टीट्यूट फर क्यान्सर रिसर्च]] (AICR),ले [[विश्व क्यान्सर अनुसन्धान कोष|वर्ल्ड क्यान्सर रिसर्च फंड]] (WCRF)को सहयोग सेदेखि ''[[:भोजन, पोषण, शारीरिक गतिविधि, र क्यान्सरको रोकथाम: एक वैश्विक परिप्रेक्ष्य.|फूड, न्यूट्रीशियन, फिजिकल एक्टिविटी एंडएन्ड दी प्रिवेंशन अफ क्यान्सर: अ ग्लोबल पर्सपेक्टिव]]'' को प्रकाशन गर्‍यो, "जो आहार, शारीरिक क्रिया र क्यान्सरमा सबै ले/संग/भन्दा वर्तमान र व्यापक विश्लेषण है". [135] ^ [http://www.dietandcancerreport.org/?p=historical_overview "ऐतिहासिक अवलोकन"] ''dietandcancerreport.org.'' 27 अगस्त, 2008को पुनः प्राप्त.</ref> WCRF / AICR विशेषज्ञ रिपोर्ट 10 सल्लाहहरुको सूची देती हो जसको प्रयोग मान्छे क्यान्सरको विकासकोविकासकहरु जोखिमको कम गराउनको लागि करगरेर सकते छन्, जसमा आहारको निम्न दिशानिर्देश शामिल छन्: (1) यस्तो/यस्ता/यसरी खाद्य र पेय पदार्थहरुको सेवनको कम गरनगर्न जुन वजन बढाते छन्, नामतः अधिक ऊर्जा युक्त खाद्य र शर्गरयोयुक्त पेय, (2) अधिकतर पादप उत्पत्तिको खाद्यको उपभोग, (3) लालरातो मांसको सेवनको सीमित गरनगर्न उपचारित मांसमासु सेले परहेज गरनगर्न, (4) एल्कोहल युक्त पेय पदार्थहरुको उपभोगको सीमित गरनगर्न, र (5) नमककोनुनको सेवनको कम गरनगर्न कालातीत अनाज (अन्न) या दालों (फलिहरु ) सेदेखि परहेज गरनगर्न. [136] ^ [http://www.dietandcancerreport.org/?p=recommendations "अनुशंसाएँ".] ''Dietandcancerreport.org.'' 27 अगस्त, 2008को पुनः प्राप्त.</ref> फूड, न्यूट्रीशियन, फिजिकल एक्टिविटी, एंडएन्ड दी प्रिवेंशन अफ क्यान्सर: एक वैश्विक परिप्रेक्ष्य [http://www.dietandcancerreport.org/downloads/chapters/chapter_12.pdf अध्याय 12] विश्व क्यान्सर रिसर्च कोष (2007).आईएसबीएन 978-0-9722522-2-5.</ref>
 
===विटामिन ===
प्रारंभिक प्रेक्षणों सेदेखि प्राप्त विचार कि विटामिनभिटामिन पूरक स्टेमको माध्यम सेले क्यान्सरको रोकथाम गर्न सकिन्छ, मानव रोगहरुलाई विटामिनोंको कमी सेदेखि सम्बंधित गर्छ, जस्तै [[सांघातिक अरक्तता|प्राणाशी रक्ताल्पतारक्ताल्ठेगाना]] [[विटामिनभिटामिन B12]]को कमी सेदेखि सम्बंधित हुन्छ, र [[स्कर्वी]] [[विटामिनभिटामिन सी]]को कमी सेदेखि सम्बंधित हुन्छ.हुन्छ।
 
यहयो व्यापक रूप सेले क्यान्सरको साथ सही साबित हैन भयोभएन हो, र व्यापक रूप सेले विटामिनभिटामिन अनुपूरण क्यान्सरको रोकथाममा प्रभावी हैन साबित हैन भयोभएन है।छ।
 
भोजनको क्यान्सर सेदेखि लडनेलडन वाला अवयव पह लि गरे तुलनामा अब अधिक असंख्य र विविध माने जाछन, अतः अब रोगिहरुलाई ज्यादा सेभन्दा ज्यादा स्वास्थ्य लाभको लागि ठूलो मात्रा मा/पछि/तर ताजा, अप्रसंस्कृत फल र सब्जिहरु को उपभोगको सल्लाह दी जान्छ. जान्छ। {{cite book | author = Pollan, Michael | title = The Omnivore's Dilemma : A Natural History of Four Meals | publisher = Penguin Press | location = New York| year = 2006 | pages = 450| isbn = 978-1-59420-082-3}}</ref>
 
[[महामारी विज्ञान|महामारी विज्ञानको अध्ययन]] दर्शाते हुन् कि [[विटामिनभिटामिन डी|विटामिन D]]को कमी क्यान्सरको जोखिमको बढनेबढन सेदेखि सम्बंधित है। छ। {{cite journal |author=Giovannucci E, Liu Y, Rimm EB, ''et al.'' |title=Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=7 |pages=451–9 |year=2006 |month=April |pmid=16595781 |doi=10.1093/jnci/djj101}}</ref> {{cite web|url=http://www.cancer.org/docroot/NWS/content/NWS_1_1x_Vitamin_D_Has_Role_in_Colon_Cancer_Prevention.asp|title=Vitamin D Has Role in Colon Cancer Prevention|accessdate=2007-07-27}}</ref> हुनत, यस जस्तै/तरिका को अध्ययनोंको परिणाम सावधानी सेदेखि उपचारित किये जाउन चाहिए, किनकी उनि यो हैन दर्शा सकते कि दुइ कारकहरुको बीच सम्बन्धको अर्थ हो कि एक दोस्रोको कारण हो (''अर्थात'' [[सम्बन्ध कारणको संकेत हैनहोन दिन्छ.दिन्छ।|सम्बन्ध कारण]]को र संकेत गर्दैन) {{cite journal |author=Schwartz GG, Blot WJ |title=Vitamin D status and cancer incidence and mortality: something new under the sun |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=7 |pages=428–30 |year=2006 |month=April |pmid=16595770 |doi=10.1093/jnci/djj127 |url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/98/7/428}}</ref> यो संभावना कि विटामिनभिटामिन D क्यान्सर सेदेखि रक्षा गर्छ, यस तथ्यको विपरीत हो कि धुपको संपर्कमा रहए पछि दुर्दमताको जोखिम बढ्छ.बढ्छ।
 
सूर्यको संपर्कमा रहउन सेदेखि मनुष्यमा विटामिनभिटामिन Dको प्राकृतिक उत्पादनमा वृद्धि हुन्छ, कुनै क्यान्सर अनुसंधानकर्ताहरुले तर्क दियादिए हो कि सूर्यको संपर्कमा रहउन वालीवाला त्वचामाछालामा अतिरिक्त विटामिनभिटामिन D संश्लेषणको क्यान्सर निवारणीय प्रभावको तुलनामा दुर्दमताको प्रभावको बढनेकोबढनको संभावना अधिक हानिकर हुन्छ.हुन्छ। 2002 मा, डा. विलियम बी ग्रांटले दावा गरे कि अमेरिकामा सालाना 23,800 समयपूर्व क्यान्सर मृत्युहरुको कारण हो अपर्याप्त UVBको संपर्कमा रहन (जाहिर तरिका मा/पछि/तर विटामिनभिटामिन Dको कमी). {{cite journal | author = Grant WB | title = An estimate of premature cancer mortality in the U.S. due to inadequate doses of solar ultraviolet-B radiation | journal = Cancer | volume = 94 | issue = 6 | pages = 1867–75 | year = 2002 | month = March | pmid = 11920550 | doi = 10.1002/cncr.10427}}</ref> यो संख्या मेलेनोमा या स्क्वैमस सेल कार्सिनोमाको कारण भयो 8800 मृत्युों सेदेखि कम हो, इसलागि कुल मिलाएर सूर्यको संपर्कमा रहन लाभकारी नै है।छ।
 
एक अन्य शोधअनुसन्धान समूह {{cite journal | author = Grant WB, Garland CF, Holick MF | title = Comparisons of estimated economic burdens due to insufficient solar ultraviolet irradiance and vitamin D and excess solar UV irradiance for the United States | journal = Photochemistry and Photobiology | volume = 81 | issue = 6 | pages = 1276–86 | year = 2005 | pmid = 16159309 | doi = 10.1562/2005-01-24-RA-424 | accessdate = 2009-06-06}}</ref>
ग्रांट डबल्यू बी, गर्लेंड सी एफ, होर्लिक एमएफ. अपर्याप्त सौर पराबैंगनी विकिर्नो९न र विटामिनभिटामिन Dको कारन अनुमानित आर्थिक बोझको तुलना र संयुक्त राज्य अमेरिकाको लागि अतिरिक्त सौर यूवी विकिरण.
 
फोटोकेम फोटोबायोल 2005 नवम्बरनोभेम्बर-दिसम्बर; 81 (6): 1276-86.</ref> अनुमान हो कि संयुक्त राज्य अमेरिकामा 50,000-63,000 र ब्रिटेनमा 19,000- 25,000 व्यक्ति विटामिनभिटामिन Dको कमीको कारण प्रतिवर्ष समय पूर्व क्यान्सर सेदेखि मर जाछन.
 
[[बीटा कैरोटीन]]को मामला [[चिकित्सीय परीक्षण|यद्रिच्चिक नैदानिक परीक्षणहरु]]को महत्त्वको एक उदाहरण दिन्छ.आहारदिन्छ।आहार सीरमको स्तरहरु मा/पछि/तर अध्ययन गराउन वाला [[महामारी विज्ञान|महामारी विज्ञानीहरु ]]को अनुसार [[विटामिनभिटामिन A]]को पूर्ववर्ती [[बीटा कैरोटीन]]को उच्च स्तर, एक सुरक्षात्मक प्रभाव सेले, सम्बंधित हुन् जुन क्यान्सरको जोखिमको कम गर्छन्.यहयो प्रभाव विशेष रूप सेले [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]मा अधिक प्रबल है।इसछ।इस [[परिकल्पना]]को आधार मा/पछि/तर 1980 र 1990को दशकोंको समयमा [[फिनलैंड]] र संयुक्त राज्य अमेरिकामा धेरै [[चिकित्सीय परीक्षण|नैदानिक परीक्षण]] एक श्रृंखलामा गरियो.गरियो।
 
इस अध्ययनमा 80,000 धूम्रपान गराउन वालाहरु या पूर्व धूम्रपान वालाहरुलाई [[प्लेसबो]] या बीटा-केरोटीनको दैनिक पूरक आहार उपलब्ध गरायाइयो.
 
आषाको विपरीत, यस माीक्षणको समयमा दिए गए [[बीटा कैरोटीन|बीटा केरोटीन]]को पूरक आहारले फुफ्फुस क्यान्सरको घटनाहरु या मृत्यु दरको कम गराउनमा कोईकुनै भूमिका हैनहोन निभाए.
वास्तव मा, बीटा कैरोटीन,को द्वारा फेफडोंको क्यान्सरको खतरा धेरै अधिक हैनछन तर धेरै कम ''बढा'' , यसले प्रारंभिक अध्ययनको यहीं मा/पछि/तर समाप्त गर्‍यो. {{cite web |publisher= National Cancer Institute |url=http://www.cancer.gov/PDF/FactSheet/fs4_13.pdf |format=PDF |title= Questions and answers about beta carotene chemoprevention trials |date=1997-06-27 |accessdate=2009-04-23}}</ref>
 
[[अमेरिकन मेडिकल एसोसिएशनको जर्नल|जर्नल अफ अमेरिकन मेडिकल एसोसिएशन]] (JAMA)को 2007मा दी गई रिपोर्टको परिणाम सूचित गर्छन् कि फोलिक अम्लको पूरक आहार ठूलो आँतको क्यान्सरलाई रोकउनमा प्रभावी छैनन्, र फोलेटको उपभोग गराउन वालाहरुमा ठूलो आँतको पोलिपको बनउनको संभावना अधिक हुन्छ. हुन्छ। {{cite journal |author=Cole BF, Baron JA, Sandler RS, ''et al.'' |title=Folic acid for the prevention of colorectal adenomas: a randomized clinical trial |journal=JAMA |volume=297 |issue=21 |pages=2351–9 |year=2007 |pmid=17551129 |doi=10.1001/jama.297.21.2351}}</ref>
 
===रासायनिक रोकथाम===
यहयो एक आकर्षक अवधारणा हो कि क्यान्सरलाई रोकउनको लागि दबाइहरुको प्रयोग गरे जाजान सक्छ, र धेरै उच्च श्रेणीको नैदानिक परिक्षण सल्लाह देते हुन् कि यस्तो/यस्ता/यसरी रासायनिक रोकथामको विशेष परिस्थितियहरुमा काममा लिन चाहिए.
 
प्रारूपिक रूप सेले 5 वर्षको लागि एक [[टेमोक्सीफेन|चयनात्मक एस्ट्रोजन रिसेप्टर मोड्युलेटर]] (SERM), [[चयनात्मक एस्ट्रोजन ग्राही मोड्युलेटर|टेमोक्सीफेन]]को दैनिक उपयोग उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा [[स्तन क्यान्सर]]को खतरेको लगभग 50% सम्म कम गर्छ.गर्छ। हाल नैको अध्ययनको एक रिपोर्टको अनुसार [[चयनात्मक एस्ट्रोजन ग्राही मोड्युलेटर|चयनात्मक एस्ट्रोजन रिसेप्टर मोड्युलेटर]] [[रेलोक्सिफेन]] पनि [[टेमोक्सीफेन]]को जस्तै/तरिका नै लाभकारी हो, र उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ यसको पार्श्व प्रभावहरुको प्रोफाइल अधिक अनुकूल है।छ।<ref name="STAR-P2">{{cite journal |author=Vogel V, Costantino J, Wickerham D, Cronin W, Cecchini R, Atkins J, Bevers T, Fehrenbacher L, Pajon E, Wade J, Robidoux A, Margolese R, James J, Lippman S, Runowicz C, Ganz P, Reis S, McCaskill-Stevens W, Ford L, Jordan V, Wolmark N |title=Effects of tamoxifen vs raloxifene on the risk of developing invasive breast cancer and other disease outcomes: the NSABP Study of Tamoxifen and Raloxifene (STAR) P-2 trial |journal=JAMA |volume=295 |issue=23 |pages=2727–41 |year=2006 |pmid=16754727 |doi=10.1001/jama.295.23.joc60074}}</ref>
 
[[रेलोक्सिफेन]] [[टेमोक्सीफेन]]को जस्तै/तरिका एक SERM है; उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको खतरेको कम गराउनमा यो टेमोक्सीफेनको समान नै प्रभावी (STAR परीक्षण मा) पाइएको छ.छ। यस माीक्षणमा लगभग 20,000 महिलाओंमहिलाहरु मा/पछि/तर अध्ययन गर््योगर्यो, [[रेलोक्सिफेन]]को पार्श्व प्रभाव [[टेमोक्सीफेन]] सेदेखि कम छन्, यद्यपि यो अधिक [[डकटल कार्सिनोमा|DCIS]] बनाउनको लागि प्रक्रियाको बढावा दिन्छ.दिन्छ।<ref name="STAR-P2" />
 
एक [[5-अल्फा-रिडकटेज संदमक]] [[फिनएसटेराइड|फिनएस्टेराइड]], प्रोस्टेट क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ, यद्यपि यो सानो श्रेणीको ट्यूमरको अधिकांशतया रोक दिन्छ.दिन्छ। {{cite journal |author=Thompson I, Goodman P, Tangen C, Lucia M, Miller G, Ford L, Lieber M, Cespedes R, Atkins J, Lippman S, Carlin S, Ryan A, Szczepanek C, Crowley J, Coltman C |title=The influence of finasteride on the development of prostate cancer |journal=N Engl J Med |volume=349 |issue=3 |pages=215–24 |year=2003 |pmid=12824459 |doi=10.1056/NEJMoa030660}}</ref>
बृहदान्त्र पोलिप्सको जोखिम मा/पछि/तर [[COX-2 चयनात्मक संदमक|कक्स-2 संदमक]] जस्तै [[रोफेकोक्सिब]] र [[सिलेकोक्सिब|सलेकोक्सिब]]को प्रभावको अध्ययन [[फेमिलियल एडिनोमेटस पोली पोसिस|फेमिलियल एडिनोमेटस पोलीपोसि]]स रोगिहरुमा {{cite journal |author=Hallak A, Alon-Baron L, Shamir R, Moshkowitz M, Bulvik B, Brazowski E, Halpern Z, Arber N |title=Rofecoxib reduces polyp recurrence in familial polyposis |journal=Dig Dis Sci |volume=48 |issue=10 |pages=1998–2002 |year=2003 |pmid=14627347 |doi=10.1023/A:1026130623186}}</ref>
और साधारण जनसंख्यामा गर््यो है।गरेको छ। {{cite journal |author=Baron J, Sandler R, Bresalier R, Quan H, Riddell R, Lanas A, Bolognese J, Oxenius B, Horgan K, Loftus S, Morton D |title=A randomized trial of rofecoxib for the chemoprevention of colorectal adenomas |journal=Gastroenterology |volume=131 |issue=6 |pages=1674–82 |year=2006 |pmid=17087947 |doi=10.1053/j.gastro.2006.08.079}}</ref> {{cite journal |author=Bertagnolli M, Eagle C, Zauber A, Redston M, Solomon S, Kim K, Tang J, Rosenstein R, Wittes J, Corle D, Hess T, Woloj G, Boisserie F, Anderson W, Viner J, Bagheri D, Burn J, Chung D, Dewar T, Foley T, Hoffman N, Macrae F, Pruitt R, Saltzman J, Salzberg B, Sylwestrowicz T, Gordon G, Hawk E |title=Celecoxib for the prevention of sporadic colorectal adenomas |journal=N Engl J Med |volume=355 |issue=9 |pages=873–84 |year=2006 |pmid=16943400 |doi=10.1056/NEJMoa061355}}</ref>
दुईटै समूहोंसमूहहरु मा, [[बृहदान्त्र पोलिप]]को [[घटना (जानपदिक रोग विज्ञान)|घटना]]मा धेरै कमी आई, तर यसको असर हृदय संवहनी विषाक्तताको वृद्धिको रूपमा दि खाए दियादेखिए.
 
===आनुवंशिक परीक्षण===
विशेष क्यान्सर संबंधीसम्बन्धी आनुवंशिक उत्परिवर्तनहरुको लागि उच्च जोखिम युक्त व्यक्तिहरुको [[आनुवंशिक परीक्षण]] पहिले देखि नै उपलब्ध है।आनुवंशिकछ।आनुवंशिक उत्परिवर्तनहरुको वाहक जुन क्यान्सरको जोखिमको घटनाहरुलाई बढाते छन्, उनि मा/पछि/तर अधिक निगरानी रखी जान सक्छ, उनिकोउनको लागि रासायनिक रोकथाम या जोखिमको कम गराउन वालीवाला शल्य चिकित्साको उपयोग गरे जाजान सक्छ.सक्छ। क्यान्सरको वंशागत जोखिमको प्रारंभिक चिन्हारी, र क्यान्सरको रोकथामको उपाय जस्तै शल्य चिकित्सा या निगरानी, उच्च जोखिम वाला व्यक्तिहरुको जीवनको लागि धेरै अधिक लाभकारी हुन सक्छन्.
 
{| class="wikitable" border="1"
पङ्क्ति ३८८:
| [[BRCA1]], [[BRCA2]]
| स्तन, डिम्बग्रंथि, अग्नाशयी
| नैदानिक नमूनोंको लागि व्यावसायिक रूप सेले उपलब्ध
|-
| [[MLH1]], [[MSH2]], [[MSH6]], [[PMS1]], [[PMS2]]
| बृहदान्त्र, गर्भाशय, सानो आंत, आमाशय , मूत्रमार्ग
| नैदानिक नमूनोंको लागि व्यावसायिक रूप सेले उपलब्ध
|}
 
===टीकाकरण===
ओंकोजनिक संक्रामक कारक जस्तै भाइरसको द्वारा संक्रमणलाई रोकउनको लागि रोग निरोधी [[टीकासुइा (वैक्सीन)|वेक्सिनों]] या सुइहरुको विकास गर््योगर्‍यो हो, र क्यान्सर विशिष्ट [[एपीटोप|एपिटोप्स]]को बिरुद्धप्रतिरक्षी प्रतिक्रियालाई उत्तेजित गराउनको लागि चिकित्सात्मक सुइहरुको विकास गरे जा रहयोहै।<ref name="vacc_facts_nci">{{cite web | url=http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/cancervaccine | title=Cancer Vaccine Fact Sheet | publisher=[[National Cancer Institute|NCI]] | date=2006-06-08 | accessdate=2008-11-15 }}</ref>
 
जस्तोको ऊपरमाथि भने बताया गयो हो कि एक निवारक [[मानव पेपीलोमा वाइरस वेक्सीन|मानव पेपिलोमा भाइरस वेक्सीन]] उपस्थित हो जुन [[मानव पेपीलोमा वाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]]को विशिष्ट यौन संचरित नस्लहरुलाइ लक्ष्य बनाइन्छ, जुन [[गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर|गर्भाशय ग्रीवा क्यान्सर]] र [[जननांग मस्सा|जननांग मस्सों]]को विकास सेदेखि सम्बंधित छन्.अक्टूबर 2007को बजारमा केवल दुइ HPV सुइहरु उपलब्ध थिए [[गार्दासिल|गर्दासिल]] र [[Cervarix|सर्वारिक्स]]. [[सर्वेरिक्स|[168]]] एक [[हेपेटाइटिस बीको टीके|हैपेटाइटिस B वेक्सीन]] पनि हो, जुन हैपेटाइटिस B सेदेखि भाइरस सेदेखि होने वाला संक्रमणलाई रोकती हो, यो भाइरस एक संक्रामक कारक हो जुन यकृत क्यान्सरको कारण हो.<ref name="vacc_facts_nci" /> एक केनायन मेलेनोमा वेक्सीनको पनि विकास गर््योगरेको है।छ।<ref name="Liao">{{cite journal |author=Liao JC, Gregor P, Wolchok JD, Orlandi F, Craft D, Leung C, Houghton AN, Bergman PJ. |title=Vaccination with human tyrosinase DNA induces antibody responses in dogs with advanced melanoma |journal=Cancer Immun. |volume=6 |pages=8 |year=2006}}</ref> {{cite press release
| title = USDA Grants Conditional Approval for First Therapeutic Vaccine to Treat Cancer
| publisher = Animal Medical Centre
पङ्क्ति ४०९:
{{main|Cancer screening}}
{{Refimprove|date=May 2009}}
क्यान्सर [[स्क्रीनिंग (दवा)|स्क्रीनिंग]] एक प्रयास हो जुन लक्षण हीन आबादीमा शंकाहीन क्यान्सरको जांचको लागि गरिन्छ.बडीगरिन्छ।बडी संख्यामा स्वस्थ मान्छेहरुको लागि उपयुक्त स्क्रीनिंग टेस्ट अपेक्षाकृत सस्ते, सुरक्षित होने चाहिए, इनकीयिनको प्रक्रिया संक्रामक हैनछन होनी चाहिए, [[प्रकार I र प्रकार IIको त्रुटियां|सकारात्मक झूठे]] परिणामको दर धेरै कम होनी चाहिए. अगरयदि क्यान्सरको लक्षण पताठेगाना लागछन, त निदानको सुनिश्चित गराउनको लागि अधिक निश्चित परीक्षण गरे जाछन.
 
क्यान्सरको लागि स्क्रीनिंग विशेष मामलहरुमामामलाहरुमा प्रारंभी निदानमा सहायक है।शीघ्रछ।शीघ्र निदान जीवनको बढाबढयो सक्छ, तर आभासी रूप सेले मृत्यु सम्मको समयको [[सीसा समय पूर्वाग्रह]] या [[लंबाई समय पूर्वाग्रह]]को माध्यम सेले लामो खींच सक्छ.सक्छ।
 
भिन्न दुर्दमताओंको लागि धेरै विभिन्न स्क्रीनिंग परीक्षणहरुको विकास गरेको गर््यो है।स्तनछ।स्तन क्यान्सर स्क्रीनिंगको [[स्तन स्वयं परीक्षा]],को द्वारा गरे जाजान सक्छ, यद्यपि 2005मा गरियो एक अध्ययनमा 300,000 सेभन्दा अधिक चीनी महिलाहरुमा यो दृष्टिकोण गलत साबित भयो.भयो।
 
[[मेम्मोग्राम|मैमोग्राम]]को द्वारा स्तन क्यान्सरको स्क्रीनिंग एक जनसंख्यामा स्तन क्यान्सरको निदानको औसत अवस्थालाई कम गर्छ.मेमोग्रफिकगर्छ।मेमोग्रफिक स्क्रीनिंग कार्यक्रमको शुरूआत पछिको दस वर्षोंको भित्र एक देशमा निदानको अवस्थामा कमी आयी है।छ।
 
बडी-आँत मलाशयको क्यान्सरलाई [[फेकल मनोगत रक्त परीक्षण|फेकल ओकल्ट रक्त परीक्षण]] र [[कोलोनोस्कोपी]]को द्वारा जांचा जाजान सक्छ, जुन ठूलो आँतको क्यान्सर र मृत्यु दर दुवैको कम गर्छ, पूर्व दुर्दम पोलिपको जांच गरएरगरेर उसलाइ हटाउएर यस्तो संभव है।छ। त्यहि प्रकार, गर्भाशय ग्रीवाको कोशिका विज्ञान परीक्षण ([[पैप स्मियर|पैप स्मीयर]]को उपयोग करते भए) पूर्व क्यान्सर घाउको चिन्हारीमा मदद गर्छ.समयकोगर्छ।समयको साथ, यस्तो/यस्ता/यसरी परीक्षणहरुको कारण [[गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर|गर्भाशय ग्रीवा क्यान्सर]]को घटनाहरु र मृत्यु दरमा कमी आयी है।छ। 15 वर्षको आयुमा शुरुआतमा [[शुक्र ग्रंथिको क्यान्सर|शुक्र ग्रंथि क्यान्सर]]को जांचको लागि [[वृषनहरुको स्वयं परीक्षा|शुक्र ग्रंथि स्वयं परीक्षा]]को सल्लाह दी जान्छ.प्रोस्टेटजान्छ।प्रोस्टेट क्यान्सरको स्क्रीनिंग [[डिजिटल गुदा परीक्षा]]को साथ [[प्रोस्टेट विशिष्ट प्रतिजन]] (PSA) रक्त परीक्षण,को उपयोग गरएरगरेर गर्न सकिन्छ, हुनत कुनै अधिकारिक संस्थाहरु (जस्तै [[यू एस प्रिवेंटिव सर्विसेज टास्क फोर्स]]) सबै पुरुषहरुमा यस्तो स्क्रीनिंगको खिलाफबिरुद्ध छन्.
 
क्यान्सरको लागि स्क्रीनिंग धेरै मामलहरुमामामलाहरुमा विवादकोविवादकहरु विषय हो, जब सम्म यो पताठेगाना न हो कि परीक्षण वास्तवमा जीवनको बचायेगा.विवाद र अधिक बढ्छ जब यो स्पष्ट न हो कि स्क्रीनिंगको लाभ नैदानिक परीक्षणहरु र क्यान्सरको उपचारैको संभावी जोखिम सेले अधिक प्रभावी छन्.उदाहरणको लिए: [[प्रोस्टेट क्यान्सर]]को स्क्रीनिंगको समय, [[प्रोस्टेट विशिष्ट प्रतिजन|PSA]] परीक्षण साना क्यान्सरहरुलाई पताठेगाना लागयोसक्छ, जुन कभीकहिल्यै पनि जीवनको लागि घातक हैन बनते, तर एक पल्ट पता चलठेगाना हिड जाए पछि उपचार शुरू गरनगर्न नै हुन्छ.यहहुन्छ।यो स्थिति अति निदान भन्ने गरिन्छ, जुन पुरूषको अनावश्यक उपचार जस्तै शल्य चिकित्सा र विकिरणको जटिलताओंको सामना गराउनको लागि मजबूर करगरेर देती है।प्रोस्टेटछ।प्रोस्टेट क्यान्सरको निदान गराउनको लागि प्रयुक्त प्रक्रियाहरु ([[प्रोस्टेट बायोप्सी]]) पार्श्व प्रभावहरुको कारण हुन सक्छं जसमा रक्त प्रवाह र संक्रमण शामिल है।प्रोस्टेटछ।प्रोस्टेट क्यान्सरको उपचार [[मूत्र असंयम|असंयम]] (मूत्रको प्रवाहको नियन्त्रित गराउनको लागि असमर्थता) र [[इरेक्टाइल डिसफंक्शन|लैंगिक निष्क्रियता]] (इरेक्शन यानि शिश्नको उत्तेजना जुन संभोगको लागि अपर्याप्त हो )को कारण हुन सक्छ.इसीसक्छ।यहि प्रकार, [[स्तन क्यान्सर]]को लिए, हाल नैमा यो आलोचना दी गयी हो कि कुनै देशहरुमा स्तन स्क्रीनिंग कार्यक्रम समस्याहरुलाई हल गराउनको बजायसट्टा बढाबढयो दिन्छ.ऐसादिन्छ।ऐसा इसलागि हो कि सामान्य जनसंख्यामा महिलाहरुमा स्क्रीनिंग धेरै आभासी धनात्मक परिणाम दे सकती हो, जिन्हेंजसलाई अग्रिम जांचको जरुरतआवश्यक हुन्छ, जसको कारण सेले स्तन क्यान्सरको केवल एक नै मामलेको पताठेगाना लगाउन र उनको उपचारको लागि धेरै ठूलो संख्यामा महिलाओंको उपचार (या स्क्रीनिंग) गरिन्छ.गरिन्छ।
 
एक सार्वजनिक स्वास्थ्य परिप्रेक्ष्यको अनुसार [[पैप स्मियर|पैप स्मीय]]रको माध्यम सेले ग्रीवा क्यान्सर स्क्रीनिंग, अन्य सबै प्रकारको क्यान्सरको तुलनामा मूल्यको दृष्टि सेले अधिक लाभकारी हो, यो ठूलो मात्रा मा/पछि/तर एक भाइरसको कारण हुन्छ, यसमा स्पष्ट जोखिम कारक (यौन संपर्क) छन्, यस क्यान्सरको प्राकृतिक प्रसारको तरीका यो हो कि यो सामान्यतया विस्तारै विस्तारै धेरै वर्षहरुमा फैलता हो, इसलागि स्क्रीनिंग कार्यक्रमलाई यसलाइ जल्दी पकडमाले लिउनको लागि अधिक समय मिल जाइन्छ.यसकोजाइन्छ।यसको वाहेक, परीक्षण आफैमा सस्तासस्तो धेरै नै आसानसजिलो है।छ।
 
इन्हीं कारणहरु से, क्यान्सर स्क्रीनिंगको लागि विचार करतेगर्दा समयखेरी नैदानिक प्रक्रिया र उपचारको लाभ तथा जोखिम मा/पछि/तर ध्यान दिनयोमहत्वपूर्ण है।छ।
 
स्पष्ट लक्षणहरुको अभाव युक्त मान्छेहरुमा क्यान्सरको लागि [[मेडिकल इमेजिंग]]को उपयोग, समान रूप सेले समस्या जनक है।छ। हाल नैमा खोजेखोजहरु गए ''[[इन्सीडेन्टालोमा|इन्सीडेनटालोमा]]'' को जांचमा धेरै जोखिम हो- एक सौम्य घाउ जसलाइ दुर्दम समझा जाजान सक्छ र हुन सक्छ कि यसको लागि सम्भावित खतरनाक जांचको जाए.
 
धूम्रपान गराउन वालाहरुमा [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]को लागि [[CT स्कैन|सीटी स्कैन-]]आधारित स्क्रीनिंगको हाल नैमा गरिएको(थियो) अध्ययनको गोलमोल परिणाम अगाडी आये छन्, जुलाई 2007 सेदेखि व्यवस्थित स्क्रीनिंगको सल्लाह नही दी जान्छ.जान्छ।
सादे-फिल्मको [[सीनेकोछातीको X-रे|छातीको एक्स रे]]को [[याद्रीच्छिकसम्झना्रीच्छिक नैदानिक प्रयास|यद्रिच्चिक नैदानिक परीक्षण]], जुन धूम्रपान गराउन वालाहरुमा फेफडोंको क्यान्सरको लागि स्क्रीन गर्छन्, यस दृष्टिकोणको लागि लाभकारी साबित हैन भएभएन छन्.
 
[[कैनाइन क्यान्सरको जाँच]]को ससुइ मािणाम हुन्छन्, तर यो अझै पनि अनुसंधानको प्रारंभिक चरणमा है।छ।
 
==निदान ==
अधिकांश क्यान्सर या त आफ्नो लक्षणहरु र संकेतहरुको द्वारा प्रारंभिक रूप सेले चिन्हारीे जाछन या स्क्रीनिंगको समयमा प्रकट हुन्छन्.इनमेंयिनीहरु सेमध्ये कुनै पनि निश्चित निदान छैन, जसलाइ साधारण तरिका मा/पछि/तर एक [[संरचनात्मक विकृतिविज्ञान|रोगविज्ञानी]]को सल्लाहको जरुरतआवश्यक हुन्छ, यो रोग विज्ञानी एक प्रकारको फिजिशियन (मेडिकल डक्टर) हुनु चाहिए जुन क्यान्सर र अन्य रोगहरुको निदानमा माहिर है।छ।
 
===जांच ===
[[File:Thorax pa peripheres Bronchialcarcinom li OF markiert.jpg|thumb|right|छातीको एक्सरे, बायाँ फेफडे मा, फेफडोंको क्यान्सर दिखाता भयो .]]
 
जिन मान्छेहरुमा क्यान्सरको संदेह हुन्छ उनिकोउनको [[मेडिकल परीक्षण|चिकित्सा परीक्षण]]को द्वारा जांच गरिन्छ.यसमागरिन्छ।यसमा सामान्य हुन् [[रक्त परीक्षण]], [[एक्सरे|एक्स रे]], [[सीटी स्कैन]] र [[एंडोस्कोपीएन्डोस्कोपी]].
 
===बायोप्सी ===
कई कारणहरु सेदेखि क्यान्सरको संदेह हुन सक्छ, तर अधिकांश दुर्दमताओंको निश्चित निदान एक [[संरचनात्मक विकृतिविज्ञान|रोग विज्ञानी]]को द्वारा क्यान्सरको कोशिकाहरुको उतक वैज्ञानिक परीक्षणको द्वारा सुनिश्चित गरे जान चाहिए.
 
[[बायोप्सी]] या [[शल्य चिकित्सा]]को द्वारा उतकको प्राप्त गरे जाजान सक्छ.कईसक्छ।कई बायोप्सी (जस्तै त्वचाछाला, स्तन या यकृत की) एक चिकित्सकको कार्यालयमा नै गर्न सकिन्छं.अन्य अंगोंको बायोप्सी एक [[असंवेदनता|निश्चेतक]]को उपस्थितिमा गरिन्छ, यसको लागि [[शल्य चिकित्सा कक्ष|शल्य चिकित्साको कक्ष]]मा [[शल्य चिकित्सा|शल्य क्रिया]]को आवश्यकता हुन्छ.हुन्छ।
 
रोग विज्ञानीको द्वारा दिए गए उतक [[चिकित्सा निदान|निदान]] प्रचुरोद्भवन गराउन वालीवाला कोशिकाको प्रकारको बताते छन्. साथ नै गाँठको [[उतक विज्ञानी श्रेणी|उतक वैज्ञानिक श्रेणी]], आनुवंशिक असामान्यताओं, र अन्य लक्षणहरुलाई पनि स्पष्ट गर्छन्.
 
साथ ही, यो जानकारी रोगीको [[रोगको लक्षण|पूर्व निदान]]को मूल्यांकन गराउनमा तथा सर्वोत्तम उपचारको चयन गराउनमा उपयोगी है।छ।[[कोशिका अनुवांशिकी|कोशिका आनुवंशिकी]] र [[प्रतिरक्षी उतक रसायन विज्ञान|प्रतिरक्षा उतक रसायन विज्ञान]] परीक्षणको अन्य प्रकार हुन् जुन एक रोग विज्ञानी एक उतकको नमूने मा/पछि/तर करगर्न सक्छ.येसक्छ।ये परीक्षण उनि आण्विक परिवर्तनहरु (जस्तै [[उत्परिवर्तन]], [[संलयन जीन]], र संख्यात्मक [[गुणसूत्र|गुणसूत्री]] परिवर्तन)को बारेमा जानकारी उपलब्ध गरयोसकते हुन् जुन क्यान्सरको कोशिकामा भए छन्, र यस प्रकार सेदेखि क्यान्सरको भावी व्यवहार (पूर्व निदान) र सर्वोत्तम उपचारको पनि इंगित गर्छन्.
 
 
==उपचार==
क्यान्सरको उपचार [[शल्य चिकित्सा]], [[कीमो थेरेपी (रसायन चिकित्सा)|कीमोथेरपी]], विकिरण चिकित्सा, [[इम्मयुनो थेरेपी (प्रतिरक्षी चिकित्सा)|प्रतिरक्षा थेरेपी]], [[मोनोक्लोनल प्रतिरक्षी चिकित्सा|मोनोक्लोनल एंटीबडी चिकित्सा]] या अन्य विधिहरु को द्वारा गरे जाजान सक्छ.थेरेपीकोसक्छ।थेरेपीको चयन गाँठको स्थिति र श्रेणी तथा रोगको [[क्यान्सरको अवस्थाहरु|अवस्था]] मा/पछि/तर निर्भर गर्छ, साथ नै रोगीको सामान्य अवस्थामा पनि निर्भर गर्छ ([[प्रदर्शनको दर्जा|प्रदर्शनको स्थिति]]).कई [[प्रयोगात्मक क्यान्सर उपचार]] पनि विकसित हो रहे छन्.
 
शरीरको नोकसान पहुचाये बिना क्यान्सरलाई पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि खत्म गरनगर्न उपचारको उद्देश्य हुन्छ.कहिलेकाँहीहुन्छ।कहिलेकाँही यसलाइ शल्य चिकित्साको द्वारा गरे जाजान सक्छ, तर क्यान्सरको आस-पासको उतकों मा/पछि/तर आक्रमण गराउनको प्रवृति या सूक्ष्म मेटास्टेसिस द्वारा दूरको स्थानहरु मा/पछि/तर फैल जाउनको प्रवृति अक्सर यसको प्रभाविताको सीमित करगरेर देती है।कीमोथेरपीकोछ।कीमोथेरपीको प्रभावशीलता अक्सर शरीरमा अन्य उतकोंको विषिकरणको द्वारा सीमित हुन्छ.विकिरणहुन्छ।विकिरण सामान्य ऊतकहरुलाइ पनि नोकसान पहुँचापुगयो सकते छन्.
 
किनकी "क्यान्सर"को सन्दर्भ रोगहरुको एक वर्ग सेले हो, यस्तो सम्भव छैन कि "[[क्यान्सरको लागि उपचार|क्यान्सरको हमेशासंधै एक मात्र उपचार]]" नै रहेगा, फेरि पनि सबै संक्रामक रोगहरुको लागि एक नै उपचार हुन्छ.हुन्छ।
 
===शल्य चिकित्सा===
सैद्धांतिक रूप सेले गैर [[हिमेटोलोजिकल]] क्यान्सरको उपचार गरे जाजान सक्छ यदि यसलाइ पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि शल्य चिकित्साको द्वारा हटा दियादिए जाए, {{Fact|date=March 2009}} तर यो सदा सम्भव छैन.जब क्यान्सर शल्य चिकित्सा भन्दा पहिले नै [[मेटास्टेसिस]] केको द्वारा शरीरको अन्य अंगोंअंगहरु सम्म पहुँच जाइन्छ, तब पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि शल्य क्रिया द्वारा यसलाइ हटा दिनयोआम तरिका मा/पछि/तर असंभव हुन्छ.क्यान्सरकोहुन्छ।क्यान्सरको प्रगतिको [[विलियम स्टीवर्ट हाल्सटेड|हाल्सटेड]] नमूने मा, गाँठ स्थानिक रूप सेले बढती हो, फिरफेरि लसिका पर्वों सम्म फैल जान्छ, र फिरफेरि शरीरको अन्य सबै भागोंभागहरु में.इसीयहि कारण सेले साना क्यान्सरहरुको लागि स्थानिक उपचार जस्तै शल्य चिकित्साको लोकप्रियता बढ गई है।यहाँछ।यहाँ सम्म कि साना स्थानीयकृत ट्यूमरमा पनि मेटास्टेसिसको धेरै अधिक क्षमता हुन्छ.हुन्छ।
 
क्यान्सरको लागि शल्यचिकित्साको प्रक्रियाओंको उदाहरणहरुमा शामिल छन्- स्तन क्यान्सरको लागि [[स्तन-उच्छेदन (मेसेक्टोमी)|स्तनोछेदन]] (स्तनको काट करकाटएर हटा देनादिन) र प्रोस्टेट क्यान्सरको लागि [[प्रोस्टेटेक्टोमी|प्रोस्टेट-छेदन]] (प्रोस्टेटको काट करकाटएर हटा देनादिन). शल्य चिकित्साको लक्ष्य हुन्छ या त केवल गाँठको हटाउन या पुरा अंगको निकाल देनादिन.एक क्यान्सर कोशिका नग्न आंखोंको लागि अदृश्य हुन्छ, तर फिरफेरि सेदेखि वृद्धि करको नयीनयाँ गाँठ बनानबनाउन सक्छ, यो प्रक्रिया पुनरावृत्ति भन्ने गरिन्छ.इसगरिन्छ।इस कारणको लिए, [[संरचनात्मक विकृतिविज्ञान|रोगविज्ञानी]] शल्य क्रिया से निकालेदेखि गएनिकालियो नमूनेको जांच गर्छन्, यदि स्वस्थ उतकको सीमा उपस्थित हो, त यस कुराको संभावना कम हुन्छ कि सूक्ष्म क्यान्सरको कोशिकाहरु रोगीको शरीरमा रह गई छन्.
 
प्राथमिक गाँठको निकालनेकोनिकालनको वाहेक, अक्सर शल्य क्रिया [[क्यान्सरको अवस्थाहरु|अवस्था निर्धारण]]को लागि आवश्यक हुन्छ उदाहरण रोगको सीमाको निर्धारण र यस कुराको निर्धारण कि यो [[मेटास्टेसिस]]को द्वारा क्षेत्रीय [[लसीका पर्व|लसिका पर्वों]] सम्म पहुँच गयो हो या हैन. अवस्था निर्धारण [[पूर्व निदान]]को मुख्य निर्धारक हो र [[सहायक चिकित्सा|सहयोगी चिकित्सा]]को आवश्यकता पनि है।छ।
 
अक्सर, [[मेरीरज्जू संपीडन|मेरु रज्जू संपीडन]] या [[आंत्र बाधा]] जस्तै लक्षणहरुलाई नियन्त्रित गराउनको लागि शल्य चिकित्सा जरुरी हुन्छ.इसेहुन्छ।यसहरु [[उपशामक उपचार|शमन उपचार]]को रूपमा जानिन्छ.जानिन्छ।
 
===विकिरण चिकित्सा ===
{{main|Radiation therapy}}
 
[[विकिरण चिकित्सा]] (रेडियोथेरेपी, एक्स रे चिकित्सा, विकिर्णन पनि भन्ने गरिन्छ)मा क्यान्सरको कोशिकाहरु र संकुचित गांठको नष्ट गराउनको लागि आयनीकरण विकिरणको उपयोग गरिन्छ.विकिरणगरिन्छ।विकिरण चिकित्साको [[बाह्य किरण रेडियोथेरेपी]]को द्वारा बाहिर सेदेखि नै नियन्त्रित गरिन्छ या [[ब्रेकिथेरेपी|ब्रेकीथेरेपी]]को द्वारा अन्दरभित्र सेदेखि नियन्त्रित गरे जाजान सक्छ.सक्छ। विकिरण चिकित्साको प्रभाव स्थानीकृत हुन्छ र चिकित्सा गरे जाउन वाला क्षेत्र सम्म नै सीमित रहइन्छ.रहन्छ। विकिरण चिकित्सा, उपचार गरे जाउन वाला क्षेत्र ("लक्ष्य ऊतक")को कोशिकाहरुलाई क्षतिग्रस्त गर्छ या नष्ट करगरेर देती हो, यस क्रियामा यिनी कोशिकाहरुको आनुवंशिक पदार्थलाई नष्ट गर्‍यो जाइन्छ ताकि कोशिकाहरुमा अगाडी विभाजन र वृद्धि न हो पाए.यद्यपि विकिरण क्यान्सरको कोशिकाहरु र सामान्य कोशिकाहरु दुवैको नष्ट करगरेर देते छन्, अधिकांश सामान्य कोशिकाहरु विकिरणको प्रभाव सेले उबर आउछन् र ठीक प्रकार सेदेखि कार्य गराउन लगती छन्.विकिरण चिकित्साको लक्ष्य हो अधिक सेभन्दा अधिक क्यान्सर कोशिकाहरुलाई नष्ट गरनगर्न, जबकि आस-पासको स्वस्थ उतकहरुलाइ होने वाला नोकसानको सीमित गरनगर्न. इसलिएयसैले, यो धेरै भागहरुमा दी जान्छ जस ले/संग/भन्दा बीचको अवधिमा स्वस्थ उतकहरुलाइ ठीक होनेको मौका मिल जाइन्छ.जाइन्छ।
 
विकिरण चिकित्सा,को उपयोग लगभग हरेक प्रकारको ठोस गांठको उपचारको लागि गरे जाजान सक्छ, जसमा मस्तिष्क, स्तन, गर्भाशय ग्रीवा, गला, फेफडे, अग्न्याशय, प्रोस्टेट, त्वचाछाला, पेट, गर्भाशय, या कोमल उतक सार्कोमाको क्यान्सर शामिल छन्.ल्यूकेमिया (रक्त केंसर) र लिम्फोमाको उपचारमा पनि विकिरण चिकित्साको उपयोग गरे जाजान सक्छ.प्रत्येकसक्छ।प्रत्येक साइटको लागि विकिरणको खुराक धेरै कारकहरु मा/पछि/तर निर्भर गर्छ, यिनीहरु कारक हुन् , हरेक प्रकारको क्यान्सरको रेडियो संवेदनशीलता, र आस-पासको उतक या अंग विकिरण सेदेखि नष्ट हुन सक्छन् या हैन.इस प्रकार, हरेक प्रकारको उपचार मा, विकिरण चिकित्सा यसको पार्श्व दुष्प्रभावोंको बिना छैन.
 
=== रसायन चिकित्सा (कीमोथैरेपी) ===
{{main|Chemotherapy}}
 
[[कीमोथैरेपी|कीमोथेरेपी]]मा उनि [[दवा दबाइ दिनयो|दबाइहरु]] सेदेखि क्यान्सरको उपचार गरिन्छ ("क्यान्सर विरोधी दबाइहरु") जुन क्यान्सरको कोशिकाहरुलाई नष्ट गरनगर्न सक्छं.वर्तमान उपयोग मा, शब्द "कीमोथेरेपी"को उपयोग उनि ''साइटोटोक्सिक'' दबाइहरुको लागि गरिन्छ जुन ''लक्षित थेरेपी'' को विपरीत, सामान्य रूपमा तेजीजोड सेदेखि विभाजित होती भयो कोशिकाहरुलाई प्रभावित गर्छं. (नीचे हेर्नुहोस).कीमोथेरेपी दबाइहरु भिन्न संभव तरीकोंतरीकाहरु सेदेखि कोशिका विभाजनमा बाधा डालती छन्, उदाहरण [[DNA (डीएनए)]]को प्रतिकृति सेदेखि या नव निर्मित [[गुणसूत्र|गुणसूत्रों]]को पृथक्करण से.कीमोथेरेपीको अधिकांश रूप तेजीजोड सेदेखि विभाजित होती भयो सबै कोशिकाहरुलाई लक्ष्य बनाछन, यिनीहरु केवल क्यान्सरको कोशिकाहरुको लागि विशिष्ट छैनन्, यद्यपि कुनै विशिष्टता यस कारण सेले आ जान्छ कि अधिकांश क्यान्सरको कोशिकाहरु [[डीएनएको क्षति|डीएनए क्षति]]को मरम्मतमा सक्षम हुन्नं जबकि सामान्य कोशिकाहरुमा साधारण तरिका मा/पछि/तर मा यिनीहरु क्षमता हुन्छ.अतःहुन्छ।अतः, कीमोथेरेपीमा स्वस्थ उतकहरुलाइ नोकसान पहुंचानेको क्षमता हुन्छ, विशेष रूप सेले उनि उतक जसमा उच्च प्रतिस्थापन दर हुन्छ (उदाहरण आंतको आंतरिक स्तर).ये कोशिकाहरु आमतौर मा कीमोथेरेपी पछि आफ्नो मरम्मत गर्छं.
 
किनकी कुनै दबाइहरु अके लि गरे तुलनामा एक साथ बेहतरराम्रो कार्य गर्छं, इसलागि एक नै समय मा दुइ या अधिक दबाइहरु दी जान्छं.इसेयसहरु "संयोजन कीमोथेरपी" भनिन्छ; अधिकांश कीमोथेरेपी रेजिमेन एक संयोजनमा नै दिइन्छ.दिइन्छ।
 
कुनै प्रकारको [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|ल्यूकेमिया (रक्त क्यान्सर)]] र [[लिम्फोमा|लिंफोमा]]को उपचारको लागि कीमोथेरपीको उच्च खुराकको या [[पूर्ण शरीरको किरणन|पूरेपुरा शरीरको विकीर्णन]] (TBI)को आवश्यकता हुन्छ.हुन्छ। यो उपचार अस्थि मज्जाको अलग गर्छ, र इसलागि शरीरको ठीक होने र रक्तको पुनर्निमाणको क्षमता पृथक्कृत हुन्छ.हुन्छ। यस कारण सेले, थेरेपीको पृथक्करण प्रभाव भन्दा पहिले अस्थि मज्जा, या परिधीय रक्त स्तम्भ कोशिका हार्वेस्टिंग गरिन्छ ताकि उपचार पछि "बचाव" संभव हो.
 
इसेयसहरु औटोलगस [[स्टेम कोशिका प्रत्यारोपण]]को रूपमा जानिन्छ.वैकल्पिकजानिन्छ।वैकल्पिक रूप सेले, एक मिलान गरियो असंबंधितअसम्बन्धित दाता सेदेखि ली गयी [[हिमेटोपोयटिक स्टेम कोशिका|हिमेटोपोयटिक स्टेम कोशिकाहरु]] प्रत्यारोपित गर्न सकिन्छं.
 
===लक्षित थेरेपी ===
{{main|Targeted therapy}}
 
लक्षित थेरेपी जुन 1990को दशकको अंतमा सबै ले/संग/भन्दा पहिले उपलब्ध भयो,को धेरै प्रकारको क्यान्सरको उपचारमा मुख्य प्रभाव थाथियो, र वर्तमानमा यो एक धेरै नै अधिक सक्रिय अनुसंधान क्षेत्र हो.यसमा यस्तो/यस्ता/यसरी कारकहरुको उपयोग शामिल हो जुन क्यान्सर कोशिकाहरुको प्रोटीनलाई अनियमित गराउनको लागि विशिष्टीकृत हुन्छन्. [[छोटे अणु]] लक्षित उपचार दबाइहरु आमतौर मा/पछि/तर क्यान्सर कोशिकाहरुको भित्र उत्परिवर्तित, अति अभिव्यक्त, या अन्य जटिल प्रोटीनहरु मा/पछि/तर [[एंजाइमइन्जाइम या उत्प्रेरक|एन्जाइमेटिक]] डोमेनको संदमक हुन्छं.
 
प्रमुख उदाहरण हुन् थायरोसिन कायनेज संदमक [[इमातिनिब]] (Gleevec/Glivec) र [[गेफितिनिब|जेफितिनिब]] (Iressa).
 
[[मोनोक्लोनल प्रतिरक्षी चिकित्सा]] एक अन्य रणनीति हो जसमा उपचारको कारक एक [[प्रतिरक्षी]] हुन्छ जुन क्यान्सर कोशिकाहरुको सतह मा/पछि/तर एक प्रोटीनको साथ विशेष रूप सेले बंध बन्यो लिइन्छ.उदाहरणहरुमालिइन्छ।उदाहरणहरुमा शामिल हुन् स्तन क्यान्सरमा प्रयुक्त गरे जाउन वाला एंटी- [[HER2/neu]] प्रतिरक्षी [[ट्रासटूजूमाब|ट्रास्टूजुमेब]] (हरसेपटिन), र धेरै प्रकारको [[B-कोशिका]] दुर्दमताहरुमा प्रयुक्त गरे जाउन वाला एंटी CD-20 प्रतिरक्षी [[रीटूक्सीमाब|रितुक्सिमेब]].
 
[[लक्षित चिकित्सा|लक्षित थेरेपी]]मा "होमिंग युक्ति"को रूपमा साना [[पेप्टाइड]] पनि शामिल हुन सक्छन्, जुन गाँठको चारै ओर प्रभावित [[बाह्य कोशिकीय मैट्रिक्स|बाह्य कोशिकी मैट्रिक्स]]को साथ या कोशिकाको सतह मा/पछि/तर ग्राहीको साथ बांध बनयोसकते छन्.
 
रेडियो न्युक्लीड जुन यिनी पेपटाईडों (उदाहरण RGD) सेभन्दा जुडेजोडिएको हुन्छन्, अंततः क्यान्सर कोशिकालाई मार देते हुन् यदि न्यूक्लीड कोशिकाको आस पासनजिकै अपघटित हो रहयोहै।
 
विशेष रूप सेले यिनी बंधित पदार्थहरुको ओलिगो- या मल्टीमर्स धेरै महत्वपूर्ण हुन्छन्, चूँकि उनि गाँठको विशिष्टता र उत्कंठाको बढाते छन्.
 
[[प्रकाश गतिक चिकित्सा]] (PDT) क्यान्सरको लागि तिहरा उपचार हो जसमा प्रकाश संवेदक, उतक औक्सीजन, ओर प्रकाश (अक्सर [[लेजर]]को उपयोग) शामिल छन्. PDTको उपयोग [[आधारी कोशिका कार्सिनोमा]] (BCC) या [[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]]को उपचारको लागि गरिन्छ; PDT ठूलो ट्यूमरको शल्य चिकित्साको द्वारा हटा दिए जाउन पछि दुर्दम उतकको बचे भए अवशेषहरुलाइ हटाउउनमा पनि उपयोगी हुन सक्छ.सक्छ। {{cite journal |last=Dolmans |first=DE |coauthors=Fukumura D, Jain RK |year=2003 |month=May |title=Photodynamic therapy for cancer |journal=Nat Rev Cancer |volume=3 |issue=5 |pages=380–7 |pmid=12724736 |url=http://www.nature.com/nrc/journal/v3/n5/abs/nrc1071_fs.html |doi=10.1038/nrc1071}}</ref>
 
===प्रतिरक्षा थेरेपी ===
पङ्क्ति ५०६:
{{main|Cancer immunotherapy}}
 
क्यान्सर प्रतिरक्षा थेरेपी भिन्न चिकित्सा रणनीतिहरुको एक समूह हो जसलाइ रोगीको आफ्नो [[प्रतिरक्षा प्रणाली|प्रतिरक्षा तन्त्र]]को प्रेरित गराउनको लागि डिजाइन गर््योगर्‍यो हो ताकि त्यो गाँठ सेदेखि लड सके.
गाँठको बिरुद्धप्रतिरक्षी प्रतिक्रिया उत्पन्न गराउनको लागि धेरै विधियांविधिहरु छन्, यिनीहरु छन्, सतही मुत्राश्यी क्यान्सरको लागि अंतर धानीय [[बेसिलस कालमेटे-ग्युरिन|BCG]] प्रतिरक्षा चिकित्सा, तथा [[वृक्क कोशिका कार्सिनोमा]] र [[मेलेनोमामेलानोमा|मेलानोमा]]को रोगिहरुमा प्रतिरक्षी प्रतिक्रिया प्रेरित गराउनको लागि [[इंटरफेरन|इंटरफेरोन]] र अन्य [[साइटोकाइन]]को उपयोग. धेरै प्रकारको गांठों, खास तरिका मा/पछि/तर [[घातक मेलेनोमा|दुर्दम मेलानोमा]] र [[वृक्क कोशिका कार्सिनोमा]],को लागि विशिष्ट [[प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया]] उत्पन्न गराउनको लागि [[वैक्सीन|वेक्सीनों]] मा/पछि/तर गहन अनुसंधान गरे जा रहयोहै।
[[सिपुल्युकल-T|सीपुल्यूकल-T]] [[प्रोस्टेट क्यान्सर]]को लागि आधुनिक नैदानिक परीक्षणहरुमा एक वेक्सीनको जस्तै/तरिका गरे रणनीति हो, जसमा रोगी सेदेखि ली गयी [[द्रुमाशम (डेनड्रोन)को कोशिका|द्रुमाश्मी कोशिकाहरु]]को [[प्रोस्टेटिक अम्ल फोस्फेटेज|प्रोस्टेटिक अम्ल फोस्फेटेज पेप्टाइड्स]]को साथ लोड गरिन्छ, ताकि प्रोस्टेट-व्युत्पन्न कोशिकाहरुको बिरुद्धविशेष प्रतिरक्षा प्रतिक्रियालाई प्रेरित गरे जा सके.
 
 
एल्लोजिनेनिक [[हिमेटोपोयटिक स्टेम कोशिका प्रत्यारोपण]] (आनुवंशिक रूप सेले असमान दाता सेदेखि "अस्थि-मज्जा स्थानान्तरण")को प्रतिरक्षा थेरेपीको एक रूप मानयोजामानिन सक्छ, किनकी दाताको प्रतिरक्षा कोशिकाहरु [[हिमेटोपोयटिक स्टेम कोशिका प्रत्यारोपण#पार्श्व दुष्प्रभाव र जटिलताहरु|ग्राफ्ट-बनाम-गाँठ प्रभाव]]को तहत गाँठ मा/पछि/तर अक्सर आक्रमण गर्छं.इसीलिए, एल्लोजिनेनिक HSCT, धेरै प्रकारको क्यान्सरको लागि औटोलगस प्रत्यारोपणको तुलनामा उपचारको उच्च दरको कारण बनती हो, यद्यपि पार्श्व दुष्प्रभाव पनि अधिक गंभीर हुन्छन्.
 
===हार्मोन थेरेपी (हार्मोन चिकित्सा) ===
{{main|Hormonal therapy (oncology)}}
 
कुनै क्यान्सरको वृद्धिको विशेष होर्मोनहरुलाइ उपलब्ध गरयोकर या अवरुद्ध गरएरगरेर संदमित गरे जाजान सक्छ.हार्मोनसक्छ।हार्मोन संवेदी गांठोंको कुनै सामान्य उदाहरण छन्- विशेष प्रकारको स्तन र प्रोस्टेट क्यान्सर.[[एस्ट्रोजन]] या [[टेस्टोस्टेरोन]]को हटा दिनयोया अवरुद्ध करगरेर दिनयोअक्सर एक महत्वपूर्ण अतिरिक्त उपचार है।विशेषहो।विशेष प्रकारको क्यान्सरहरु मा, हार्मोनको प्रशासन शिथिल हो जाइन्छ, जस्तै [[प्रोजेस्टोजन|प्रोजेसटोजन]] चिकित्साको दृष्टि सेले लाभकारी हुन सक्छ.सक्छ।
 
===एन्जियोजिनेसिस संदमक ===
{{Main|Angiogenesis inhibitor}}
[[एंजियोजिनेसिस]] संदमक रक्त वाहिनिहरु को व्यापक वृद्धिको रोकइन्छ (एंजियोजिनेसिस) जुन ट्यूमरको जीवित रहउनको लागि जरुरी है।कुनैछ।कुनै, जस्तै [[बेवाकीजुमेब|बेवासीजुमेब]],को मान्यता दे दी गयीदिइयो हो र चिकित्सकीय उपयोगमा यिनीहरुका उपयोग गरे जा रहयोहै। एन्जियोजिनेसिस विरोधी दबाइहरुको साथ एक मुख्य समस्या यो हो कि धेरै कारक सामान्य र क्यान्सर युक्त कोशिकाहरुमा रक्त वाहिनिहरु को वृद्धिको उत्तेजित गर्छन्. एंजियोजिनेसिस विरोधी दवाये केवल एक नै कारकलाई लक्ष्य बनाती छन्, इसलागि अन्य कारक रक्त वाहिनीको वृद्धिको उत्तेजित गरनगर्न जारी राखछन.अन्य समस्याहरुमा शामिल हुन् [[प्रशासनको मार्ग]], स्थिरताको रख-रखाव, र ट्यूमर वाहिका संरचनामा क्रिया र लक्ष्यीकरण. {{cite journal |author=Kleinman HK, Liau G |title=Gene therapy for antiangiogenesis |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=93 |issue=13 |pages=965–7 |year=2001 |month=July |pmid=11438554 |doi=10.1093/jnci/93.13.965 |url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/93/13/965}}</ref>
 
===लक्षण नियन्त्रण ===
यद्यपि क्यान्सरको लक्षणहरु मा/पछि/तर नियन्त्रणको क्यान्सरको उपचार हैनहोन मानयोजामानिन सक्छ, यो क्यान्सर रोगिहरुको [[जीवनको गुणवत्ता]]को एक महत्वपूर्ण निर्धारक हो, र यस फैसलेमा मुख्य भूमिका निभाइन्छ कि रोगी अन्य उपचारको लागि सक्षम हो या हैन.हुनत डक्टरोंको पासनजिकै, क्यान्सरको रोगिहरुमा दर्ददुखाइ, मतली, उल्टी, डायरिया, रक्तस्राव र अन्य साधारण समस्याहरुलाई कम गराउनको लागि चिकित्सकीय कौशल हुन्छ, रोगिहरुको यस समूहको लक्षण नियन्त्रणको आवश्यकताओंको लागि प्रतिक्रियामा [[प्रशामक देखभाल]]को बहुल अनुशासनात्मक विशेषताको विकास भयो है।छ।
 
[[एनलजेसिया|दर्दको दवाये]], जस्तै कि [[अफीम|मोर्फीन]] र [[ओक्सिकोडोन]], र मिचली र उल्टीकोउल्सुइहरु रोकउनको लागि [[एंटीमेटिक|एंटीएमेटिक्स]] दबाइहरु, क्यान्सर सेदेखि सम्बंधित लक्षणहरु सेदेखि युक्त रोगिहरुमा साधारण तरिका मा/पछि/तर काममा ली जान्छं. परिष्कृत [[एंटीमेटिक्स|एंटीएमेटिक्स]] जस्तै [[ओनडेनसेट्रोन|ओन्देनसेट्रोन]] र ऐनालोग्युस, साथ नै [[एप्रेपिटेंट|एप्रेपिटेन्ट]]ले क्यान्सर रोगिहरुमा उग्र उपचारको अधिक सम्भव बनयोदियाबनयोदिए है।छ।
 
कैन्सरको कारण [[पुराना दर्ददुखाइ]] हमेशासंधै सतत उतक क्षतिको कारण हुन्छ जुन रोग या उपचार प्रक्रिया सेले सम्बंधित हो (यानी शल्य चिकित्सा, रेडिएशन, कीमोथेरपी)यद्यपि पर्यावरणीय कारकहरु र दर्दको व्यवहारको उत्पादनमा प्रभावी गडबडीको पनि भूमिका हुन्छ, क्यान्सरको दर्ददुखाइ सेले युक्त रोगिहरुमा साधारण तरिका मा/पछि/तर प्रमुख इटियोलोजिक कारण हुदैनन्. यसको वाहेक, क्यान्सर सेदेखि सम्बंधित भयंकर दर्ददुखाइ सेले युक्त अधिकांश रोगी आफ्नो जीवनको अंतिमअन्तिम अवस्थामा हुन्छन् र उसलाइ [[उपशामक|प्रशामक]] चिकित्साको जरुरत हुन्छ.आवश्यक हुन्छ।
 
मुद्दे जस्तै [[ओपीओइड्स|नशीले पदार्थहरु]]को उपयोगको सामाजिक कलंक, काम र कार्यात्मक स्थिति, र स्वास्थ्य देखभाल, समग्र मामलेको प्रबंधनमा अधिक महत्वपूर्ण छैनन्.अतः, क्यान्सर दर्ददुखाइ प्रबंधनको लागि विशिष्ट रणनीति हो नशीले पदार्थहरु र अन्य दबाइहरु, शल्य चिकित्सा र भौतिक तरीकोंकोतरीकाहरुको उपयोगको द्वारा रोगीको अधिक सेभन्दा अधिक आराम पहुँचनेकोपुगनको कोशिश गरनगर्न.डक्टर क्यान्सरको अन्तिम स्थितिको रोगिहरुमा दर्दको लागि मादक पदार्थहरुको उपयोग हैनहोन गरनगर्न चाहते हुन् किन कि यस ले/संग/भन्दा उसलाइ यसको लत हुन सक्छ या उनिकोउनको श्वास क्रियामा बाधा आ सकतीआउन है।सक्छ।[[प्रशामक देखभाल]], [[धर्मशाला|देखभाल]] आंदोलनको एक नयाँ शाखा हो जुन क्यान्सरको रोगिहरुमा दर्दको उपचारमा अधिक व्यापक सहयोग प्रदान गर्छ.गर्छ।
 
[[थकान (चिकित्सा)|थकान]] क्यान्सर रोगिहरुको लागि एक धेरै नै साधारण समस्या हो, र हाल नैमा क्यान्सर चिकित्सा विज्ञानिहरु को लागि यसको उपचार धेरै महत्वपूर्ण बन्यो हो, यद्यपि यो धेरै रोगिहरुमा जीवनको गुणवत्ताको लिएर महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाइन्छ.निभाइन्छ।
 
===उपचारको प्रयास===
{{Main|Experimental cancer treatment}}
[[नैदानिक परीक्षण]], जुन अनुसंधान अध्ययन पनि कहलाते छन्, क्यान्सरको रोगिहरुमा नएनयाँ उपचारहरुको परीक्षण पनि गर्छन्.इस शोधको लक्ष्य हो क्यान्सरको उपचारको लागि बेहतरराम्रो तरिका खोजना र क्यान्सर रोगिहरुको मदद गरनगर्न.नैदानिक परीक्षण धेरै प्रकारको उपचारहरुको परीक्षण गर्छन् जस्तै नयी नयाँ दबाइहरु, सर्जरी या विकिरण चिकित्साको नएनयाँ दृष्टिकोण, उपचारको नएनयाँ संयोजन, या नयाँ विधियांविधिहरु जस्तै [[जीन थेरेपी]].
 
एक नैदानिक परीक्षण, एक लम्बीलामो सतर्क क्यान्सर अनुसंधानको प्रक्रियाको अंतिमअन्तिम चरणोंचरणहरु हरुमा एक है।नएछ।नए उपचारको लागि खोज प्रयोगशालामा शुरू हुन्छ, जहाँ वैज्ञानिक पहिले नएनयाँ विचारहरुको परीक्षण र विकास गर्छन्.अगरयदि एक दृष्टिकोण उपयोगी प्रतीत हुन्छ त अगला कदम हुन्छ यसको जनावर मा/पछि/तर परीक्षण, जुन यो बताता हो कि क्यान्सर रोगी मा/पछि/तर यसको केको प्रभाव हुनेछ, र यसको कोईकुनै हानिकारक प्रभाव हुन् या हैन.बेशक, धेरै उपचार जुन प्रयोगशालामा या पशुहरुमा अच्छीराम्रो जस्तै/तरिका सेदेखि काम गर्छन्, उनि हमेशासंधै मनुष्यमा कारगर साबित हुदैनन्. उपयोगी माने जाउन वाला उपचार सुरक्षित र प्रभावी हुन् या हैन, यसको पताठेगाना लगाउनको लागि क्यान्सरको रोगिहरुमा अध्ययन गरिन्छ.गरिन्छ।
 
हुन सक्छ कि जुन रोगी यसमा भागले रहयोहै उसलाइ यस उपचार सेले व्यक्तिगत रूप सेले मदद मिले.वे क्यान्सर विशेषज्ञोंविशेषज्ञहरु सेदेखि आधुनिकतम सुरक्षा प्राप्त गर्छन्, र उनि या त जांच गरे जा रहयोनया उपचार प्राप्त गर्छन् या क्यान्सरको लागि सर्वोत्तम उपलब्ध मानक उपचार प्राप्त गर्छन्.साथ ही, नएनयाँ उपचारैमा अज्ञात जोखिम पनि हुन सक्छन्, तर यदि नएनयाँ उपचार प्रभावी या मानक उपचारै सेभन्दा अधिक प्रभावी साबित हुन्छन्, त अध्ययन गरे जाउन वाला रोगी यसको लाभको प्राप्त गराउन वाला पहिलो व्यक्ति बन जाइन्छ.इसजाइन्छ।इस कुराको कोईकुनै गारंटी छैन कि परीक्षण गरे जाउन वाला नया उपचार या एक मानक उपचार अच्छे परिणाम देगा.क्यान्सर युक्त बच्चोंबच्चाहरु मा, एक सर्वेक्षण सेदेखि पताठेगाना चलता हो कि जस बच्चोंबच्चाहरु मा/पछि/तर यस्तो/यस्ता/यसरी परीक्षण गरे गए उनिमा औसतन मानक उपचारैको तुलनामा बेहतरराम्रो या बुरे परिणाम हैनहोन देखे गए; यस ले/संग/भन्दा यो सुनिश्चित हुन्छ कि कुनै पनि प्रयोगात्मक उपचारको सफलता या असफलताको पूर्वानुमान हैन लगायालगाईा जा सक्छ.जान सक्छ। {{cite journal |author=Kumar A, Soares H, Wells R ''et al.'' |title=Are experimental treatments for cancer in children superior to established treatments? Observational study of randomised controlled trials by the Children's Oncology Group |journal=BMJ |volume=331 |issue=7528 |page=1295 |year=2005 |pmid=16299015 |pmc=1298846 |doi=10.1136/bmj.38628.561123.7C |url=http://bmj.bmjjournals.com/cgi/content/full/331/7528/1295 |pages=1295}}</ref>
 
===पूरक र वैकल्पिक===
{{Main|Unproven cancer therapy}}
[[वैकल्पिक चिकित्सा|पूरक र वैकल्पिक चिकित्सा]] (CAM) उपचार, चिकित्सा, स्वास्थ्य रक्षा प्रणालिहरु , प्रथाओं, र उत्पादनहरुको विविध समूह छन्, जुन पारम्परिक चिकित्साको भाग छैनन्.<ref name="mnalt">{{cite journal |author=Cassileth BR, Deng G |title=Complementary and alternative therapies for cancer |journal=Oncologist |volume=9 |issue=1 |pages=80–9 |year=2004 |pmid=14755017 |url=http://theoncologist.alphamedpress.org/cgi/content/full/9/1/80 |doi=10.1634/theoncologist.9-1-80}}</ref> "पूरक चिकित्सा"को अर्थ उनि विधिहरु पदार्थहरु सेदेखि हो, जसको उपयोग पारम्परिक चिकित्साको साथ गरिन्छ.गरिन्छ। जबकि "वैकल्पिक चिकित्सा"को अर्थ उनि यौगिकों सेदेखि हो जसको उपयोग पारम्परिक चिकित्साको स्थानमा गरिन्छ. गरिन्छ। [193] ^ [http://nccam.nih.gov/health/whatiscam/#2 CAM केको है?] [[पूरक र वैकल्पिक चिकित्साको लागि राष्ट्रीय केंद्र|पूरक र वैकल्पिक चिकित्साको लागि राष्ट्रीय केंद्र: 3 फरवरी 2008को पुनः प्राप्त]].</ref> CAMको उपयोग क्यान्सर सेदेखि युक्त मान्छेहरुमा साधारण है; 2000मा गरिएको(थियो) एक अध्ययनमा पाइयो कि 69% क्यान्सर रोगिहरुले कम से कम एक CAM चिकित्साको उपयोग आफ्नो क्यान्सर उपचारको एक हिस्सेको रूपमा गरे है।छ।<ref name="Richardson2000">{{cite journal |author= Richardson MA, Sanders T, Palmer JL, Greisinger A, Singletary SE |title= Complementary/alternative medicine use in a comprehensive cancer center and the implications for oncology |journal= J Clin Oncol |volume=18 |issue=13 |pages=2505–14 |year=2000 |pmid=10893280 |url=http://jco.ascopubs.org/cgi/content/full/18/13/2505 |month= Jul |day= 01}}</ref> क्यान्सरको लागि ज्यादातर पूरक र वैकल्पिक चिकित्साओंको कठोर अध्ययन या परीक्षण हैनहोन गर््योगरेको है।छ। कुनै वैकल्पिक उपचार, जस मा/पछि/तर जांच गरिएको छ र उनि निष्प्रभावी छन्, उनिकोउनको लगातार विपणन हो रहयोहै र उसलाइ प्रोत्साहन मिल रहयोहै।<ref name="pmid15061600">{{cite journal |author= Vickers A |title= Alternative cancer cures: 'unproven' or 'disproven'? |journal= CA Cancer J Clin |volume=54 |issue=2 |pages=110–8 |year=2004 |pmid=15061600 |doi=10.3322/canjclin.54.2.110 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/54/2/110}}</ref>
 
=== गर्भावस्थामा ===
गर्भवती माताहरुलाइ बढती भयो उमेरको कारण [[गर्भावस्था]]को समयमा समवर्ती क्यान्सरको घटनाहरुमा वृद्धि भयो हो,<ref name="curado" /> यिनी घटनाहरुमा वृद्धिको एक र कारण हो जन्म पूर्व अल्ट्रासाउंड परीक्षणहरुको समयमा प्रासंगिक रूप सेले मातामा गाँठको जांच.
 
मां र उनको भ्रूण/बच्चाहरु दुवैको कम से कम नोकसान पहुंचे, यसको लागि क्यान्सर उपचारको चयनित गराउनको आवश्यकता है।हो। धेरै मामलहरुमामामलाहरुमा एक [[चिकित्सीय गर्भपात]]को सल्लाह दी जान सक्छ.सक्छ।
 
विकिरण चिकित्सा मा/पछि/तर आमतौर मा/पछि/तर कोईकुनै सवालप्रश्न हैनहोन उठाये जाछन, र रसायन चिकित्सा (कीमो थेरेपी)मा हमेशासंधै गर्भपात र जन्मजात विरूपताओंको खतरा बनयोरहइन्छ.बनयोरहन्छ।<ref name="curado">{{cite news
| title = Krebstherapie in der Schwangerschaft extrem schwierig
| url = http://www.curado.de/Hautkrebs/Krebstherapie-in-der-Schwangerschaft-extrem-schwierig-11024/
पङ्क्ति ५५९:
| accessdate = 2009-06-06
| language = German
}}</ref> बच्चाहरु मा/पछि/तर चिकित्साको प्रभावोंको बारेमा धेरै कम ज्ञात है।छ।
 
यहाँ सम्म कि एक दबाइ जस मा/पछि/तर परीक्षण गर््योगर्‍यो हो कि यो अपरा (प्लेसंटा) सेदेखि भएर बच्चाहरु सम्म हैन पहुंचती हो, क्यान्सरको कुनै रूप अपराको नोकसान पहुंचापुगयो सकते छन्, र दबाइ यसमा सेदेखि भएर चली जान्छ.जान्छ।<ref name="curado" /> त्वचाछाला क्यान्सरको कुनै रूप मेटास्टेसिसको द्वारा बच्चाहरुको शरीरमा पनि प्रवेश करगरेर सकते छन्.<ref name="curado" />
 
निदान पनि ज्यादा कठिन भयो हो, किनकी यसको उच्च विकिरण खुराकको कारण सेले [[कमप्युटेड टोमोग्राफी]] अव्यवहार्य है। छ।
फिर भी, [[चुम्बकीय अनुनाद इमेजिंग|चुंबकीय अनुनाद इमेजिंग]] सामान्य रूप सेले काम गर्छ.गर्छ।<ref name="curado" /> हुनत [[विपरीत माध्यम|विपरीत मीडिया]]को उपयोग गर्न सकिन्न हो, किनकी उनि अपराको पार कर गरेर जाछन.<ref name="curado" />
 
गर्भावस्थाको समयमा क्यान्सरको ठीक प्रकार सेदेखि निदान र उपचारमा आने वालीवाला कठिनाइहरु को एक परिणामको रूप मा, वैकल्पिक तरीकहरुको इस्तमाल गरिन्छ, यसमा या त अधिक उग्र क्यान्सर उपचार शुरू गराउनको लागि एक [[सीजेरियन सेक्शन]]को उपयोग गरिन्छ या यदि क्यान्सर यति अधिक दुर्दम हो चुका हो कि मांको उपचारमा र देरीढिलाइ गर्न सकिन्न त क्यान्सरको उपचार गराउनको लागि गर्भपात गर्‍यो जाइन्छ.जाइन्छ।<ref name="curado" />
 
===गर्भाशयमा (इन युट्रो) ===
कहिलेकाँही गर्भाशयमा रहते भए नै भ्रूणीय गांठहरुको निदान गरिन्छ.गरिन्छ। [[टेराटोमा]] भ्रूण ट्यूमरको सबै ले/संग/भन्दा साधारण प्रकार हो, र आमतौर मा/पछि/तर सौम्य हुन्छ.हुन्छ।
 
==पूर्व निदान ==
क्यान्सरलाई एक घातक रोगको रूपमा जानिन्छ.हुनतजानिन्छ।हुनत यो कुरा निश्चित रूप सेले विशेष प्रकारों मा/पछि/तर नै लागू हुन्छ, क्यान्सरको ऐतिहासिक तथ्हरु को पछि छुपी भयो सच्चाई चिकित्सा क्षेत्रमा आधुनिकीकरणको कारण बदल गई है।क्यान्सरकोछ।क्यान्सरको कुनै प्रकारहरुमा यस्तो/यस्ता/यसरी लक्षण पाए गए छन्, जुन कुनै अदुर्दम रोगहरु जस्तै [[ह्रदयको विफलता|हृदयको असफल होना]] र हृदय [[आघात]] सेभन्दा बेहतरराम्रो छन्.
 
प्रगतिशील र जोड तेजी सेदेखि फैलते भए दुर्दम रोगको क्यान्सर रोगीको जीवनको गुणवत्ता मा/पछि/तर काफीएकदम प्रभाव पडता हो, र धेरै क्यान्सर उपचार (जस्तै [[रसायन चिकित्सा (कीमो थेरेपी)|कीमोथेरपी]])को गंभीर पार्श्व दुष्प्रभाव हुन सक्छन्. क्यान्सरको उन्नत चरणोंचरणहरु मा, धेरै रोगिहरुलाई व्यापक देखभालको जरुरतआवश्यक हुन्छ, यो उनको परिवारको सदस्हरु मित्रहरुलाइ प्रभावित गर्छ.गर्छ।[[प्रशामक देखभाल]] समाधानमा स्थायी या "राहत" धर्मशाला नर्सिंग शामिल हुन सक्छ.सक्छ।
 
===भावनात्मक प्रभाव===
धेरै जसो स्थानीय संगठन क्यान्सर रोगिहरुको लागि धेरै प्रकारको व्यावहारिक सहायतायें र सेवाहरु उपलब्ध गराछन.ये सेवाहरु हुन् [[क्यान्सर सहायता समूह|सहायता समूह]], [[परामर्श]], सलाहसल्लाह, वित्तीय सहायता, उपचारको स्थान सेले वहाँ सम्म परिवहन, क्यान्सरको बारेमा जानकारी या फिलिमहरु.अस-पासको संगठनों, स्थानीय स्वास्थ्य सेवा प्रदाताओं, या क्षेत्रको अस्पतालहरुमा संसाधन या सेवाहरु उपलब्ध हुन सक्छं.
 
परामर्श क्यान्सर रोगिहरुलाई भावनात्मक सहारा प्रदान करगर्न सक्छ, उसलाइ आफ्नो बीमारीरोग समझनेमा मदद गर्छ.भिन्नगर्छ।भिन्न प्रकारको परामर्श मेंशामिल हुन् व्यक्तिगत, समूह, परिवार, साथिहरु को परामर्श, वियोग, रोगी-से-रोगीको परामर्श र कामुकता.
 
रोगिहरुलाई क्यान्सर सेदेखि निपटनेमा मदद गराउनको लागि धेरै धेरै सरकारी र धर्मार्थ संगठन स्थापित गरियो छन्.ये संगठन अक्सर क्यान्सरको रोकथाम, क्यान्सरको उपचार, र क्यान्सर अनुसंधानमा रत रहन्छन्.
 
==महामारी विज्ञान==
{{main|Epidemiology of cancer}}
 
क्यान्सर अमेरिकामा सबै मृत्युों हरुमा 25%को लागि जिम्मेदार हो र दुनियाको धेरै भागहरुमा एक प्रमुख [[सार्वजनिक स्वास्थ्य]] समस्या हो. अमेरिका मा, [[फेफडहरुको क्यान्सर]], क्यान्सर मृत्युों हरुमा 30%को कारण हो, तर यो क्यान्सरको नएनयाँ मामलहरुकोमामलाहरुको केवल 15% हुन्छ; पुरुषहरुमा सबै ले/संग/भन्दा सामान्य रूप सेले पायो जाउन वाला क्यान्सर हो [[प्रोस्टेट क्यान्सर]] (नए मामलहरुकोमामलाहरुको लगभग 25%) र महिलाहरुमा सबै ले/संग/भन्दा सामान्य रूप सेले पायो जाउन वाला क्यान्सर हो [[स्तन क्यान्सर]] (यहयो पनि लगभग 25% है).
 
क्यान्सर साना बच्चोंबच्चाहरु किशोरहरुमा पनि हुन सक्छ, तर यस्तो कम नै हुन्छ (अमेरिकामा प्रति मिलियनमा लगभग 150 मामले), यसमा [[ल्यूकेमिया (रक्त क्यान्सर)|रक्त क्यान्सर]] (ल्यूकेमिया) सबै ले/संग/भन्दा साधारण है। छ। {{cite journal |author= Jemal A, Siegel R, Ward E ''et al.'' |title= Cancer statistics, 2008 |journal= CA Cancer J Clin |year=2008 |pages=71–96 |volume=58 |issue=2 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/58/2/71 |pmid=18287387 |doi=10.3322/CA.2007.0010}}</ref> अमेरिकामा जीवनको पहिले वर्षमा प्रति मिलियन मामलहरुमामामलाहरुमा 230 ऎसी [[घटना (जानपदिक रोग विज्ञान)|घटनाहरु]] हुन्छं, जसमा सबै ले/संग/भन्दा सामान्य हो [[नयूरो ब्लास्टोमा|न्यूरोब्लास्टोमा]]. {{cite book |editor= Ries LAG, Smith MA, Gurney JG, Linet M, Tamra T, Young JL, Bunin GR (eds) |year=1999 |title= Cancer Incidence and Survival among Children and Adolescents, United States SEER program 1975–1995 |publisher= National Cancer Institute, SEER Program |version= NIH Pub. No 99-4649 |location= Bethesda, MD |chapterurl=http://seer.cancer.gov/publications/childhood/infant.pdf |author= Gurney JG, Smith MA, Ross JA |chapter=Cancer among infants |pages=149–56}}</ref>
 
दुनिया भरमा क्यान्सर मृत्युहरुको एक तिहाई संभावित संशोधन योग्य जोखिम कारकहरुको कारण हुन्छ.हुन्छ। जसमा मुख्य छन्, [[तंबाकू धुम्रपान|तम्बाकू धुम्रपान]], [[मादक पेय|शराबरक्सी]]को उपयोग, र आहारमा [[फल]] र [[सब्जियां|सब्जिहरु]] को कम उपभोग.
विकसित देशहरुमा अधिक वजन र [[मोटापा]] पनि क्यान्सरको एक प्रमुख कारण हो, र निम्न र माध्यम आय वर्ग वाला देशहरुमा [[मानव पेपिलोमा भाइरस]]को लैंगिक संचरण [[ग्रीवा क्यान्सर]]को लागि मुख्य जोखिम कारक हो.<ref name="Danaei">{{cite journal |author= Danaei G, Vander Hoorn S, Lopez AD, Murray CJ, Ezzati M |title= Causes of cancer in the world: comparative risk assessment of nine behavioural and environmental risk factors |journal=Lancet |volume=366 |issue=9499 |pages=1784–93 |year=2005 |pmid=16298215 |doi=10.1016/S0140-6736(05)67725-2}}</ref>
 
==इतिहास ==
[[File:Breast cancer gross appearance.jpg|thumb|150px|right|क्यान्सरको विशिष्ट र नेत्रोंआँखाहरु सेदेखि नै दि खाए देनेदिन वालीवाला उपस्थिति.स्तनको यो आक्रामक वाहिनीपरक कार्सिनोमा (केंद्रमा एक पीला क्षेत्र) दर्शाता हो कि एक अंडाकार ट्यूमर सफेदसेतो दागदार उतकको स्पाइकों सेदेखि घिराघेरिएको भयो हो जुन चारै रको पहेलो वसाबोसो उतकमा छन्.यहयो सिल्हूट कुनै केकडेको जस्तै/तरिका दिखता है।छ।]]
 
वर्तमानमा [[उपकला]] उतक सेदेखि व्युत्पन्न एक दुर्दम गाँठको लागि चिकित्सकीय शब्दको रूपमा ग्रीक शब्द [[कार्सिनोमा]]को उपयोग गरिन्छ.गरिन्छ। [[औलस कुरनेलियुस सेल्सस|सेल्सस]]ले ''कार्सिनोज'' को [[लैटिनल्याटिन|लेटिन]]मा अनुवाद गरएरगरेर शब्द दियादिए ''क्यान्सर'' , जसको अर्थ केकडा पनि है।छ।
[[गेलन]]ले ''सभी'' गांठहरुको वर्णन गराउनको लागि "''ओंकोज'' "को प्रयोग गर्‍यो, जुन आधुनिक शब्द [[औन्कोलजी|ओन्कोलोजी]]को मूल है।छ।<ref name="Galen">{{cite journal |author=Karpozilos A, Pavlidis N |title=The treatment of cancer in Greek antiquity |journal=Eur. J. Cancer |volume=40 |issue=14 |pages=2033–40 |year=2004 |pmid=15341975 |doi=10.1016/j.ejca.2004.04.036}}</ref>
 
[[हिप्पोक्रेट्स.|हिप्पोक्रेट्स]]ले धेरै प्रकारको क्यान्सरको वर्णन गर्‍यो.वहाँले सौम्य ट्यूमरको ''ओंकोस'' कहा, जसको अर्थ [[ग्रीक भाषा|ग्रीक]]मा सूजनसुनिंनु सेदेखि हो, र दुर्दम ट्यूमरको वहाँले ''कार्सिनोज'' कहाभन्यो जसको अर्थ ग्रीकमा [[केकडा]] या [[क्रेफिश]] है।छ।
 
यो नाम एक ठोस घातक ट्यूमरको कटी भयो सतहको कारण उत्पन्न भयो हो, "जसको चारै र शिराएँशिराहरु फैली भयो छन्, यो केकडेको पैरोंकोखुट्टाोंको जस्तै/तरिका दिखती छन्, जस ले/संग/भन्दा यसलाइ यो नाम मिलयोहै" {{cite web
| first = Ralp
| last = Moss
| title = Galen on Cancer
| url = http://www.cancerdecisions.com/speeches/galen1989.html
| publisher = CancerDecisions
| year = 2004
}}
</ref> (चित्र हेर्नुहोस )बादमा वहाँले प्रत्यय ''-ओमा'' जोडा, यूनानीमा यसको अर्थ हो सूजनसुनिंनु, र यस प्रकार सेदेखि यसको नाम ''कार्सिनोमा'' भयो.भयो। किनकी शरीरको खोलनाखोलन यूनानी माम्पराको बिरुद्धथा, हिप्पोक्रेट्सले त्वचाछाला, नाक, र स्तन मा/पछि/तर बाहिर सेदेखि दि खाए देनेदिन वाला ट्यूमरहरुको नै वर्णन गरे र उनिकोउनको चित्र बनाए.उपचार चार शारीरिक द्रव्हरु (काले र पहेलो पित्त, रक्त, र कफ)को [[हुमोरिस्म|ह्यूमर सिद्धांतसिद्धान्त]] मा/पछि/तर आधारित था.रोगीकोथियो।रोगीको भावको अनुसार, उपचारको केको लागि आहार, रक्त र /या जुलाब काममा लिया जान्थ्यो.सदिहरु को समयमा यो ज्ञात भयो कि क्यान्सर शरीरको कुनै पनि भागमा हुन सक्छ, तर ह्यूमर सिद्धांतमा आधारित उपचार 19 वींऔं सदीसताब्दी सम्म लोकप्रिय बनयोरहयोजब [[कोशिका (जीव विज्ञान)|कोशिकाहरु]]को खोजको गयी.
 
हाम्रो प्राचीनतम वर्णन र क्यान्सरको [[शल्य चिकित्सा|सर्जिकल]] उपचारको खोज [[मिस्र]]मा लगभग 1600 ई.पू.को गयी. [[पेपाइरस]]ले स्तनको 8 अल्सरको मामलहरुकोमामलाहरुको वर्णन गरे जसको ईलाज "अग्नि ड्रिल" नमकनुन उपकरणको सहायता सेदेखि दागनेको द्वारा गर््यो.गर्यो।
 
इस बीमारीकोरोगको बारेमा लेखन कहता हो, "यसको कोईकुनै उपचार छैन." <ref name="CancerOrgHistory">{{cite web
| title = The History of Cancer
| url = http://www.cancer.org/docroot/CRI/content/CRI_2_6x_the_history_of_cancer_72.asp
| publisher = American Cancer Society
| year = 2009
| month = September
}}
</ref>
 
क्यान्सरको लागि अन्य प्रारंभिक [[शल्य चिकित्सा|शल्य]] चिकित्साको वर्णन 1020मा [[एविसेना|अविसन्ना]] (इब्न सीना)को द्वारा ''[[चिकित्साको कैनन|दी केनन अफ मेडिसिन]]'' मा गर््यो.गर्यो। वहाँले कहाभन्यो कि [[छांटना|छंटाई]] ठीक प्रकार सेदेखि होनी चाहिए, र सम्पूर्ण रोग युक्त [[ऊतक (जीव विज्ञान)|उतक]]को हटा दिनयोचाहिए, यसमा [[विच्छेदन]]को उपयोग या [[गाँठ|ट्यूमर]]को दिशामा जाउन वालीवाला [[शिरा|शिराओं]]को हटाउन शामिल है।छ। वहाँले सल्लाह दी कि जरुरतआवश्यक पडनेपर्न मा/पछि/तर प्रभावित क्षेत्रको लागि [[दागना|दागने]]को क्रियाको उपयोग पनि गरे जाजान सक्छ.सक्छ।<ref name="Patricia">[219] ^ पेट्रीसिया स्किनर (2001), [http://findarticles.com/p/articles/mi_g2603/is_0007/ai_2603000716 यूनानी-टिब्बी,] ''वैकल्पिक चिकित्साको विश्वकोश''</ref>
 
१६ औं र १७ औं शताब्दिहरु मा, मृत्युको कारणलाई खोजनेको लागि [[शव परीक्षा|शरीरको काटनाकाटन]] डक्टरोंको लागि अधिक स्वीकार्य बन्यो.जर्मन प्रोफेसर [[विल्हेम फब्री|विल्हेम फेब्री]]को मानन थाथियो कि स्तन क्यान्सर एक स्तन वाहिनीमा दूधको थक्केको कारण हुन्छ.हुन्छ। [[डेसकार्टेस]]को एक अनुयायी डच प्राध्यापक [[फ्रंकोईसफ्रंकुनैस दे ला बोए सिल्वियस|फ्रेंकोसिस डे ला बोए सिल्वियस]]को मानन थाथियो कि सबै रोगयां रासायनिक प्रक्रियाको परिणाम हुन् , र अम्लीय [[लसीका|लसिका]] द्रव्य क्यान्सरको कारण हो.
 
उनको समकालीन [[निकोल्स तुल्प|निकोलस टल्प]]को मानन थाथियो कि क्यान्सर एक जहर हो जुन विस्तारै विस्तारै फैलता हो र वहाँले निष्कर्ष निकाले कि यो [[संक्रामक रोग|संक्रामक]] है।छ।<ref name="Marilyn Yalom">
मेरिलिन यालोम "अ हिस्ट्री अफ ब्रेस्ट" 1997.न्यू यर्क: अल्फ्रेड ए क्नोप्फ. आईएसबीएन 0-679-43459-3</ref>
 
क्यान्सरको पहिलो यस्तो कारण ब्रिटिश शल्य चिकित्सक [[पेर्सिवल पोट|पेर्किवल पोट]]को द्वारा पहिचानाइयो, जसले 1775मा खोजको कि [[चिमनी स्वीप|चिमनीको सफाई]]मा संलग्न मान्छेहरुमा [[वृषणकोश|अंडकोश]]को क्यान्सर साधारण है।अन्यछ।अन्य व्यक्तिगत चिकित्सकोंको कार्यले धेरै दृष्टिकोण विकसित गरे, तर जब चिकित्सकोंले एक साथ काम गरनगर्न शुरू गरे तब उनि ठोस निष्कर्ष मा/पछि/तर पहुँच सके.
 
18 वींऔं सदीमा सूक्ष्मदर्शीको व्यापक उपयोग सेले यो ज्ञात भयो कि 'क्यान्सरको जहर' आफ्नो प्राथमिक ट्यूमर सेले अन्य स्थानहरु सम्म लिम्फ पर्वोंको माध्यम सेले फैलता हो ("[[मेटास्टेसिस]]").इस रोगको यो दृष्टिकोण सबै ले/संग/भन्दा पहिले अङ्ग्रेजी शल्य चिकित्सक [[कैम्पबेल डी मर्गन]]ले 1871 र 1874को बीच दिया. दिए। {{cite journal |author=Grange JM, Stanford JL, Stanford CA |title=Campbell De Morgan's 'Observations on cancer', and their relevance today |journal=Journal of the Royal Society of Medicine |volume=95 |issue=6 |pages=296–9 |year=2002 |url=http://www.jrsm.org/cgi/content/full/95/6/296|pmid=12042378|doi=10.1258/jrsm.95.6.296}}</ref> स्वच्छताको समस्याको कारण क्यान्सरको उपचार गराउनको लागि [[शल्य चिकित्सा]]को प्रयोग गराउनको परिणाम अच्छे हैन रहे. मशहूर स्कटलैंडको शल्य चिकित्सक [[अलेक्जेंडर मोनरो]]ले दुइ सालमा शल्य चिकित्सा पछि जीवित साठ विरामीहरु हरुमा केवल दुइमा स्तन ट्यूमरको देखा.19 वींऔं सदीसताब्दी मा, [[असेप्सिस]]ले शल्य चिकित्सामा स्वच्छताको दृष्टि सेले सुधार गरे र यस ले/संग/भन्दा [[क्यान्सर पीडित|जीवित रहउन]]को आँकडहरुमा वृद्धि भयो, शल्य चिकित्सा क्यान्सरको प्रारंभिक उपचार बन्यो.[[विलियम कोले|विलियम काले]] अपवाद थिए जिन्होंनेजसले 1800को अंतमा पायोकि असेप्सिस सेदेखि ''पहिले'' शल्य चिकित्सा पछि उपचारको दर अधिक थीथियो, (और वहाँले मिश्रित परिणामहरुको साथ ट्यूमरमा जीवाणुलाई इंजेक्ट गर्‍यो), क्यान्सरको उपचार शल्य चिकित्सकको ट्यूमरको हटाउउनको कला मा/पछि/तर निर्भर भयो.इसीभयो।यहि अवधिको समयमा, यो पताठेगाना लागयोकि शरीर धेरै [[ऊतक (जीव विज्ञान)|ऊतकों]] सेदेखि बनयोहै जुन धेरै मिलियन कोशिकाहरु सेदेखि बने छन्, यस विचार सेदेखि शरीरमा रासायनिक असंतुलनको बारेमा ह्यूमर सिद्धांतहरुले जन्म लिया.लिए।[[कोशिका विकृतिविज्ञान]]को युगको जन्म भयो.भयो।
 
जब 19 वींऔं सदीको अंतअन्त मा, [[मारी क्यूरी|मेरी क्युरी]] र [[पियरे क्यूरी|पियरे क्युरी]]ले [[विकिरण]]को खोज कीगर्यो, वहाँले क्यान्सरको लागि पहिलो प्रभावी शल्य चिकित्सा हीन उपचार खोजा.विकिरणको साथ क्यान्सरको उपचारको लागि बहुल अनुशासनात्मक दृष्टिकोणको पहिले लक्षण प्रकट भए. शल्य चिकित्सक अब सिर्फ औपरेशन हैन गर्छन्, तर विकिरण विज्ञानीको साथ मिलएर कार्यमिलेरकार्य गर्छन् र रोगीको मदद गर्छन्.यस ले/संग/भन्दा संचारमा जटिलताहरु आयीं, साथ नै घरको बजायसट्टा रोगीको उपचारको जरुरतआवश्यक अस्पतालमा महसूस भयो, साथ नै अस्पतालको फाइलहरुमा रोगी सेदेखि सम्बंधित आंकडहरुलाइ संकलित गर््यो.गर्यो। जस ले/संग/भन्दा पहिलो पल्ट सांख्यिकीय रोगी अध्ययनको शुरुआतशुरुवात भयो.भयो।
 
जनेत लेन-क्लेपोनको खोजलाई प्रकाशित गर््योगर्यो, जिन्होंनेजसले 1926मा ब्रिटिश स्वास्थ्य मन्त्रालयको लागि जीवन शैली र समान पृष्ठ भूमिको 500 नियन्त्रित रोगिहरु र 500 स्तन क्यान्सरको मामलोंकोमामलाहरु को एक तुलनात्मक अध्ययनको प्रकाशन गर्‍यो.
क्यान्सर महामारी विज्ञान मा/पछि/तर उनिकोउनको जबरदस्त कार्यको [[रिचर्ड डोल]] र [[औस्टिन ब्रेडफोर्ड हिल|औस्टिन ब्राडफोर्ड हिल]]को द्वारा अगाडी बढाया गयाबढायाइयो, जिन्होंनेजसले "[[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]] र [[धूम्रपान]] सेदेखि सम्बंधित मृत्युको अन्य कारणहरुलाई प्रकाशित गर्‍यो.अमरत्व मा/पछि/तर ब्रिटिश डक्टरोंको दोश्रो रिपोर्ट"1956मा दी गई (अन्यथा [[ब्रिटिश डक्टरहरुको अध्ययन]] भनिन्छ।)रिचर्ड डोलले 1968मा [[औक्सफोर्ड]] कैन्सर महामारी विज्ञान ईकाईको शुरू गराउनको लागि [[लंदनलन्डन|लन्दन]] चिकित्सा अनुसंधान केन्द्रको छोड दिया.दिए।[[कंप्यूटरकम्प्यूटर]]को उपयोगको साथ, यो पहिलो ईकाई थीथियो जसले ठूलो मात्रामा क्यान्सरमा आंकडहरुको संकलन गर्‍यो.आधुनिक महामारी विज्ञान विधियांविधिहरु [[सार्वजनिक स्वास्थ्य]] नीति र रोगहरुको वर्तमान अवधारणाओंअवधारणाहरु सेदेखि निकट सम्बंधित छन्.पछिल्लो 50 वर्षोंवर्ष सेले, चिकित्सा अभ्यास, अस्पताल, प्रांतीय, राज्य, र यहाँ सम्म कि देशको सीमाओं, अदि मा/पछि/तर आंकडेआंकडा एकत्रित गराउनको लागि धेरै अधिक प्रयास गरियो छन्, साथ नै यस कुरा मा/पछि/तर पनि ध्यान दिइएको हो कि पर्यावरण र सांस्कृतिक कारक क्यान्सरको घटनालाई कसरि प्रभावित गर्छन्.
 
[[द्वितीय विश्व युद्घयुद्ध]] सम्म एक चिकित्सकको व्यक्तिगत रूप सेले क्यान्सर रोगीको उपचार र अध्ययन गराउनको अनुमति हैन थीथिएन, अब चिकित्सा अनुसंधान केन्द्रोंले खोजा कि रोगको घटनामा काफीएकदम अंतर्राष्ट्रीय अन्तर दि खाए देते छन्.इस अंतर्दृष्टिको कारण राष्ट्रीय सार्वजनिक स्वास्थ्य निकाहरु ले अस्पतालों र क्लीनिकहरुमा स्वास्थ्य सम्बन्धी आंकडहरुलाइ संकलित गर्‍यो, यो एक यस्तो प्रक्रिया थीथियो जसलाइ आज धेरै देश गर्छन्.जापानी मेडिकल समुदायले प्रेक्षित गरे कि [[हिरोशिमा र नागासाकीको परमाणु बम विस्फोट|हिरोशिमा र नागासाकीको परमाणु विस्फोटों]]को शिकार मान्छेहरुको अस्थि मज्जा पूरी जस्तै/तरिका सेदेखि नष्ट भएको थियो.वहाँलेथियो।वहाँले निष्कर्ष निकाले कि रोगग्रस्त [[अस्थि मज्जा]]को पनि विकिरणको द्वारा नष्ट गरे जाजान सक्छ, र यस ले/संग/भन्दा [[रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]]को लागि अस्थि मज्जा प्रत्यारोपणको खोज भयो.द्वितीयभयो।द्वितीय विश्व युद्घयुद्ध पछि सेदेखि क्यान्सर उपचारको प्रवृतियहरुमा सुधार हो रहे छन्, यसमा उपस्थित उपचार विधियहरुमा सूक्ष्म स्तरमा सुधार भयो हो, उनिकोउनको मानकीकरण गर््योगर्‍यो हो, र [[महामारी विज्ञान]] र अंतरराष्ट्रीयअन्तर्राष्ट्रीय साझेदारीको माध्यम सेले उपचारको तरिकाको खोजमा उसलाइ वैश्वीकृत गर््योगरेको है।अधिकछ।अधिक जानकारीको लागि http://flaxindia.blogspot.com मा/पछि/तर चटका करें।गर्नुहोस।
 
==अनुसंधान निर्देश ==
{{main|Cancer research}}
 
क्यान्सर अनुसंधान एक गहन वैज्ञानिक प्रयास हो जुन रोग प्रक्रियाहरुको समझनेको लागि र संभव उपचारको खोजको लागि गरिन्छ.क्यान्सरगरिन्छ।क्यान्सर अनुसंधानको कारण [[आण्विक जीव विज्ञान]] र [[कोशिका जीव विज्ञान]]को ज्ञानको बढनेबढन सेदेखि क्यान्सरको धेरै नएनयाँ प्रभावी उपचारैको खोज भयो है।छ। यस्तो तब सेदेखि भयो जब सेदेखि 1971मा राष्ट्रपति निक्सनले "[[क्यान्सरमा युद्ध]]"को घोषणा की.गरे।[[संयुक्त राज्य अमेरिका]]ले 1971 पछि सेदेखि क्यान्सर अनुसंधान मा/पछि/तर 200 बिलियन डलर सेभन्दा अधिकको निवेश गरे है; यो धन सार्वजनिक र निजी क्षेत्रहरुको द्वारा र संस्थाहरुको द्वारा लागायाइएको छ.लागाईाइएको छ। {{cite web |author=Sharon Begley | url=http://www.newsweek.com/id/157548/page/2 |title=Rethinking the War on Cancer |format= |date=2008-09-16 | work=Newsweek |accessdate=2008-09-08}}</ref> यस भारी निवेशको बावजूद, 1950 र 2005को बीच देशको क्यान्सर सेदेखि मृत्यु दरमा केवल एक पाँच प्रतिशतको कमी देखियो हो (आबादीको आकार र आयुको लागि समायोजन करते भए). {{cite news|url=http://www.nytimes.com/2009/04/24/health/policy/24cancer.html|title=Advances Elusive in the Drive to Cure Cancer |last=Kolata|first=Gina|date=April 23, 2009 |publisher=''[[The New York Times]]''|accessdate=2009-05-05}}</ref>
 
अग्रणी क्यान्सर अनुसंधान संगठनोंसंगठनहरु परियोजनाहरुमा शामिल हुन् [[अमेरिकन एसोसिएशन फर क्यान्सर रिसर्च]], [[अमेरिकन क्यान्सर सोसायटी]] (ACS), [[अमेरिकन सोसायटी अफ क्लिनिकल ओन्कोलोजी|दी अमेरिकन सोसाइटी अफ क्लिनिकल ओन्कोलोजी]], [[क्यान्सरको अनुसंधान र उपचारको लागि यूरोपीय संगठन|दी यूरोपियन ओर्गनाइजेशन फर रिसर्च एंडएन्ड ट्रीटमेंट अफ क्यान्सर]], [[राष्ट्रीय क्यान्सर संस्थान]], [[राष्ट्रीय व्यापक क्यान्सर नेटवर्क|नेशनल कोम्प्रिहेन्सिव क्यान्सर नेटवर्क]], र [[क्यान्सर जीनोम एटलस|दी क्यान्सर जीनोम एटलस प्रोजेक्ट]] NCI में.
 
==सन्दर्भ==
पङ्क्ति ६५३:
 
* पजदुर आर, वागमन एल डी, केम्प हसनको ऐ, होस्किंस डबल्यू जे, संस्करण. [http://www.cancernetwork.com/cancer-management-11 क्यान्सर मेनेजमेंट: अ मल्टी डिसीप् लिउनरी अप्रोच]. ग्यारहवां संस्करण.२००९
*'' दी बेसिक साइंससाइन्स अफ ओन्कोलोजी '' तेनोक आईआएको ऍफ, हिल आरपी ''एट अल'' (संस्करण) चौथा संस्करण 2005 मेक ग्रा हिल.आईएसबीएन 0-07138-774-9.
* ''प्रिंसिपल्स अफ क्यान्सर बायोलोजी'' क्लेनस्मिथ, एल जे (2006).पियर्सन बेंजामिन क्युम्मिंग्स. आईएसबीएन 0-80534-003-3.
* {{cite journal |author= Parkin D, Bray F, Ferlay J, Pisani P |title= Global cancer statistics, 2002 |journal= CA Cancer J Clin |volume=55 |issue=2 |pages=74–108 |year=2005 |doi=10.3322/canjclin.55.2.74 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/55/2/74 |pmid=15761078 }}
* ''फूड, न्यूट्रीशियन, फिजिकल एक्टिविटी, एंडएन्ड दी प्रिवेंशन अफ क्यान्सर: एक वैश्विक परिप्रेक्ष्य'' .विश्व क्यान्सर रिसर्च कोष (2007).आईएसबीएन 978-0-9722522-2-5.''[http://www.wcrf-uk.org/research_science/expert_report.lasso पूर्ण पाठ ]''
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?call=bv.View.ShowTOC&amp;rid=cmed.TOC&amp;depth=2 क्यान्सर मेडीसिन, छठा संस्करण] पाठ्यपुस्तक
* [http://www.springer.com/biomed/cancer/book/978-3-540-36847-2 एनसाइक्लोपीडिया अफ क्यान्सर ] चौथा खंड संदर्भ कार्य
"https://ne.wikipedia.org/wiki/क्यान्सर" बाट अनुप्रेषित