"समाजशास्त्र" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा maintenance, replaced: तकनीक → प्रविधी (2)
सा maintenance, replaced: प्रविधीों → प्रविधीहरु (2), इंग्लैंड → इङ्गल्याण्ड, पुर्तगाल → पोर्चुगल
पङ्क्ति ५८:
१९६० र १९७० को दशक मा तथाकथित [[उत्तर-संरचनावादी|उत्तर-सरंचनावादी]] र [[उत्तर आधुनिकतावादी|उत्तर-आधुनिकतावादी]] सिद्धांत ने, [[नीत्शे]] र [[दृग्विषय विज्ञान|घटना-क्रिया विज्ञानियों]] को साथ-साथ शास्त्रीय सामाजिक वैज्ञानिहरुलाई आधारित गर्दै, सामाजिक जांचको साचोमा धेरै प्रभाव पारे। प्रायजसो, [[अंतरपाठसम्बन्ध|अंतरपाठ-सम्बन्ध]], [[पैस्टीश|मिश्रण]] र [[व्यंग्य]], द्वारा चिह्नित र सामान्य रुपमा सांस्कृतिक शैली 'उत्तर [[आधुनिकतावाद|आधुनिकता]]' को रूपमा समझे जाने वाले उत्तरआधुनिकताको सामाजिक विश्लेषण ने एक पृथक ''युग'' पेश गर्‍यो जो सबंधित छ (1) [[मेटा नरेटिव्स|मेटानरेटिव्स[अधिवर्णन]]] को विघटन बाट (विशेष रूप बाट [[ल्योटार्ड]] को कार्यहरुमा), र (2) [[वस्तु आसक्ति|वस्तु पूजा]] र पूंजीवादी समाजको उत्तरार्ध मा खपतको साथ प्रतिबिंबित होती पहचानबाटा [[गाय डेबोर्ड|(डेबोर्ड;]] [[बौड्रीलार्ड|बौड्रीलार्ड;]] [[फ्रेडरिक जेमसन|जेम्सन]]).<ref>सांस्कृतिक अध्ययन : सिद्धांत र अभ्यास. द्वारा: बार्कर, क्रिस. सेज प्रकाशन, 2005. p446.</ref> उत्तर आधुनिकता का सम्बन्ध मानव इकाईको ज्ञानोदय धारणाको केही विचारकद्वारा अस्वीकृतिसंग पनि जोडिएको छ, जस्तो [[मिशेल फूको]], [[क्लाड लेवी-स्ट्रॉस]] र कुछ हद सम्म [[लुई अल्तूसर|लुईस आल्तुसेर]] द्वारा मार्क्सवाद को [[गैर-मानवतावाद]] को साथ मिलाने का प्रयास. इन आन्दोलनसंग जोडिएको अधिकांश कतर सिद्धांतकारों ने उत्तर आधुनिकतालाई कुनै तरहको विवेचनात्मक पद्धतिको सट्टा एक ऐतिहासिक घटनाको रूप मा स्वीकार गर्न महत्ता दिदै, सक्रिय रूपबाट यस लेबललाई नकार दिए। तर पनि, सचेत उत्तर आधुनिकताको अंश सामान्य रूप मा सामाजिक र राजनैतिक विज्ञान मा उभरते रहे.एंग्लो-सैक्सन दुनिया मा काम कर रहे समाजशास्त्री, जस्तो [[एंथनी गिडेंस|एन्थोनी गिडेंस]] र [[जिग्मंट बाऊमन]], ने एक विशिष्ट "नए" ''स्वाभाविक'' युग का प्रस्ताव रखने को बजाय [[संचार]], [[वैश्वीकरण|वैश्विकरण]], र आधुनिकताको 'उच्च चरण' को मामले मा [[पूर्व सम्बन्धिता (सामाजिक सिद्धांत)|अड़तिया पुनरावृति]] को सिद्धातमा ध्यान दिए।
 
[[प्रत्यक्षवादी]] परम्परा समाजशास्त्र मा सर्वत्र छ, विशेष रूपबाट संयुक्त राज्य अमेरिका मा.<ref name="pos_bjs">सामाजिक अनुसंधान मा प्रत्यक्षवाद : USA और UK(1966-1990).द्वारा: गारत्रेल, सी. डेविड, गारत्रेल, जॉन डब्ल्यू., समाजशास्त्रको ब्रिटिश समाचार पत्र, 00071315, दिसम्बर 2002, वॉल्यूम.53, भाग 4</ref> यस विषयको दुई सबभन्दा [[प्रभावी कारक|व्यापक रूपमा उद्धृत]] अमेरिकी पत्रिकाएं, ''[[अमेरिकी समाजशास्त्र का जर्नल|अमेरिकन जर्नल ऑफ सोशिऑलोजी]]'' र ''[[अमेरिकी समाजशास्त्रीय समीक्षा|अमेरिकन सोशिऑलोजिकल रिव्यू]]'' , मुख्य रूपमा प्रत्यक्षवादी परम्परा मा अनुसंधान प्रकाशित गर्दछ, जिसमा ASR अधिक विविधता को दर्शाउदछ (दूसरी ओर ''ब्रिटिश जर्नल ऑफ़ सोशिऑलोजी'' मुख्यतया गैर-प्रत्यक्षवादी लेख प्रकाशित गर्दछ).<ref name="pos_bjs"/> बीस औं शताब्दी ने समाजशास्त्र मा मात्रात्मक पद्धतियको प्रयोग मा सुधार देखियो। [[अनुदैर्ध्य अध्ययन|अनुदैर्घ्य अध्ययन]] को विकास ने, जो कई वर्षों अथवा दशकों को समयमा एकै जनसंख्या का अनुसरण गर्दछ, अनुसन्धानकर्तालाई लामो अवधिको घटनाको अध्ययन मा सक्षम बनायो र [[कारण-कार्य-सिद्धान्त]] का निष्कर्ष निकालने को लागी अनुसन्धानकर्ताहरुको क्षमतामा वृद्धि की.नए सर्वेक्षण तरीकों द्वारा उत्पन्न समुच्चय डाटा को आकारमा वृद्धि का अनुगमन यस डाटाको विश्लेषणको लागी नई सांख्यिकीय प्रविधीोंप्रविधीहरु को आविष्कारबाट भयो। यस प्रकारको विश्लेषण सामान्यतया तथ्याङ्क [[सॉफ्टवेयर]] संकुल जस्तो [[SAS प्रणाली|SAS]], [[Stata]], वा [[SPSS]] को सहायताबाट गरिन्छ। [[सामाजिक नेटवर्क|सामाजिक नेटवर्क विश्लेषण]], प्रत्यक्षवाद परम्परामा एक नया [[प्रतिमान]] को उदाहरण छ। सामाजिक नेटवर्क विश्लेषण का प्रभाव कई सामाजिक उपभागों मा व्याप्त छ जस्तो [[आर्थिक समाजशास्त्र]] (उदाहरणको लागी, [[जे क्लाइड मिशेल|जे. क्लाइड मिशेल]], [[हैरिसन व्हाइट]] वा [[मार्क ग्रानोवेटर]] का कार्य देखें), [[संगठनात्मक व्यवहार]], [[ऐतिहासिक समाजशास्त्र]], [[राजनैतिक समाजशास्त्र]], अथवा [[शिक्षा का समाजशास्त्र]]। [[स्टेनली ऐरोनोविट्ज़|स्टेनली अरोनोवित्ज़]] को अनुसार, संयुक्त राज्य अमेरिका मा [[सी. राइट मिल्स|सी.राइट मिल्स]] को प्रवृत्ति र उनको [[पॉवर एलीट]] को अध्ययन मा उन को मुताबिक अधिक स्वतन्त्र अनुभवजन्य समाजशास्त्र का एक सूक्ष्म पुनुरुत्थान देखाउदछ.<ref>{{cite web|url=http://www.logosjournal.com/aronowitz.htm |title=Stanley Aronowitz |publisher=Logosjournal.com |date= |accessdate=2009-04-20}}</ref>
 
== ज्ञान मीमांसा र प्रकृति दर्शनशास्त्र ==
पङ्क्ति ७५:
{{Main|Sociology of culture|Cultural Studies}}
[[चित्र:AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png|thumbnail|right|१९६५ मा हाईडेलबर्ग मा, मैक्स होर्खेमर (अगाडी बाया), थियोडोर एडोर्नो (अगाडी दाया), र युरगेन हैबरमास (पछाडी दाया)।]]
सांस्कृतिक समाजशास्त्रमा शब्दों, कलाकृतियों र प्रतीको का [[विवेचनात्मक सिद्धांत|विवेचनात्मक विश्लेषण]] शामिल छ, जो सामाजिक जीवनको रूपों को साथ अन्योन्य क्रिया गर्दछ, चाहे [[उपसंस्कृतियां|उप संस्कृति]] को अंतर्गत हो अथवा ठूलो मात्रामा समाजों को साथ। [[सिंमेल|सिमेल]] को लागी, संस्कृति का तात्पर्य हो "बाह्य साधनों को माध्यमबाट व्यक्तियों का संवर्धन करना, जो इतिहास को क्रममा वस्तुनिष्ठ बनाईएको छ। <ref>लेविने, डोनाल्ड (संस्करण)'सिमेल : व्यक्तित्व र सामाजिक रूपों पर' शिकागो विश्वविद्यालय प्रेस, 1971. pxix.</ref>[[थियोडोर एडोर्नो]] र [[वाल्टर बेंजामिन]] जस्तो [[फ्रैंकफर्ट स्कूल]] को सिद्धांतकारों को लागी स्वयं संस्कृति, एक [[ऐतिहासिक भौतिकवादी|ऐतिहासिक भौतिकतावादी]]विश्लेषण का प्रचलित विषय था। [[सांस्कृतिक अध्ययन|सांस्कृतिक शिक्षा]] को शिक्षणमा सामाजिक जांच-पड़ताल को एक सामान्य विषय को रूप में, १९६४ मा [[इंग्लैंडइङ्गल्याण्ड]] को [[बर्मिंघम विश्वविद्यालय|बर्मिन्घम विश्वविद्यालय]] मा स्थापित एक अनुसंधान केंद्र, [[समकालीन सांस्कृतिक अध्ययन केन्द्र|समकालीन सांस्कृतिक अध्ययन केंद्र]](CCCS) मा शुरू भयो।[[रिचर्ड होग्गार्ट|रिचर्ड होगार्ट]], [[स्टुअर्ट हॉल (सांस्कृतिक सिद्घांतकार)|स्टुअर्ट हॉल]] र [[रेमंड विलियम्स]] जस्तो बर्मिंघम स्कूल को विद्वानों ने विगत [[नव-मार्क्सवादी]] सिद्धांतमा परिलक्षित 'उत्पादक' र उपभोक्ताओं' को बीच निर्भीक विभाजनमा प्रश्न करते हुए, सांस्कृतिक ग्रंथों र जनोत्पादित उत्पादों का किस प्रकार प्रयोग हुदछ, यसको पारस्परिकतामा जोर दिया। सांस्कृतिक शिक्षा, अपनी विषय-वस्तु को सांस्कृतिक प्रथाओं र सत्ता को साथ उनको संबंधों को संदर्भमा जांच गर्दछ। उदाहरणको लागी, उप-संस्कृति का एक अध्ययन (जस्तो लन्दन को कामकाजी वर्गको गोरे युवा), युवाको सामाजिक प्रथाहरुमा विचार करेगा, क्योंकि वे शासक वर्गसंग संबंधित छ।
 
=== अपराध र विचलन ===
पङ्क्ति १९७:
जबकि कई पहलुओं मा काफी हद सम्म भिन्न होते हुए, गुणात्मक र मात्रात्मक, दुबै दृष्टिकोणों मा [[सामाजिक सिद्धांत|सिद्धांत]] र [[डेटा|आंकडों]] को बीच व्यवस्थित अन्योन्य-क्रिया शामिल है.विधि का चुनाव काफी हद सम्म यस कुरामा निर्भर गर्दछ कि अनुसन्धानकर्ता के खोजी रहेको छ। उदाहरणको लागी, एक पूरी आबादी को सांख्यिकीय सामान्यीकरण का खाका खींचनेसंग जोडिएको अनुसन्धानकर्ता, एक प्रतिनिधि नमूना जनसंख्या को एक सर्वेक्षण प्रश्नावली वितरित गर्न सक्दछ। यसको विपरीत, एक अनुसन्धानकर्ता, जो कुनै व्यक्तिको [[सामाजिक क्रिया|सामाजिक कार्य]] को पूर्ण प्रसंगलाई समझना चाहान्छन, नृवंशविज्ञान आधारित [[प्रतिभागी अवलोकन]] वा स्वतन्त्र साक्षात्कार छान्न सक्दछन। सामान्यतया अध्ययन एक 'बहु-रणनीति' डिजाइनको हिस्सा को रूप मा मात्रात्मक ''र'' गुणात्मक विधियों को मिलाउदछ। उदाहरणको लागी, एक तथ्याङ्क स्वरूप वा एक लक्षित नमूना हासिल गर्नको लागी मात्रात्मक अध्ययन गर्न सकिन्छ, र फेरी एक साधनलाई आफ्नो [[प्रतिबिम्बिता (सामाजिक सिद्धांत)|प्रतिक्रिया]] निर्धारित गर्नको लागी गुणात्मक साक्षात्कारको साथ संयुक्त गर्न सकिन्छ.
 
जस्तो कि अधिकांश विषयको मामलामा छ, प्रायजसो समाजशास्त्री विशेष अनुसंधान प्रविधीोंप्रविधीहरु को समर्थन शिविरों मा विभाजित गरिएको छ। यो विवाद सामाजिक सिद्धांत को ऐतिहासिक कोरसंग संबंधित छ ([[प्रत्यक्षवाद]] र [[गैरप्रत्यक्षवाद|गैर-प्रत्यक्षवाद]], तथा [[संरचना एवं साधन|संरचना र साधन)]].
 
=== पद्धतियोंको प्रकार ===
पङ्क्ति ३१०:
* [http://www.ucm.es/info/isa/ अंतर्राष्ट्रीय सामाजिक संघ (ISA)]
* [http://www.insoso.org/ भारतीय सामाजिक संस्था (Insoso])
* [http://www.aps.pt/ पुर्तगालीपोर्चुगली सामाजिक संस्था (APS) - Associação Portuguesa de Sociologia]
* [http://www.sociology.ie/ आयरलैंड का सामाजिक संघटन (SAI])
* [http://www.sasaonline.org.za/ दक्षिण अफ्रीकी सामाजिक संघ (SASA])
"https://ne.wikipedia.org/wiki/समाजशास्त्र" बाट अनुप्रेषित