"मुक्केबाजी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा maintenance, added orphan tag
सा maintenance, replaced: तकनीकी → प्राविधीक (9), तकनीक → प्रविधी (5)
पङ्क्ति १९:
| parenthood = Unknown
}}
'''मुक्केबाजी''' [[लडाईको एक खेल]] र एक [[मार्शल कला]] हो, जसमा दुइ मान्छे आफ्नो मुड्कीहरुको प्रयोग गरेर लड्छन्। विशिष्ट रूपले मुक्केबाजीको संचालन एक-देखि तीन-मिनेटको अंतराल, जसलाइ चक्र (Rounds) भनिन्छ,को एक श्रृंखलाको समयमा एक [[रेफ्री]] द्धारा गरिन्छ, तथा मुक्केबाज सामान्यतः एक समान [[भार]] वाला हुन्छन्। जीत्नको लागि तीन तरिका छन्; यदि विरोधीलाई पल्टाइ दिइयो तथा त्यो रेफरी द्धारा दस सेकेन्डको गिनती गरिनु भन्दा पहिले नै उठ्नमा सक्षम हुन नसके (एक [[नक-आउट]] या KO) अथवा यदि यो प्रतीत हो कि विरोधी यति अधिक [[घाइते] ] हो चुका छ कि त्यो खेल जारी रख पानमा असमर्थ छ (एक [[तकनीकीप्राविधीक नक-आउट]] या TKO). यदि आपसी सहमति देखि चक्रहरुको पूर्व-निर्धारित संख्या देखि पूर्व सम्म लडाई हैन रूकती छ, त विजेताको चुनाव रेफरीको निर्णय द्धारा अथवा निर्णायकोंको अंक-तालिकाओंको द्धारा गरिन्छ।
 
{{TOC limit|limit=3}}
पङ्क्ति ८९:
मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा विशिष्ट रूपले तीन-मिनेटहरुको चक्रहरुको एक निर्धारित संख्या हुन्छ, जुन अधिकतम 12 चक्रहरु (पूर्वमा 15) सम्म हुन सक्छ। विशिष्ट रूपले प्रत्येक चक्रको बीच एक मिनेटको अंतराल हुन्छ, जसको समयमा खेलाडी उनलाई आवंटित कोनहरुमा आफ्नो प्रशिक्षक तथा कर्मचारीहरु संग सल्लाह र सहायता प्राप्त गर्छन। लडाईको नियन्त्रण एक रेफरी द्धारा गरिन्छ, जुन रिंगको भित्र खेलाडिहरुको व्यवहारको परखने तथा उनिमा नियन्त्रण राखन, सुरक्षित रूपले लडनको उनको क्षमताको नियमन गर्न, नक-डाउन गरिएको खेलाडिहरुको उठनको अवसर दिनको लागि गिनती गर्न तथा फाउलको नियमन गर्नको कार्य गर्दछ। मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा अंक दिन तथा संपर्क, प्रतिरक्षा, नकडाउन, तथा अन्य, अधिक व्यक्तिगत, मापनोंको आधारमा खेलाडिहरुको अंक आवंटित गर्नको लागि रिंगको नजिकै विशिष्ट रूपले अधिकतम तीन निर्णायक उपस्थित हुन्छन्। मुक्केबाजीको निर्णयनको मुक्त-शैलीको कारण, अनेक मुकाबलहरुको परिणाम विवादास्पद हुन्छन्, जसमा एक (या दुईटै) खेलाडिहरुको यो विश्वास हुन्छ कि उनलाई "लूट" लियाइयो छ अथवा अन्यायपूर्ण ढंग देखि जीत देखि वंचित राखाइएको छ। प्रत्येक खेलाडीको रिंगको एक कोना आवंटित गरिन्छ, जहां उनको प्रशिक्षक तथा साथ नै एक या अधिक "सहायक" खेल गरे शुरुवातमा तथा चक्रहरुको बीच खेलाडीको संचालन गरेर सकते छन्। प्रत्येक चक्रको शुरुवात भए पछि प्रत्येक मुक्केबाज उनको लिये आवंटित कुनाले रिंगमा प्रवेश गर्दछ र प्रत्येक चक्रको समाप्तिको संकेत मिलन बित्तिकै लडाई रोक दिन र आफ्नो कुनामा फिर्ता लौट जाना उनको लिये अनिवार्य हुन्छ।
 
जस मुकाबलहरुमा चक्रहरुको पूर्व निर्धारित संख्या पूरी हो चुकी हो, उनको निर्धारण निर्णायकों द्धारा गरिन्छ र उसलाइ "दूरी सम्म जाता भयो (go the distance)" भनिन्छ। लडाईको अन्तमा जस खेलाडीको स्कोर उच्चतर हो, उसलाइ विजेता घोषित गरिन्छ। तीन निर्णायकों संग, सर्वसम्मत तथा विभाजित निर्णय तथा साथ नै मुकाबलहरु बराबरीमा समाप्त हो जाना पनि संभव छ। कुनै निर्णयमा पहुंच पान देखि पूर्व कुनै मुक्केबाज एक नकाआउटको द्धारा मुकाबलहरुको जीतन सक्छ; यस्तो मुकाबलहरुलाई "दूरीको भित्र (inside the distance)" भनिन्छ। यदि लडाईको समयमा कुनै खेलाडीको तल गिरा दिइन्छ, जसको निर्धारण यस कुरा बाट हुन्छ कि के खेलाडीले विपक्षीको मुक्केको कारण आफ्नो खुट्टाहरुको अतिरिक्त शरीरको कुनै पनि अन्य भागले कैनवासको फर्शको स्पर्श गरेको छ, न कि चिप्लए पछि, जस्तो कि रेफरीको द्धारा निर्धारित गरिन्छ, त रेफरी तब सम्म गिनती गिनना शुरु गर्दछ, जब सम्म कि खेलाडी आफ्नो खुट्टाहरुमा पुनः खडा न हो जाए र खेल अगाडी न बढन लगे. यदि रेफरी दस सम्मको गिनती पूरी गरेर ले, त तल गिरे भएका मुक्केबाजको "नक-आउट हो चुका" करार दिइन्छ (चाहे त्यो बेहोश भयो हो या न भयो हो) र दोश्रो मुक्केबाजको नकआउट (KO)को द्धारा विजेता घोषित गरेर दिइन्छ। एक "तकनीकीप्राविधीक नकआउट (TKO) पनि संभव छ, र यसको निर्णय रेफरी, लडाईको समयमा उपस्थित चिकित्सक, अथवा यदि खेलाडी सुरक्षित रूपले खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त उनको कुना द्धारा, चोटोंको आधारमा अथवा प्रभावी रूपले स्वयंको रक्षा गरेर पानमा अक्षम पाए गए पछि लिया जान्छ। अनेक न्यायाधिकार-क्षेत्रहरु तथा अनुमोदन अभिकरणहरुमा पनि एक "तीन-नकडाउन नियम" हुन्छ, जसको अंतर्गत कुनै एक चक्रमा तीन नकडाउन भए पछि यसलाइ एक सुइहरुओ (TKO) घोषित गरेर दिइन्छ। एक सुइहरुओ (TKO)को उनि खेलाडीको रिकर्डमा एक नकआउट मानिन्छ। एक "खडे आठ"को गिनतीको नियम पनि प्रभावी हुन सक्छ। यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै खेलाडी खतरेमा छ, त यो नियम रेफरीको बीचमा दखल दिन तथा उनि खेलाडीको लागि आठ सम्मको गिनती गिननेको अधिकार दिइन्छ, भले नै कुनै नकडाउन न भयो हो. गिनती गिनने पछि रेफरी उनि खेलाडीको अवलोकन गरेर यो निर्णय लेगा कि त्यो खेल पान योग्य छ या हैन. स्कोरिंगको उद्देश्य से, खडे आठको गिनतीको एक नकडाउन मानिन्छ।
 
सामान्य तरिका मा, मुक्केबाजहरुलाई बेल्ट देखि तल वार गर्न, पकडने, ठोकर मारने, काटन, थूकने अथवा कुश्ती लडन देखि प्रतिबिंधित गरिएको छ। मुक्केबाजको जांघिया उठी भए हुन्छ, ताकि प्रतिद्वंद्वीको पेट तथा जांघको बीच वालाहरु क्षेत्रमा मारनेको अनुमति न मिल सके. उनलाई लात मारने, सिर देखि ठोकर लगान, अथवा बंधी भए मुट्ठीको जोडोंको अतिरिक्त बांहको कुनै पनि अन्य भाग (कोहनी, काँध या अग्र-बाहु तथा साथ नै खुला दस्तानों, कलाई, हातको भित्री, पछिल्लो या बगल वालाहरु भाग सहित) देखि मारने भन्दा पनि रोकाइएको छ। पीठ मा, गरदन अथवा सिरको पछिल्लो भाग (जसे एक "रैबिट-पंच" भनिन्छ) अथवा किडनिहरु मा प्रहेर गर्न पनि निषिद्ध छ। उनलाई मुक्का मारते समय सहारेको लागि रस्सियहरुलाइ पकडने, मुक्का मारते समय प्रतिद्वंद्वीको समातेर राखन, अथवा प्रतिद्वंद्वीको बेल्ट देखि तल झुकन (प्रतिद्वंद्वीको कमर देखि तल झुकन, भले नै दूरी कितनी पनि किन न हो)को पनि अनुमति हुदैन. यदि एक "पकड"- एक रक्षात्मक चाल, जसमा मुक्केबाज आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको लपेट लिइन्छ र एक विराम निर्मित गर्छ-को रेफरी द्धारा तोडइन्छ, त पुनः खेल शुरु गर्न देखि पूर्व प्रत्येक खेलाडीको लागि एक पूरा कदम पछि तिर हटना अनिवार्य हुन्छ (वैकल्पिक रूप ले, रेफरी खेलाडिहरुको पकड देखि "पंच आउट" गर्नको निर्देश पनि दिन सक्छ). जब एक मुक्केबाजको तल गिरा दिइन्छ, त दोश्रो मुक्केबाजको लागि तुरुन्त लडाईको रोक दिन तथा जब सम्म रेफरी एक नक-आउटको घोषणा न गरेर दे या खेलको जारी राखनको आदेश न दे, तब सम्मको रिंगको दूरस्थ निष्पक्ष छोर तिर जाना अनिवार्य हुन्छ।
पङ्क्ति १११:
सामान्यतः व्यावसायिक मुकाबलहरुको अवधि शौकिया मुकाबलहरुको तुलनामा धेरै अधिक, विशिष्टतः दस भन्दा बाह्र चक्रहरु तक, हुन्छ, हुनत कम अनुभवी खेलाडिहरु अथवा क्लबको खेलाडिहरुको लागि चार चक्रहरुको मुकाबलहरु साधारण छन्। कहीं-कहीं, विशेषतः अस्ट्रेलिया मा, दो-<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=329616 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> तथा तीन-चक्रहरु वालाहरु व्यावसायिक मुकाबलहरु<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=521719 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> पनि हुन्छन्। बीसऔं सताब्दीको शुरुआती दौर मा, मुकाबलहरुमा असीमित चक्र हुनु एक साधारण कुरा थियो, जसमा मुकाबलहरु केवल त्यतिखेर समाप्त हुन्थे, जब कुनै एक खेलाडी खेल छोड दे, जुन कि [[जैक डेंप्से (Jack Dempsey)]] जस्तै उच्च-ऊर्जायुक्त खेलाडिहरुको लागि लाभदायक थिए। 1980को दशकको शुरुवातमा मुक्केबाज [[डुक कू किम (Duk Koo Kim)]]को मृत्यु पछि चक्रहरुको संख्याको घटाकर बाह्र किये जाने देखि पूर्व, बीसऔं सताब्दीको अधिकांश कालको समयमा पंद्रह चक्रहरुको सीमा नै चैम्पियनशिप मुकाबलहरुको लागि अंतर्राष्ट्रीय तरिकामा स्वीकृत सीमा बनी रह्यो.
 
व्यावसायिक मुकाबलहरुमा सिरमा कवच पहननेको अनुमति हुदैन र कुनै मुकाबलहरुको रोक दिनले पूर्व मुक्केबाजहरुलाई सामान्यतः धेरै अधिक सजाय भुगतने दी जान्छ। हुनत, यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै एक प्रतिभागी आफ्नो चोटको कारण स्वयंकी रक्षा हैन गरेर सकता, त रेफरि कुनै पनि समय प्रतियोगिताको रोकन सक्छ। यस्तो स्थिति मा, दोश्रो प्रतिभागीको एक तकनीकीप्राविधीक नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। एक तकनीकीप्राविधीक नक-आउट उनि स्थितिमा दिए जाएगा, जब कुनै खेलाडी द्धारा मारे गये घूंसेको कारण प्रतिद्वंद्वीको कुनै चोट लग जाए र त्यस पछि चिकित्सक द्धारा यो घोषित गर्‍यो जाए कि त्यो खेलाडी उनि चोटको कारण खेलको अगाडी जारी रख पानमा सक्षम छैन। यस कारणको लागि, खेलाडी अक्सर [[चोट-निवारक (Cutmen)]] व्यक्तिको नियुक्त गर्छन, जसको कार्य चक्रहरुको बीच चोटको उपचार गर्न हुन्छ, ताकि चोटको बावजूद पनि खेलाडी खेलको जारी रख पानमा सक्षम हो सके. यदि कुनै मुक्केबाज यूं नै खेल छोडएर बाहिर निकल जाए अथवा यदि उनको छोर लडाईको रोक दे, तब पनि जीतन वालाहरु मुक्केबाजको एक तकनीकीप्राविधीक नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। शौकिया मुक्केबाजीको विपरीत, व्यावसायिक पुरूष मुक्केबाजहरुलाई सीना खुला राखएर लडन हुन्छ।<ref>बर्ट रैनडोल्फ शुगर (2001). "बक्सिंग", वर्ल्ड बुक औनलाइन अमेरिकास एडिशन [http://www.owingsmillsboxingclub.com/boxing.htm Owingsmillsboxingclub.com]</ref>
 
== वस्र ==
पङ्क्ति १३९:
 
=== मुक्केबाज-पंचर ===
एक मुक्केबाज-पंचर (Boxer-Puncher) एक पूर्णतः विकसित मुक्केबाज हुन्छ, जुन तकनीकप्रविधी र शक्तिको संयोजन संग कम दूरीमा रहएर लड पानमा सक्षम हुन्छ र अक्सर एक संयोजनको द्धारा र केहि स्थितिहरुमा एक नै मुक्केमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको हरीयो दिइन्छ। उनको गतिविधि र कौशल एक बाह्य-योद्धाको समान नै हुन्छन् (हुनत, सामान्यतः उनि बाह्य-योद्धा जति गतिशील हुदैनन्), तर निर्णयको द्धारा जीतनको सट्टा उनि संयोजनहरुको प्रयोग आफ्नो प्रतिद्वंद्वी देखि अगाडी बढन र एक नक-आउट स्कोर प्राप्त गर्नको प्रयास गर्छन। यस शैलीको प्रयोग गरेर पानको लागि एक मुक्केबाजको पूर्णतः विकसित हुनु चाहिये.
 
उल्लेखनीय पंचरहरुमा मैनी पक्वेओ, सैम लैंगफोर्ड,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 120</ref> हेनरी आर्मस्ट्रांग,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 204</ref> जुन लुईस,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 337</ref> [[शुगर रे रबिन्सन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 403</ref> [[टोनी जेल]], [[आर्ची मूर]], [[कार्लोस मनजन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 353,</ref> [[एलेक्सिस आर्ग्वेलो]], [[एरिक मोरेल्स]], [[लेन्नक्स लेविस]], [[व्लादिमिर क्लित्श्को]], [[टेरी नरिस]] र [[थमस हर्न्स]] शामिल छन्।
पङ्क्ति १६५:
हुनत अंतः योद्धा भारी स्लगरोंको बिरुद्ध संघर्ष गर्छन, तर विशिष्ट रूपले उनलाई बाह्य-योद्धाओं अथवा मुक्केबाजहरुको बिरुद्ध अधिक सफलताको आनंद भेटिन्छ। बाह्य-योद्धा एक मधुरो लडाई पसंद गर्छन, जसमा उनको र प्रतिद्वंद्वीको बीच केहि अंतर हो. अंतःयोद्धा यस अंतरको पाटने र उग्र आक्रमणहरुलाई उजागर गर्नको प्रयास गर्छन। भित्री भाग मा, बाह्य-योद्धा आफ्नो लडनको प्रभावकारिताको धेरै सारा भाग खो दिइन्छ किनकी त्यो कठोर मुक्के मार पानमा सक्षम हैन होता. सामान्यतः यस स्थितिमा अंतःयोद्धा सफल रहन्छ किनकी आफ्नो प्रतिद्वंद्वीमा लाभको तीव्रता र राम्रो दक्षताको कारण उसलाइ हरीयो पान कठिन हुन्छ। उदाहरणार्थ, स्लगर जर्ज फोरमैन द्धारा सरलताले पराजित गरियो स्वर्मर जुन फ्रेजियर मुक्केबाज [[मुहम्मद अली]] संग भएका आफ्नो तीन मुकाबलहरुमा उनको लिये अनेक अन्य समस्याहरु खडी गरेर पानमा सक्षम रहयो थियो। सन्यास पछि [[जो लुईस]]ले यो स्वीकार गरे कि उनलाई घिर जाने देखि नफरत थियो र मुक्त/अपराजित विजेता [[रकी मार्सियानो]] जस्तै स्वर्मर लुइसको सर्वश्रेष्ठ दौरमा पनि उनको लिये शैलीको समस्या उत्पन्न गरेर पानमा सक्षम भएका होते.
 
मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा एक ब्रलर, जसको मधुरो गति (दुईटै हात र दुवै खुट्टा) तथा कमजोर तकनीकप्रविधी उसलाइ छिटो बाह्य-योद्धाको आक्रमणको एक सरल लक्ष्य बनाती छ,को विपरीत सर्वाधिक सफल रहछन। बाह्य-योद्धाको मुख्य चिन्ता सजग बने रहन हुन्छ किनकी ब्रलरको आफ्नो खेल पूरा गर्नको लागि केवल एक राम्रो मुक्का मारनेको जरूरत हुन्छ। यदि बाह्य-योद्धा उनि शक्तिशाली मुक्कों देखि बच सके, त त्यो अक्सर आफ्नो तीव्र मुक्कोंको द्धारा ब्रलरको थकाकर उसलाइ हरान सक्छ। यदि त्यो पर्याप्त रूपले सफल हो, त पछिको चक्रहरुमा अतिरिक्त दबाव हालएर त्यो एक नक-आउट हासिल गर्नको प्रयास पनि गर्न सक्छ। मुहम्मद अली जस्तै अधिकांश पारंपरिक मुक्केबाजहरुले स्लगरोंको विरूद्ध नै आफ्नो सर्वश्रेष्ठ सफलताहरुको आनंद लिएको थियो।
 
[[मेल्ड्रिक टेलर]], मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा,को बिरुद्ध [[जुलियो सीजर शावेज]], एक स्वर्मर या अंतःयोद्धा,को बीच ऐतिहासिक मुकाबला शैली मिलानको एक उदाहरण छ ([[शावेज बनाम टेलर]] हेर्नुहोस). शावेजको जबरदस्त मुक्केबाजी क्षमता र टेलरको अंधाधुंध गतिको एक संकेतको रूपमा यस मुकाबलहरुको "थण्डर मीट्स लाइटनिंग"को संज्ञा दी गई थियो। शावेज मुक्केबाजीको "मैक्सिकन" शैलीको प्रतीक थिए। उनि लगातार पीछा गरि रहथे र दोश्रो खेलाडीको सीमामा अगाडी बढ्दो रहथे, भले नै उनलाई निकट दूरीमा आनको कारण कितनी नै सजाय भुगतनी पडे, जसपछि उनि आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको सजाय दिए गर्थे, जुन या त शरीरमा एक भयंकर आक्रमणको रूपमा हुन्थ्यो, जसको परिणामस्वरूप प्रतिद्वंद्वी या त दुखाइ र थकानको कारण गिर जान्थ्यो या अत्यधिक थकानको कारण आफ्नो बचाव गरेर पानमा असमर्थ हुन्छ र तब शावेज उनको सिरमा हमला गरेर उसलाइ एक नक-आउटको द्धारा परास्त गरेर दिथे. लडाईको समयमा, टेलरको हातमा र खुट्टाहरुको शानदार गति र उनको मुक्केबाजीको क्षमताओं देखि उनलाई शुरुआती लाभ मिला, जसबाट उनले अंकहरुको एक ठूलो बढत बनानी शुरू गरेर दी, तर अन्तमा शावेजको सजायले टेलरको परास्त गर्‍यो र अन्तिम चरणमा दाहिने हातले मारे गये एक भीषण घूंसेले उनलाई नक-डाउन गर्‍यो, जसबाट उनको हार हो गई.
पङ्क्ति १७४:
मुक्केबाज दुइ बुनियादी प्रकारको पंचिंग बैगमा आफ्नो कौशलको अभ्यास गर्छन। प्रतिक्रियाहरु र दोहरावपूर्ण ढंग देखि मुक्के मारनेको कौशलको पैना गर्नको लागि एक सानो, आंसूको बूंदको आकारको "स्पीड बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जबकि शक्तिशाली ढंग देखि मुक्के मारने र शरीरमा होने वालाहरु भीषण प्रहेरहरुको अभ्यास गर्नको लागि एक ठूलो बेलनाकार "हैवी बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जुन बालुवा, एक संश्लेषित पदार्थ अथवा जल देखि भरी भए हुन्छ। उपकरणहरुको यिनी विशिष्ट सामग्रिहरु को अतिरिक्त, मुक्केबाज आफ्नो शक्ति, गति र धैर्यको बढानेको लागि अधिक सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुको प्रयोग पनि गर्छन। सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुमा फ्री वेट्स, रोविंग मिसिन, [[जंप रोप]] र मेडिसिन बल्स शामिल छन्।
 
== तकनीकप्रविधी ==
=== मुद्रा ===
आधुनिक मुक्केबाजीको मुद्रा उन्नीसऔं सताब्दी र बीसऔंको सताब्दीको प्रारंभिक दौरको विशिष्ट मुक्केबाजी मुद्राओं देखि धेरै अधिक भिन्न छ। आधुनिक मुद्रामा हातमाको रक्षाको लागि एक ज्यादा ऊर्ध्व गार्ड हुन्छ, जबकि बीसऔं सताब्दीको प्रारंभिक दौरको हूक प्रयोक्ताओं, जस्तै [[जैक जन्सन]], द्धारा अपनाएइयो गार्ड अधिक क्षैतिज हुन्थ्यो, जसमा औंलाहरुको जोड अगाडी तिर भयो गर्थे.
पङ्क्ति २०८:
* '''[[क्रस]]''' - पछिल्लो हातले मारा जाने वाला एक शक्तिशाली, सीधा घूंसा. गार्डको स्थिति ले, पिछला हात ठोढी देखि फेंका जान्छ, जुन कि शरीरको पार करता भयो एक सीधी रेखामा लक्ष्य तिर बढइन्छ। पिछला कंधा अगाडी तिर झुकएको हुन्छ र ठोढीको बाहिर भागको हल्का-सा छूते भएका समाप्त हुन्छ। त्यहि समयमा, अर्को हातको पछि खींचकर अनुहारको अगाडी रख लिया जान्छ, ताकि ठोढीको आंतरिक भाग गरे रक्षाको जा सके. अतिरिक्त शक्तिको लागि, क्रस मारते समय धड र कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूम जान्छन्। भार पनि पछिल्लो खुट्टाले अर्को खुट्टा तिर स्थानांतरित गरेर दिइन्छ, जसको परिणामस्वरूप पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ किनकी यो भारको स्थानांतरणको लागि आधार प्रदान गर्नको कार्य गर्छ। शरीरको घुमाने र भारको अचानक स्थानांतरित गर्न देखि नै क्रसको यसको शक्ति मिलती छ। जैबको नै तरह, अगाडी तिर आधा कदम बढाया जान सक्छ। एक पल्ट क्रसको प्रहेर गरेर दिइएको पछि, हातको तुरुन्त पछि खींच लिया जान्छ र पुनः गार्डको स्थिति बनाे जान्छ। यसको प्रयोग एक जैबको प्रत्युत्तर दिनको लागि (या शरीरमा लक्ष्यित कुनै क्रसको उत्तर दिनको लागि) या कुनै हूक स्थापित गर्नको लागि प्रतिद्वंद्वीको सिरको निशाना बनाएर गरिन सक्छ। क्रसको प्रयोग कुनै जैब पछि पनि गरिन सक्छ, जसबाट यो एक पारंपरिक "एक-दो" संयोजन बनाइन्छ। क्रसको एक "स्ट्रेट" या "राइट" पनि भनिन्छ, विशेषतः यदि प्रतिद्वंद्वीको पूरी तरिका तानएको जैबको पार न गरेर रहयो हो.
 
* '''[[हूक]]''' - अर्को हातले प्रतिद्वंद्वीको सिरको पार्श्व भागमा मारा गयो एक अर्ध-वृत्ताकार घूंसा. गार्डको स्थिति ले, एक क्षैतिज मुट्ठी संग कोहनी पछि तिर ल्याए जान्छ (अंगुलिहरु को जोडहरुलाइ बाहिर तिर रखते हुए) र मुडी भए हुन्छ। ठोढीको सुरक्षित राखनको लागि पिछला हात दृढतापूर्वक जबडेको अगाडी र खाउछ। धड र कूल्हे घडीको सुईको दिशामा घुमाए जान्छन्, र शरीरको अगाडी तिर घडीको सुईको दिशामा एक चाप बनाते भएका र लक्ष्य देखि संपर्क गर्दै मुट्ठीको धकेल्याउछ। त्यहि समयमा, अगला खुट्टा घडीको सुईको दिशामा घूमछ र बायीं कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ। संपर्क भए पछि, हूकको वृत्ताकार पथ अकस्मात समाप्त हुन्छ र आफ्नो स्थितिको रक्षा गर्नको लागि अगला हात जोड देखि पछि तिर खींच लिया जान्छ। एक हूक शरीरको तल्लो भागमा पनि केंद्रित हुन सक्छ र यस तकनीककोप्रविधीको कहिले काँही "रिप" भनिन्छ, ताकि यसलाइ सिरमा मारे जाने वालाहरु पारंपरिक हूक देखि अलग पहिचानयो जा सके. पछिल्लो हातले पनि एक हूक मारा जान सक्छ। बायाँहातले हूक मारने वालाहरु उल्लेखनीय खेलाडिहरुमा शामिल हैं: [[जो फ्रेजियर]] र [[माइक टाइसन]].
 
* '''अपरकट''' - पछिल्लो हातले मारा गयो एक उर्ध्व, माथि तिर उठएको घूंसा. गार्डको स्थिति ले, धड थोडा-सा दाहिने ओर सरक जान्छ, पिछला हात प्रतिद्वंद्वीको छातीको सीधको तल पर्दछ र गोडा केहि मुडे भएका हुन्छन्। यस स्थिति ले, पिछला हात माथि तिर एक उभरते भएका चापमा प्रतिद्वंद्वीको ठोढी या धड तिर फेंका जान्छ। त्यहि समयमा, गोडा जोड देखि माथि तिर धकेले जान्छन् र धड तथा कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूमछन र क्रसको शारीरिक गतिविधिको नकल गर्दै पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर निकल जान्छ। अपरकटको रणनैतिक उपयोगिता प्रतिद्वंद्वीको शरीरको "उठाने"को यसको क्षमता, जसबाट अर्को हमलहरुलाइ लागि उनको संतुलन बिगड जान्छ,मा निर्भर हुन्छ। दाहिने अपरकट पछि एक बायाँहूकको प्रयोग एक घातक संयोजन हुन्छ, जसमा अपरकट प्रतिद्वंद्वीको ठोढीको एक आघात योग्य स्थितिमा उठयो दिइन्छ, र इसपछि हूक प्रतिद्वंद्वीको नक-आउट गर्छ।
पङ्क्ति २१४:
मुक्कोंको यो विभिन्न प्रकार अनेक संयोजनों या "कम्बो"को निर्माण गर्नको लागि तीव्र अनुक्रममा प्रयोग किये जान सकिन्छं। जैब र क्रसको संयोजन सबै भन्दा साधारण छ, जसलाइ "वन-टू कम्बो"को नाम दिइएको छ। यो सामान्यतः एक प्रभावी संयोजन हुन्छ किनकी जैबको कारण प्रतिद्वंद्वी क्रसको देख हैन पाता, जसबाट यसको प्रयोग अधिक सफाई र बल संग गरेर पान सरल हुन्छ।
 
मुर्गे जस्तो पीठ वाला स्थितिले शुरु होने वाला एक बडा, झूलता भयो वृत्ताकार घूंसा, जसमा हात हूकको तुलनामा अधिक लामो दूरी सम्म विस्तारित हुन्छ र यसको पछि खेलाडीको सारी शक्ति लगी हुन्छ, कहिले काँही एक "राउंडहाउस", "हेमेकर" या सकर-पंच पनि भनिन्छ। शरीरको भार र एक व्यापक चापको भित्र केन्द्राभिसारी बलको आधार मा, राउंडहाउस एक शक्तिशाली प्रहेर हुन सक्छ, तर यो अक्सर जंगली र अनियन्त्रित घूंसा हुन्छ, जसलाइ मारने वाला खेलाडी इसपछि आफ्नो संतुलन खो दिइन्छ र उनको रक्षा-कवच खुल जान्छ। चौडे, चक्रीय घूंसोंको एक अन्य कमी यो हो कि उनलाई मारनेमा समय पनि अधिक लागइन्छ, जसबाट प्रतिद्वंद्वीको प्रतिक्रिया गर्न तथा प्रत्युत्तर दिनको लागि पर्याप्त चेतावनी मिल जान्छ। यस कारण, हेमेकर या राउंडहाउस एक पारंपरिक घूंसा छैन र प्रशिक्षक यसलाइ कमजोर तकनीकप्रविधी या हताशाको प्रतीक मानछन। यसको अत्यधिक संभावित शक्तिको कारण कहिले काँही यसको प्रयोग कुनै यस्तो प्रतिद्वंद्वीको खेल समाप्त गर्नको लागि गरिदै आएको छ, जुन पहिले देखि नै लडखडा रहयो हो र उनको द्धारा उनि कमजोर स्थितिको लाभ उठाए जानेको संभावना अथवा क्षमता न दिखाई दे रही हो, जसमा यो घूंसा यसको प्रयोग गर्न वालाहरुकोले आउछ।
 
दुर्लभ अवसरोंमा प्रयोग हुन वाला एक अन्य अपरम्परागत घूंसा "[[बोलो पंच (bolo punch)]]" छ, जसमा प्रतिद्वंद्वी आफ्नो एक हातको एक चौडे चापमा धेरै पल्ट झुलाता छ, सामान्यतः ध्यान बंटानेको लागि, र इसपछि त्यसै हातले या दोश्रो हातले घूंसा मारता छ।
पङ्क्ति २४१:
* '''ढंकना (The Cover-up)''' - [[ढंकना]] कुनै अरक्षित अनुहार या शरीरको एक आक्रमणले बचानको अन्तिम अवसर (एक मुक्केको द्धारा घुमानेको अतिरिक्त) हुन्छ। सामान्य शब्दहरु मा, सिर र ठोढीको बचानको लागि हात माथि रखे जान्छन् र शरीरमा होने वालाहरु हमलाको रोकनको लागि अग्र-भुजाहरु धडको अगाडी हुन्छं। शरीरको बचाव गर्दा खेरी, मुक्केबाज कूल्हहरुलाइ घुमाता छ र आन वालाहरु मुक्कहरुलाइ रक्षक भन्दा टाढा "निकल जाने" दिइन्छ। सिरको बचानको लागि, मुक्केबाज दुवै मुड्कीहरुलाई अनुहारको अगाडी राखिन्छ र अग्र-भुजाहरु समानांतर तथा बाहिरको दिशामा हुन्छं। यस प्रकारको रक्षक तल देखि होने वालाहरु आक्रमणहरुको बिरुद्ध कमजोर हुन्छ।
 
* '''[[जकडना (The Clinch)]]''' - जकडन [[कुश्ती]]को एक अपरिष्कृत रूप हो र यसको प्रयोग तब गरिन्छ, जब दुवै खेलाडिहरुको बीचको दूरी कम हो र सीधा मुक्के न मारे जा सकते हुन् . यस स्थिति मा, मुक्केबाज प्रतिद्वंद्वीको हातहरुलाई [[पकडने]] या "बांधने"को प्रयास गर्दछ, जसबाट त्यो हूक या [[अपरकट]] मार पानमा अक्षम हुन्छ। जकडनको लागि, मुक्केबाज दुवै हातहरुलाई प्रतिद्वंद्वीको कंधोंको बाहिर देखि लपेटते भएका उनलाई अग्र-भुजाओंको तल देखि भित्र तिर ल्याएर प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको त्यसैको शरीरको सहायता देखि जकड लिइन्छ। यस स्थिति मा, प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरु बंध जान्छं र त्यो आक्रमण गर्नको लागि यिनीहरुका प्रयोग हैन गरेर सकता. [[जकडना]] मुकाबलहरुको एक अस्थाई अवस्था हो र रेफरी द्धारा यसलाइ तुरुन्त नै टाढा गरेर दिइन्छ। तकनीकीप्राविधीक तरिकामा जकडन नियमहरुको विरुद्ध छ र यसको प्रयोग गरे पछि शौकिया मुकाबलहरुमा तुरुन्त नै अंक काट लिये जान्छन्। हुनत, व्यावसायिक मुक्केबाजीमा जकडए पछि अंकहरुमा कटौतीको देखे जानेको संभावना छैन।
 
==== रक्षक ====
पङ्क्ति २६४:
* '''"रोप-अ-डोप" रणनीति''' : जर्ज फोरमैनको बिरुद्ध 1974को आफ्नो "[[रंबल यिनी द जंगल]]" मुकाबलहरुमा मुहम्मद अली द्धारा प्रयुक्त, [[रोप-अ-डोप]] विधिमा रस्सिहरु मा पछि तिर लेट जाना र स्वयंको रक्षात्मक रूपले यथासंभव बचाते भएका प्रतिद्वंद्वीको धेरै सारा मुक्के मारनेको प्रयास गर्न दिन शामिल हुन्छ। पछिको झुक जानेको मुद्रा, जसको सहायता देखि आफ्नो बचाव गरेर रहयो मुक्केबाज उतना असंतुलित हैन होता, जितना कि त्यो सामान्य तरिकामा पछि गए पछि हुनेछ, बचाव गरेर रहे मुक्केबाजको सिर र प्रतिद्वंद्वीको बीचको दूरीको पनि अधिकतम गरेर देती छ, जसबाट यस कुराको संभावना बढ जान्छ कि मुक्के आफ्नो अझैष्ट लक्ष्य देखि चूक जाएंगे. पर्नवालाहरु प्रहेरहरुलाइ हावामा राखएर प्रतिरक्षक आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो ऊर्जा खर्च गर्नको प्रलोभन दिइन्छ, जबकि स्वयंको ऊर्जाको बचाएर राखिन्छ। यदि यो रणनीति सफल हो जाए, त आक्रमण गर्न वाला प्रतिद्वंद्वी अंततः थक जाएगा र रक्षात्मक दोष निर्मित गरेर लेगा, जसको लाभ मुक्केबाज उठयो सक्छ। आधुनिक मुक्केबाजी मा, रोप-अ-डोप विधिको सामान्यतः हतोत्साहित गरिन्छ किनकी अधिकांश मुक्केबाज यसको झांसेमा हैन आते र एक लंबे, अनुत्तरित हमलाको झेल पानको शारीरिक क्षमता धेरै कम मुक्केबाजहरुमा हुन्छ। हुनत, हाल नै मा, [[सेवन-डिविजनको विश्व विजेता]] [[मैनी पक्वेओ]]ले नोभेम्बर 2009मा वेल्टरवेट विजेता [[मिग्वेल कटो]]को शक्तिको अनुमान गर्नको लागि कुशलतापूर्वक यस रणनैतिको प्रयोग गरेको थियो। पक्वेओले रोप-अ-डोप चालको समापन एक नकडाउनको द्धारा गर्‍यो।
 
* '''[[बोलो-पंच]]''' : औलिम्पिक मुक्केबाजीमा कहिले काँही दिखाई दिन वाला बोलो (bolo) भुजाओं देखि मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जुन शरीरको भारको स्थानांतरणको सट्टा एक [[वृत्ताकार चाप]]को सानो गरेर आफ्नो शक्ति प्राप्त गर्दछ; मुक्केको वास्तविक शक्तिको सट्टा यो विचित्र कोणको विस्मयको द्धारा अधिक प्रभाव हालनको प्रयास गर्दछ। कुनै तकनीकीप्राविधीक कौशलको सट्टा यो एक तिकडम अधिक छ; यस मुक्केको प्रशिक्षण हैन दिए जाता किनकी मुक्केबाजीमा तकनीकीप्राविधीक रूपले यो अली शफलको नै स्तरमा छ। यसको बावजूद, केहि पेशेवर मुक्केबाजहरुले धेरै प्रभावी ढंग देखि बोलो-पंचको प्रयोग गरेको छ, जसमा पूर्व [[वेल्टरवेट]] विजेता [[शुगर रे लियोनार्ड]] र [[किड गैविलन]] शामिल छन्। मिडलवेट विजेता [[सेफेरिनो गार्शिया]]को बोलो-पंचको आविष्कारक मानिन्छ।
<gallery>
File:contre_bolo1.jpg|बोलो पंच
पङ्क्ति २७२:
* '''[[ओवरहैण्ड राइट (Overhand right)]]''' : ओवरहैण्ड राइट एक यस्तो मुक्का छ, जुन हरेक मुक्केबाजको शस्रागारमा हैन पाया जाता. दाहिने क्रसको विपरीत, जसमा जमीनको समानांतर एक वक्र रेखा हुन्छ, ओवरहैण्ड राइटमा एक वृत्ताकार पाशयुक्त चाप हुन्छ किनकी यसलाइ कंधे-के-माथि देखि फेंका जान्छ र पंजा मुक्केबाजको विपरीत दिशामा हुन्छ। यो विशेष रूपले साना कद वालाहरु मुक्केबाजहरुको बीच लोकप्रिय छ, जुन आफ्नो देखि लामो कद वालाहरु प्रतिद्वंद्विहरु सम्म पुगनको प्रयास गरेर रहे हुन् . जस मुक्केबाजहरुले सतत रूपले तथा प्रभावी तरिकामा यस मुक्केको प्रयोग गरेको छ, उनिमा पूर्व हेवीवेट विजेता [[रकी मार्सियानो]] [[तथा टिम विदरस्पून]] शामिल छन्। ओवरहैण्ड राइट यस्तो अन्य मुकाबलहरुमा एक लोकप्रिय हथियार बन्यो छ, जसमा मुड्कीहरु संग प्रहेर गर्न शामिल हुन्छ।
 
* '''[[चेक हूक]]''' : एक चेक हूकको प्रयोग आक्रामन मुक्केबाजहरुको झपट्टे देखि बचनेको लागि गरिन्छ। चेक हूकको दुइ भाग हुन्छन्। पहिले भागमा एक सामान्य हूक हुन्छ। दोश्रो भाग एक युक्तिपूर्ण भाग हो, जसमा खुट्टाहरुको गतिविधि शामिल हुन्छ। जब प्रतिद्वंद्वी झपट्टा मारता छ, त मुक्केबाजको आफ्नो हूक मारना चाहिये र आफ्नो बायाँखुट्टाको धुरि बनाते भएका आफ्नो दाहिना खुट्टा 180 अंशको कोणमा घुमाना चाहिये. यदि यसलाइ सही ढंग देखि क्रियान्वित गरे जाए, त आक्रामक मुक्केबाज झपट्टा मारेगा र जस प्रकार कुनै सांड लक्ष्य देखि चूक जान्छ, त्यसै प्रकार त्यो मुक्केबाज कुनै हानि पहुंचाए बिना आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल जाएगा. व्यावसायिक मुक्केबाजीमा यसलाइ देख्यो जाना दुर्लभ नै छ किनकी यसको प्रयोग गर्नको लागि कुशलताको एक असाधारण स्तरको आवश्यकता हुन्छ। तकनीकीप्राविधीक तरिकामा त यो भनिन्छ कि चेक हूक जस्तो कुनै चीज हुदैन र यो प्रतिद्वंद्वीको बिरुद्ध प्रयुक्त एक हूक मात्र छ जसमा अगाडी तिर झटका दिदै आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल्याउछ, जुन बीचमा उसलाइ केवल हूक गर्छ। अन्य मान्छेहरुको तर्क छ कि चेक हूकको अस्तित्व त छ, तर यो एक अवैध मुक्का छ किनकी यो धुरीको आधारमा मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जसको प्रयोग यस खेलमा अवैध छ।
फ्लाएड मेवेदर जूनियरले रिकी हैटनको बिरुद्ध एक चेक हूकको प्रयोग गरेको थियो, जसको परिणामस्वरूप पहिले छटनको सिर कुनामा स्थित खंबे देखि टकराया र फेरि उनलाई नकडाउन गरियो। नकडाउन पछि पनि हैटन पुनः आफ्नो खुट्टाहरुमा खडे हो पानमा सफल रहे, तर स्पष्ट रूपले उनि स्तब्ध दिखाई दिइरहेका थिए र केहि नै क्षणों पछि मेवेदरले मुक्कोंको झडी लागयो दी, जसको कारण होटन कैनवासमा गिर पडे र मेवेदरको दसवें चक्रमा एक टीको ओ (TKO) जीत तथा हैटनको उनको आज सम्मको पहिलो हार मिली.
 
"https://ne.wikipedia.org/wiki/मुक्केबाजी" बाट अनुप्रेषित