"किराँती भाषा परिवार" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा Category Maintenance, removed stub tag |
शुद्धिकरण, replaced: मुर्ति → मूर्ति using AWB (7794) |
||
पङ्क्ति ५:
माझ किराँतको सुदुर पश्चिम [[ओखलढुङ्गा जिल्ला]]मा उम्बुले वा वाम्बुले र बाहिड राई बोलिन्छ । उम्बुले राईमा अन्य किराती भाषाहरूमा नपाइने अन्तस्फोट द्वयोष्ठय वर्ण र अन्तस्फोट दन्त्य वर्ण पाइन्छ । उत्तर पश्चिम [[सोलुखुम्बु जिल्ला]]मा खालिङ् र थुलुङ् बोलिन्छ । यी भाषाहरू टोनल हुन् । [[खोटाङ जिल्ला]]को उत्तर पश्चिममा नाच्छिरिङ्, दुमी आदि भाषाहरू बोलिन्छन् । यिनीहरू मध्ये दुमी ज्यादै कम त्यस्तामा पनि पाका वक्ताहरूले मात्र बोल्दछन् । [[खोटाङ जिल्ला]]कै दक्षिणी भागमा भने चाम्लिड र पुमा भाषा बोलिन्छ । करेन एवर्टका अनुसार चाम्लिड भाषामा अरू किराती भाषाहरूमा नपाइने दन्त्योष्ठय उष्णवर्ण पाइन्छ । [[भोजपुर जिल्ला]]को दक्षिण भाग र पूर्वी भागमा वान्तवा राई बोलिन्छ । यसबाहेक दुङ्माली राई, साङ्पाङ् राई, कुलुङ् राई पनि यो जिल्लामा बोलिन्छ ।
पल्लो किरात वा लिम्बुवानको पश्चिम क्षेत्रमा छिन्ताड राई बोलिन्छ । वीच भागमा बेलहारे राई र आठपरे राई बोलिन्छ । छिन्ताङ् गाउँ विकास समिति र बेलहरा गाउँ विकास समितिमा बोलिने राई भाषा भएकाले यिनीहरूलाई क्रमशः छिन्ताड राई र बेलाहारे राई भाषा भनिएको हो । आठपरे राई सदरमुकाम वरिपरि र भिर गाउँ गाउँ विकास समितिमा बसोबास गर्दछन् । पूर्वतिर [[धनकुटा जिल्ला]]का केहि भागहरू ताङ्खुवा, तेलिया, परेवादिन,
नेपालमा बोलिने किराती भाषाहरू क्रमशः लोप हुँदै जाँदैछन् । [[धनकुटा जिल्ला]] सदरमुकामबाट उत्तर तर्फ बोलिने मुगाली, फाङ्दुवाली र लुम्बा याक्खाहरू अहिले बोलिन छोडिएका छन् । आठपरिया, साम, बुङ्लाबा, मेवाहाङ्, तिल्लुङ् भाषाहरूका वक्ताहरू पनि ५०० भन्दा कमै सङ्ख्यामा देखिन्छन् । तुलनात्मकरूपमा राम्रो वक्ता सडख्या भएको चाम्लिड राई भाषाको स्थितिमा समेत चिन्ता व्यक्त गर्नु थालिएको छ । अहिलेसम्म भएका किराँती भाषाहरूमा वान्तवा राई र लिम्बू मात्र १ प्रतिशत भन्दा बढि मातृभाषीहरूले बोल्दछन् । यी भाषाहरूमा पाठ्य पुस्तक, सन्दर्भ सामाग्री, साहित्यिक रचना आदि लेखन भइरहेकेको छ र रेडियोमा समचार र [[गोरखापत्र]]मा लेखहरू आइरहेका छन् । यति हुँदाहुँदै पनि यी भाषाहरूको स्थिति पनि दिनानुदिन कमजोर हुँदै गइरहेको छ ।
|