"मुक्केबाजी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा clean up, replaced: िी → ि (5)
सा रोबोट प्रयोग गरि हिज्जे सच्चाउँदै, replaced: यहां → यहाँ (5), दौरान → समयमा (15)
पङ्क्ति १७:
| parenthood = Unknown
}}
'''मुक्केबाजी''' [[लडाईको एक खेल]] र एक [[मार्शल कला]] हो, जसमा दुइ मान्छे आफ्नो मुड्कीहरुको प्रयोग गरेर लड्छन्। विशिष्ट रूपले मुक्केबाजीको संचालन एक-देखि तीन-मिनेटको अंतराल, जसलाइ चक्र (Rounds) भनिन्छ,को एक श्रृंखलाको दौरानसमयमा एक [[रेफ्री]] द्धारा गरिन्छ, तथा मुक्केबाज सामान्यतः एक समान [[भार]] वाला हुन्छन्। जीत्नको लागि तीन तरिका छन्; यदि विरोधीलाई पल्टाइ दिइयो तथा त्यो रेफरी द्धारा दस सेकेन्डको गिनती गरिनु भन्दा पहिले नै उठ्नमा सक्षम हुन नसके (एक [[नक-आउट]] या KO) अथवा यदि यो प्रतीत हो कि विरोधी यति अधिक [[घाइते] ] हो चुका छ कि त्यो खेल जारी रख पानमा असमर्थ छ (एक [[तकनीकी नक-आउट]] या TKO). यदि आपसी सहमति देखि चक्रहरुको पूर्व-निर्धारित संख्या देखि पूर्व सम्म लडाई हैन रूकती छ, त विजेताको चुनाव रेफरीको निर्णय द्धारा अथवा निर्णायकोंको अंक-तालिकाओंको द्धारा गरिन्छ।
 
{{TOC limit|limit=3}}
पङ्क्ति ३७:
 
=== प्राचीन रोमन मुक्केबाजी ===
[[प्राचीन रोम]] मा, मुक्केबाजीको दुइ प्रकार थिए र दुवै नै एट्रुस्कैन (Etruscan) देखि आये थिए। मुक्केबाजीको एथलेटिक रूप पुरा रोमन विश्वमा लोकप्रिय बनिरह्यो. मुक्केबाजीको अन्य रूप योद्धाओं देखि संबंधित थिए। सामान्यतः यो योद्धा अपराधी तथा गुलाम भयो गर्थे, जसलाइ विजेता बनन र आफ्नो स्वतंत्रता प्राप्त गरेर पानको आशा होती थी; हुनत, स्वतंत्र पुरुष, महिलाहरु र यहांयहाँ सम्म कि अभिजात वर्गको मान्छे पनि लडने गर्थे। आक्रमणहरु बाट बच्नको लागि योद्धा आफ्नो औंलाहरुलाई जोडोंमा "सेस्टी (cestae)" तथा आफ्नो अग्र-भुजाओंमा चमडेको भारी-भरकम पट्टे पहना गर्थे. [[फूलगोभी जस्तै कानहरु वालाहरु]] तथा बुरी तरिका जख्मी [[क्विरीनाल (Quirinal)को मुक्केबाज]]को चित्र दर्शाता छ कि यो खेल कति अधिक नृशंस हो सकता थियो (मुकाबलहरु अक्सर एक विरोधीको मृत्यु या विकलांगता पछि खत्म हुन्थे).
 
अंततः मु्ष्टि-युद्ध यति अधिक लोकप्रिय हो गय कि [[शासकहरु]] सम्मले लडन प्रारंभ गर्यो र यस पद्धतिको सीजर [[नेरोनिस]]ले प्रोत्साहित गर्यो। रोमको राष्ट्रीय महाकाव्य [[एनीड (Aeneid)]] (पहिलो सताब्दी ईसा पूर्व)मा फुर्तीले डेरस (Dares) तथा महाकाय एंटेलस (Entellus)को बीच एक लडाईको विस्तार देखि वर्णन गरिएको छ।<ref>वर्जिल, एनिड, 5.421</ref>
पङ्क्ति ६३:
* काटन, सिर देखि मारना तथा बेल्टको तल मारना नियमहरुल्लंघन घोषित गरियो।
 
उन्निसऔं सताब्दीको अन्तिम भाग तक, मुक्केबाजी अथवा प्राइजफाइटिंग मुख्यतः एक संदिग्ध वैधता वाला खेल थियो। इङ्गल्याण्ड तथा संयुक्त राज्य अमरीकाको अधिकांश भागमा गैर-कानूनी घोषितको जा चुकी प्राइजफाइट अक्सर जुएको अड्डोंमा आयोजित गरिन्थ्यो, जसलाइ पुलिस द्धारा बीचमा नै रोक दिए जान्थ्यो. उपद्रव तथा कुश्तीको तरकीबें जारी रहीं र प्राइजफाइटोंको दौरानसमयमा दंगे हो जाना एक साधारण कुरा थियो। यसको बावजूद, यस पुरा काल मा, खुली-अंगुलिहरु वाला मुक्केबाजीको केहि उल्लेखनीय विजेता उभरे, जसले लडाईको एकदम परिष्कृत तरिका विकसित किये.
 
=== मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरीको नियम (1867) ===
पङ्क्ति ७८:
क्वीन्सबेरी नियमहरुको अंतर्गत पहिले उच्च-भार विजेता [["जेंटलमैन जिम" कर्बेट]] थिए, जसले 1893मा [[न्यू र्लियान्स]]को पेलिकन एथलेटिक क्लबमा [[जन एल. सुलिवन]]को मात दी.<ref>[http://www.cyberboxingzone.com/boxing/corbett.htm ट्रेसी कालिस (2006).] [http://www.cyberboxingzone.com/boxing/corbett.htm ''जेम्स कर्बेट'' , Cyberboxingzone.com]</ref>
 
बीसऔं सताब्दीको प्रारंभिक कालको दौरानसमयमा, मुक्केबाजहरुले वैधता प्राप्त गर्नको लागि संघर्ष गरे र [[टेक्स रेकर्ड]] जस्तै प्रायोजकों तथा जन एल. सुलिवन देखि लिएर जैक डेम्प्सी सम्मको महान विजेताओंको प्रभाव पनि यसमा सहायक सिद्ध भयो। यस युगको शीघ्र बाद, यस खेलमा नियंत्रण राखन तथा वैश्विक रूपले स्वीकृत विजेताहरुको स्थापित गर्नको लागि बक्सिंग कमीशन तथा अनुमोदक संस्थाहरुको स्थापनाको गई.
{{See|Professional boxing}}
 
पङ्क्ति ८५:
1867मा उनको प्रकाशनको समय देखि नै ''[[मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरी नियम]]'' आधुनिक मुक्केबाजीको संचालक नियम रहे छन्।
 
मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा विशिष्ट रूपले तीन-मिनेटहरुको चक्रहरुको एक निर्धारित संख्या हुन्छ, जुन अधिकतम 12 चक्रहरु (पूर्वमा 15) सम्म हुन सक्छ। विशिष्ट रूपले प्रत्येक चक्रको बीच एक मिनेटको अंतराल हुन्छ, जसको दौरानसमयमा खेलाडी उनलाई आवंटित कोनहरुमा आफ्नो प्रशिक्षक तथा कर्मचारीहरु संग सल्लाह र सहायता प्राप्त गर्छन। लडाईको नियंत्रण एक रेफरी द्धारा गरिन्छ, जुन रिंगको भित्र खेलाडिहरुको व्यवहारको परखने तथा उनिमा नियंत्रण राखन, सुरक्षित रूपले लडनको उनको क्षमताको नियमन गर्न, नक-डाउन गरिएको खेलाडिहरुको उठनको अवसर दिनको लागि गिनती गर्न तथा फाउलको नियमन गर्नको कार्य गर्दछ। मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा अंक दिन तथा संपर्क, प्रतिरक्षा, नकडाउन, तथा अन्य, अधिक व्यक्तिगत, मापनोंको आधारमा खेलाडिहरुको अंक आवंटित गर्नको लागि रिंगको नजिकै विशिष्ट रूपले अधिकतम तीन निर्णायक उपस्थित हुन्छन्। मुक्केबाजीको निर्णयनको मुक्त-शैलीको कारण, अनेक मुकाबलहरुको परिणाम विवादास्पद हुन्छन्, जसमा एक (या दुईटै) खेलाडिहरुको यो विश्वास हुन्छ कि उनलाई "लूट" लियाइयो छ अथवा अन्यायपूर्ण ढंग देखि जीत देखि वंचित राखाइएको छ। प्रत्येक खेलाडीको रिंगको एक कोना आवंटित गरिन्छ, जहां उनको प्रशिक्षक तथा साथ नै एक या अधिक "सहायक" खेल गरे शुरुवातमा तथा चक्रहरुको बीच खेलाडीको संचालन गरेर सकते छन्। प्रत्येक चक्रको शुरुवात भए पछि प्रत्येक मुक्केबाज उनको लिये आवंटित कुनाले रिंगमा प्रवेश गर्दछ र प्रत्येक चक्रको समाप्तिको संकेत मिलन बित्तिकै लडाई रोक दिन र आफ्नो कुनामा फिर्ता लौट जाना उनको लिये अनिवार्य हुन्छ।
 
जस मुकाबलहरुमा चक्रहरुको पूर्व निर्धारित संख्या पूरी हो चुकी हो, उनको निर्धारण निर्णायकों द्धारा गरिन्छ र उसलाइ "दूरी सम्म जाता भयो (go the distance)" भनिन्छ। लडाईको अन्तमा जस खेलाडीको स्कोर उच्चतर हो, उसलाइ विजेता घोषित गरिन्छ। तीन निर्णायकों संग, सर्वसम्मत तथा विभाजित निर्णय तथा साथ नै मुकाबलहरु बराबरीमा समाप्त हो जाना पनि संभव छ। कुनै निर्णयमा पहुंच पान देखि पूर्व कुनै मुक्केबाज एक नकाआउटको द्धारा मुकाबलहरुको जीतन सक्छ; यस्तो मुकाबलहरुलाई "दूरीको भित्र (inside the distance)" भनिन्छ। यदि लडाईको दौरानसमयमा कुनै खेलाडीको तल गिरा दिइन्छ, जसको निर्धारण यस कुरा बाट हुन्छ कि के खेलाडीले विपक्षीको मुक्केको कारण आफ्नो खुट्टाहरुको अतिरिक्त शरीरको कुनै पनि अन्य भागले कैनवासको फर्शको स्पर्श गरेको छ, न कि चिप्लए पछि, जस्तो कि रेफरीको द्धारा निर्धारित गरिन्छ, त रेफरी तब सम्म गिनती गिनना शुरु गर्दछ, जब सम्म कि खेलाडी आफ्नो खुट्टाहरुमा पुनः खडा न हो जाए र खेल अगाडी न बढन लगे. यदि रेफरी दस सम्मको गिनती पूरी गरेर ले, त तल गिरे भएका मुक्केबाजको "नक-आउट हो चुका" करार दिइन्छ (चाहे त्यो बेहोश भयो हो या न भयो हो) र दोश्रो मुक्केबाजको नकआउट (KO)को द्धारा विजेता घोषित गरेर दिइन्छ। एक "तकनीकी नकआउट (TKO) पनि संभव छ, र यसको निर्णय रेफरी, लडाईको दौरानसमयमा उपस्थित चिकित्सक, अथवा यदि खेलाडी सुरक्षित रूपले खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त उनको कुना द्धारा, चोटोंको आधारमा अथवा प्रभावी रूपले स्वयंको रक्षा गरेर पानमा अक्षम पाए गए पछि लिया जान्छ। अनेक न्यायाधिकार-क्षेत्रहरु तथा अनुमोदन अभिकरणहरुमा पनि एक "तीन-नकडाउन नियम" हुन्छ, जसको अंतर्गत कुनै एक चक्रमा तीन नकडाउन भए पछि यसलाइ एक सुइहरुओ (TKO) घोषित गरेर दिइन्छ। एक सुइहरुओ (TKO)को उनि खेलाडीको रिकर्डमा एक नकआउट मानिन्छ। एक "खडे आठ"को गिनतीको नियम पनि प्रभावी हुन सक्छ। यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै खेलाडी खतरेमा छ, त यो नियम रेफरीको बीचमा दखल दिन तथा उनि खेलाडीको लागि आठ सम्मको गिनती गिननेको अधिकार दिइन्छ, भले नै कुनै नकडाउन न भयो हो. गिनती गिनने पछि रेफरी उनि खेलाडीको अवलोकन गरेर यो निर्णय लेगा कि त्यो खेल पान योग्य छ या हैन. स्कोरिंगको उद्देश्य से, खडे आठको गिनतीको एक नकडाउन मानिन्छ।
 
सामान्य तरिका मा, मुक्केबाजहरुलाई बेल्ट देखि तल वार गर्न, पकडने, ठोकर मारने, काटन, थूकने अथवा कुश्ती लडन देखि प्रतिबिंधित गरिएको छ। मुक्केबाजको जांघिया उठी भए हुन्छ, ताकि प्रतिद्वंद्वीको पेट तथा जांघको बीच वालाहरु क्षेत्रमा मारनेको अनुमति न मिल सके. उनलाई लात मारने, सिर देखि ठोकर लगान, अथवा बंधी भए मुट्ठीको जोडोंको अतिरिक्त बांहको कुनै पनि अन्य भाग (कोहनी, काँध या अग्र-बाहु तथा साथ नै खुला दस्तानों, कलाई, हातको भित्री, पछिल्लो या बगल वालाहरु भाग सहित) देखि मारने भन्दा पनि रोकाइएको छ। पीठ मा, गरदन अथवा सिरको पछिल्लो भाग (जसे एक "रैबिट-पंच" भनिन्छ) अथवा किडनिहरु मा प्रहेर गर्न पनि निषिद्ध छ। उनलाई मुक्का मारते समय सहारेको लागि रस्सियहरुलाइ पकडने, मुक्का मारते समय प्रतिद्वंद्वीको समातेर राखन, अथवा प्रतिद्वंद्वीको बेल्ट देखि तल झुकन (प्रतिद्वंद्वीको कमर देखि तल झुकन, भले नै दूरी कितनी पनि किन न हो)को पनि अनुमति हुदैन. यदि एक "पकड"- एक रक्षात्मक चाल, जसमा मुक्केबाज आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको लपेट लिइन्छ र एक विराम निर्मित गर्छ-को रेफरी द्धारा तोडइन्छ, त पुनः खेल शुरु गर्न देखि पूर्व प्रत्येक खेलाडीको लागि एक पूरा कदम पछि तिर हटना अनिवार्य हुन्छ (वैकल्पिक रूप ले, रेफरी खेलाडिहरुको पकड देखि "पंच आउट" गर्नको निर्देश पनि दिन सक्छ). जब एक मुक्केबाजको तल गिरा दिइन्छ, त दोश्रो मुक्केबाजको लागि तुरुन्त लडाईको रोक दिन तथा जब सम्म रेफरी एक नक-आउटको घोषणा न गरेर दे या खेलको जारी राखनको आदेश न दे, तब सम्मको रिंगको दूरस्थ निष्पक्ष छोर तिर जाना अनिवार्य हुन्छ।
पङ्क्ति ९४:
 
== व्यावसायिक बनाम शौकिया मुक्केबाजी ==
सत्रहऔं सताब्दीले लिएर उन्नीसऔं सताब्दीको दौरानसमयमा, मुक्केबाजीको मुकाबलहरुलाई धनको द्धारा प्रेरणा मिलती थियो किनकी मुक्केबाज [[इनामको राशि]]को लागि प्रतिस्पर्धा गरे गर्थे,प्रायोजक द्वारको नियंत्रण गर्थे तथा दर्शक परिणामहरुमा सट्टा लगाया गर्थे. आधुनिक औलिम्पिक आंदोलनले शौकिया खेलहरुमा रुचिको दोबारा प्रचलित गरे र 1908मा शौकिया मुक्केबाजी एक औलिम्पिक खेल बन्यो. यसको वर्तमान स्वरूप मा, औलिम्पिक र अन्य शौकिया मुकाबलहरु विशिष्टतः तीन या चार चक्रहरु सम्म सीमित हुन्छन्, अंकहरुको गणना मुक्कोंको प्रभावको प्रति निरपेक्ष रहते हुए, यिनको संख्याको आधारमा गरिन्छ, र खेलाडी सिरमा रक्षात्मक कवच पहनते छन्, जसबाट चोटों, नक-डाउन र नक-आउटको संख्यामा कमी आउँछ। वर्तवान समय मा, शौकिया मुक्केबाजीमा स्कोरिंग मुक्के रिंगको बाहिर स्थित निर्णायकों द्धारा व्यक्तिगत रूपले गिने जान्छन्, तर औस्ट्रेलियन इंस्टीट्यूट फर स्पोर्ट्स (Australian Institute for Sports)ले एक [[औटोमैटेड बक्सिंग स्कोरिंग सिस्टम (Automated Boxing Scoring System)]]को एक प्रतिमान प्रस्तुत गरेको छ, जुन स्कोरिंग निष्पक्षताको प्रदर्शित गर्दछ, सुरक्षाको बढाता छ र विवादास्पद रूपले खेलको दर्शकहरुलाइ लागि अधिक मनोरंजक बनाइन्छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी अझै सम्म दुनियाको सर्वाधिक लोकप्रिय खेल बनेको छ, हुनत क्युबा तथा केहि भूतपूर्व सोभियत गणराज्यहरुमा शौकिया मुक्केबाजीको वर्चस्व छ। अधिकांश खेलाडिहरुको लागि, एक शौकिया क्यारियर, विशेष रूपले औलिम्पिक मा, व्यावसायिक मुक्केबाजीको तैयारीको लागि आफ्नो कौशलको विकसित गर्न तथा अनुभव प्राप्त गर्नमा सहायक हुन्छ।
 
=== शौकिया मुक्केबाजी ===
पङ्क्ति १०७:
{{Main| Professional boxing}}
 
सामान्यतः व्यावसायिक मुकाबलहरुको अवधि शौकिया मुकाबलहरुको तुलनामा धेरै अधिक, विशिष्टतः दस भन्दा बाह्र चक्रहरु तक, हुन्छ, हुनत कम अनुभवी खेलाडिहरु अथवा क्लबको खेलाडिहरुको लागि चार चक्रहरुको मुकाबलहरु साधारण छन्। कहीं-कहीं, विशेषतः अस्ट्रेलिया मा, दो-<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=329616 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> तथा तीन-चक्रहरु वालाहरु व्यावसायिक मुकाबलहरु<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=521719 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> पनि हुन्छन्। बीसऔं सताब्दीको शुरुआती दौर मा, मुकाबलहरुमा असीमित चक्र हुनु एक साधारण कुरा थियो, जसमा मुकाबलहरु केवल त्यतिखेर समाप्त हुन्थे, जब कुनै एक खेलाडी खेल छोड दे, जुन कि [[जैक डेंप्से (Jack Dempsey)]] जस्तै उच्च-ऊर्जायुक्त खेलाडिहरुको लागि लाभदायक थिए। 1980को दशकको शुरुवातमा मुक्केबाज [[डुक कू किम (Duk Koo Kim)]]को मृत्यु पछि चक्रहरुको संख्याको घटाकर बाह्र किये जाने देखि पूर्व, बीसऔं सताब्दीको अधिकांश कालको दौरानसमयमा पंद्रह चक्रहरुको सीमा नै चैम्पियनशिप मुकाबलहरुको लागि अंतर्राष्ट्रीय तरिकामा स्वीकृत सीमा बनी रह्यो.
 
व्यावसायिक मुकाबलहरुमा सिरमा कवच पहननेको अनुमति हुदैन र कुनै मुकाबलहरुको रोक दिनले पूर्व मुक्केबाजहरुलाई सामान्यतः धेरै अधिक सजाय भुगतने दी जान्छ। हुनत, यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै एक प्रतिभागी आफ्नो चोटको कारण स्वयंकी रक्षा हैन गरेर सकता, त रेफरि कुनै पनि समय प्रतियोगिताको रोकन सक्छ। यस्तो स्थिति मा, दोश्रो प्रतिभागीको एक तकनीकी नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। एक तकनीकी नक-आउट उनि स्थितिमा दिए जाएगा, जब कुनै खेलाडी द्धारा मारे गये घूंसेको कारण प्रतिद्वंद्वीको कुनै चोट लग जाए र त्यस पछि चिकित्सक द्धारा यो घोषित गर्यो जाए कि त्यो खेलाडी उनि चोटको कारण खेलको अगाडी जारी रख पानमा सक्षम छैन। यस कारणको लागि, खेलाडी अक्सर [[चोट-निवारक (Cutmen)]] व्यक्तिको नियुक्त गर्छन, जसको कार्य चक्रहरुको बीच चोटको उपचार गर्न हुन्छ, ताकि चोटको बावजूद पनि खेलाडी खेलको जारी रख पानमा सक्षम हो सके. यदि कुनै मुक्केबाज यूं नै खेल छोडएर बाहिर निकल जाए अथवा यदि उनको छोर लडाईको रोक दे, तब पनि जीतन वालाहरु मुक्केबाजको एक तकनीकी नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। शौकिया मुक्केबाजीको विपरीत, व्यावसायिक पुरूष मुक्केबाजहरुलाई सीना खुला राखएर लडन हुन्छ।<ref>बर्ट रैनडोल्फ शुगर (2001). "बक्सिंग", वर्ल्ड बुक औनलाइन अमेरिकास एडिशन [http://www.owingsmillsboxingclub.com/boxing.htm Owingsmillsboxingclub.com]</ref>
पङ्क्ति ११६:
 
=== शर्ट्स ===
शौकिया मुक्केबाजी मा, प्रत्येक मुक्केबाज आफ्नो छोरको रंगमा आफ्नो अनुमोदन संस्था द्धारा अनुमोदित रंगको शर्ट्स पहनता छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी मा, शर्ट्सको रंग र डिजाइनको चयन प्रत्येक खेलाडीमा छोड दिइन्छ र यसको नियमन गरेन जाता. शर्ट्सको अनेक प्रकार चटख रंगों संग पट्टेदार हुन्छन्। धेरै मुक्केबाज शर्ट्सको कमरबंदमा आफ्नो नाम या उपनाम लिखवा लिछन, साथ नै उनको प्रायोजकों र यहांयहाँ सम्म कि उनि अनुमोदन संस्थाहरुको प्रतीक-चिह्न पनि हुन्छन्, जसले उनले बेल्ट आवंटित गरे हो. अनेक मुक्केबाज, जस्तै [[प्रिंस नसीम हामिद]], अत्यधिक अलंकृत शर्ट्स पहनते छन्, जबकि [[माइक टाइसन]] जस्तै अन्य मुक्केबाज सादगीपूर्ण शर्ट्स पसंद गर्छन। आधुनिक युगमा शर्ट्स पछिल्लो पीढीको तु्लनामा धेरै अधिक ढीली-ढाली हुन्छं, ताकि अधिक गतिशीलता, आराम तथा विशिष्टता प्राप्तको जा सके.
 
=== टैंक टप ===
पङ्क्ति १२२:
 
=== सुरक्षात्मक उपकरण ===
शौकिया मुक्केबाजहरुको लागि सिरमा आफ्नो छोरको रंगको कवच र एक बिना बांहको शर्ट पहनना आवश्यक हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मुक्केबाज खुला छाती र सिरमा कवचको बिना लडछन। शौकिया स्तरको महिला मुक्केबाजहरुलाई एक सानो बांहको शर्ट पहननेको अनुमति दी जान्छ, जबकि व्यावसायिक महिला मुक्केबाज एक बिना बांहको शर्ट पहनती छन्। सबै महिला मुक्केबाजहरुलाई छातीको सुरक्षा गर्न वाला कवच पहननेको अनुमति हुन्छ। एक माउथपीस सबै मुक्केबाजहरुको लागि आवश्यक हुन्छ, जसको निर्माण अनुमोदन संस्था तथा मुक्केबाजमा निर्भर हुन्छ। अनुमोदित मुकाबलहरुमा सबै मुक्केबाजहरुको लागि एक फाउल रक्षकको हुनु आवश्यक हुन्छ, जुन उनको उरु मूल र पेटको तल्लो भागको बचाइन्छ। महिला फाउल रक्षकहरुमा उरु मूल वालाहरु स्थानमा कम पैडिंग हुन्छ, तर फेरि पनि अनुमोदित मुकाबलहरुमा उनको लिये यिनलाइ पहनना आवश्यक हुन्छ। सबै मुक्केबाज पन्जा पहनते छन्, जसको भार शौकिया मुकाबलहरुमा 8-16 औंस तथा व्यावसायिक मुकाबलहरुमा मा 6-12 औंसको बीच हुन्छ। शौकिया मुक्केबाजहरुको लागि एक अनुमोदित पन्जाको हुनु अनिवार्य हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मुक्केबाजहरुको लागि केवल एक न्यूनतम भारको पालन आवश्यक हुन्छ, जसको सटीक भार र यहांयहाँ सम्म कि ब्रांडको निर्धारण मुकाबलहरु देखि पूर्व आपसी सहमतिको द्धारा गरिन सक्छ। मुकाबलहरु देखि पूर्व अनुमोदक संस्थाको प्रतिनिधिहरु तथा विपक्षी खेलाडीको छोरको मान्छेहरु द्धारा दस्तानहरुको निरीक्षण गरिन्छ। इसपछि ढीला हुन बाट बचानको लागि उनिमा टेप लागयो दिइन्छ र सामान्यतः अनुमोदन संस्थाको प्रतिनिधि उनिमा हस्ताक्षर गर्छन, ताकि यस कुराको सुनिश्चित गरे जा सके कि कुनै छेड-छाड गरेनगई छ। हस्त-आवरण (Handwraps) पहनना पनि मुक्केबाजहरुको लागि आवश्यक हुन्छ। यूएसए बक्सिंग (USA Boxing) पुन:प्रयोग किये जा सकने योग्य सूती हस्त-आवरणको अनुमति देती छ, जसमा एक हुक तथा एक पाश संवरक हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मु्काबलहरुको लागि चिपकाये जा सकने वालाहरु तथा एक नै पल्ट प्रयोग किये जा सकने वालाहरु आवरण आवश्यक हुन्छन्। यिनी आवरणहरुको पनि परीक्षण गरिन्छ, जसको एक उल्लेखनीय उदाहरण [[शेन मोस्ले]] र [[एंटोनियो मार्गारिटो]]को बीच भयो मुकाबला छ, जसमा मार्गारिटोको आवरणहरुमा प्लास्टर जस्तो एक पदार्थ पायाइयो, जसको परिणामस्वरूप उनलाई "कम से कम एक वर्ष"को लागि निलंबित गरियो। आधुनिक व्यावसायिक मुक्केबाजी मा, पुरूषहरुलाइ लागि एक कमरबंद पहनना आवश्यक हुन्छ, जसलाइ उनको जांघको माथि भाग र कमरको तल्लो भागमा लपेटइन्छ। सामान्यतः यो कमरबंद काले अथवा रातो रंगको हुन्छ र रबर (कहिले काँही चमडे)को बनयो हुन्छ, ताकि खेलाडीको शरीरको नर-शरीरको सबै भन्दा संवेदनशील भाग-उनको [[लिंग]]- तिर होने वालाहरु कुनै पनि जानलेवा वार देखि बचाया जा सके. हुनत, कमरबंद पहननेको बावजूद पनि कुनै घूंसेको कारण लिंगमा चोट लग जाना संभव छ, जुन कि घूंसेको शक्तिमा निर्भर हुन्छ। मुकाबलहरुको दौरानसमयमा कमरबंद झुकएर मुड जान्छ र अक्सर मुक्केबाजको शर्ट्सको बाहिर टाँसछ, जसबाट उनको पेटमा थोडा दबाव पर्दछ। 1980को दशकले पूर्व, कमरबंद धेरै सानो हुन्थ्यो; यसले मुक्केबाजको पेडूको अधिक क्षति पहुंचती छ।
 
=== जूते ===
पङ्क्ति १२८:
 
== मुक्केबाजीको शैलीको शब्दावली ==
मुक्केबाजी मा, किन्हीं दुइ खेलाडिहरुको शैलियां एक समान हुदैन. मुक्केबाज आफ्नो अभ्यासको दौरानसमयमा जुन केहि पनि सिकछन र उनको स्वयंको लागि जुन पनि उपयुक्त हुन्छ, उसलाइ लागू करते गए पछि उनको शैली विकसित हुन्छ। फेरि भी, यस्तो अनेक शब्दावलियहरुको प्रयोग गरिन्छ, जुन मोटे तरिकामा एक मुक्केबाजको शैली{{Citation needed|date=July 2009}}को वर्णन गर्छं। ध्यान दिनुहोस कि कुनै मुक्केबाजको वर्णन गर्नको लागि यिनीहरु मध्ये कुनै एक शब्दावली सम्म नै सीमित रहन आवश्यक हैन होता. कुनै खेलाडी आंतरिक लडाई र बाह्य लडाई दुवैमा पूर्ण हुन सक्छ, जसको एक राम्रो उदाहरण मैनी पक्वेओ र बर्नार्ड हपकिन्स हैं र मुक्केबाजहरुको कुनै अद्धितीय शैली पनि हुन सक्छ, जुन कुनै पनि श्रेणीमा सरलताले समाहित नको जा सकती हो, जस्तै नसीम हामिद.
 
=== मुक्केबाज/बाह्य-योद्धा ===
पङ्क्ति १६५:
मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा एक ब्रलर, जसको मधुरो गति (दुईटै हात र दुवै खुट्टा) तथा कमजोर तकनीक उसलाइ छिटो बाह्य-योद्धाको आक्रमणको एक सरल लक्ष्य बनाती छ,को विपरीत सर्वाधिक सफल रहछन। बाह्य-योद्धाको मुख्य चिन्ता सजग बने रहन हुन्छ किनकी ब्रलरको आफ्नो खेल पूरा गर्नको लागि केवल एक राम्रो मुक्का मारनेको जरूरत हुन्छ। यदि बाह्य-योद्धा उनि शक्तिशाली मुक्कों देखि बच सके, त त्यो अक्सर आफ्नो तीव्र मुक्कोंको द्धारा ब्रलरको थकाकर उसलाइ हरान सक्छ। यदि त्यो पर्याप्त रूपले सफल हो, त पछिको चक्रहरुमा अतिरिक्त दबाव हालएर त्यो एक नक-आउट हासिल गर्नको प्रयास पनि गर्न सक्छ। मुहम्मद अली जस्तै अधिकांश पारंपरिक मुक्केबाजहरुले स्लगरोंको विरूद्ध नै आफ्नो सर्वश्रेष्ठ सफलताहरुको आनंद लिएको थियो।
 
[[मेल्ड्रिक टेलर]], मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा,को बिरुद्ध [[जुलियो सीजर शावेज]], एक स्वर्मर या अंतःयोद्धा,को बीच ऐतिहासिक मुकाबला शैली मिलानको एक उदाहरण छ ([[शावेज बनाम टेलर]] हेर्नुहोस). शावेजको जबरदस्त मुक्केबाजी क्षमता र टेलरको अंधाधुंध गतिको एक संकेतको रूपमा यस मुकाबलहरुको "थण्डर मीट्स लाइटनिंग"को संज्ञा दी गई थियो। शावेज मुक्केबाजीको "मैक्सिकन" शैलीको प्रतीक थिए। उनि लगातार पीछा गरि रहथे र दोश्रो खेलाडीको सीमामा अगाडी बढ्दो रहथे, भले नै उनलाई निकट दूरीमा आनको कारण कितनी नै सजाय भुगतनी पडे, जसपछि उनि आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको सजाय दिए गर्थे, जुन या त शरीरमा एक भयंकर आक्रमणको रूपमा हुन्थ्यो, जसको परिणामस्वरूप प्रतिद्वंद्वी या त दुखाइ र थकानको कारण गिर जान्थ्यो या अत्यधिक थकानको कारण आफ्नो बचाव गरेर पानमा असमर्थ हुन्छ र तब शावेज उनको सिरमा हमला गरेर उसलाइ एक नक-आउटको द्धारा परास्त गरेर दिथे. लडाईको दौरानसमयमा, टेलरको हातमा र खुट्टाहरुको शानदार गति र उनको मुक्केबाजीको क्षमताओं देखि उनलाई शुरुआती लाभ मिला, जसबाट उनले अंकहरुको एक ठूलो बढत बनानी शुरू गरेर दी, तर अन्तमा शावेजको सजायले टेलरको परास्त गर्यो र अन्तिम चरणमा दाहिने हातले मारे गये एक भीषण घूंसेले उनलाई नक-डाउन गर्यो, जसबाट उनको हार हो गई.
 
== उपकरण ==
पङ्क्ति १८२:
</gallery>
 
एक पूर्णतः खडी मुद्रा मा, मुक्केबाज खुट्टाहरुलाई आफ्नो दुवै कंधोंको बराबरको दूरीमा राखएर खडा हुन्छ र पिछला खुट्टा अर्को खुट्टाले आधा-कदम पछि र खाउछ। दाहिने हातले लडनवाला या रुढिवादी मुक्केबाज आफ्नो बायाँखुट्टा र बायीं मुट्ठीको अगाडी राखिन्छ। दुवै खुट्टा समानांतर हुन्छन् र दाहिने कुर्कुच्चा जमीन देखि माथि उठी भए हुन्छ। अगली (बायीं) मुट्ठी आँखाहरुको सीधमा अनुहारको अगाडी लगभग छः इंचको दूरीमा ऊर्ध्व रूपले स्थित हुन्छ। पछिल्लो (दाहिनी) मुट्ठीको ठोढीको बगलमा र खाउछ र कोहनी करङहरुको ढांचेको अगाडी हुन्छ, ताकि शरीरको रक्षाको जा सके. ठोढीको छाती तिर झुकाएर र खाउछ, ताकि जबडेमा पर्न वालाहरु मुक्कों देखि बचा जा सके, जुन अक्सर नक-आउटको कारण बनछन र ठोढी अक्सर केंद्रले थोरै टाढा हुन्छ। कलाइयां थोरै झुकी भए हुन्छं, ताकि मुक्के मारते समय होने वाला कुनै संभावित क्षति देखि बचा जा सके र करङहरुको सुरक्षाको लागि कुहिनाहरुलाई दबाकर र खाउछ। केहि मुक्केबाज अगाडी तिर थोडा झुकएर दुबकनेको मुद्रामा लडछन र आफ्नो खुट्टा पास-पास राखछन। यहांयहाँ वर्णित मुद्राको "टेक्स्टबुक" मुद्रा मानिन्छ र खेलाडिहरुको यस कुराको लागि प्रोत्साहित गरिन्छ कि एक पल्ट यसमा महारत हासिल गरेर लागि पछि यसलाइ आधार मानएर उनि यसमा बदलाव गरि रहें. त्यहि बिंदुको ध्यान रखते हुए, केहि छिटो मुक्केबाज आफ्नो हातहरुलाई तल राखछन र उनको खुट्टा लगभग अतिशयोक्तिपूर्ण मुद्रामा हुन्छन्, जबकि ब्रलर अथवा बुली मुक्केबाज मधुरो गतिले आफ्नो प्रतिद्वंद्वियहरुको सामना गर्नको प्रयास गर्छन।
 
बायाँहात वालाहरु या साउथप (Southpaw) खेलाडी रुढिवादी मुद्राको प्रतिबिंब मुद्राको प्रयोग गर्छन, जसबाट रुढिवादी खेलाडिहरुको अगाडी समस्य उत्पन्न हुन सक्छ, जुन विपरीत दिशा देखि हमला, हूक अथवा क्रस झेलनेको अभ्यस्त हुदैनन्. यसको विपरीत यो साउथप मुद्रा, सीधा दाहिने हातको बिरुद्ध कमजोर साबित हुन्छ।
पङ्क्ति १८८:
उत्तरी अमरीकी खेलाडी एक अधिक संतुलित मुद्राको पसंद गर्छन, जसमा उनि लगभग वर्गाकार रूपले प्रतिद्वंद्वीको अगाडी उभिएर उनको मुकाबला गर्छन, जबकि अनेक यूरोपीय खेलाडिहरुको मुद्रा यस प्रकारको हुन्छ कि उनको धड बगलमा अधिक मुडा भयो हुन्छ। हातमाको स्थितिमा पनि अंतर हुन सक्छ किनकी केहि खेलाडी दुवै हातहरुलाई अनुहारको अगाडी उठाएर राखन पसंद गर्छन, जसबाट शरीरमा होने वालाहरु प्रहेरहरुको खतरा बढ्छ।
 
कहिले काँही आधुनिक मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो गालों या माथेको आफ्नो मुड्कीहरु संग थपथपाते भएका देख्न सकिन्छ, जसको द्धारा उनि स्वयंको सम्झना दिलाछन कि उनलाई आफ्नो हात माथि राखन हैं (जो कि लामो मुकाबलहरुको दौरानसमयमा कठिन हुन्छ). मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो खुट्टाहरुलाई गतिशील बनाए राखनको प्रशिक्षण दिइन्छ, ताकि उनि प्रभावी रूपले आफ्नो चाल चल सकें. अग्र-गमनमा अगाडी वालाहरु खुट्टाको उठाना र पछिल्लो खुट्टाले अगाडी बढन शामिल हुन्छ। पश्च-गमनमा पछिल्लो खुट्टाको उठाना र अर्को खुट्टाले पछि तिर बढन शामिल हुन्छ। पार्श्विक गतिको दौरानसमयमा गतिको दिशामा स्थित खुट्टा पहिले बढइन्छ, जबकि विपरीत दिशामा स्थित खुट्टा शरीरको हिलानेको आवश्यक बल प्रदान गर्दछ।
 
=== घूंसे ===
पङ्क्ति २४२:
 
==== रक्षक ====
अनेक रक्षात्मक स्थितिहरु (रक्षक या शैलियां) छन्, जसको प्रयोग मुक्केबाजीमा गरिन्छ। प्रत्येक शैलीको भित्र, मुक्केबाजहरुको बीच पर्याप्त विविधता हुन्छ किनकी केहि मुक्केबाज आफ्नो सिरको बचाव गर्नको लागि रक्षकको ऊंचाईमा रख सकते छन्, जबकि अन्य मुक्केबाज शरीरमा आन वालाहरु घूंसों देखि बचावको लागि आफ्नो रक्षकको तल रख सकते छन्। अनेक खेलाडी पुरा मुकाबलहरुको दौरानसमयमा आफ्नो रक्षात्मक शैलीको बदलि रहछन, ताकि उनि पलको स्थितिको अनुसार आफ्नो बचाव गर्नको लागि सर्वाधिक उपयुक्त अवस्थाको चयन गरे जा सके.
 
एक सीधी खडी मुद्राको प्रयोग गर्न वालाहरु मुक्केबाज आफ्नो ठोढीको बचाव पछिल्लो हातको द्धारा एक तल्लो या मिश्रित रक्षक शैलीमा गर्छन, जुन कि तल प्रदर्शित छ। दुबकनेको मुद्रामा लडन वालाहरु खेलाडी सामान्यतः "पीक-अ-बू (Peek-a-boo)" शैलीको प्रयोग गर्छन, जसको चर्चा तलको गई छ।
पङ्क्ति २७९:
 
== चिकित्सीय चिंताएं ==
किसी व्यक्तिको मुक्का मारकर बेहोश गरेर दिन या यहांयहाँ सम्म कि [[कम गंभीर आघात]] लगाए पछि पनि स्थायी रूपले [[मस्तिष्कको क्षति]] पुगन सक्छ।<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/medical_notes/363957.stm ''बक्सिंग ब्रेन डैमेज'' ], [[बीबीसी (BBC) न्यूज]]</ref> यस कुराको कुनै स्पष्ट विभाजन छैन कि कुनै व्यक्तिको गिरानेको लागि कितने बलको आवश्यकता हो र कति बल लगाए पछि कुनै व्यक्तिको मृत्यु हुन सक्छ। 1980 से, रिंगको भित्र या प्रशिक्षणको दौरानसमयमा लगी चोटोंको कारण 200 भन्दा अधिक शौकिया र व्यावसायिक मुक्केबाज र [[टफमैन]] खेलाडिहरुको मृत्यु हो चुकी छ।<ref>स्विन्थ, जोसेफ आर. [http://ejmas.com/jcs/jcsart_svinth_a_0700.htm "][http://ejmas.com/jcs/jcsart_svinth_a_0700.htm रोशनीको तहत मौत"], ''इलेक्ट्रनिक जर्नल्स अफ मार्शल आर्ट्स र विज्ञान'' , 25 नोभेम्बर 2007को पुनःप्राप्त</ref> अतः 1983मा ''जर्नल अफ द [[अमेरिकन मेडिकल एसोसियेशन]] (Journal of the American Medical Association)'' ले मुक्केबाजीको प्रतिबंधित गर्नको मांग गरेको थियो। यसको संपादक डक्टर जर्ज लुंडबर्गले मुक्केबाजीको एक "फूहडता" करार दिए, "जसे कुनै पनि सभ्य समाज द्धारा स्वीकार गरेन जाना चाहिए."<ref>लैंडबर्ग, जर्ज डी. "मुक्केबाजी सभ्य देशहरुमा प्रतिबंधित गर्यो जाना चाहिए." ''जर्नल अफ द अमेरिकन मेडिकल एसोसिएशन'' . 1983, पीपी. 249-250.</ref> त्यतिखेर से, ब्रिटिश,<ref>[http://www.bma.org.uk/ap.nsf/Content/BoxingPU BMA.org.uk]</ref> क्यानाडाई<ref>[http://www.cma.ca/index.cfm/ci_id/3385/la_id/1.htm CMA.ca]</ref> र अस्ट्रेलियाई<ref>[http://www.ama.com.au/web.nsf/doc/SHED-5F7FUG CMA.ca]</ref> मेडिकल एसोसियेशन पनि मुक्केबाजीको प्रतिबंधित गर्नको मांग गर्दै छन्।
 
इस प्रतिबंधको समर्थकहरुको तर्क छ कि मुक्केबाजी नै एक मात्र यस्तो खेल हो, जसको लक्ष्य नै दोश्रो खेलाडीको हानि पहुंचाना छ। [[ब्रिटिश मेडिकल एसोसियेशन (British Medical Association)]]को मुक्केबाजी प्रवक्ता डक्टर बिल ओ' नीलोले मुक्केबाजीमा बी एम ए (BMA)को प्रस्तावित प्रतिबंधको समर्थन गरेको छ: "यो एक्लो यस्तो खेल हो, जसको लक्ष्य तपाइको प्रतिद्वंद्वीको गंभीर चोट पहुंचाना हुन्छ, र हामी यो महसूस गर्छन कि हामिलाइ अवश्य नै मुक्केबाजीको पूर्ण-रूप देखि प्रतिबंधित गरेर दिनु पर्छ।"<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/87267.stm ''न्यूज औन बक्सिंग बैन'' ] बीबीसी (BBC) औनलाइन</ref> 2007 मा, शौकिया मुक्केबाजहरुमा गरिएको एक अध्ययनले दर्शाया कि सिरमा पहने जाने वालाहरु रक्षात्मक कवचले मस्तिष्कको होने वाला क्षति देखि रक्षा हैन गर्यो,<ref>{{cite journal| url=http://www.newscientist.com/article/mg19426023.000-amateur-boxers-suffer-brain-damage-too.html| title=Amateur boxers suffer brain damage too| month=08 May| year= 2007| journal=New Scientist| issue=2602 | pages=4}}</ref> र एक अन्य अध्ययनले पाया कि शौकिया मुक्केबाजहरुमा मस्तिष्कको क्षतिको अत्यधिक खतरा थियो।<ref name="amatneuro">{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Does Amateur Boxing Cause Brain Damage? | date=May 2, 2007 | publisher= | url =http://www.aan.com/press/index.cfm?fuseaction=release.view&release=470 | work =American Academy of Neurology | pages = | accessdate = | language = }}</ref>
"https://ne.wikipedia.org/wiki/मुक्केबाजी" बाट अनुप्रेषित