"नेपालको संविधान" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

चिनोहरू: मोबाइल सम्पादन मोबाइल वेब सम्पादन
कुनै सम्पादन सारांश छैन
चिनोहरू: मोबाइल सम्पादन मोबाइल वेब सम्पादन
पङ्क्ति ३८:
* [[ नेपालको संविधान २०१९]]
* [[नेपाल अधिराज्यको संविधान २०४७]]
* [[नेपालको जनआन्दोलन २०६३]]
* [[नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३]]
* [[ नेपालको संविधान २०७२]]
 
* नेपालको संविधान र तिनका बारेमा *
{{Stub}}
 
१. नेपालको वैधानिक कानुन, २००४
 
यो नेपालको पहिलो लिखित संविधान हो । यो संविधान श्री ३ पद्मशमशेरले वि.सं २००४ साल माघ १३ गते घोषणा गरेका थिए । उक्त घोषणाअनुसार वि.सं २००५ साल वैशख १ गतेबाट कार्यान्वयन हुने भनिए पनि यो संविधान लागू हुन सकेन । यस संविधानमा ६ भाग, ६८ दफा र १ फेहरिस्त थिए । यो सविधानमा कार्यकारी अधिकार श्री ३ मा निहित थियो । राष्ट्रिय सभा र भारदारी सभासहितको व्यवस्थापिका थियो । यस संविधानमा गाउँ, नगर तथा जिल्ला पञ्चायतको व्यवस्था थियो ।
 
२. नेपालको अन्तरिम शासन विधान,
 
२००७
 
प्रजातन्त्रको स्थापनासँगै वि.सं २००७ साल चैत्र १७ गते अन्तरिम शासन विधानको घोषणा भयो । उक्त संविधान वि.सं. २००७ साल चैत्र २९ गतदेखि लागु भएको थियो । यो शासन विधान स्थायी संविधान नबनुन्जेलका लागि जारी गरिएको थियो । यस विधानमा ७ भाग, ७३ दफा र ३ अनुसूची थिए । यस सविधानमा कार्यपालिका राजाप्रति जवाफदेही थियो । निर्वाचन नभएसम्मका लागि सल्लाहकार सभाको व्यवस्था गरिएको थियो । दरखास्त परिषद् तथा प्रधान न्यायालयको पनि व्यवस्था गरिएको थियो ।
 
३. नेपाल अधिराज्यको संविधान, २०१५
 
यो संविधान मस्यौदा आयोगले तयार पारी जारी गरिएको थियो । भगवतीप्रसाद सिंहको नेतृत्वमा संविधान मस्यौदा आयोगको गठन गरिएको थियो । राजा महेन्द्रद्वारा वि.सं. २०१५ साल फागुन १ गते जारी गरिएको थियो । बेलायतका संविधानविद् सर आइभर जेनिङ्सको सल्लाहमा तयार पारिएको थियो। यस संविधानमा भाग १० र धारा ७७ ओटा थिए तर अनुसूची समावेश गरिएको थिएन। राजाको विशेष स्थान थियो । देशको शासन व्यवस्था संसदीय शासन प्रणालीमा आधारित थियो । द्विसदनात्मक व्यवस्थापिक अवलम्बन गरिएको थियो । स्वतन्त्र न्यायपालिका तथा मौलिक हकको व्यवस्था गरिएको थियो
 
४. नेपालको संविधान २०१९
 
तत्कालीन राजा महेन्द्रले वि.सं. २०१९ पुस १ गते 'नेपालको संविधान, २०१९' जारी गरे । यो संविधान राजनीतिक दलहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाई निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्था लागु गर्नेतर्फ उन्मुख थियो । उक्त संविधानमा २० भाग ९७ धारा ६ अनुसूची थिए । सार्वभौमसत्ता राजामा निहित थियो । निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्थालाई जोड दिइएको थियो । अख्तियार दुरुपयोग निवारण आयोगलगायत विभिन्न आयोगको व्यवस्था गरिएको थियो । व्यवस्थापिका एक सदनात्मक (राष्ट्रिय पञ्चायत) थियो ।
 
५. नेपालको अधिराज्यको संविधान, २०४७
 
वि.सं. २०४७ कात्तिक २३ गतेदेखि लागु भएको उक्त संविधानमा २३ भाग, १३३ धारा र ३ अनुसूची थिए । यो संविधान विज्ञ सम्मिलित आयोगले तयार पारेको संविधान हो । सार्वभौमसत्ता नेपाली जनतामा निहित थियो । द्विसदनात्मक व्यवस्थापिका (राष्ट्रिय सभा र प्रतिनिधि सभा) को प्रावधान थियो कार्यकारिणी अधिकार श्री ५ र मन्त्रिपरिषद्मा निहित थियो स्वतन्त्र न्यायपालिका र संवै धानिक परिषद्को व्यवस्था थियो । मौलिक हकको व्यवस्था थियो । संवैधानिक राजतन्त्र र बहुदलीय व्यवस्थामा आधारित शासन प्रणालीमा जोड दिइएको थियो । मृत्यूदण्डको सजाय हुने गरी कानुन बनाउन नपाइने व्यवस्था गरिएको थियो ।
 
*६. [[नेपालको जनआन्दोलनअन्तरिम संविधान, २०६३]]
 
यो संविधान कार्यान्वयनको दृष्टिले पाँचौं संविधान हो । यो संविधान वि.सं. २०६२/६३ को जनआन्दोलनको परिणाम स्वरूप तयार पारिएको संविधान हो । यो संविधान वि.सं. २०६३ साल माघ १ गते प्रतिनिधि सभाबाट पारित भई जारी गरिएको थियो । उक्त संविधानमा २५ भाग, १६७ धारा र ४ अनुसूची थिए। सार्वभौमसत्ता नेपाली जनतामा निहित, कार्यकारिणी अधिकार मन्त्रिपरिषद्मा निहित, नेपाललाई सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक राज्य घोषणा, नेपालमा बोलिने सबै मातृभाषाहरूलाई राष्ट्र भाषाको मान्यता, नेपाललाई धर्म निरपेक्ष राज्य घोषणा आदि यस संविधानका मुख्य विशेषता थिए
 
==सन्दर्भ सामग्रीहरू==