"महामन्दी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

यस महामन्दीको सबैभन्दा ठूलो नतिजा यो भयो किफलस्वरूप अमेरिका जस्ता देशकोदेशहरूले अर्थ व्यवस्था सुदृढ पार्न एक ठूलो कोष हात पारे।पारेका थिए। अमेरिकालगायत विभिन्न देशहरूमा सैनिक प्रचार-प्रसारले रोजगारीको ढोका मात्र खोलेन,खोलिदिएपछि हतियार उत्पादनद्वारा अर्थतन्त्रमा फेरीसुधार सासआएको आयो।थियो। यसले १९३०कोसन् १९३० को दशकको उत्तरार्धमा महामन्दीबाट निस्कन मद्दत पुर्‍यायो। पछि अमेरिका सहित पश्चिमी देशहरूले यसलाई आफ्नै खेल बनाए। आज यी देशहरूले हतियारको बिक्रीबाट ठूलो नाफा कमाउँछन्।पुर्‍याएको थियो।

=== पुँजीवाद बलियो भयोपुँजीवाद ===

महामन्दीको बेलामासमयमा [[पूँजीवाद]]सँगको मोहको अवस्थालाई बुझेर संयुक्त राज्य अमेरिकाले दोस्रो विश्वयुद्ध पछि पश्चिमी देशहरूलाई सुदृढ पार्ने योजना लागूलागु गर्‍यो।गरेको थियो। 'मार्शलसैन्य प्लानयोजना' भनेर चिनिने कागजमा यो योजना दोश्रोदोस्रो विश्वयुद्धबाट पीडित देशहरूलाई पुनर्निर्माण गर्न सहयोग गर्ने उद्देश्य थियो, तर वास्तविक उद्देश्य भनेको [[साम्यवाद]]को सम्भावित विस्तार रोक्न थियो। यस अन्तर्गत, युरोपेली देशहरूलाई १७ अरब डलरको वित्तीय र प्राविधिक सहायता प्रदान गरियो।गरिएको थियो तर यसको बाबजुद पनि, सोभियत संघकोसङ्घको बढ्दो शक्तिलाई रोक्न सकिएन।

== विश्वमा आर्थिक संकटकोसङ्कटको प्रभाव ==

आर्थिक संकटकोसङ्कटको परिणामस्वरूप जर्मनीमा [[बेरोजगारी]] अत्यधिक बढ्यो।मात्रामा बढेको थियो। सन् १९३२ सम्म ६० लाख मानिस बेरोजगार भए, भने बेरोजगारी डरदर २५% पुग्यो।प्रतिशतसम्म पुगेको थियो।<ref>[http://www.english.uiuc.edu/maps/depression/about.htm About the Great Depression], University of Illinois</ref> यसबाट जर्मनीमा बाह्य गणतन्न्रको स्थिति भयो। [[एडल्फ हिटलर|हिटलर]]ले यसको फाइदा उठाएर सत्तामा आएआएका ।थिए। यस प्रकार आर्थिक मंदीमामन्दीमा जर्मनीमा [[नाजीवाद]]को शासन स्थापित भयो।भएको थियो।<ref>[[Adam Tooze]], ''The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy'' (2007)</ref>

सन् १९३१ मा आर्थिक मन्दीको कारणले बेलायतले स्वर्णमानको परित्याग गर्नु पर्यो।गरेको थियो भने सरकारले [[सुन]]को निर्यातनिर्यातलाई पनि बन्द गर्यो।गरेको थियो। सरकारले आर्थिक स्थिरीकरणको नीति अपनायो। यसलेअपनाउँदा बेलायतलाई आर्थिक मन्दीबाट मुक्त हुन मद्दतसहयोग पुर्‍यायो।पुगेको थियो। व्यापारमा संरक्षणको नीति अपनाएर व्यापारको सन्तुलन बेलायतको पक्षमा भयो।भएको थियो। बेलायती सरकारले सस्तो मुद्रा दर अपनायो जसले गर्दा बैंंक दरमा कमी आयो।आफ्नो थियो। यसले विभिन्न उद्योगलाई प्रोत्साहन मिल्यो।मिलेको थियो।

अन्य देशको तुलनामा फ्रान्समा महामन्दीको प्राभाव कम पर्यो,परेको थियो भने सबैभन्दा ठूलो प्रभाव १९३१ मा देखिएको थियो थियो।<ref>{{Cite journal|jstor=2601740|title=France and the Depression|journal=International Affairs|volume=15|issue=2|pages=202–224|last1=Laufenburger|first1=Henry|year=1936}}</ref>। फ्रान्सको आर्थिक स्थिति जर्मनीबाट [[पहिलो विश्वयुद्ध|प्रथम विश्व युद्धविश्वयुद्ध]]को अत्यधिक क्षतिपूर्तिको कारण बलियो थियो, त्यसैले आर्थिक मन्दीले फ्रान्समा अधिक प्रभाव पारेन। फ्रान्सेली मुद्रा फ्रेन्क आफ्नो विश्वसनीयता जोगाउन सफल भयो।भएको थियो।

; रसियामारूसमा प्रभाव

[[जोसेफ स्टालिन|स्टालिनस्तालिन]]को आर्थिक नीति एवंतथा पंचवर्षीयपञ्चवर्षीय योजनाहरू कोयोजनाहरूको कारणले [[सोभियत सङ्घ|सोभियत सङ्घ रसिया]]को आर्थिक स्थिति सुदृढ थियो। तसर्थ, त्यो आर्थिक मन्दीले खासै प्रभावित भएन।<ref>Robert William Davies, Mark Harrison, and Stephen G. Wheatcroft, eds. ''The economic transformation of the Soviet Union, 1913–1945'' (Cambridge University Press, 1994)</ref> यसले संसारमा कम्युनिष्टकम्युनिस्ट प्रणालीको शक्ति, मजबूती र पूँजीवादी प्रणालीको खोक्रोपनलाई अगाडि पर्दाफास गर्‍यो।गरेको थियो।

; अमेरिकामा प्रभाव[[File:UnemployedMarch.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:UnemployedMarch.jpg|thumb|बेरोजगार मानिसहरूको र्याली, [[:en:Toronto|टोरोन्टो]] र्‍याली, टोरन्टो, क्यानाडाक्यानडा]]

यस महामन्दीका कारण अमेरिकामा बेरोजगारी १५ लाखबाट बढेर १ करोड ३० लाख पुग्यो।पुगेको थियो। युरोपमा आर्थिक मन्दी कोमन्दीको कारणले अमेरिकाको युरोपेली ऋण डुब्ने स्थितिमा आयोआएको ।थियो। सन् १९३२ ई. को चुनावमा आर्थिक सङ्कट कोसङ्कटको कारणले [[रिपब्लिकन पार्टी (अमेरिका)|रिपब्लिक पार्टी]]का [[हर्बर्ट हुबर]] पराजित भए।भएका थिए। [[डेमोक्रेटिक पार्टी (अमेरिका)|डेमोक्र्याटिक पार्टी]]का उम्मेदवार [[फ्र्याङ्क्लिन डी. रुजबेल्ट|फ्र्यांकलिन डी. रुजवेल्ट]]ले आर्थिक सुधार कार्यक्रमको घोषणाको आधारमा नै चुनाव जितेका थिए।

आर्थिक मन्दीबाट माथि आउनका लागि अमेरिकी राष्ट्रपतिले नयाँ डिलको घोषणा गरे।गरेका थिए। उनले नयाँ डिलका उद्देश्यहरूलाई यी शब्दहरूमा संक्षेपमा प्रस्तुत गरे,

: ''हामी हाम्रो अर्थव्यवस्था मार्फत कृषि र उद्योग बीच सन्तुलन ल्याउन चाहन्छौं।चाहन्छौँ।'' ''हामी मजदुर-कामदार, रोजगारदाता र उपभोक्ताहरू बीच सन्तुलन कायम गर्न चाहन्छौं।चाहन्छौँ।'' ''हाम्रो उद्देश्य यो पनि हो कि हाम्रो आन्तरिक बजारहरू समृद्ध र ठूलो रहुन् र अन्य देशहरूसँगको हाम्रो व्यापार बढोस् ।''

रुजवेल्टको नयाँ डिलले अमेरिकी अर्थव्यवस्थामा [[क्रान्तिकारी]] सुधारको सङ्केत देखिन थाल्यो।थालेको थियो। औद्योगिक र कृषि उत्पादनमा वृद्धि भयो,भएपछि निश्चित [[न्यूनतम ज्याला|न्यूनतम ज्याला दर]] र अधिकतम काम घण्टा।घण्टा तय गरिएको थियो। यस प्रकार अमेरिका बिस्तारै आर्थिक मन्दीबाट मुक्त हुनतर्फ गयो। यसैले फ्र्याङ्क्लिन डी. रुजबेल्टको नयाँ डिल सफल सावितगएको भयो।थियो।

== सन्दर्भ सामग्रीहरू ==