'''२०१७ को डोकलाम विवाद, [[:hi:डोकलाम|डोकलाम]] ([[चिनियाँ भाषा|चिनियाँ:]] 洞朗)''' एक सडक निर्माण विषयमा भारतीय सशस्त्र बलहरु र चीन कोचीनको [[जनमुक्ति सेना, चीन|जनता लिबरेशन आर्मी]] बीच भएको निरन्तर सैन्य सीमाना गतिरोध बुझाउँछ । १६ जून, २०१७ मा यस गतिरोध सुरु भएको थियो । जब ३०० देखि २७० भारतीय सैनिकहरु दुई बुलडोजरको साथ भारत चीन सीमा पार गरी डोकलाममा पीएलएलाई सडक बनाउनबाट रोक्न बाध्य भए। ९ अगस्त, २०१७ मा चीनले दाबी गरेको थियो कि केवल ५३ भारतीय सैनिक र एउटा बुलडोजर अझै डोकलाममा छन्। जबकि भारतले यो दाबी अस्वीकार गर्दै भन्यो कि यो अझै पनी त्यहाँ ३००-३५० सैनिकहरु उपस्थित छन्। <ref>रानाडे, जयदेव, "China's New Assertiveness: The Doka La Face-off" इन्द्रस्त्रा ग्लोबल, १७-०७-२०१७, http://www.indrastra.com/2017/07/China-s-New-Assertiveness-Doka-La-Face-off-003-07-2017-0025.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170821170722/http://www.indrastra.com/2017/07/China-s-New-Assertiveness-Doka-La-Face-off-003-07-2017-0025.html|date=21 अगस्त 2017}}</ref> २८ अगस्त २०१७ मा, सेप्टेम्बरमा प्रस्तावित ब्रिक्स शिखर सम्मेलन भन्दा पहिले, दुबै देशले आफ्नो सेना फिर्ता गर्ने निर्णय गरे। <ref>{{Cite web|url=http://www.khabarindiatv.com/india/politics-doklam-stand-off-india-and-china-agree-to-withdraw-their-military-personnel-528189|title=संग्रहीत प्रति|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171006011732/http://www.khabarindiatv.com/india/politics-doklam-stand-off-india-and-china-agree-to-withdraw-their-military-personnel-528189|archivedate=6 अक्तूबर 2017|accessdate=5 अक्तूबर 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.com/hindi/india-41073331|title=संग्रहीत प्रति|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171005203257/http://www.bbc.com/hindi/india-41073331|archivedate=5 अक्तूबर 2017|accessdate=5 अक्तूबर 2017}}</ref>
समस्या सुल्झाएको केहि हप्ता पछि, चीनले ५०० सैनिकहरु संगसैनिकहरुसंग सडक निर्माण पुनः सुरु गरेको छ। <ref>{{Cite web|url=https://khabar.ndtv.com/news/india/with-500-soldiers-on-guard-china-starts-new-construction-in-doklam-1759170|title=डोकलाम में चीन ने फिर शुरू किया सड़क का निर्माण, सुरक्षा में तैनात किए 500 सैनिक|last=सोम|first=विष्णु|date=6 अक्टूबर 2017|publisher=[[एनडीटीवी इंडिया]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171025073309/https://khabar.ndtv.com/news/india/with-500-soldiers-on-guard-china-starts-new-construction-in-doklam-1759170|archivedate=25 अक्तूबर 2017|accessdate=25 अक्टूबर 2017|quote=}}</ref>
== पृष्ठभूमि ==
[[चित्र:Bhutan_china_dispute.jpg|thumb| भुटान र चीन बिचको विवादित क्षेत्र]]
डोकलाम विवाद कोविवादको मुख्य कारण यसको स्थान हो। यो एक त्रि-जंक्शन हो, जहाँ [[भारत]], चीन र [[भुटान|भुटान को सीमाहरु मिल्दछन्।]] वैसे, यस क्षेत्र माक्षेत्रमा भारत को कुनै दावी छैन। वास्तवमा त्यहाँ चीन र भुटान कोभुटानको बीच यो क्षेत्र कोक्षेत्रको बारे मा एक विवाद छ। यो हाल चीन द्वाराचीनद्वारा कब्जा गरीएकोगरिएको छ र भुटानले दाबी गरेको छ। <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/bhutan-rejects-beijings-claim-that-doklam-belongs-to-china/articleshow/60001311.cms|title=संग्रहीत प्रति|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170810161706/http://timesofindia.indiatimes.com/india/bhutan-rejects-beijings-claim-that-doklam-belongs-to-china/articleshow/60001311.cms|archivedate=10 अगस्त 2017|accessdate=11 अगस्त 2017}}</ref> १९४९सन् १९४९ पछि भुटान र भारतको पारस्परिक विश्वास र स्थायी मित्रताको घनिष्ठ सम्बन्ध रहेको छ। त्यहाँ दुई देशहरु बीच सैन्य सहयोग मासहयोगमा एक सम्झौता छ। सन् २००७ मा भारत र भुटानले हस्ताक्षर गरेको मैत्री सन्धिको अनुच्छेद २ मा भनिएको छ: "भुटान र भारतको मित्रता र सहयोगको घनिष्ठ सम्बन्धलाई ध्यानमा राखी भुटान राज्य र भारत गणतन्त्र सरकार नजिकबाट सहयोग गर्नुहोस्। "उनीहरुको राष्ट्रिय हित संगहितसंग सम्बन्धित मुद्दाहरुमा एक अर्का संग। " <ref>{{Cite web|url=http://idsa.in/resources/documents/Ind-BhutanFriendshiptreaty.2007|title=भारत-भूटान मैत्री संधि|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815064738/http://idsa.in/resources/documents/Ind-BhutanFriendshiptreaty.2007|archivedate=15 अगस्त 2017|accessdate=11 अगस्त 2017}}</ref>
सन् १९८८ देखि चीनले भुटानको केही भूभाग अतिक्रमण गर्दै आएको छ। <ref name="BN">[http://www.outlookindia.com/full.asp?fodname=20080514&fname=bhutan&sid=1 A New Bhutan Calling] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130131040213/http://www.outlookindia.com/full.asp?fodname=20080514&fname=bhutan&sid=1|date=31 जनवरी 2013}} (14 May 2008). OutlookIndia.com. Accessed 30 May 2008.</ref> <ref name="HJ">{{Cite web|url=http://www.bhutannewsonline.com/bhutan_china.html|title=Bhutan-China Relations:|last=|date=July 5, 2004|website=Bhutannewsonline.com|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091227142229/http://www.bhutannewsonline.com/bhutan_china.html|archivedate=27 December 2009|accessdate=2008-05-30|quote=}}</ref> <ref name="IPV">{{Cite web|url=http://www.himalmag.com/2007/may/analysis_india_bhutan_relation.htm|title=India and the upcoming Druk democracy|last=Hussain|first=Wasbir|date=May 2007|website=[[Himal Southasian]]|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080113235410/http://www.himalmag.com/2007/may/analysis_india_bhutan_relation.htm|archivedate=2008-01-13|accessdate=2008-05-30|quote=}}</ref> तर पीएलए को अहिले सम्म डोकलाम मा कुनै स्थायी उपस्थिति थिएन। चीनले पहिलो पटक डोकोलादेखि जुम्लीको भुटान सेनाको शिविरसम्म सपाट सडक निर्माण गरिरहेको छ। चूंकि यो पहिले यो काम गरी सकेको छ र भुटान प्रतिकार गर्न सक्षम देखिएन। र यो पनि स्पष्ट छ कि भुटानीहरु पीएलए सैनिकहरु को लागी निर्माण रोक्न को स्थिति मा छैनन्, भले ही उनीहरु जमीन मा र कूटनीतिक माध्यम बाट चीन को पक्ष मा धेरै पटक विरोध गरे, भुटानी क्षेत्र भित्र सडक को निर्माण। यस भन्दा पहिले गरीएको छ।
