"सेयर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कम्पनीको पूँजि वा स्वामित्वलाई धेरै इकाइमा विभाजन गरी [[लगानीकर्ता]]हरूलाई विक्रि गरिन्छ, यसरी कम्पनीको पूँजिको विभाजीत इकाइको दस्तावेजलाई '''सेयरशेयर''' ({{lang-en|Share}}) भनिन्छ ।<ref>[http://www.investopedia.com/terms/s/shares.asp सेयरको परिभाषा]</ref> कम्पनीको लागि पूँजि जम्मा गर्नको लागि सेयरशेयर जारी गरिन्छ तथा यो दस्तावेज राख्ने व्यक्तिलाई सेयरधनी भनिन्छ । सेयरशेयर भनेको अर्को अर्थमा कम्पनीको पूँजिको अदृश्य इकाइ हो, जसमा कम्पनी तथा सेयरधनीशेयरधनी विच करार हुने गर्दछ ।

सेयरमाशेयरमा लगानी गरे वापत [[सेयरधनी|शेयरधनी]]हरूले प्रत्येक वर्ष कम्पनीको वित्तीय कार्य सम्पादन वा मुनाफाको आधारमा [[लाभांश|लाभांस]] प्राप्त गर्ने गर्दछ । कुनै पनि कम्पनीले गरेको व्यवसायबाट नाफा वा घाटा हुन्छ । आफुले गरेको लगानीको अनुपातमा उक्त घाटा वा नाफा दुवैको हिस्सेदार हुन मञ्जुर भई गरिएको लगानीको अंश सेयरशेयर हो । 

== सेयरकोशेयरको प्रकार ==

=== अग्राधिकार सेयरशेयर ===

संस्थाले निष्काशन गरेको सेयरशेयर मध्ये प्रतिफल तथा पूँजि फिर्तामा अग्र अधिकार हुने सेयरलाईशेयरलाई अग्राधिकार सेयरशेयर वा संस्थापक सेयरशेयर भनिन्छ । अग्राधिकार सेयरमाशेयरमा सेयरपूँजिशेयरपूँजि तथा ऋण दुवैको मिश्रीत विशेषता हुने गर्दछ ।

कुनै पनि कम्पनी दर्ता गर्दा कम्पनी दर्ता गर्नेहरूले कम्पनी रजिष्टार्डको कार्यालयमा कम्पनीको पुँजीको संरचना र कम्पनीको [[अधिकृत पूँजी]]को स्वीकृति लिनुपर्ने हुन्छ । अधिकृत पुँजी भनेको जम्मा कम्पनीको स्वीकृत बजेट हो । जस्तो कि १ अर्ब पुँजीको एउटा बैङ्क वा जलबिद्युत आयोजना सञ्चालन गर्ने कम्पनी भनियो भने त्यो अधिकृत पूँजी हो । तर त्यो १ अर्बमध्ये कम्पनीको सुरुवात गर्नेहरूले ३० करोड हाल्ने, ३० करोड बैङ्कबाट ऋण खोज्ने र ४० करोड सर्बसाधारण जनताबाट उठाउने भनेर स्वीकृति गराईयो भने त्यो रकम उठाउने अनुपात पुँजीको संरचना हो । यसरी पुँजीको संरचना स्वीकृति गरेपछि सबैभन्दा पहिला कम्पनीको सुरुवात गर्नेहरूले आफुले कबुल गरेको रकम बराबरको सेयरशेयर हाल्छ त्यसलाई संस्थापक सेयर वा अग्राधिकार सेयरशेयर भनिन्छ । कुनै कारणले कम्पनी चल्न सकेन र बिगठन गर्नु परे ऋण रकमपछि यो सेयरकोशेयरको भुक्तानी पहिला फिर्ता हुन्छ यसमा निश्चित स्थिर बोनस हुन्छ । संचालक समितिमा यो सेयरधनीकोशेयरधनीको बहुमत रहनेगरी सञ्चालक समिति गठन हुन्छ । 

=== साधारण सेयरशेयर ===

कम्पनीमा हुने अग्राधिकार सेयर भन्दा बाहेकको सेयरलाई साधारण सेयरशेयर भनिन्छ । यस प्रकारको सेयरलेशेयरले कम्पनीको स्वामित्वलाई जनाउँदछ, तथा यस सेयरशेयर धारण गर्ने व्यक्तिले कम्पनीको साधारण सभामा मत दिने अधिकार हुन्छ ।

संस्थापकहरूले संस्थापक सेयरशेयर हालिसकेपछि कम्पनी चलाउन लगानी जुट्ने वातावरण सृजना हुन्छ । त्यसपछि मात्र ऋण खोजिन्छ र साधारण सेयरशेयर जारी गरिन्छ । साधारण सेयरशेयर तपाई हामी सर्बसाधारण जनताबाट उठाईएको सेयरशेयर हो । सामान्यतया १ कित्ता सेयरकोशेयरको मुल्य रु.१०० हुन्छ । सामान्यतया सर्बसाधारणलाई १० कित्तादेखि माथि सेयरशेयर हाल्ने अवसर दिईन्छ । कम्पनी विघटन गर्दा अन्तिममा नाफा र घाटा सबै लिने सेयरशेयर साधारण सेयरशेयर हो ।

सेयरशेयर जारी गर्नुअघि कम्पनीहरूले [[नेपाल धितोपत्र बोर्ड]]मा दर्ता गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यस्तै, कम्तीमा ३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकमको सेयरशेयर सर्वसाधारणमा निष्कासन गर्दा [[इक्रा नेपाल]]बाट पनि रेटिङ गराउनुपर्छ । यी दुई संस्थाको वेबसाइटबाट पनि कुन कम्पनीको सेयरशेयर आउँदै छ भन्नेबारे लगानीकर्ताले जानकारी लिन सक्छन् । 

== बोनस सेयरशेयर ==

[[कम्पनी]]को विद्यमान [[सेयरधनी]]हरूलाई विना कुनै मूल्य वितरण गरिने [[सेयर|शेयर]] लाई '''बोनस सेयरशेयर''' ({{lang-en|Bonus Share}}) भनिन्छ । यस्तो [[सेयर|शेयर]] कम्पनीको मुनाफा वा बाड्न योग्य मुनाफाको रकमबाट बाड्ने गरिन्छ ।