विकिपिडिया

"मानव विकास सूचकाङ्क" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा रोबोट : हिज्जे मिलाउँदै
कुनै सम्पादन सारांश छैन
चिनोहरू: मोबाइल सम्पादन मोबाइल वेब सम्पादन
पङ्क्ति १:
'''मानव विकास सूचकाङ्क (HDI)''' मानवको जीवन अपेक्षा, शिक्षा र आय सूचकाङ्कलाई प्रयोग गरेर निकालिएको समग्र तथ्यांकलेतथ्याङ्कले कुनै पनि देशको मानव विकास निकाल्ने गरिन्छ ।गरिन्छ। मानव विकास सूचकाङ्कलाई सन् १९९० मा पाकिस्तानी अर्थशास्त्री [[महबुब उल हक]] र भारतीय अर्थशास्त्री [[अमर्त्य सेन]] द्वारा सिर्जना गरिएको थियो<ref name="The Human Development concept">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/humandev/ |title=The Human Development concept |publisher=UNDP |accessdate=7 April 2012}}</ref> र संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय विकास कार्यक्रममा प्रकाशित भएको थियो ।<ref>{{cite web|url=http://www.undp.org/content/undp/en/home.html |title=United Nations Development Programme |publisher=Undp.org |date=2013-05-26 |accessdate=2013-05-30}}</ref>
 
सन् २०१० मा मानव विकास प्रतिवेदनमा असमान-समायोजित मानव विकास सूचकाङ्क (IHDI) लाई सुरु गरियोगरिएको ।थियो। सरल मानव विकास सूचकाङ्क पनि उपयोगी रहेको छ, तर IHDIअसमान-समायोजित कोमानव विकास सूचकाङ्कको उपयोगले (असमानताको लागि लेखांकनलेखाङ्कन) मानव विकासको वास्तविक तह र क्षमता "मानव विकास सूचकाङ्क" निकाल्न सकिन्छ ।सकिन्छ।
[[File:2020 UN Human Development Report.svg|thumb|[[मानव विकास सूचकाङ्क]]का श्रेणीहरू प्रस्तुत गरिएको विश्वको नक्सा (सन् २०१९ को तथ्याङ्कमा आधारित, सन् २०२० मा, प्रकाशित)
 
[[File:2019 UN Human Development Report (inequality-adjusted).svg|thumb|World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).<ref name="UNDP2019">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2019_overview_-_english.pdf |title= Human Development Report 2019 – "Human Development Indices and Indicators"|publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]]|pages=22–25 |accessdate=9 December 2019}}</ref>
{| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="width:100%; background:none;"
|-
|valign="top"|
{{Legend|#003135|0.800–1.000अति उच्च (very≥ high०.८००)}}
{{Legend|#00726a|0.700–0.799उच्च (high०.७००–०.७९९)}}
{{Legend|#00bfac|0.550–0.699मध्यम (medium०.५५०–०.६९९)}}
|valign="top"|
{{Legend|#ace8d4|0.350–0.549निम्न (low≤ ०.५४९)}}
{{Legend|#a0a0a0|Dataतथ्याङ्क unavailableउपलब्ध नभएको}}
|}|upright=1.9|alt=विश्वको नक्सा]]
|}|430px]]
[[File:Countries by Human Development Index (2020).png|thumb|[[मानव विकास सूचकाङ्क]]को आधारमा देशहरू वा क्षेत्रहरूको विश्वको नक्सा, ०.०५० को वृद्धिमा प्राप्ताङ्क (सन् २०१९ को तथ्याङ्कमा आधारित, सन् २०२० मा, प्रकाशित)
मानव विकास सूचकाङ्क निरपेक्ष नभई सापेक्ष हुन्छ । यो सूचकाङ्कको गणना गर्दा मुख्य तीन सूचकहरु औसत आयु, साक्षरता र प्रति व्यक्ति आयलाई समावेश गरिन्छ । ▼
{{div col|colwidth=9em|style=vertical-align:top; text-align:left;}}
स्वास्थ्यको बारेमा सबै किसिमका सूचनाहरु समेट्न कठिन हुने हुदा स्वास्थ्यको सांराशको रूपमा प्रत्याशित आयुलाई समावेश गरिन्छ ।
{{Legend|#003C00|≥ ०.९००}}
शिक्षाको सरल सारांश नापको रूपमा औसत साक्षरता दर र स्कूल भर्ना दरको औसतलाई समावेश गरिन्छ ।
{{Legend|#007F00|०.८५०–०.८९९}}
जीवन यापन स्तरको नाप गर्न प्रति व्यक्ति कुल गार्हस्थ्य उत्पादनबाट उपलब्ध औसत क्रयशक्तिको आधारमा प्रति व्यक्ति आय गणना गरी समावेश गरिन्छ ।
{{Legend|#00C400|०.८००–०.८४९}}
माथिको तीनवटै सूचकहरूलाई यसप्रकार उल्लेख गरिएको छ ।▼
{{Legend|#00F900|०.७५०–०.७९९}}
{{Legend|#D3FF00|०.७००–०.७४९}}
{{Legend|#FFFF00|०.६५०–०.६९९}}
{{Legend|#FFD215|०.६००–०.६४९}}
{{Legend|#FFA83C|०.५५०–०.५९९}}
{{Legend|#FF852F|०.५००–०.५४९}}
{{Legend|#FF5B00|०.४५०–०.४९९}}
{{Legend|#FF0000|०.४००–०.४९९}}
{{Legend|#A70000|≤ ०.३९९}}
{{Legend|#C0C0C0|तथ्याङ्क उपलब्ध नभएको}}
{{div col end}}|upright=1.9|alt=विश्वको नक्सा]]
 
▲मानव विकास सूचकाङ्क निरपेक्ष नभई सापेक्ष हुन्छ ।हुन्छ। यो सूचकाङ्कको गणना गर्दा मुख्य तीन सूचकहरु औसत आयु, साक्षरता र प्रति व्यक्ति आयलाई समावेश गरिन्छ ।गरिन्छ।
स्वास्थ्यको बारेमा सबै किसिमका सूचनाहरु समेट्न कठिन हुने हुदा स्वास्थ्यको सांराशको रूपमा प्रत्याशित आयुलाई समावेश गरिन्छ। शिक्षाको सरल सारांश नापको रूपमा औसत साक्षरता दर र स्कूल भर्ना दरको औसतलाई समावेश गरिन्छ। जीवन यापन स्तरको नाप गर्न प्रति व्यक्ति कुल गार्हस्थ्य उत्पादनबाट उपलब्ध औसत क्रयशक्तिको आधारमा प्रति व्यक्ति आय गणना गरी समावेश गरिन्छ ।
▲माथिको तीनवटै सूचकहरूलाई यसप्रकार उल्लेख गरिएको छ ।छ।
 
==स्वास्थ्य==
औसत आयुले अनुमानित रूपमा मानिसको जीवित रहने प्रत्याशा भन्ने बुझाउ“छ । यो मुख्यतः शिशु मृत्युदरमा भर पर्ने हु“दा शिशु मृत्युदर कम हुने देशका मानिसको औसत आयु बढी हुन्छ भने शिशु मृत्युदर बढी हुने देशका मानिसको औसत आयु कम हुन्छ । पोषण र स्वास्थ्य सुविधा धेरै हुने ठाउ“मा शिशु मृत्युदर कम हुने हु“दा औसत आयुले स्वास्थ्यका बारेमा सुचना प्रदान गर्छ । 
"https://ne.wikipedia.org/wiki/मानव_विकास_सूचकाङ्क" बाट अनुप्रेषित